Lesbrief Watersnood in Vlaanderen
|
|
- Maarten Coppens
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Lesbrief Watersnood in Vlaanderen
2 Inhoud Watersnood in Vlaanderen Overstromingen in Vlaanderen 03 Verklarende Woordenlijst Klimaat Klimaatwijziging Ruimtelijke structuurplannen Landgebruik Extreme neerslag gebeurtenis Neerslagvariatie Hydrologische cyclus Oppervlaktewater Lange periodes met veel neerslag Overstromingen Overheid Wachtbekken Opwaarts de rivier Waterbouwkundig Laboratorium Wiskundige modellen Simulaties 10 Meer info 11 0
3 1 Overstroming in Vlaanderen Wie krijgt er natte voeten als het extreem veel regent? Tom en Karen zitten in dezelfde klas. Ze kunnen het goed met elkaar vinden. Karen vindt Tom een stoere, toffe kerel mét smaak. Alleen in periodes waarin het veel regent, begrijpt Karen helemaal niets van Tom. Dan is hij meestal slecht gezind en heeft hij altijd de vreemde gewoonte om heimelijk een plastic zak bij zich te hebben. Karen was er al achter gekomen dat er in die zak laarzen staken, maar ze durfde hem niet te vragen naar het waarom. Tom en Karen wonen wel eventjes fietsen van elkaar. Tom woont naast de rivier. Als hij naar school fietst, moet hij over de heuvel waar Karen woont. Daar spreken ze dan dagelijks af om samen naar school in de stad te fietsen. Ons klimaat heeft een zekere invloed op onze manier van leven en op hoe we het land ruimtelijk ordenen. Het voorkomen van extreme neerslag gebeurtenissen of van lange periodes met veel neerslag zorgt ervoor dat grote hoeveelheden water van hoger gelegen gebieden in het landschap naar laag gelegen gebieden of valleien stromen. Dit vormt een onderdeel van de zogenaamde hydrologische cyclus. Vaak bevindt er zich in de valleien een rivier. Is de totale hoeveelheid water die afgevoerd wordt groter dan het bergingsvermogen van de rivier, dan zal de rivier op één of verschillende plaatsen buiten haar oevers treden. We spreken dan van overstromingen.
4 En dit is net waar Tom in periodes van veel neerslag hinder van ondervindt: enkele straten lopen onder water en de huizen in de buurt worden omringd door zandzakjes. Je kan dan best laarzen bij de hand hebben, wens je geen natte voeten te krijgen. Plezierig is anders! Maar de overheid heeft goed nieuws voor de bewoners langs de rivier: er wordt momenteel een nieuw wachtbekken aangelegd opwaarts de rivier. Dit moet de wateroverlast ter hoogte van Tom zijn huis in de toekomst beperken. De overheid probeert de gevolgen van overstromingen zoveel mogelijk te beperken. Hiervoor kan zij verschillende maatregelen nemen: dijken bouwen bergingsgebied voorzien: wachtbekkens aanleggen; bestaande laaggelegen gebieden gecontroleerd laten overstromen (natuurgebied, landbouwgebied, ) zandzakjes aanleveren en pompen plaatsen bij overstromingen evacuatie voorzien van het overstroomde gebied een goede planning maken over waar woongebieden, industriezones, natuurgebieden, wegen, het best gelegen kunnen zijn. Dit gebeurt in ruimtelijke structuurplannen. Elke keuze van ruimtelijke ordening heeft bepaalde economische gevolgen. Overstromingen zorgen immers voor schade. Deze schade zal verschillend zijn naargelang het landgebruik. Zo zal het herstellen van schade aan woningen en industrie een stuk duurder zijn in vergelijking met de schade aan een natuur- of landbouwgebied. Uiteraard dient zeldzame natuur ook zoveel mogelijk gevrijwaard te worden van wateroverlast. Zoals jullie al merken: geen gemakkelijke oefening voor de overheid! Het Waterbouwkundig Laboratorium maakt gebruik van wiskundige modellen die de bevaarbare waterlopen en hun mogelijke overstromingsgebieden simuleren. Hieruit kan geleerd worden welke gebieden vaker zullen overstromen en welke maar heel weinig kans hebben op wateroverlast. Zo zal Karen bijvoorbeeld niet snel haar laarzen nodig hebben. Op de workshop overstromingen is het aan jullie om goede maatregelen te nemen zodat Tom en zijn buren hun laarzen en zandzakjes zo min mogelijk nodig hebben! 04
5 2 Verklarende woordenlijst 1. Klimaat Gemiddelde of samengevatte natuurlijke gesteldheid van de lucht en het weer in een landstreek. 2. Klimaatwijziging De laatste decennia nemen de atmosferische concentraties van broeikasgassen en aërosolen hoofdzakelijk toe ten gevolge van menselijke activiteiten. Die toename leidt tot verhoogde temperaturen op aarde, wat verstoring van het klimaat met zich meebrengt. Die verstoring kan bestaan uit gewijzigde neerslagpatronen, met periodes van extreme droogte of overstromingen tot gevolg. 3. Ruimtelijke structuurplannen Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen is een wetenschappelijk onderbouwde visie over hoe we in Vlaanderen met onze schaarse ruimte moeten omgaan om een zo groot mogelijke ruimtelijke kwaliteit te krijgen. Het is sinds 1997 van kracht als kader voor het ruimtelijk beleid en loopt tot Tegen dan moet een nieuw structuurplan de taak overnemen voor de periode tot Vlaanderen open en stedelijk, dat is de rode draad doorheen het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen. We moeten de resterende open ruimte maximaal beschermen en de steden herwaarderen zodat zij aangename plekken worden om te leven.
