Samenwerken met de (farmaceutische) industrie

Transcriptie

1 Samenwerken met de (farmaceutische) industrie Inleiding Welke regels gelden er bij het aangaan van samenwerkingsverbanden met de industrie? Hoe waarborg je als patiënten-/gehandicaptenorganisaties (pgorganisaties) je onafhankelijkheid en voorkom je mogelijke imagoschade op het vlak van betrouwbaarheid? PGOsupport zocht voor u uit welke gedragscodes er al door de diverse organisaties en branchevereniging zijn opgesteld. Na het lezen van onderstaand overzicht weet u aan welke regels u én uw samenwerkingspartner zich dienen te houden. Omdat fondsenwerving door pg-organisaties nog een relatief nieuw begrip is in Nederland, geeft het overzicht ook informatie vanuit brancheorganisaties van de meer actieve fondsenwervers, zoals de goede doelen. En, misschien vanuit onverwachte hoek: de internationale koepel voor patiëntenorganisaties IAPO blijkt een goed gevulde toolkit op zijn website te hebben staan. Aanvullende documenten en/of verwijzingen naar nuttige websites zijn welkom. Wanneer u reeds ervaring heeft met een bepaalde code / organisatie horen wij dat ook graag! Gedragscodes specifiek voor pg-organisaties I. Stichting Code Geneesmiddelreclame De Stichting Code Geneesmiddelreclame (CGR) houdt in Nederland toezicht op de reclame voor receptgeneesmiddelen door de farmaceutische industrie. De CGR geeft adviezen, stelt normen op en controleert naleving daarvan. Centraal staat de Gedragscode Geneesmiddelreclame 1. De CGR richt zich op beroepsbeoefenaren zoals artsen en apothekers. Bij de CGR zijn de volgende organisaties aangesloten: Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter Bevordering der Pharmacie Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering van de Geneeskunst Nefarma (Research-georienteerde farmaceutische industrie) Neprofarm (Industrie voor zelfzorggeneesmiddelen en gezondheidsproducten) Bogin (Generieke farmaceutische industrie) Centraal Bureau Drogisterijbedrijven Voor reclame-uitingen die zich richten op het publiek bestaat er de Keuringsraad KOAG/KAG. Deze toetst publieksreclame voor geneesmiddelen, medische hulpmiddelen en gezondheidsproducten. Hiervoor is een Gedragscode Publieksreclame 2 opgesteld. Deze code maakt overigens inmiddels integraal onderdeel uit van de Gedragscode Geneesmiddelreclame. Samenwerken met de (farmaceutische) industrie, augustus

2 Tot voor kort bestonden er geen nadere gedragsregels voor de contacten tussen patiënten- en gehandicaptenorganisaties (pg-organisaties) en de farmaceutische industrie. Alhoewel de bestaande gedragscodes (Gedragscode Geneesmiddelreclame en Gedragscode Publieksreclame) onverkort van toepassing zijn, was er toch behoefte aan een nadere nuancering. Dit komt omdat er bij contacten tussen pg-organisatie en de farmaceutische industrie (bijna als vanzelfsprekend) sprake zal zijn van de uitwisseling van kennis over geneesmiddelen (bijvoorbeeld in de vorm van ervaringen of wensen) die niet onder de noemer publieksreclame kan worden gevat. En dat is van belang aangezien in Nederland strikt onderscheid wordt gemaakt tussen het verstrekken van informatie over receptgeneesmiddelen door de farmaceutische industrie en het maken van reclame. Het eerste is toegestaan, het tweede meestal niet. Bovenstaande is zeker het geval wanneer een farmaceutische bedrijf optreedt als sponsor van een pg-organisatie, bijvoorbeeld voor een specifiek project of activiteit. Het bedrijf is daarbij gebonden aan de Gedragscode Geneesmiddelreclame (en, als onderdeel daarvan, de Code Publieksreclame), waarmee ongewenste beïnvloeding dient te worden voorkomen. Onderstaande gedragsregels dienen als aanvulling op beide Gedragscodes en hebben specifiek betrekking op een dergelijke sponsoringrelatie. De gedragsregels zijn ook van toepassing op relaties tussen pg-organisaties en andere bij de CGR aangesloten partijen (zie het kader op pagina 1). De gedragsregels zijn hieronder in het kort weergeven. Deze regels, met uitgebreide toelichting 3, en de overige relevante informatie van CGR zijn onderaan het artikel op de website van PGOsupport als pdf-bestanden te downloaden. Gedragsregels voor sponsoring van patiëntenorganisaties Regels voor reclame en gunstbetoon zijn te vinden in zowel de CGR-code 1 als in de CPGcode 2. Voor de relaties met patiëntenorganisaties zijn met name de navolgende normen relevant: het verbod op publieksreclame (art. 3 CPG) 2 ; de nadere invulling van het onderscheid tussen reclame en informatie voor geneesmiddelen 4 ; de Uitwerking normen gunstbetoon 5. Samenwerken met de (farmaceutische) industrie, augustus

