Fysische en chemische eigenschappen
|
|
- Floris Jacobs
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 037 1 Chloor Inleiding Het element chloor (samenstelling Cl 2 ) is een van de tien stoffen die wereldwijd in de grootste hoeveelheden worden geproduceerd. In 1986 was de wereldproduktie 30 miljoen ton (gemiddeld 6 kg per inwoner), in West-Europa was dat 8,5 miljoen ton (25 kg per inwoner). De produktie in Nederland was in ,5 miljoen ton. Chloor wordt gebruikt als bleekmiddel en als bacteriedoder, maar het is vooral belangrijk als grondstof voor de bereiding van zeer veel andere produkten. Chloor is in de Eerste Wereldoorlog korte tijd als strijdgas gebruikt, maar daarna vervangen door andere middelen. De giftige eigenschappen van het element chloor die het gebruik als strijdgas mogelijk maakten, hebben ertoe geleid dat deze stof nogal wat aandacht heeft gekregen. Er zijn stoffen die met chloor worden gemaakt en ook wel met chloor worden aangeduid (zoals het chloorbleekmiddel natriumhypochloriet), hoewel ze in eigenschappen niet met chloor te vergelijken zijn. Fysische en chemische eigenschappen Chloor was al in de dertiende eeuw bekend bij alchemisten. Nadat het in de achttiende eeuw was herontdekt door de Zweedse chemicus Scheele, kreeg het in het begin van de negentiende eeuw zijn definitieve naam Chloor van de Engelsman Davy. Het woord stamt af van het Griekse woord chloros ; dit betekent groen. Bij kamertemperatuur en normale druk (1 atmosfeer) is het een geelgroen gas met de formule Cl 2. Met vocht uit de lucht vormt het een grijs-
2 037 2 Chloor witte nevel. Chloor is een sterk oxidatiemiddel. Het heeft een sterk prikkelende geur. atoomgewicht 35,453 smeltpunt, C 100,98 kookpunt bij 101,33 kpa (760 mmhg), C 34,05 dichtheid van het droge gas bij 0 C en 101,33 kpa in g/l 3,209 Chloorgas kan gemakkelijk vloeibaar worden gemaakt. Daarbij is 1 liter vloeibaar chloor equivalent aan 500 liter gasvormig chloor. Chloorgas is 2,5 keer zwaarder dan lucht. In een stabiele atmosfeer blijft een wolk laag bij de grond en verzamelt het gas zich op de laagste plaatsen. Het gas is slecht oplosbaar in water. Chloor is niet brandbaar en niet explosief. Produktie De grootste producent van chloor in Nederland is Akzo Zout Chemie B.V. die chloor produceert in de Botlek, Delfzijl en Hengelo. De enige andere producent van belang is Natron Chemie B.V. in Linne Herten in Limburg. De fabriek van Akzo in de Botlek neemt meer dan de helft van de Nederlandse chloorproduktie voor haar rekening. Nederland importeert chloor uit België en de Bondsrepubliek Duitsland en exporteert vooral naar de Bondsrepubliek. Chloor wordt geproduceerd in de vorm van gas als een elektrische stroom door een pekel (verzadigde keukenzoutoplossing) wordt gestuurd. Bij deze elektrolyse ontstaat tevens natronloog (natriumhydroxide). De produktie vindt plaats in elektrische cellen waarbij chloor ontwijkt bij de anode en natronloog en waterstof bij de kathode. Om een reactie tussen de gevormde produkten te verhinderen moeten de anode- en kathoderuimte zo van elkaar gescheiden worden dat de reactieve produkten niet met elkaar in contact komen. Hiervoor zijn drie verschillende commerciële methoden, genoemd naar het type elektrolysecel: de kwikcel, de diafragmacel en de membraancel. In het kwikelektrolyseproces bestaat de kathode uit (vloeibaar) kwik.
3 037 3 Er vormt zich een oplossing van natrium in kwik (natriumamalgaam): dit amalgaam wordt verwijderd uit de cel en ontleedt met water in natronloog en waterstof. In de diafragmacel zijn de kathode- en anoderuimte van elkaar gescheiden door middel van een diafragma, een scheidingswand van poreuze asbestpulp. Bij het membraanproces is de scheidingswand een kationselectief membraan, dat wil zeggen een scheidingswand die de eigenschap heeft alleen de positieve natriumionen door te laten en de negatieve ionen, zoals het chlorideion, tegen te houden. Het kwikelektrolyseproces en het diafragmaproces bestaan al meer dan een eeuw. Het membraanproces is een ontwikkeling van de laatste jaren en verbruikt minder energie per ton produkt. De kwikelektrolysecel verliest tijdens het gebruik kwik, onder meer door verdamping. Dit was in het begin van de jaren zeventig een van de belangrijkste bronnen van kwikverontreiniging in Nederland. Sindsdien zijn er maatregelen genomen om kwik uit de afvalstromen van de industriële chloorproduktie terug te winnen. Daarnaast is het relatieve aandeel van de kwikproduktie afgenomen door het buiten gebruik stellen van een deel van de installaties en doordat in nieuwe installaties membraancellen zijn geïnstalleerd. Aan de elektrolyse-installaties zijn installaties gekoppeld waarin het geproduceerde chloorgas wordt gedroogd, samengeperst en onder koeling vloeibaar gemaakt. Het vloeibare chloor wordt dan opgeslagen of verder vervoerd naar de gebruikers. Toepassingen Het element chloor is zeer reactief en oxiderend. Deze eigenschappen zijn de basis waarom het zoveel wordt toegepast. De oxiderende werking van chloor ligt ten grondslag aan de toepassing als bleekmiddel (onder meer in de papier- en textielindustrie) en als bacteriedoder in drinkwater, water van zwembaden en in ziekenhuizen. Voor deze toepassingen worden ook reactieve chloorverbindingen gebruikt (bijv. natriumhypochloriet (NaClO) in zwembaden). Chloor is een van de basisgrondstoffen voor de produktie van een groot aantal kunststoffen zoals het plastic PVC (polyvinylchloride).