6 Deze visie wordt volgens vier invalshoeken uitgewerkt: voor de stedelijke gebieden, het buitengebied, de economische gebieden en de lijninfrastructuur. Meer info kan je terugvinden op: 4. Landgebruik Naargelang het gebruik van land, wordt een perceel toegekend aan een bepaalde landgebruikklasse. We onderscheiden o.a. volgende klassen: bebouwing, industrie, akkerlanden, boomgaarden, wegen, waterlopen, In onderstaande figuur kan je de landgebruikkaart van de provincie Antwerpen zien. Je ziet er duidelijk de haven van Antwerpen en de donkergroene zones vormen de Kempische bossen. Landgebruikkaart van de provincie Antwerpen. Bron:
7 5. Extreme neerslag gebeurtenis De gemiddelde jaarlijkse neerslag voor ons land bedraagt zo n 780 mm. België (Ukkel) telt jaarlijks gemiddeld 201 dagen met meetbare neerslag (groter of glijk aan 0,1 mm/dag) en 4 dagen waarop we kunnen spreken van zware neerslag (groter of gelijk aan 20 mm/dag). 6. Neerslagvariatie De laatste decennia nemen de atmosferische concentraties van broeikasgassen en aërosolen hoofdzakelijk toe ten gevolge van menselijke activiteiten. Die toename leidt tot verhoogde temperaturen op aarde, wat verstoring van het klimaat met zich meebrengt. Die verstoring kan bestaan uit gewijzigde neerslagpatronen, met periodes van extreme droogte of overstromingen tot gevolg. Analyse van de neerslaggegevens in de 20ste eeuw leert dat in ons land de gemiddelde jaarlijkse neerslaghoeveelheid stijgt (MIRA, 2007). Recent werd aangetoond dat de bijdrage van menselijke activiteiten hierin wordt begroot op 50 tot 85 %. De veranderingen in neerslag kunnen zich niet enkel tonen door veranderende jaargemiddelden. Belangrijker nog met het oog op de mogelijke impact, zijn de verschuivingen per seizoen en het voorkomen van extreme neerslagperiodes. De frequentie van periodes met hevige regenval is op de meeste plaatsen op aarde toegenomen. De veranderingen in neerslag doen zich in Europa het sterkst voor tijdens de wintermaanden. Dit is ook zo voor België (zie figuur). Evolutie van de neerslaghoeveelheid per half kalenderjaar (Ukkel, ). Bron: MIRA (2007). Meer info kan je vinden in het MIRA-rapport (milieurapport) op: aspx?pageid=86&chapid=2749&nodeid=4224 7
8 7. Hydrologische cyclus Met de hydrologische cyclus wordt het natuurkundige proces bedoeld waarbij oppervlaktewater, zoals zeewater, verdampt. In de atmosfeer vormt deze damp wolken waaruit neerslag valt. Deze neerslag komt terug op aarde en spoelt af naar meren en rivieren of infiltreert als grondwater. Een groot deel verzamelt zich weer als oppervlaktewater. Zie figuur onder: Grafische voorstelling van de hydrologische cyclus. Bron: Wikipedia. 8. Oppervlaktewater Al het water dat van nature blootstaat aan de atmosfeer. Voorbeelden zijn rivieren, meren, reservoirs, plassen, beken, zeeën, oceanen, estuaria en wetlands. 9. Lange periodes met veel neerslag Gedurende periodes met veel neerslag geraakt de bodem stilaan waterverzadigd. Dit wil zeggen dat alle poriën tussen de bodemdeeltjes volledig gevuld geraken met water. Wanneer het op zo n bodem nog eens bijkomstig regent, kan er geen water meer in de bodem infiltreren en spoelt dit overtollige water allemaal naar de rivier. Een dergelijke situatie geeft aanleiding tot een verhoogde kans op overstromingen.
9 10. Overstromingen Het onder water lopen van land. Overstromingen zijn de meest voorkomende natuurrampen in Europa en het aantal zware overstromingen is zowel op mondiaal niveau als in Europa en België sinds 1970 significant toegenomen (zie onderstaande figuur). Alhoewel zich ook in Vlaanderen altijd al overstromingen hebben voorgedaan, valt op dat we vrij recent heel wat belangrijke overstromingen gekend hebben: de winters en , augustus 1996, september 1998, december 1999, februari 2002, december/januari 2003, juli 2005 en juli Evolutie van het aantal zware overstromingen in België; Bron: MIRA (2007). (zware overstroming: meer dan of gelijk aan 10 doden of meer dan of gelijk aan 100 slachtoffers of wanneer internationale hulp wordt gevraagd of de noodtoestand wordt uitgeroepen) De recente toename in overstromingen kent verschillende oorzaken: toename van de verharde oppervlakte (bebouwing, aanleg van wegen, ) een gewijzigd landgebruik: de mens is de ganse riviervallei gaan innemen werken van de mens in en langs de rivier Samen met de klimaatwijziging die voor een versneld stijgend zeeniveau zorgt, zal de komende decennia het risico op overstromingen nog toenemen. 11. Overheid Instantie waar het openbaar gezag berust. 9
10 12. Wachtbekken Het uitgraven van kommen en het aanleggen van een ringdijk maakt de opslag van veel water op een relatief kleine oppervlakte mogelijk. Aanleg van wachtbekkens in de vallei van de Vondelbeek (Denderbekken). (kleine cirkel) Bron: Kaart met weergave van de wachtbekkens rond Lebbeke, in de vallei van de rivier de Dender. (kleine cirkel) Bron: Opwaarts de rivier Stroomopwaarts = in de richting van de bron van de rivier. Stroomafwaarts = in de richting van de monding van de rivier. 14. Waterbouwkundig Laboratorium Het Waterbouwkundig Laboratorium is een afdeling van het Departement Mobiliteit en Openbare Werken van de Vlaamse Overheid. Het WL voert hydraulische, hydrologische en nautische onderzoeken uit en verleent advies aan dit ministerie, maar ook aan andere openbare of private organisaties. 15. Wiskundige modellen Een wiskundig model is een wiskundige beschrijving van een systeem. Het is een vereenvoudigde voorstelling, beschrijving of nabootsing van (een deel van) de werkelijkheid en heeft als doel de werkelijkheid beter te kunnen begrijpen. 16. Simulaties Een simulatie is een nabootsing van de werkelijkheid, in veel gevallen met behulp van een model van die werkelijkheid. Voordelen van een simulatie zijn dat deze plaatsvindt in een gecontroleerde, welomschreven omgeving, en dat deze kan worden uitgevoerd zonder de werkelijkheid te beïnvloeden. De lessen die uit een simulatie worden geleerd kunnen vervolgens worden gebruikt om in de werkelijkheid verstandige beslissingen te nemen en fouten te vermijden. 10