3 In aanvulling op met name deze regels geldt ten aanzien van de relaties met patiëntenorganisaties het navolgende. Eisen aan sponsoring van patiëntenorganisaties Ondersteuning 1. Financiële ondersteuning van een patiëntenorganisatie in de vorm van subsidiering, sponsoring e.d. is toegestaan. Ook ondersteuning in natura is toegestaan. De ondersteuning kan worden gekoppeld aan een specifieke activiteit. Onafhankelijkheid 2. Bij iedere vorm van ondersteuning moet ervoor worden gezorgd dat de onafhankelijkheid van de patiëntenorganisatie, van haar beleid en haar activiteiten niet in gevaar wordt gebracht. Transparantie 3. a. Afspraken omtrent ondersteuning worden, voorafgaand aan de ondersteuning, schriftelijk in een overeenkomst vastgelegd. b. De overeenkomst bevat in ieder geval een precieze omschrijving van rechten en verplichtingen van zowel de patiëntenorganisatie als de sponsor. c. De overeenkomst is opvraagbaar voor derden. Bovendien maken bedrijven eens per jaar bekend welke patiëntenorganisaties zij sponsoren. d. Wanneer de ondersteuning betrekking heeft op een concrete activiteit wordt in de overeenkomst vastgelegd dat de patiëntenorganisatie duidelijk communiceert dat die activiteit (mede) mogelijk is gemaakt door de betreffende sponsor (bijvoorbeeld door het plaatsen van een logo). e. Indien de ondersteuning niet rechtstreeks maar via derden plaatsvindt, zal dat uit de overeenkomst moeten blijken. Geen exclusiviteit Geen reclame geneesmiddelen 4. In de relatie tussen sponsor en patiëntenorganisaties is het bedingen van exclusiviteit niet toegestaan, tenzij het gaat om een specifiek project. 5. Directe of indirecte promotie van een of meer specifieke receptgeneesmiddelen is verboden. Vastgesteld tijdens de bestuursvergadering van de CGR op 6 september 2005, laatstelijk gewijzigd m.i.v. 1 april 2008, ten gevolge van het besluit van het Bestuur van de CGR d.d. 10 maart II. Gedragscode Nederlandse Patiënten/Consumenten Federatie (NPCF) De gedragscode die in 2005 door de NPCF werd opgesteld is met name bedoeld om helderheid te verschaffen in het verwerven en benutten van externe fondsen door pg-organisaties als onderdeel van een transparant financieel beleid. De code kan als uitgangspunt dienen voor het opzetten en uitvoeren van een eigen beleid. Pg-organisaties kunnen deze code gebruiken om daarmee het vertrouwen van de achterban te krijgen wanneer zij besluiten tot fondsenwerving buiten de bekende stromen (overheid en leden). Samenwerken met de (farmaceutische) industrie, augustus

4 Het leidend motief bij het opstellen van de code is: voorkomen van belangenverstrengeling tussen geldverstrekker en geldontvanger, hetgeen van essentieel belang is voor de onafhankelijke positie van patiënten/consumentenorganisaties, van waaruit de belangen van individuele en groepen van patiënten/consumenten worden behartigd. Bij de interpretatie van de voorgestelde regels dient dit motief in gedachten te worden gehouden. III. EFPIA code of practice on relationships between the pharmaceutical industry and patient organisations (EFPIA gedragscode) De EFPIA (European Federation of Pharmaceutical Industries and Associations) is de vertegenwoordiger van de farmaceutische industrie in Europa. Onder zijn leden bevinden zich de diverse nationale koepelorganisaties van de farmaceutische industrie (voor Nederland: Nefarma) en meer dan 40 grote bedrijven. Eind 2007 heeft de EFPIA een gedragscode aangenomen, die zich uitspreekt over de relatie tussen farmaceutische bedrijven en patiëntenorganisaties. Lidorganisaties dienen deze gedragscode op te volgen. De code biedt bovendien een modelcontract dat organisaties kunnen gebruiken om een overeenkomst met een bedrijf vast te leggen. Overige gedragscodes op het terrein van fondsenwerving door maatschappelijke organisaties I. Gedragscode voor Fondsenwerving door (kleine en grotere) fondsenwervende instellingen (d.d. februari 2010) Het initiatief van deze gedragscode ligt bij het Instituut voor Sponsoring en Fondsenwerving (ISF) en het Nederlands Genootschap voor Fondsenwervers (NGF). Inmiddels hebben beide organisaties zich verenigd in het Instituut Fondsenwerving (IF). Het IF vertegenwoordigd de belangen van zo n 550 aangesloten organisaties en professionals. Het doel van de gedragscode van het IF is het stimuleren van verantwoord gebruik van fondsenwerving. Leden van het IF zijn gebonden aan deze Gedragscode. Samenwerken met de (farmaceutische) industrie, augustus