4 037 4 Chloor Verder wordt chloor gebruikt bij de produktie van anorganische stoffen (bijv. zoutzuur (HCl), fosfor(iii)- en fosfor(v)-chloride (resp. PCl 3 en PCl 5 )) en zeer veel organische stoffen. Verschillende organische chloorverbindingen worden als oplosmiddel in de industrie gebruikt (1,1,1-trichloorethaan en dergelijke). Pesticiden (gewasbeschermingsmiddelen) vormen ook een belangrijke categorie organische chloorverbindingen. Voorbeelden van deze laatste categorie zijn DDT, lindaan en de meeste organofosfaten. Ook de PCB s zijn organische chloorverbindingen (gechloreerde koolwaterstoffen) (zie Chemische Feitelijkheden 012). Een overzicht van het belang van de verschillende toepassingen wordt gegeven in het volgende staatje dat het gebruik weergeeft als percentage van het totale gebruik van chloor: toepassing West-Europa USA wereld % % % kunststoffen oplosmiddelen organisch chemische verbindingen anorganisch chemische verbindingen textiel- en papierindustrie desinfectie van water Giftigheid Chloorgas tast de slijmvliezen van ogen en ademhalingsorganen aan en veroorzaakt daar lichte tot sterke prikkelingen, afhankelijk van de ingeademde gasconcentraties. Bij blootstelling aan hoge concentraties (zie ook tabel) ontstaat krampachtige hoest, benauwdheid, gepaard gaande met een gevoel van verstikking, ademnood en tenslotte longontsteking en longbloeding (longoedeem) die de dood ten gevolge kan hebben. Chloor is in de Eerste Wereldoorlog gebruikt als gifgas. Blootstelling van de mens aan 1000 ppm (2950 mg/m 3 ) kan reeds bij kortstondige inademing dodelijk zijn. De MAC-waarde (zie voor de betekenis Chemische Feitelijkheden 009) van chloor is 1 ppm (3 mg/m 3 ). Het is een zogenaamde pla-
5 037 5 fondwaarde. Dit betekent dat de waarde in ruimten waar mensen gedurende een 8-urige werkdag verblijven, de grens van 1 ppm niet mag overschrijden. De volgende tabel geeft een indicatie van de concentratiewaarden waarbij bepaalde effecten optreden (de schadelijke werking is bij chloor primair een functie van de concentratie in de lucht en veel minder van de duur van de blootstelling). De getalswaarden in de tabel moeten voorzichtig gehanteerd worden en kunnen niet als scherpe grenslijnen gehanteerd worden, aangezien veel afhangt van individuele situaties en omstandigheden. concentratie mg/m 3 ml/m 3 (vol ppm) reukgrens 0,06-0,15 0,02-0,05 stoornissen na 1 uur bij bepaalde personen 4,5 1,5 onaangename prikkeling van de luchtwegen ernstige ademhalingsmoeilijkheden MAC-waarde 3 1 Vervoer Om zowel economische redenen als om de hoeveelheid te transporteren chloor te verminderen worden fabrieken waar chloor wordt geproduceerd en waar chloor wordt gebruikt dikwijls dicht bij elkaar gebouwd. Als chloor over relatief korte afstanden tussen fabrieken vervoerd moet worden, gebeurt dit per pijpleiding. Ongeveer 80% van de chloorproduktie in Europa wordt ter plekke verwerkt of per pijpleiding vervoerd. De resterende 20% chloor wordt vervoerd als vloeistof in bulk met ketelwagens, containers of in kleinverpakking via vaten of gascilinders. Het vervoer van chloor in bulk mag in Nederland alleen per trein plaatsvinden, de inhoud van de ketelwagens waarin het chloor wordt vervoerd is ongeveer 57 ton. Het ontwerp en de constructie van de vaten waarin chloor wordt vervoerd zijn evenals het systeem van labels en de inspectie daarop
6 037 6 Chloor vastgelegd in twee Europese systemen van regelgeving, het RID (railvervoer) en de ADR (wegvervoer). Onderling hebben de chloorproducenten hun methode van vervoer gestandaardiseerd via het Bureau International Technique de Chlore (BITC). Naast het RID zijn door de Nederlandse Spoorwegen in overleg met de Nederlandse chloorproducenten nog een aantal extra veiligheidsmaatregelen genomen: chloor wordt vrijwel alleen s nachts vervoerd; het vervoer, zowel leeg als beladen, vindt vrijwel uitsluitend plaats in bloktreinen, dat wil zeggen treinen waarin uitsluitend chloor wordt vervoerd; de treinen zijn gehouden aan een maximumsnelheid van 65 km per uur; voor chloorspoorketelwagons geldt een absoluut heuvel- en afstootverbod, en onderweg mag met chloortreinen niet worden gerangeerd; op de chloorwagons is het telefoonnummer ( ) van de Centrale Meldkamer van de NS vermeld; De NS is op ieder moment op de hoogte van de verblijfplaats van een chloortrein. Er is op 5 plaatsen in Nederland (Delfzijl, Hengelo, Rotterdam, Linne Herten en Terneuzen) dag en nacht een chloorhulpteam via een centraal alarmnummer oproepbaar om hulp te verlenen zodra er met een chloortrein in Nederland iets gebeurt. Deze Hulpdienst Chloor is opgericht op initiatief van de Nederlandse chloorproducenten. Literatuur M. M. Verberk, P. E. Joosting, B. Bink, Effecten van chloor bij proefpersonen, Tijdschrift voor Sociale Geneeskunde, 1975, Werkgroep van deskundigen van de Nationale MAC-commissie, Rapport inzake grenswaarde chloor, Voorburg, december 1980, nr. 6/80.