11 3 Meer info Meer weten over het Waterbouwkundig laboratorium? Het MIRA-rapport (milieurapport): PageID=86&ChapID=2749&NodeID=
12 Adres Waterbouwkundig Laboratorium Berchemlei 115 B-140 Antwerpen Telefoon 3 (0) Fax 3 (0) waterbouwkundiglabo@vlaanderen.be
Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014
Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014 Klimaateffectschetsboek Scheldemondraad: Actieplan Grensoverschrijdende klimaatbeleid, 11 september 2009 Interregproject
Nadere informatieInvloed van klimaatverandering op hydrologische extremen (hoog- en laagwater langs rivieren in het Vlaamse binnenland)
1 Invloed van klimaatverandering op hydrologische extremen (hoog- en laagwater langs rivieren in het Vlaamse binnenland) Op 26 augustus 2008 heeft Omar Boukhris een doctoraatsstudie verdedigd aan de K.U.Leuven
Nadere informatieKlimaatverandering Wat kunnen we verwachten?
Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten? Yorick de Wijs (KNMI) Veenendaal - 09 05 2019 Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut 1 Klimaatverandering Oorzaken en risico s wereldwijd Trends en
Nadere informatieKlimaatscenario s voor Vlaanderen, en impact op de waterhuishouding
Vlaamse Klimaatconferentie: Adaptatie, 26.5.2011, Antwerpen Klimaatscenario s voor Vlaanderen, en impact op de waterhuishouding Johan Brouwers Dienst Milieurapportering - MIRA, Vlaamse Milieumaatschappij
Nadere informatie11de Waterforum: Waterschaarste en droogte, de nieuwe realiteit
11de Waterforum: Waterschaarste en droogte, de nieuwe realiteit Analyse van de waterbeschikbaarheid in Vlaanderen, huidige toestand en uitdagingen naar de toekomst Fernando Pereira Waterbouwkundig Laboratorium
Nadere informatieRuimtelijke klimaatscenario s voor Vlaanderen. & Impact op overstromingen en droogte
Ruimtelijke klimaatscenario s voor Vlaanderen & Impact op overstromingen en droogte Prof. dr. ir. Patrick WILLEMS KU Leuven - Afdeling Hydraulica Klimaateffecten & -impacten Klimaateffecten & -impacten
Nadere informatieVan de regen in de drup
Doelen Kerndoel 43: De leerlingen leren hoe je weer en klimaat kunt beschrijven met behulp van temperatuur, neerslag en wind. De leerlingen leren de waterkringloop. Kerndoel 47: De leerlingen leren de
Nadere informatieKlimaatverandering, waterhuishouding en adaptatienoden in Vlaanderen
Klimaatverandering, waterhuishouding en adaptatienoden in Vlaanderen enkele aanvullende beschouwingen prof. dr. ir. Patrick Willems K.U.Leuven Afdeling Hydraulica Toekomstig klimaat? huidig klimaat: gematigd
Nadere informatieInvloed van klimaatverandering op hoog- en laagwater in Vlaanderen
1 Invloed van klimaatverandering op hoog- en laagwater in Vlaanderen KU Leuven onderzocht voor het Waterbouwkundig Laboratorium van de Vlaamse Overheid en de Vlaamse Milieumaatschappij de invloed van de
Nadere informatieLesbrief. Dijken. Kijken naar dijken. www.wshd.nl/lerenoverwater. Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta
Lesbrief Dijken Kijken naar dijken www.wshd.nl/lerenoverwater Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta Kijken naar dijken Zonder de duinen en de dijken zou jij hier niet kunnen wonen: bijna de
Nadere informatieUrbanisatie en klimaatverandering: zowel meer droogte als meer overstromingen in Vlaanderen
Urbanisatie en klimaatverandering: zowel meer droogte als meer overstromingen in Vlaanderen prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Departement Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Kasteelpark Arenberg
Nadere informatieWateroverlast op het schoolplein?
Wateroverlast op het schoolplein? Hoofdstuk 1 Wat is wateroverlast? https://www.youtube.com/watch?v=umnl4pxkkos Hoofdstuk 1 Wat is wateroverlast? Wat is het verschil tussen wateroverlast en een overstroming?
Nadere informatieDe kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling
De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling Prof. dr. Patrick Meire Universiteit Antwerpen Ecosystem management research group De polders, tussen de kust en zandig/zandlemig
Nadere informatieBeschrijving van het overstromingsevent van 20/08/02 op de Molenbeek te Brakel. IN.A
Beschrijving van het overstromingsevent van 20/08/02 op de Molenbeek te Brakel. Pieter Cabus IN.A.2002.184 Op 20/08/2002 werden verschillende delen van Vlaanderen getroffen door intensieve neerslag. Op
Nadere informatieBodem & Klimaat. Op weg naar een klimaatbestendig bodembeheer
Bodem & Klimaat Op weg naar een klimaatbestendig bodembeheer Jaartemperaturen en warmterecords in De Bilt sinds het begin van de metingen in 1706 Klimaatverandering KNMI scenarios Zomerse dagen Co de Naam
Nadere informatieOverstromingen in België!
