Raadsvoorstel. Agendapunt commissie: 5.1. R. Thiels 9815/ Toekomstvisie Brandweerzorg

Transcriptie

1 Agendapunt commissie: 5.1 steller telefoonnummer R. Thiels agendapunt kenmerk datum raadsvergadering 9815/10268 portefeuillehouder Onderwerp Toekomstvisie Brandweerzorg aan de gemeenteraad A. Samenvatting Voorstel betreft het indienen van een zienswijze tegen het ontwerp Toekomstvisie Brandweerzorg van de Veiligheidsregio Brabant Zuidoost. De zienswijze heeft als strekking dat: - wij ons zorgen maken over de consequenties van de regionale visie op brandweerzorg voor het functioneren van (o.m. de belasting en de te behouden omvang) de Valkenswaardse brandweervrijwilligers; - de keuze voor sober- en fijnmazigheid mag niet leiden tot een verslechtering van het (brand)veiligheidsniveau in Valkenswaard; - de gemeente Valkenswaard wenst dat de genoemde zorgen expliciet meegenomen worden bij de verdere implementatie van de toekomstvisie, en deze daarmee stap voor stap plaatsvindt en vroegtijdige onomkeerbare keuzes worden voorkomen, zeker daar waar het gaat om afstoten van materieel en personeel. B. Voorgesteld besluit 1. Kennis te nemen van de ontwerp eindrapportage Toekomstvisie Brandweerzorg 2. door middel van bijgevoegde brief zienswijze (bijlage 7) kenbaar te maken aan het bestuur van de Veiligheidsregio Brabant Zuidoost ; 3. kennis te nemen van het Dekkingsplan 2014; 4. kennis te nemen van de 1e Begrotingswijziging 2015 VRBZO; 5. de financiële gevolgen van deze 1 e Begrotingswijziging 2015 te verwerken in de meerjarenbegroting C. Inleiding Naar aanleiding van het voorgenomen besluit van het algemeen bestuur van de Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost (VRBZO) van 11 december 2014 verzoekt de VRBZO de 21 gemeenten in Brabant-Zuidoost om voor 6 maart 2015 haar zienswijze kenbaar te maken met betrekking tot de volgende documenten: Ontwerp Eindrapportage Toekomstvisie brandweerzorg (obv art. 3a Wet veiligheidsregio s) (bijlage 1 en 2) Ontwerp 1 e Begrotingswijziging 2015 (art. 25 Gemeenschappelijke regeling) (bijlage 3) Ontwerp Dekkingsplan 2014 (artikel 14, lid 1 Wet veiligheidsregio s) (bijlagen 4, 5 en 6)

2 U heeft de mogelijkheid om opmerkingen te plaatsen bij de ontwerp eindrapportage Toekomstvisie brandweerzorg, ontwerp 1e Begrotingswijziging 2015 en het ontwerp Dekkingsplan Het algemeen bestuur van de VRBZO neemt deze opmerkingen mee wanneer zij op 26 maart 2015 een besluit neemt over de visie, begroting en dekkingsplan. In de raad van 27 november 2014 heeft u reeds een motie vreemd aan de orde van de dag aangenomen met als strekking om zich ten volste in te zetten om het voorstel toekomstvisie brandweer 2018 aan te passen met als doel de huidige capaciteit van de brandweer in Valkenswaard te behouden en hiermee het voorbestaan van de 2 e TS in Valkenswaard te garanderen. Deze motie is door ons college overgenomen en via de portefeuillehouder ingebracht in het AB Veiligheidsregio d.d. 11 december 2014 (zie bijlage 9). Toegezegd is dat bij de uitwerking van de Toekomstvisie er zal worden gekeken naar het spreidingsplan en informatie over uitrukaantallen bij het afvloeien van de 2 e TS. D. Wat willen we bereiken? 1. Toekomstvisie brandweerzorg: invulling geven aan het genomen besluit om één gezamenlijke en doelmatige brandweerorganisatie te vormen. Alle brandweerkorpsen in Brabant-Zuidoost en hun medewerkers zijn samengegaan in één regionaal korps en maken sinds 1 januari 2014 deel uit van de organisatie Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost. Nu er geen gemeentelijke brandweer meer is, wordt niet meer voor haar brandweer betaald door de gemeente, maar voor een polis bij de regionaal georganiseerde brandweer. Om een toekomstbestendige organisatie te kunnen zijn, is het noodzakelijk om vanuit eenzelfde kader te gaan denken. Daarom heeft het algemeen bestuur een bestuurlijke werkgroep ingesteld die de opdracht heeft gekregen om een toekomstvisie brandweerzorg op te stellen. De centrale vraag voor de bestuurlijke werkgroep is hoe die brandweerzorg er in de toekomst uit zou moeten zien, met als perspectief Daarbij aangetekend dat het algemeen bestuur in 2018 en ook in de aanloop daar naartoe, tevens een betekenisvolle bezuiniging verwacht. Op 11 december 2014 heeft het Algemeen bestuur van de VRBZO een voorgenomen besluit genomen ten aanzien van de voorliggende ontwerp-eindrapportage Toekomstvisie brandweerzorg. De hoofdpunten zijn: Eigen verantwoordelijkheid van de burger. Gemeente is eerstverantwoordelijke overheid. Aandacht voor zelfredzaamheid, voor preventie en voor vroege ontdekking van brand. Regionaal denken, één korps, één visie en lokaal maatwerk. Vrijwilligheid als fundament. Fijnmazige spreiding voor een snelle eerste klap. Voldoende slagkracht voor grootschalig optreden. Concreet leidt dit tot de volgende voorstellen: 1. Capaciteiten afstemmen op maatscenario natuurbrand. 2