7 037 7 Commissie Preventie van Rampen door Gevaarlijke Stoffen, Chloor, opslag en gebruik, CPR 10, 2e druk, Kirk-Othmer, Encyclopedia of Chemical Technology, derde editie, vol. 1., p , Alkaline and chlorine products. A. M. M. van Leest, Bestrijding van chloorongevallen, Uitgave van de Inspectie voor het Brandweerwezen, Ministerie van Binnenlandse Zaken, Den Haag, José van Eijndhoven, Weg! zijn giftrein, risico s bij produktie, opslag en vervoer van gevaarlijke stoffen in een dichtbevolkt land, SUA/VWW, Amsterdam, 1984, ISBN: juni 1986 Dr. J. C. M. v. Eijndhoven
Kleinschalige chloorproductie (ce)
Kleinschalige chloorproductie (ce) Bij deze opgave horen drie bronnen. Bron 1: artikel uit 'C2W Life Science' van 31 mei 2008. Bron 2: Het kwikelektrolyseproces. In een schuine goot ligt op de bodem een
Nadere informatienpt Zout Excursie Hengelo
npt NEDERLANDSE PROCESTECHNOLOGEN Zout Excursie Hengelo Van zout naar chemische producten: de bijna 100 jaar oude (voor)geschiedenis van de Koninklijke Nederlandsche Zoutindustrie (KNZ) en Akzo Zout Chemie
Nadere informatieINFORMATIE EN GEGEVENS VOOR EEN VEILIG GEBRUIK VAN MATERIALEN laatst gewijzigd: 01-01-2004 intern nr. vorige datum:
1. PRODUCT EN ONDERNEMING Goedgekeurd voor gebruik Goedgekeurd voor gebruik in laboratorium Goedgekeurd door HANDELSNAAM GROEPSNAAM AFWERKLAAG VOOR HOUT Fabrikant/importeur Produits Durieu S.A. Importeur
Nadere informatieGassen in containers Rol arbeidsgeneesheer EDPBW. Dr. Edelhart Kempeneers Wetenschappelijk adviseur Preventieadviseur-Arbeidsgeneesheer
Gassen in containers Rol arbeidsgeneesheer EDPBW Dr. Edelhart Kempeneers Wetenschappelijk adviseur Preventieadviseur-Arbeidsgeneesheer 5 februari 2010 Inhoud 1. 2. 3. 4. Situering Mogelijke stoffen Rol
Nadere informatieQ&A chloortransport Akzo/Nobel - Nouryon
Q&A chloortransport Akzo/Nobel - Nouryon ALGEMEEN Waarom vindt in tegenstelling tot vroeger zo weinig communicatie plaats over het chloortransport? Chloortransport behoort tot die transporten die behalve
Nadere informatieEXAMEN VWO SCHEIKUNDE 1980, TWEEDE TIJDVAK, opgaven
EXAMEN VWO SCHEIKUNDE 1980, TWEEDE TIJDVAK, opgaven Jood en propanon 1980-II(I) Jood lost goed op in een oplossing van kaliumjodide in water. De verkregen oplossing noemt men joodwater. In zuur milieu
Nadere informatieW.H.B.: ARBO. 1. Identificatie. 2. Samenstelling. 3. Risico/identificatie. 4. Eerste-hulp-maatregelen. File: Magkal Pagina: 1 van 5
Pagina: 1 van 5 1. Identificatie Handelsnaam: Magkal Leverancier: Vitasol B.V. Cruquiusdijk 68B 2142 ES Cruquius T 023-558 31 45 F 023-558 32 18 E info@vitasol.nl Informatie in noodgevallen : 023-558 31
Nadere informatieGevaarlijke stoffen zijn stoffen die gevaarlijk zijn voor je gezondheid. Op je werk, maar ook thuis zijn veel meer gevaarlijke stoffen dan je denkt.
Gevaarlijke stoffen Gevaarlijke stoffen zijn stoffen die gevaarlijk zijn voor je gezondheid. Op je werk, maar ook thuis zijn veel meer gevaarlijke stoffen dan je denkt. Giftig Een stof is giftig als deze
Nadere informatieOefen opgaven rekenen 4 HAVO bladzijde 1
Oefen opgaven rekenen 4 HAVO bladzijde 1 Opgave 1 uitrekenen en afronden Bij +/- rond je af op het kleinste aantal DECIMALEN, bij x/ rond je af op het kleinste aantal SIGNIFICANTE CIJFERS. Bij gecombineerde
Nadere informatieDE GELE BIJLAGE VEILIGHEIDSGEGEVENS VOOR EEN AANTAL STOFFEN
DE GELE BIJLAGE VEILIGHEIDSGEGEVENS VOOR EEN AANTAL STOFFEN 1. Aceton pag. 70 2. Azijnzuur 100% 71 3. Blauw vitriool (blauw kopersulfaat) 72 4. Bruinsteen 73 5. Courtoisiet (kaliumjodide) 74 6. Jood 75
Nadere informatieSamengeperst gas, n.e.g. 70% stikstof, 30% kooldioxide UN-nummer: 1956 Opslagmethode: omgevingstemperatuur en hoge druk (> 150 bar)
1. INDICATIE VAN HET PRODUCT EN VAN HET BEDRIJF Omschrijving van het product Handelsnaam: Foodmix Naam: Samengeperst gas, n.e.g. 70% stikstof, 30% kooldioxide UN-nummer: 1956 Opslagmethode: omgevingstemperatuur
Nadere informatieChloorbleekloog versus zoutelektrolyse
Chloorbleekloog versus zoutelektrolyse Inhoud presentatie: 1. Huidige stand van zaken zwembaden 2. Kenmerken/toepassing bulkopslag natriumhypochloriet 3. Kenmerken/toepassing zoutelektrolyse 4. Kenmerken/toepassing
Nadere informatieFormaldehyde HCHO. Structuurformule:
Formaldehyde 001 1 Formaldehyde Formaldehyde is de laatste jaren sterk in de publiciteit gekomen. Enerzijds door de overlast, die in woningen, scholen e.d. ondervonden werd van dit gas, wanneer het uit
Nadere informatieOefenopgaven CHEMISCHE INDUSTRIE
Oefenopgaven CEMISCE INDUSTRIE havo OPGAVE 1 Een bereidingswijze van fosfor, P 4, kan men als volgt weergeven: Ca 3 (PO 4 ) 2 + SiO 2 + C P 4 + CO + CaSiO 3 01 Neem bovenstaande reactievergelijking over
Nadere informatieMethylisocyanaat. Inleiding
024 1 Methylisocyanaat Inleiding Op maandag 3 december 1984 heeft in de Indiase stad Bhopal in de deelstaat Madya Pradesh één der grootste giframpen uit de geschiedenis plaatsgevonden. Om tot dusver nog
Nadere informatie4. In een bakje met natriumjodide-oplossing worden 2 loden elektroden gehangen. Deze twee elektroden worden aangesloten op een batterij.