Overstromingen in België! Lieve Hoet dat het water zijn weg zocht naar lager gelegen delen. Vaak waren dat weiden België onder water en velden in de buurt, maar soms werd het water voortgestuwd tot in
Nadere informatieklimaatverandering en zeespiegelstijging Klimaatverandering en klimaatscenario s Achtergronden Prof Dr Bart van den Hurk
Achtergronden Klimaatverandering en klimaatscenario s Prof Dr Bart van den Hurk Watis 06 hetmondiale klimaatprobleem? Klimaatverandering is van alle tijden Natuurlijke invloeden: Interne schommelingen
Nadere informatieKNELPUNT HOGE PAAL. Infomoment bewoners 6 maart 2017
KNELPUNT HOGE PAAL Infomoment bewoners 6 maart 2017 AGENDA Inleiding door burgemeester & schepenen Actieplan gemeente Schade Waterlopen Knelpunt Hoge Paal Individuele bescherming Slotwoord INLEIDING Wolkbreuken
Nadere informatieEvolutie van het klimaat in België
Hans Van de Vyver Koninklijk Meteorologisch Instituut 11 januari 2013 Introductie wetenschappelijke activiteiten MERINOVA-project: Meteorologische risico s als drijfveer voor milieukundige innovatie in
Nadere informatieEffect van klimaatwijziging op de afvoerdebieten in hoog- en laag watersituaties en op de globale waterbeschikbaarheid. Thomas Vansteenkiste
Effect van klimaatwijziging op de afvoerdebieten in hoog- en laag watersituaties en op de globale waterbeschikbaarheid Thomas Vansteenkiste Methodologie NEERSLAG/ EVAPORATIE HYDROLOGISCH MODEL STROOM-
Nadere informatieBIODIVERSITEIT. RECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS VERsnippering, VER. ONRECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS Klimaatsverandering
BIODIVERSITEIT RECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS VERsnippering, VER ONRECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS Klimaatsverandering DUURZAME ONTWIKKELING INTEGRAAL WATERBEHEER BIODIVERSITEIT Wat? Belang?
Nadere informatieWateroverlast in de Westelijke Langstraat
Wateroverlast in de Westelijke Langstraat Wateroverlast Westelijke Langstraat Westelijke Langstraat is van oudsher een nat gebied waar afwatering belangrijk is. Dat is duidelijk te zien aan de vele slagen
Nadere informatieInfo-sessie VLAGG-project. Vlaamse Afstromingsgevoelige Gebieden
Info-sessie VLAGG-project Vlaamse Afstromingsgevoelige Gebieden Programma 1. Welkom en situering - Kris Cauwenberghs, VMM 2. Voorstelling inhoud en resultaten van het VLAGG-project Tom Feyaerts, Hydroscan
Nadere informatieklimaatverandering Planet
klimaatverandering Planet 66 67 klimaatver andering De verandering van het klimaat wordt tegenwoordig gezien als de grootste milieudreiging in de wereld. Klimaatmodellen voorspellen op de lange termijn
Nadere informatieRuimte voor water. in het rivierengebied
Ruimte voor water in het rivierengebied Het rivierengebied bestaat bij de gratie van de grote rivieren met daarlangs de zich eindeloos voortslingerende dijken. Daartussen vruchtbare klei, groene weilanden
Nadere informatieDe effecten van verdroging als gevolg van de klimaatwijziging en urbanisatie op oppervlaktewater
De effecten van verdroging als gevolg van de klimaatwijziging en urbanisatie op oppervlaktewater Prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Dept. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Vroegere klimaatscenario
Nadere informatieNOORDRAND BRUSSEL 176 ONTWERPEND ONDERZOEK ONTWERPEND ONDERZOEK
NOORDRAND BRUSSEL 176 177 INVENTARISATIE De noordrand van Brussel onderscheid zich van de zuidrand van Antwerpen omwille van volgende kenmerken: het gebied is minder dicht bebouwd en wordt gestructureerd
Nadere informatieEen les met WOW - Neerslag
Een les met WOW - Neerslag Weather Observations Website VMBO WOW handleiding 1 Colofon Deze handleiding is gemaakt door het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG) in opdracht van het
Nadere informatieInfovergadering herinrichting Hessepoelbeek en Wouwendonkesbeek
Infovergadering herinrichting Hessepoelbeek en Wouwendonkesbeek Didier Soens, directeur Rudi Vasseur, projectingenieur Dienst Integraal Waterbeleid 1 Inleiding Situering Hessepoelbeek/Wouwendonksebeek
Nadere informatieToetsing aandachtsgebied. (betrokken signaalgebieden: DEN_WC_015, DEN_WC_297, DEN_WC_451, DEN_WC_470, DEN_PW_011, DEN_PW_224, DEN_PW_364)
STATUS: Definitief ABO + BR: 20/11/12 Datum laatste wijziging: 31/05/2013 ID: GELEGEN IN: 1 Situering 1.1 Algemeen Gemeente: Brakel DEN_09 Provincie: Oost-Vlaanderen Geografische beschrijving: Toetsing
Nadere informatieTussentijds Rapport. Kan jouw huis, tuin of straat overstromen? Februari 2017
Tussentijds Rapport Kan jouw huis, tuin of straat overstromen? Februari 2017 BESCHRIJVING ONLINE TEST Online interactieve test met live feedback voor de respondent inzake eigen risico op adres Thema s
Nadere informatieToetsing signaalgebieden Uitvoering actie A4 bekkenbeheerplan Demer. Actorenoverleg 27/02/2012
Toetsing signaalgebieden Uitvoering actie A4 bekkenbeheerplan Demer Actorenoverleg 27/02/2012 1 - Inleiding - Bekkenbeheerplan Demer: actie A4 Inventariseren van het effectieve bodemgebruik in zones bestemd
Nadere informatieVragen en antwoorden Aanpak Agniesebuurt
Vragen en antwoorden Aanpak Agniesebuurt Waarom aan de slag in de Agniesebuurt? Oude stadswijken zoals de Agniesebuurt, die dichtbebouwd zijn met veel verharding en weinig open water en groen, zijn kwetsbaar
Nadere informatieSaint-Quentin (Frankrijk) Frankrijk. België. Nederland. in de Noordzee (Nederland) Vlaams Gewest. Waals Gewest
Leerlingen Naam: Het Kanaal Bossuit-Kortrijk: varen tussen Zwevegem en Bossuit Klas: 9 Opdracht 1: rivieren het stroomgebied en kanalen van in Vlaanderen Schelde 1a. Waar bevindt zich de bron van de Schelde?