5 Uitgangspunten van de Gedragscode zijn: Fondsenwerving dient altijd ten doel te hebben het verbeteren van de dienstverlening aan consumenten Fondsenwerving mag nooit in strijd zijn met de wet Het doel van fondsenwerving mag slechts het financieren zijn van activiteiten die passen binnen de doelstelling van de fondsenwervende instelling Sponsoring mag nooit schade berokkenen aan de fondsenwervende instelling Belangenverstrengeling dient bij het aantrekken van sponsoren te allen tijde te worden voorkomen. Er dienen duidelijke afspraken te worden gemaakt over de sponsoring, het sluiten van de overeenkomst en het bepalen van de tegenprestaties. De Gedragscode van het IF behandelt naast het onderdeel fondsenwerving óók bredere thema s op het terrein van Goed Bestuur. II. Gedragscode voor fondsenwervende instellingen van de Vereniging Fondsenwervende Instellingen (VFI) VFI is de brancheorganisatie van fondsenwervende instellingen, met ongeveer 120 aangesloten organisaties. Ook enkele pg-organisaties zijn aangesloten bij de VFI (bijv. de Angst, Dwang en Fobiestichting). De gedragscode van VFI is een vrij algemeen document dat zich concentreert op de basiswaarden van de VFI: respect, openheid, betrouwbaarheid en kwaliteit. De gedragscode dateert uit Overige informatie I. Code Goed Bestuur voor Goede Doelen De Commissie Wijffels kwam in 2005 met een Advies voor een Code Goed Bestuur voor goede doelen. Inmiddels is een dergelijke code vervlochten met het keurmerk van het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF). De code Goed Bestuur geeft aanbevelingen op de terreinen van: Het besturen van een organisatie Het toezicht houden daarop Openheid en duidelijkheid van de organisatie richting belanghebbenden (zoals leden, vrijwilligers, begunstigden en gevers) en de samenleving Samenwerken met de (farmaceutische) industrie, augustus

6 II. Toolkit International Alliance of Patient Organisations (IAPO): Working with partners & stakeholders De IAPO is een internationale organisatie voor patiëntenorganisaties uit de hele wereld. De IAPO organiseert contacten tussen patiëntenorganisaties uit verschillende landen en organiseert een jaarlijks congres. Ze treedt bovendien op als belangenbehartiger. De Toolkit van de IAPO is een goed gevulde, maar zeer overzichtelijke bundeling van documenten die patiëntenorganisaties kunnen raadplegen bij hun contacten met andere partijen, waaronder farmaceutische bedrijven. Zo bevat het onder andere een checklist voor het opstellen van een samenwerkingsovereenkomst. Ook zijn er vele verwijzingen naar specifieke gedragscodes opgenomen en voorbeelden van bestaande samenwerkingsverbanden. De documenten zijn in het Engels. De toolkit is te raadplegen via: ml De IAPO was overigens in het najaar van 2010 zelf onderwerp van een aantal Kamervragen in Nederland. Deze Kamervragen hielden indirect ook verband met de sponsoring van patiëntenorganisaties in Nederland 11. III. Wetgeving Afhankelijk van het onderwerp en doel van de samenwerking met een andere partij kunnen er voor patiëntenorganisaties specifieke wetten zijn die relevant zijn. Voorbeelden daarvan zijn: Subsidiewetgeving Wetgeving met betrekking tot intellectueel / industrieel eigendom Wet op het Medisch-Wetenschappelijk Onderzoek IV. Onderzoek Sponsoring patiëntenorganisaties door de farmaceutische industrie Het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik heeft in 2005 een onderzoek gepubliceerd naar de sponsoring van patiëntenorganisaties door de farmaceutische industrie, in opdracht van het Fonds PGO. Doel van het onderzoek was, onder andere, een beeld te krijgen van: De omvang van de sponsoring De houding van organisaties tegenover sponsoring De mate waarin de organisatie intern beleid heeft geformuleerd over sponsoring Ruim 100 organisaties namen deel aan het onderzoek. Een ruime meerderheid van de respondenten zegt in principe geen bezwaar te hebben tegen sponsoring door de farmaceutische industrie. Echter slechts weinig van de ondervraagde organisaties blijken hierover, ten tijde van het onderzoek, officieel beleid te hebben geformuleerd. Het onderzoek pleit voor een gedragscode voor het pg-veld mét actieve controle op naleving. Samenwerken met de (farmaceutische) industrie, augustus