Test Scheikunde Havo 5 Periode 1 Geef voor de volgende redoxreacties de halfreacties: a Mg + S MgS b Na + Cl NaCl c Zn + O ZnO Geef de halfreacties en de reactievergelijking voor de volgende redoxreacties:
Nadere informatieOns schoonmaakmiddel:... Welke bronnen mogen we gebruiken? Informatie op de verpakking van jullie schoonmaakmiddel. Internet. Boeken.
Binn buit LES 6: Schoonmak Nam groepje: Ons schoonmaakmiddel:... Welke bronn mog we gebruik? Informatie op de verpakking van jullie schoonmaakmiddel. Internet. Boek. Welke vrag mog we beantwoord? Wat is
Nadere informatieVEILIGHEIDS INFORMATIE BLAD
1 Identificatie van de stof en van de leverancier. 1.1 Identificatie van de stof. Chemische naam van de stof: calciumcarbonaat Chemische formule: CaCO3 Commerciële naam: Calhix Synoniemen: Krijt, marmer,
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 + 2
Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 + 2 Samenvatting door K. 1077 woorden 22 maart 2016 6,1 9 keer beoordeeld Vak Scheikunde Impact 3 vwo Scheikunde hoofdstuk 1 + 2 Paragraaf 1: Stoffen bijv. Glas en hout,
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde Hoofdstuk 9
Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 9 Samenvatting door Dylan 551 woorden 30 december 2016 9 4 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova Paragraaf 1 Aardolie ( onzuivere stof ) - Organisch materiaal -
Nadere informatieVEILIGHEIDSINFORMATIE BLAD
Propaan bladzijde : 1 EIGA104 óm Symbool 2.1 : Brandgevaarlijk gas. êf F+ : Zeer licht ontvlambaar 1 IDENTIFICATIE VAN DE STOF OF HET PREPARAAT EN DE VENNOOTSCHAP / ONDERNEMING Handelsnaam : Propaan MSDS
Nadere informatieVrijwel de gehele wereldproduktie van ammoniak vindt plaats door een katalytische reactie van water met stikstof onder hoge druk: N 2 + 3H 2 2NH 3
Ammoniak 042 1 Ammoniak Inleiding Ammoniak is bij kamertemperatuur en atmosferische druk een kleurloos giftig gas met een sterk prikkelende en penetrante geur, die zeer karakteristiek is. Het wordt in
Nadere informatieVervoer gevaarlijke stoffen blijft groeien / Een overzicht in cijfers van
Vervoer gevaarlijke stoffen blijft groeien / Een overzicht in cijfers van 2013-2017 Hoe is het gesteld met de vervoerscijfers van gevaarlijke stoffen in Nederland? Het is altijd interessant om van tijd
Nadere informatieVEILIGHEIDS INFORMATIE BLAD
VEILIGHEIDS INFORMATIE BLAD BLEEKWATER 10 CL Revisie datum: 04/06/2007 Vervangt: 08/06/2004 VERANTWOORDELIJK BEDRIJF: LODA NV Ambachtstraat 20 2390 Westmalle Tel:03.312.01.19 Fax:03.309.27.73 Tel noodgevallen:
Nadere informatieARBOCOMMISSIE. Toolbox-meeting. Adembescherming
ARBOCOMMISSIE Toolbox-meeting Adembescherming Inleiding Via de ademhalingsorganen kan vergiftiging plaatsvinden door zeer fijn verdeelde stof dat we inademen of door ingeademde gassen of nevels. Onze bovenste
Nadere informatiePresentatie TU Delft Waterbehandeling zwembaden. Desinfectie. 6 December 2007 M.M. Remmerswaal Akzo Nobel Base Chemicals.
Presentatie TU Delft Waterbehandeling zwembaden 6 December 2007 M.M. Remmerswaal Akzo Nobel Agenda Biocide Werkzame stof Welke producten worden gebruikt Oxidatieve eigenschappen Nevenproducten Juiste dosering
Nadere informatieAdres van de leverancier Koopvaardijlaan Gent België Telefoonnummer in geval van nood: Antigif Centrum
1. Identificatie Naam van het chemische product: Mengmeststoffen Synoniemen: NPK 12 + 10 + 18 CA Naam van de leverancier Triferto Belgium Adres van de leverancier Koopvaardijlaan 180-182 9000 Gent België
Nadere informatieH7 werken met stoffen
H7 werken met stoffen Stofeigenschappen Faseovergangen Veilig werken met stoffen Chemische reacties Stoffen Zuivere stoffen mengsels legeringen één soort moleculen opgebouwd uit een aantal verschillende
Nadere informatieVEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD Op basis van richtlijn 91/155/EEG van de Commissie der Europese Gemeenschappen
1.Identificatie van de stof of het preparaat en van de firma 1.1 Identificatie van de stof of het preparaat: Synoniemen: R 134 a UN :3159 No CAS : 000811-97-2 No index CE S.O. Code NFPA 1-0-1 No EINECS
Nadere informatieVAN OMGEVINGSLUCHT NAAR MEDICINALE ZUURSTOF. Denise Daems Verpleegkundig specialiste ventilatie Pneumologie
VAN OMGEVINGSLUCHT NAAR MEDICINALE ZUURSTOF Denise Daems Verpleegkundig specialiste ventilatie Pneumologie Gas Lucht Zuurstof Inhoud 1. Algemeenheden 2. Fysische en chemische eigenschappen 3. Toepassingen
Nadere informatiegiftig doelorgaan - toxisch acuut toxisch
Algemene gegevens CAS nr: 50-00-0 EU-etikettering: R-zinnen: 23/24/25-34-40-43 S-zinnen: (1/2)-26-36/37/39-45-51 giftig CLP(EU-GHS): Signaalwoord: GEVAAR H: 351-331-311-301-314-335-317 acuut toxisch doelorgaan
Nadere informatieCLINIFAX BLEEKWATERTABLETTEN
CLINIFAX BLEEKWATERTABLETTEN Veiligheidsinformatieblad chemische stoffen ( 91/155 EG ) 1. Identificatie van de stof of het preparaat en van de onderneming 1.1 Identificatie van de stof of het preparaat:
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 en 2
Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 en 2 Samenvatting door een scholier 918 woorden 13 januari 2005 6,3 193 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal Hoofdstuk 1 1.2: De bouw van een atoom.