Nadere informatieGents Klimaatadaptatieplan zorgt ook in de toekomst voor koele hoofden en droge voeten
Gents Klimaatadaptatieplan zorgt ook in de toekomst voor koele hoofden en droge voeten Ons klimaat verandert en weerrecords sneuvelen één na één. Helemaal tegenhouden kunnen we de klimaatverandering niet.
Nadere informatieVerdroging: tegen gaan van verdroging in het algemeen door beperken van verharding, ruimte voor infiltratie, hydrologisch neutraal ontwikkelen etc.
WATERTOETSPROCES Globale checklist waterbelangen in de ruimtelijke ordening Bij het watertoetsproces let het waterschap op alle wateraspecten. Doorgaans krijgen het voorkomen van wateroverlast en de zorg
Nadere informatieThema 3: Klimaat en water
Thema 3: Klimaat en water Opwarming van de steden en de mogelijkheden van gras Karen Huijsmans Sweco Praktijk van waterberging op sportparken Jan Coppens Smits 25 september 2018 ConGRAS 1 inhoud Karen
Nadere informatieVERANDEREN VAN KLIMAAT?
VERANDEREN VAN KLIMAAT? Tropisch klimaat, gematigd klimaat, klimaatopwarming, klimaatfactoren...misschien heb je al gehoord van deze uitdrukkingen. Maar weet je wat ze echt betekenen? Nova, wat bedoelen
Nadere informatieDroge emmers, natte voeten
Droge emmers, natte voeten Environmental & Technical sustainability 1 november 2013 Dick Bouman/Aqua for All Het weer Het klimaat Het weer wordt gekenmerkt door extremen; geen jaar zonder weer-record Dagpieken,
Nadere informatiewant ruimte voor de Maas en veilige (regionale) dijken zijn een eerste zorg.
Verkiezingsprogramma 2019 2023 AWP Aa en Maas De Algemene Waterschapspartij (AWP) is een landelijke vereniging met een gekozen bestuur. In elk waterschap heeft de AWP een afdeling. De landelijke vereniging
Nadere informatiePraktische opdracht Aardrijkskunde Wateroverlast langs de grote rivieren
Praktische opdracht Aardrijkskunde Wateroverlast langs de grote rivieren Praktische-opdracht door een scholier 2295 woorden 9 juni 2005 5,8 44 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde INLEIDING Zijn noodoverloopgebieden
Nadere informatieDe effecten van verdroging als gevolg van de klimaatwijziging en urbanisatie op oppervlaktewater
De effecten van verdroging als gevolg van de klimaatwijziging en urbanisatie op oppervlaktewater Prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Dept. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Vroegere klimaatscenario
Nadere informatieLeerlingenbundel: Waterschaarste het spel
Leerlingenbundel: Waterschaarste het spel Millenniumdoelstelling 7: Een duurzaam leefmilieu 1 Inhoud Voorwoord... 3 Waterproblemen in Namibië... 4 Acties ter plaatse... 7 Waterschaarste... 8 Voeg de afbeelding
Nadere informatieNieuwe afvoerroutes via maaiveld en retentiegebieden voorkomen wateroverlast in Enschede-Noord
Maatregelen 3 Enschede Nieuwe afvoerroutes via maaiveld en retentiegebieden voorkomen wateroverlast in Enschede-Noord Het noorden van Enschede is in de loop van de vorige eeuw veranderd van een sterk landelijk
Nadere informatieKlimaatverandering in Utrecht. Erwin Rebergen Beheerder/Beleidsadviseur stedelijk water gemeente Utrecht Groenmoetjedoen!