Nadere informatieCENTRALE COMMISSIE VOORTENTAMEN SCHEIKUNDE TENTAMEN SCHEIKUNDE. datum : donderdag 29 juli 2010
CENTRALE COMMISSIE VOORTENTAMEN SCHEIKUNDE TENTAMEN SCHEIKUNDE datum : donderdag 29 juli 2010 tijd : 14.00 tot 17.00 uur aantal opgaven : 6 Iedere opgave dient op een afzonderlijk vel te worden gemaakt
Nadere informatieVEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD Pagina 1
Pagina 1 1. Identificatie van de stof of het preparaat en van de vennootschap / onderneming Productbenaming: Plasticrète deel A : P- Cast A02 Gebruik: Diverse industriële toepassingen. Verantwoordelijke
Nadere informatieBasisscheikunde voor het hbo ISBN e druk Uitgeverij Syntax media
Hoofdstuk 14 Chemische processen bladzijde 1 Opgave 1 Wat denk je, zijn de volgende processen continuprocessen of batch-processen? a productie van verschillende soorten medicijnen b productie van verschillende
Nadere informatieVeiligheidsblad p. 1 / 5
Veiligheidsblad p. 1 / 5 1. IDENTIFIKATIE VAN HET PRODUKT EN VAN DE ONDERNEMING 1.1 Identificatie van het product: Lamscobel Waterdichtingsmortel 34/45 1.2 Product eind gebruik: Waterdichtende reparatiemortel
Nadere informatieMuren en plafonds binnenshuis
PRODUKTNAAM : MAGNEETVERF 1. IDENTIFICATIE VAN DE STOF OF HET PREPARAAT EN VAN DE VENNOOTSCHAP/ONDERNEMING Productnaam: Onderneming: Chemische naam/typering: Toepassing: Magneetverf MagneetVerf, Veldhunten.
Nadere informatie6.5. Boekverslag door A woorden 10 januari keer beoordeeld. Scheikunde. Hoofdstuk 2: Stoffen en reacties
Boekverslag door A. 2258 woorden 10 januari 2011 6.5 249 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova Hoofdstuk 2: Stoffen en reacties 2.1 Stoffen verhitten Gloeien, smelten en verdampen Als je platina
Nadere informatieGeï ntegreerde preventie en bestrijding van verontreiniging (IPPC)
EUROPESE COMMISSIE - Geï ntegreerde preventie en bestrijding van verontreiniging (IPPC) Referentiedocument: beste beschikbare technieken in de chlooralkaliproducerende industrie XXX 2001 SAMENVATTING Dit
Nadere informatieSafety Regulations. Uitvoeren van gasmetingen
Pagina: 1 van 5 1. Wijzigingen t.o.v. vorige versie 5.4 toevoeging gaswasunit naast verbrandingsunit. 5.5 herhalingsmeting bij nieuwe betreding gevaarlijke ruimte toegevoegd 5.6 Aanpassing voor werkzaamheden
Nadere informatieToolbox-meeting Adembescherming
Toolbox-meeting Adembescherming Unica installatietechniek B.V. Schrevenweg 2 8024 HA Zwolle Tel. 038 4560456 Fax 038 4560404 Inleiding Via de ademhalingsorganen kan vergiftiging plaatsvinden door zeer
Nadere informatieBeschrijving fabrikant : Wilsor Kunstharsen Tel: 0321-331167 Noorderbaan 46-48 Fax: 0321-331074 8256 PR Biddinghuizen E-mail: info@wilsor.
1. BESCHRIJVING VAN PRODUKT EN FABRIKANT Handelsnaam : Polyesterplamuur / / Beschrijving fabrikant : Tel: 0321-331167 -48 Fax: 0321-331074 E-mail: info@wilsor.nl the Netherlands Intenet: www.wilsor.nl
Nadere informatie*** VEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD ***
*** VEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD *** 1. IDENTIFICATIE VAN DE STOF OF HET PREPARAAT EN VAN DE VENNOOTSCHAP/ONDERNEMING PRODUCT BENAMING COOL-BIND 1300 AANBEVOLEN TOEPASSINGEN LEVERANCIER Lijm Van Asperen Kleefstoffen
Nadere informatieL3G B.02 - Opslag van verpakte gevaarlijke stoffen, Bijlage 1. Toepassingsgebied/ondergrenzen en vrijstellingen PGS 15 (versie 2016)
L3G 06.03.B.02 - Opslag van verpakte gevaarlijke stoffen, Bijlage 1. Toepassingsgebied/ondergrenzen en vrijstellingen PGS 15 (versie 2016) Het toepassingsgebied van PGS 15 heeft betrekking op stoffen van
Nadere informatieKristallisatie in snel tempo
Kristallisatie in snel tempo 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we op een snellere manier zoutkristallen maken? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Neutralisatiereactie: reactietype
Nadere informatieSamenvatting: Scheikunde H4 Reacties met zoutoplossingen. Don van Baar Murmelliusgymnasium Leerjaar
Samenvatting: Scheikunde H4 Reacties met zoutoplossingen Don van Baar Murmelliusgymnasium Leerjaar 2011-2012 Murmellius2014 www.compudo.nl/murmellius2014 Scheikunde H4: Reacties met zoutoplossingen Samenvatting
Nadere informatieParagraaf 1: Fossiele brandstoffen
Scheikunde Hoofdstuk 2 Samenvatting Paragraaf 1: Fossiele brandstoffen Fossiele brandstof Koolwaterstof Onvolledige verbranding Broeikaseffect Brandstof ontstaan door het afsterven van levende organismen,
Nadere informatieDit product is verkrijgbaar bij Carel Lurvink B.V. This product is available at Carel Lurvink B.V. Carel Lurvink B.V.
Dit product is verkrijgbaar bij Carel Lurvink B.V. This product is available at Carel Lurvink B.V. Carel Lurvink B.V. Marssteden 40 7547 TC Enschede, NL Postbus 450 7500 AL Enschede, NL Telefoonnummer
Nadere informatieVeiligheids Informatie Blad
Veiligheids Informatie Blad Verantwoordelijkheid nemer: Keramikos B.V. Oudeweg 153-2031 CC Haarlem TEL: 023-5424416 FAX: 023-5428081 Email: info@keramikos.nl Website: www.keramikos.nl 1. Identificatie
Nadere informatieVeilig openen van gegaste zeecontainers
Veilig openen van gegaste zeecontainers Informatie voor medewerkers In deze brochure wordt omschreven hoe men op veilige wijze kan omgaan met (mogelijk) gegaste containers. Belangrijk: Het openen van mogelijk
Nadere informatie1 Chemische Feitelijkheden is een uitgave van Ten Hagen & Stam bv in samenwerking met de Koninklijke Nederlandse Chemische Vereniging.
184 1 Chloor door drs. Claudia Schlax freelance journaliste 1. Inleiding 184 3 2. Fysische en chemische eigenschappen 184 3 3. Productie 184 3 4. Toepassingen 184 5 5. Gezondheidseffecten 184 8 6. Milieueffecten
Nadere informatieRekenen aan reacties (de mol)
Rekenen aan reacties (de mol) 1. Reactievergelijkingen oefenen: Scheikunde Deze opgaven zijn bedoeld voor diegenen die moeite hebben met rekenen aan reacties 1. Reactievergelijkingen http://www.nassau-sg.nl/scheikunde/tutorials/deeltjes/deeltjes.html
Nadere informatieCryogeen LNG: Waar..
Cryogeen LNG: Voor het mileu een zegen!! Voor incident bestrijders een ramp?! VBE Seminar, 07-10-2015 te Gorinchem 9-10-2015 Dick Arentsen, AGS/Veiligheidskundige/Fire Engineer Waar.. Vrachtwagens Bussen
Nadere informatieDe inhoud van uw gascilinders. Veiligheidsboekje nr. 1
De inhoud van uw gascilinders Veiligheidsboekje nr. 1 1 Beste gasgebruiker, Messer produceert en levert een brede waaier aan gassen. Gassen zijn veilig om mee te werken - zolang u rekening houdt hun specifieke
Nadere informatieVeiligheidsinformatieblad (MSDS)
White Grease Veiligheidsinformatieblad (MSDS) versie: 23 10 2008 / 20 Leverancier: Profclean Europe Duinweg 27 5482VR Schijndel telefoon: 073 5478265 fax: 073 5492305 telefoonnr noodgevallen : 073 5432720
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1.1 t/m 1.4
Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1.1 t/m 1.4 Samenvatting door een scholier 1714 woorden 3 oktober 2010 6 10 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Pulsar chemie 1.1 Scheikunde Bron 1 scheikunde Door
Nadere informatieNewtec in de tuinbouw
Newtec in de tuinbouw waterbehandeling Newtec Water Systems Elektrolytische water desinfectie met een uitgebreide productlijn: on-site desinfectie nt e-dis = inline desinfectie nt Blue Box = bufferoplossing
Nadere informatieVEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD GripFactory TitaniumGrip Cleaner. Geschikt gebruik: Reiniger voor vloeroppervlakken.
VEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD GripFactory TitaniumGrip Cleaner 1: IDENTIFICATIE VAN DE STOF OF HET MENGSEL EN VAN DE ONDERNEMING 1.1 Productidentificatie Handelsnaam: GripFactory TitaniumGrip Cleaner 1.2 Relevant
Nadere informatieBAKKER-HAVU B.V. Storm van s-gravensandeweg JL WASSENAAR - tel Samenstelling/informatie over de bestanddelen
1. Identificatie van het product Toepassing Leverancier : bleek : bleekmiddel : Bakker Havu B.V. Storm van s-gravensandeweg 100 2242 JL WASSENAAR - tel. 0252-620443 2. Samenstelling/informatie over de
Nadere informatieDampen niet inademen Contact met huid en ogen vermijden
Page1 fixer 1 IDENTIFICATIE VAN HET PRODUCT Product/Handelsnaam : Velopex Gebruiksklaar fixeermiddel Type product : Fixeer voor röntgenfoto s Bedrijf : Medivance Instruments Unlimited Adres : Barretts
Nadere informatieVeiligheidsinformatieblad
Pagina 1 van 5 RUBRIEK 1: Identificatie van de stof of het mengsel en van de vennootschap/onderneming 1.1. Productidentificatie 1.2. Relevant geïdentificeerd gebruik van de stof of het mengsel en ontraden
Nadere informatieBetekenis H-zinnen. Gevarenaanduidingen voor materiële gevaren
Betekenis H-zinnen Gevarenaanduidingen voor materiële gevaren 00 Ontplofbare stoffen, instabiel Instabiele ontplofbare stof H0 Ontplofbare stoffen, subklasse. H0 Ontplofbare stoffen, subklasse. H03 Ontplofbare
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde Scheikunde Chemie overal H1 3 vwo
Samenvatting Scheikunde Scheikunde Chemie overal H1 3 vwo Samenvatting door een scholier 1193 woorden 30 oktober 2012 5,8 23 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal Samenvatting Scheikunde
Nadere informatie- Samenvatting voor niet-chemici -
- Samenvatting voor niet-chemici - Inleiding In het leven van de moderne mens zijn producten uit de chemische industrie overal aanwezig. We gebruiken plastics en andere kunststoffen als verpakkingsmateriaal
Nadere informatieSamenvatting NaSk Hoofdstuk 6: Stoffen en Moleculen
Samenvatting NaSk Hoofdstuk 6: Stoffen en Mol Samenvatting door een scholier 1296 woorden 9 november 2017 7,6 34 keer beoordeeld Vak Methode NaSk Natuur/scheikunde overal Paragraaf 6.1: stoffen herkennen
Nadere informatieEG-veiligheidsinformatieblad SDS 009.N-ed.E Datum van uitgifte: 01/09/12 Herziening van: 01/05/07
Pagina 1/5 1. Identificatie van het product en van de vennootschap 1.1 Handelsnaam CEKA SOL CR 1.2 Vennootschap ALPHADENT NV, Textielstraat 24, 8790 Waregem, België, + 32 (0)56 629 100 1.3 Alarmnummer
Nadere informatieVEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD Classificatie volgens 67/548/EEC of 1999/45/EC bijlage I
SECTIE 1: Identificatie van de stof of het mengsel en van de vennootschap/onderneming 1.1. Productidentificatie Productnaam: Innogel B450 1.2. Relevant geïdentificeerd gebruik van het mengsel en ontraden
Nadere informatielicht ontvlambaar licht ontvlambaar
Tipkaart 22.5 1,2-dichloorethaan (C2H4Cl2) Algemene gegevens CAS nr: 107-06-2 EU-etikettering: R-zinnen: 45-11-22-36/37/38 S-zinnen: : 53-45 licht ontvlambaar zeer giftig CLP(EU-GHS): Signaalwoord: GEVAAR
Nadere informatiegas onder druk Als het gas vrijkomt, bereikt het zeer snel een concentratie in de lucht die gevaarlijk is voor de gezondheid.