Klimaatverandering in Utrecht Erwin Rebergen Beheerder/Beleidsadviseur stedelijk water gemeente Utrecht Groenmoetjedoen!-dag,12 juni 2016 De klimaatopgave, omgaan met 1. Intensievere neerslag 2. Stijging
Nadere informatieWATERPROEF. Impact van de klimaatverandering op Antwerpen. Naar een klimaatbestendig Antwerpen. Prof. Patrick Willems KU Leuven
WATERPROEF Naar een klimaatbestendig Antwerpen Impact van de klimaatverandering op Antwerpen Prof. Patrick Willems KU Leuven Hydrologische extremen Overstromingen: Pluviale overstromingen (extreme neerslag,
Nadere informatieLesbrief. Watersysteem. Droge voeten en schoon water. www.wshd.nl/lerenoverwater. Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta
Lesbrief Watersysteem Droge voeten en schoon water www.wshd.nl/lerenoverwater Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta Droge voeten en schoon water Waterschappen zorgen ervoor dat jij en ik droge
Nadere informatieStudiedag Infiltratie 15-16/06/2017
Opstellen van richtlijnen voor het meten van de infiltratiecapaciteit en het modelmatig onderbouwen voor de dimensionering van infiltratievoorzieningen Studiedag Infiltratie 15-16/06/2017 Modellering en
Nadere informatieWorkshop C Van advies naar waterparagraaf
Workshop C Van advies naar waterparagraaf Mark Cromheecke Directie Ruimte, Provincie Oost-Vlaanderen Robin De Smedt Departement RWO Kracht van het advies Verplicht/niet verplicht Bindend/niet bindend Motiveringsplicht
Nadere informatieImpact van klimaatverandering op hydrologie en de gevolgen voor overstromingen en watertekorten
Impact van klimaatverandering op hydrologie en de gevolgen voor overstromingen en watertekorten Katrijn Holvoet, Thomas Vansteenkiste, Wouter Vanneuville, Patrick Willems 09-03-2010 Gent Inhoud Situering
Nadere informatieHoe gaan waterschappen om met waterberging op groene daken?
Hoe gaan waterschappen om met waterberging op groene daken? Marc Laeven (Stroom en Onderstroom, thans Sweco) en Kees Broks (STOWA/Broks-Messelaar Consultancy) Tellen waterschappen de waterberging op groene
Nadere informatieOverzicht laagwaterseizoen 2009
746_03 WL Rapporten www.watlab.be departement Mobiliteit en Openbare Werken Boeckx, L.; Deschamps, M.; Van Eerdenbrugh, K.; Mostaert, F. December 2009 WL2009R746_03_rev2_0 Deze publicatie dient als volgt
Nadere informatieRISICOSIGNALERING Zware regen
RISICOSIGNALERING Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut INLEIDING staat meestal synoniem voor een extreme hoeveelheid neerslag en kan in Nederland het hele jaar voorkomen. In het winterhalfjaar
Nadere informatieGevolgen van extreme regenval Iedereen heeft zijn verantwoordelijkheid burger, overheid en landbouw
Gevolgen van extreme regenval Iedereen heeft zijn verantwoordelijkheid burger, overheid en landbouw Prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Dept. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Vlaanderen, 27
Nadere informatieIn dit hoofdstuk gaan wij op zoek naar de verschillende vergunningen die nodig zijn voor de opstart van een kapsalon.
12. Vergunningen. In dit hoofdstuk gaan wij op zoek naar de verschillende vergunningen die nodig zijn voor de opstart van een kapsalon. Er zijn 3 type vergunningen : 1. Stedebouwkundige vergunning (bouwvergunning)
Nadere informatieDe impact van de klimaatwijziging op de waterhuishouding in het Scheldebekken: Wat staat ons te wachten?
De impact van de klimaatwijziging op de waterhuishouding in het Scheldebekken: Wat staat ons te wachten? Prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Dept. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Klimaatscenario
Nadere informatieWater en natuur: complexe uitdaging in een versnipperd landschap. Koen Martens, VMM AOW met input van vele collega s
Water en natuur: complexe uitdaging in een versnipperd landschap Koen Martens, VMM AOW met input van vele collega s Inleiding Decreet IWB, decreet natuurbehoud, SBZ, : vraag naar ecologisch herstel waterlopen
Nadere informatieEen academisch perspectief op de droogte van de zomer 2018
Een academisch perspectief op de droogte van de zomer 2018 Imme Benedict Bron: Jannes Wiersema Meteorologie en Luchtkwaliteit Vakgroep Wie ben ik? 2010 2013 BSc Bodem, water en atmosfeer 2013 2015 MSc
Nadere informatieModelleren van turbulente warmte en vocht stromingen in de atmosfeer met behulp van warmtebeelden van het aardoppervlak.
Modelleren van turbulente warmte en vocht stromingen in de atmosfeer met behulp van warmtebeelden van het aardoppervlak Wim Timmermans Modelleren van stroming in de lucht: wat Dit gaat over: Het vinden
Nadere informatieToelichting wateroverlast mei-juni Sint-Truiden
Toelichting wateroverlast mei-juni 2016 Sint-Truiden Locaties van de brandweerinterventies m.b.t. wateroverlast op het grondgebied van Sint-Truiden in maanden mei en juni 2016 Gebied ten zuiden van stadskern
Nadere informatieZaal KLEINE POST 3.2. Adaptatie: droogte en wateroverlast in West-Vlaanderen
Zaal KLEINE POST 3.2. Adaptatie: droogte en wateroverlast in West-Vlaanderen Adaptatie: Droogte en wateroverlastbestrijding in en door de Provincie West-Vlaanderen 2 Exacte ligging waterlopen, per adres
Nadere informatieVERSLAG INFORMATIEVERGADERING AANPAK BIJ HEVIGE REGEN KLINKSTRAAT 8 NOVEMBER 2016
VERSLAG INFORMATIEVERGADERING AANPAK BIJ HEVIGE REGEN KLINKSTRAAT 8 NOVEMBER 2016 Aanwezig: 19 buurtbewoners, Luc Debondt Schepen Stad Turnhout, Steven Mateusen Diensthoofd Wegen, Groen en Mobiliteit Stad
Nadere informatieSECRETARIAAT-GENERAAL SECRÉTARIAT GÉNÉRAL. Titre. Klimaatadaptatie in de Benelux: Aanzetten tot convergenties
SECRETARIAAT-GENERAAL SECRÉTARIAT GÉNÉRAL Titre Klimaatadaptatie in de Benelux: Aanzetten tot convergenties Klimaatmatrix Benelux Bronnen: Beschikbare overheidsrapporten Beleidsadviserende onderzoeken
Nadere informatieErosie in Vlaanderen. Gert Verstraeten. 15 Maart 2012
Erosie in Vlaanderen Gert Verstraeten 15 Maart 2012 Inhoud Wat Intensiteit Kaderen in ruimte en tijd Toekomst (klimaatverandering, landgebruik) Erosie in Vlaanderen: wat? Erosie = losmaken, verplaatsen
Nadere informatieMiddelburg Polder Tempelpolder. Polder Reeuwijk. Reeuwijk. Polder Bloemendaal. Reeuwijksche Plassen. Gouda
TNO Kennis voor zaken : Oplossing of overlast? Kunnen we zomaar een polder onder water zetten? Deze vraag stelden zich waterbeheerders, agrariërs en bewoners in de Middelburg-Tempelpolder. De aanleg van
Nadere informatieJouw stem in het Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan
Jouw stem in het Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan Toelichting van de inspraakprocedure voor de realisatie van de projectgebieden van het Sigmaplan. weg van water uitvoeringsplan.indd 1 15/06/2009
Nadere informatieKlimaatverandering. Opzet presentatie
Klimaatverandering Welke extremen kunnen we in de toekomst verwachten? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Het broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering Klimaatscenario
Nadere informatieHet gebruik van numerieke modellen ter ondersteuning in crisisperiodes
Terug naar overzicht Het gebruik van numerieke modellen ter ondersteuning in crisisperiodes Katrien Van Eerdenbrugh Het gebruik van numerieke modellen ter ondersteunin in crisisperiodes Neerslag Hoeveel?