Algemene gegevens CAS nr: 7803-51-2 EU-etikettering: R-zinnen: 12, 17, 26, 34, 50 S-zinnen: (1/2), 28, 36/37, 45, 61, 63 licht ontvlambaar zeer giftig milieugevaarlijk CLP(EU-GHS): Signaalwoord: GEVAAR
Nadere informatieProductnaam Zône Brandspiritus 85%
1. Identificatie van het product Productnaam : Brandspiritus 85% Tel.nr.voor noodgevallen : Nationaal Vergiftigingen Centrum Tel.nr: 030-2748888 (Uitsluitend voor een behandelend arts bij vergiftiging)
Nadere informatieVEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD Conform 91/155/EEG 2001/58/EG Nederland Sonagel W
ULTRASOON KOPPELMIDDEL Kenmerk : Heldere Gele Gel. Dichtheid @ 20ºC : 1,06 gram/cc. Vlampunt (PM) : Niet ontvlambaar. PH waarden : 7.5-8.5 Oplosbaarheid : Water oplosbaar Zwavel :
Nadere informatieNaam van het chemische produkt : Ammoniumnitraat-ureumoplossing. Naam van leverancier : Breustedt Chemie B.V.
Publikatiedatum: 01/07/1997 Blz. 1 van 7 1. IDENTIFICATIE Naam van het chemische produkt : Ammoniumnitraat-ureumoplossing Triviale chemische naam : Synoniemen : Urean Chemische formule : NH 4 NO 3 en NH
Nadere informatie2 Concentratie in oplossingen
2 Concentratie in oplossingen 2.1 Concentratiebegrippen gehalte Er zijn veel manieren om de samenstelling van een mengsel op te geven. De samenstelling van voedingsmiddelen staat op de verpakking vermeld.
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2 stoffen en reacties
Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2 stoffen en reacties Samenvatting door F. 1622 woorden 22 mei 2015 6,1 40 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova Paragraaf 1 Gloeien, smelten en verdampen Als je
Nadere informatieVeiligheidsblad p. 1 / 5
Veiligheidsblad p. 1 / 5 1. IDENTIFIKATIE VAN HET PRODUKT EN VAN DE ONDERNEMING Identificatie van het product: Hoofdgebruik categorie Product eind gebruik: Identificatie van de onderneming: Lamscobel Kalkkalei
Nadere informatieDuPont ISCEON MO29 refrigerant
Dit SDS blad (veiligheidsinformatieblad) voldoet aan de normen en wet en regelgeving van Nederland en voldoet mogelijk niet aan de wet en regelgeving van andere landen. 1. IDENTIFICATIE VAN DE STOF OF
Nadere informatieDE BLAUWE AARDE. College 1 Water als leven brengend molecuul
DE BLAUWE AARDE College 1 Water als leven brengend molecuul BLAUWE AARDE Uw docent Kees Boele PROGRAMMA 1. Water als leven brengend molecuul 2. Leven in zee 3. Leven in sloot en plas 4. Water in een rugzak,
Nadere informatieNiet-metalen + metalen. Uit welk soort atomen is een ionbinding opgebouwd? Geef de chemische formule van gedemineraliseerd water.
Uit welk soort atomen is een ionbinding opgebouwd? Niet-metalen + metalen. Geef de chemische formule van gedemineraliseerd water. H2O. Wat is de structuur van een metaalbinding? Metaalrooster. Geef een
Nadere informatieGevaarlijke stoffen. Afdeling H&S - EON Maasvlakte
Gevaarlijke stoffen Afdeling H&S - EON Maasvlakte Programma 1. Wat is een Gevaarlijke stof 2. Herkennen Gevaarlijke stof 3. Gevaarlijke stoffen op MPP 4. Gevaarlijke stoffen register 5. Preventieve maatregelen
Nadere informatieOefenopgaven CHEMISCHE INDUSTRIE
Oefenopgaven CEMISCE INDUSTRIE havo OPGAVE 1 Een bereidingswijze van fosfor, P 4, kan men als volgt weergeven: Ca 3 (PO 4 ) 2 + SiO 2 + C P 4 + CO + CaSiO 3 01 Neem bovenstaande reactievergelijking over
Nadere informatieHOOFDSTUK 4. ETIKETTERING
4.1 GEVAARLIJKE STOFFEN HOOFDSTUK 4. ETIKETTERING Tijdens de scheikundelessen zullen jullie zelf vaak met stoffen werken die gevaarlijk kunnen zijn. Om goed en veilig met deze stoffen (chemicaliën) om
Nadere informatieDiethyleenglycol. Inleiding
031 1 Diethyleenglycol Inleiding In de zomer van 1985 werd het bekend dat Oostenrijkse en Westduitse wijnhandelaren getracht hadden goedkope witte wijnen voor duurdere soorten door te laten gaan door het
Nadere informatieTip-It Siliconenpakking Zwart
1. IDENTIFICATIE VAN DE STOF OF HET PREPARAAT EN VAN DE ONDERNEMING Productnaam : Artikelnummer : - Firma naam : Tippoint Trading BV Straat : Hogebrinkerweg 27 Postcode : 3871 KM Plaats : Hoevelaken Tel.
Nadere informatieDEEL 1: GEVARENAANDUIDINGEN ; H-zinnen
DEEL 1: GEVARENAANDUIDINGEN ; H-zinnen Materiële gevaren Klasse 2.1 Ontplofbare stoffen, instabiele ontplofbare stoffen H200 Instabiele ontplofbare stof. Subklasse 1.1 H201 Ontplofbare stof; gevaar voor
Nadere informatiebenzo(a)pyreen of Naam, formule, eigenschappen
006 1 Benzo(a)pyreen Benzo(a)pyreen (BaP) is in het nieuws geweest door de werkelijke of vermeende besmetting van voedingsmiddelen zoals groenten en koffie. Het is een van de ongeveer honderd bekende polycyclische
Nadere informatieVraag Antwoord Scores. Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt één punt toegekend. ijzeroxide 1 III 1
Beoordelingsmodel Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt één punt toegekend. Hematiet 1 maximumscore 2 ijzer(iii)oxide ijzeroxide 1 III 1 2 B 3 maximumscore 1 (ijzer/het) geleidt stroom (ijzer/het
Nadere informatieVeiligheidsinformatieblad
1. IDENTIFICATIE VAN DE STOF OF HET PREPARAAT EN VAN DE VENNOOTSCHAP/ONDERNEMING Productidentificatie Leverancier Akzo Nobel Functional Chemicals bv Stationsstraat 77 PO Box 247 NL-3800 AE Amersfoort Tel.:
Nadere informatieWat is ARIE? Hoe werkt de webapplicatie ARIE aanwijzing? Ga naar www.rivm.nl/arie, u krijgt dan het volgende scherm:
Wat is ARIE? Bedrijven die vallen onder de ARIE-regeling hebben veel gevaarlijke stoffen in huis, maar de effecten van een ongeval met een gevaarlijke stof blijven binnen de poort. Dit betekent dat vooral
Nadere informatieToets02 Algemene en Anorganische Chemie. 30 oktober 2015 13:00-15:30 uur Holiday Inn Hotel, Leiden
Toets02 Algemene en Anorganische Chemie 30 oktober 2015 13:00-15:30 uur Holiday Inn Hotel, Leiden Naam: Studentnummer Universiteit Leiden: Dit is de enige originele versie van jouw tentamen. Het bevat
Nadere informatieVEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD PODISAN
VEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD PODISAN 1 Identificatie van het product en de onderneming pag. 1/5 1.1 productnaam: PODISAN 1.2 CAS-nr: zie samenstelling 1.3 EINICSnr: zie samenstelling 1.4 ANNEX-1 nr: zie samenstelling
Nadere informatie1. Onderzoeksvraag Hoe verkrijgen we een mengsel met twee verschillende kleurlagen?
Paars kleurloos 1. Onderzoeksvraag Hoe verkrijgen we een mengsel met twee verschillende kleurlagen? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Massadichtheid: De dichtheid van een stof
Nadere informatieUitgave nummer: 2 Tel. +31 (0) Pagina 1 van 5 Fax: +31 (0) / E. Tacken
Pagina 1 van 5 Fax: +31 (0)774762708 1 IDENTIFICATIE VAN DE STOF OF HET PREPARAAT EN VAN DE ONDERNEMING Handelsnaam: Viscolub + PTFE Toepassing: Universeel PTFE smeermiddel Bedrijfsidentificatie: Bremweg
Nadere informatietoelatingsexamen-geneeskunde.be Vraag 2 Wat is de ph van een zwakke base in een waterige oplossing met een concentratie van 0,1 M?
Chemie juli 2009 Laatste wijziging: 31/07/09 Gebaseerd op vragen uit het examen. Vraag 1 Geef de structuurformule van nitriet. A. B. C. D. Vraag 2 Wat is de ph van een zwakke base in een waterige oplossing
Nadere informatieVoorlichting & Training. Gevaarlijke Stoffen
Voorlichting & Training Gevaarlijke Stoffen Inleiding Introductie Leerdoelen Definities Blootstellingstandaard Besmetting & gezondheidseffecten Identificaties en etiketten Persoonlijke beschermingsmiddelen
Nadere informatieWater is een heel bekend begrip. De bekende molecuul formule voor water is uiteraard H2O, de stof heeft
Werkstuk door een scholier 996 woorden 14 mei 2003 5 152 keer beoordeeld Vak Scheikunde Inhoudsopgave Wat is waterstof? Wat is water? Wat is filtreren? Wat is destilleren? Drie fasen van water. Wat is
Nadere informatieIcopal Universal Spraybond Dé ideale combinatie met Icopal Universal, ook bij lagere temperaturen NIEUW
Dé ideale combinatie met Icopal Universal, ook bij lagere temperaturen NIEUW De voordelen en kenmerken Eenvoudig en snel te verwerken Hittebestendig Zeer krachtige aanvangshechting Zeer krachtige eindsterkte
Nadere informatieBrandgevaar: moeilijk brandbaar.
Algemene gegevens CAS nr: 74-83-9 EU-etikettering: R-zinnen: 23/25-36/37/38-48/20-50-59-68 S-zinnen: 1/2-15-27-36/39-38-45-59-61 zeer giftig milieugevaarlijk CLP(EU-GHS): Signaalwoord: GEVAAR H: 280-341-331-301-373**-319-335-315-400-EUH059
Nadere informatie2 SAMENSTELLING Stof Gew.percentage Cas-nummer Eeg-nummer Hydrochinon (Xn; R20/22)
Page1 developer 1 IDENTIFICATIE VAN HET PRODUCT Product/Handelsnaam : Velopex Gebruiksklare Ontwikkelaar Type product : Ontwikkelaar voor röntgenfoto s Bedrijf : Medivance Instruments Unlimited Adres :
Nadere informatie