Nadere informatieGrondwater beïnvloedt kwaliteit Limburgse beken
Grondwater beïnvloedt kwaliteit Limburgse beken Resultaten WAHYD Hoe zit het in elkaar: afkijken bij Noord-Brabant In het onderzoeksproject WAHYD (Waterkwaliteit op basis van Afkomst en HYDrologische systeemanalyse)
Nadere informatieOverstromingen en wateroverlast
Atlasparagraaf Overstromingen en wateroverlast 1/6 In deze atlasparagraaf herhaal je de stof van Overstromingen en wateroverlast. Je gaat extra oefenen met het waarderen van verschijnselen (vraag 4 en
Nadere informatieNIEUWE NEERSLAG- STATISTIEKEN VOOR KORTE TIJDSDUREN
NIEUWE NEERSLAG- STATISTIEKEN VOOR KORTE TIJDSDUREN Extreme buien zijn extremer geworden 2018 12A In opdracht van STOWA hebben het KNMI en HKV Lijn in water nieuwe neerslagstatistieken afgeleid voor korte
Nadere informatieUITGANGSPUNTEN NOTITIE. Plan: Algemene projectgegevens:
UITGANGSPUNTEN NOTITIE Plan: Algemene projectgegevens: Projectomschrijving: 8 woningen Holtenweg Vries Oppervlakte plangebied: 2185 m2 Toename verharding in plangebied: 400 m2 Kaartlagen geraakt: Ja Aanvrager
Nadere informatieNOG MEER NATTIGHEID? Door John van Boxel en Erik Cammeraat
NOG MEER NATTIGHEID? Door John van Boxel en Erik Cammeraat Het jaar 1998 was in Nederland het natste van deze eeuw. De afgelopen jaren zijn we echter vaker geconfronteerd met grote neerslaghoeveelheden.
Nadere informatieWatercalamiteiten voor communicatieadviseurs. 11 juni 2012
Watercalamiteiten voor communicatieadviseurs 11 juni 2012 Programma Introductie Voorstelronde Water gaat over grenzen: veel partijen Film Hoogwater in Groningen Zeven watercalamiteiten Samenwerking versterken,
Nadere informatieNaam: WATER. pagina 1 van 8
Naam: WATER Geen leven zonder water Zonder water kun je niet leven. Als je niet genoeg drinkt, krijgt je dorst. Als je dorst hebt, heeft je lichaam water tekort. Je raakt dit water vooral kwijt door te
Nadere informatie2. Afkoppelen en vasthouden van regenwater Van regenton naar tuinbeek naar vijver of poel 11
Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 1.1 Bergen van water in de buurt 3 1.2 Schoon oppervlaktewater in de wijk 4 1.3 Wat u kunt doen 5 2. Afkoppelen en vasthouden van regenwater 7 2.1 Van regenton 8 2.2 naar tuinbeek
Nadere informatieWAAROM STEDELIJKE KLIMAATADAPTATIE?
WAAROM STEDELIJKE KLIMAATADAPTATIE? 13 november 2018 waarom stedelijke klimaatadaptatie wat verandert er aan ons klimaat meer: wateroverlast hitte droogte toenemende verstedelijking, meer verharding en
Nadere informatieDe klimaatverandering: fabel of pure ernst?
De klimaatverandering: fabel of pure ernst? Rozemien De Troch 1,2 1 Koninklijk Meteorologisch Instituut; 2 Departement Fysica en Astronomie, UGent Praatcafé Beweging.net, 20 maart 2015, Drongen R. De Troch
Nadere informatieHet klimaat verandert, wat nu?
Het klimaat verandert, wat nu? Lesley De Cruz, Rozemien De Troch Koninklijk Meteorologisch Instituut De Limburgse Klimaattop, 18 september 2017 De Cruz et al. (KMI) Klimaatverandering 20170918 1 / 23 1
Nadere informatieKlimaatverandering: waterbestendige gebouwen en terreinen
Nationaal Congres Sanitaire Technieken 2017 Klimaatverandering: waterbestendige gebouwen en terreinen Samenstelling: Will Scheffer (TVVL) Presentatie: Oscar Nuijten (Edu4Install/TVVL) met o.a. informatie
Nadere informatieBERGBEZINKBASSIN (BBB) WEERSELO
BERGBEZINKBASSIN (BBB) WEERSELO INHOUDSOPGAVE - AANLEIDING - HUIDIGE SITUATIE - GEVOLGEN RIOOLOVERSTORT - OVERSTORTREDUCTIE - BERGING EN BEZINKING OVERTOLLIG RIOOLWATER - WERKING BBB - WERKING (schematisch)
Nadere informatieKNMI 06 klimaatscenario s
KNMI 06 klimaatscenario s Stof tot nadenken? Opzet presentatie Klimaatverandering en het (versterkte) broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering De nieuwe KNMI-klimaatscenario s Mogelijke effecten 1
Nadere informatieJA: BETTER YN WETTER! VERKIEZINGSPROGRAMMA PVDA FRYSLÂN WETTERSKIP MAKKELIJK LEZEN
JA: BETTER YN WETTER! VERKIEZINGSPROGRAMMA PVDA FRYSLÂN WETTERSKIP MAKKELIJK LEZEN INLEIDING Foto: Timo Tijhof, Creative Commons OP PEIL BRENGEN Voor iedereen is het belangrijk dat er genoeg schoon water
Nadere informatieSamenvatting 203 Klimaatverandering leidt volgens de voorspellingen tot een toename van de mondiale temperatuur en tot veranderingen in de mondiale waterkringloop. Deze veranderingen in de waterkringloop
Nadere informatieGebruik van overstromingskaarten voor verschillende watergerelateerde beheers- en beleidsinstrumenten
E. D Haeseleer, W. Vanneuville, K. Van Eerdenbrugh en F. Mostaert Waterbouwkundig Laboratorium Gebruik van overstromingskaarten voor verschillende watergerelateerde beheers- en beleidsinstrumenten In Vlaanderen
Nadere informatieOntwerp startbeslissing signaalgebied KOULAAK HERENTALS
Ontwerp startbeslissing signaalgebied KOULAAK HERENTALS STATUS/VERSIE: Goedgekeurd door Vlaamse Regering dd 24/1/2014 LEESWIJZER Op 24 januari 2014 nam de Vlaamse Regering een beslissing over de vervolgstappen
Nadere informatieKlimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland
Page 1 of 6 Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland Hoe voorspeld? Klimaatscenario's voor Nederland (samengevat) DOWNLOAD HIER DE WORD VERSIE In dit informatieblad wordt in het kort klimaatverandering
Nadere informatieEconomische effecten van overstromingen van de Maas
Economische effecten van overstromingen van de Maas Vanessa E. Daniel, Raymond J.G.M. Florax and Piet Rietveld Economische waardering van omgevingskwaliteit RSA Najaarsmiddag 2008 26 November 13.30-18.00
Nadere informatieInfiltratieblok DA88 met inspectie mogelijkheid. Infiltratiekratten
Infiltratieblok DA88 met inspectie mogelijkheid Infiltratiekratten Eigentijds infiltreren De laatste decennia is er een aanzienlijke toename aan bebouwde oppervlakte (bebouwing en bestrating). Hierdoor
Nadere informatieGevolgen van klimaatverandering voor Nederland
Gastcollege door Sander Brinkman Haagse Hogeschool Climate & Environment 4 september 2008 Introductie Studie Bodem, Water en Atmosfeer, Wageningen Universiteit Beroepsvoorbereidendblok UNFCCC CoP 6, Den
Nadere informatieEen les met WOW - Neerslag
Een les met WOW - Neerslag Weather Observations Website HAVO - VWO WOW handleiding 1 Colofon Deze handleiding is gemaakt door het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG) in opdracht van
Nadere informatieKlimaat in de 21 e eeuw
Klimaat in de 21 e eeuw Hoe verandert ons klimaat? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Waargenomen klimaatverandering Wat verwachten we wereldwijd en voor Nederland Mogelijke
Nadere informatieAardrijkskunde samenvatting H2: Klimaat: is een beschrijving van het gemiddelde weer over een periode van 30 jaar.
Samenvatting door S. 1016 woorden 28 februari 2016 6,2 47 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Aardrijkskunde samenvatting H2: Nadeel tropische klimaten: het vocht, en de insecten/ziektes.
Nadere informatie12/02/2014. Bewonersvergadering Bouwen waterzuiveringsinstallatie omgeving Herentalsebaan en Dijkstraat te Zandhoven
12/02/2014 Bewonersvergadering Bouwen waterzuiveringsinstallatie omgeving Herentalsebaan en Dijkstraat te Zandhoven 1 Inhoud presentatie 1. Voorstelling Pidpa Riolering 2. Voorstelling van het project
Nadere informatiePeter Viaene. WL Introductiecursus Integraal Waterbeheer 29 & 30 november 2007
Hydrologisch InformatieCentrum Peter Viaene Hydrologisch Informatiecentrum Waterbouwkundig Laboratorium Technisch ondersteunende diensten Departement Mobiliteit en Openbare Werken Berchemlei 115 2140 Borgerhout
Nadere informatieAfbakening grootstedelijk gebied Antwerpen
gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan Afbakening grootstedelijk gebied Antwerpen Bijlage II stedenbouwkundige voorschriften gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan Afbakening grootstedelijk gebied Antwerpen
Nadere informatieEekhoutcentrum Vliebergh. Wegwijzers voor Aardrijkskunde
Eekhoutcentrum Vliebergh NASCHOLING AARDRIJKSKUNDE Wegwijzers voor Aardrijkskunde Geologie: - Opbouw en structuur van de aarde - Platentektoniek - Geologische geschiedenis Kulak 21/11/15 13h30-16h30 KUL
Nadere informatie