3 2. Geen posten sluiten, één tankautospuit (TS) per post (m.u.v. Eindhoven-centrum en Helmond). 3. Nieuwe aanpak technische hulpverlening, beperking redvoertuigen. 4. Wettelijke taken Risicobeheersing van gemeente en veiligheidsregio uit te voeren door VRBZO. 5. Beperkt ondersteuning van gemeenten bij projecten Brandveilig leven Sobere invulling van management en bedrijfsvoering, efficiëntie in technisch beheer en inkoop. 2. Toekomstvisie brandweerzorg: duidelijkheid over taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden Brandweerzorg bestaat, grof gezegd, uit twee zaken, namelijk risicobeheersing ( voorkomen ) en incidentbestrijding. Dat betekent niet automatisch dat de verantwoordelijkheid voor beide zaken is belegd bij de brandweer. De bestuurlijke werkgroep heeft in de eindrapportage getracht de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden te duiden. De wet is duidelijk als het gaat om wie verantwoordelijk is voor brandweerzorg, namelijk het college van burgemeester en wethouders (art. 2 Wet veiligheidsregio s). Het college is belast met de organisatie (wat en hoe). Vanuit deze verantwoordelijkheid dient de gemeente zelf de visie verder uit te werken naar het gemeentelijk integraal veiligheidsbeleid. De uitvoering van deze verantwoordelijkheid is belegd bij het bestuur van de veiligheidsregio (art. 25 Wet veiligheidsregio s). Uitvoering wordt gedaan op basis van risicogericht 2. Voorheen was dit regelgericht 3. De verandering in werkwijze van regelgericht naar risicogericht betekent een beperking van het aantal handelingen: zowel het aantal adviezen daalt als het werk dat aan toezicht is verbonden e Begrotingswijziging 2015 VRBZO inclusief budget voor het uitvoeren van Brandveilig leven De 1e begrotingswijziging is de financiële uitwerking van de Toekomstvisie inclusief Brandveilig leven : bezuiniging van te realiseren in de jaren en de gemeentelijke bijdrage te verdelen conform model Deurne 4. Wanneer het definitieve besluit over de Toekomstvisie wordt genomen, kan deze wijziging worden aangenomen. Voorkeur gaat naar de wijziging inclusief brandveilig leven, zodat deze uitgaven ook gelijk zijn verantwoord. In het onderstaand overzicht zijn de financiële consequenties van de begrotingswijziging weergegeven. Bij het berekenen van de nieuwe bijdrage (conform 1 e begrotingswijziging Toekomstvisie) zijn de bijdragen Bevolkingszorg en gemeentelijke rampenbestrijding meegenomen. 1 Sinds 2010 is er een veranderingsproces ingezet bij de brandweer in Nederland. De focus verschuift van repressief optreden naar het voorkomen van brand, het verkorten van de ontdekkingstijd en het vergroten van zelfredzaamheid. 2 Risicogericht: met de regels als achtergrond wordt geadviseerd of ingegrepen bij potentieel risicovolle situaties. 3 Regelgericht: regels worden toegepast. 4 Op 1 mei 2014 is in een vergadering van het algemeen bestuur van de VRBZO een alternatief ingroeimodel aangereikt, het model Deurne. Dit model gaat uit van een geleidelijke ingroei van de actuele gemeentelijke begroting naar de uiteindelijke inwonerbijdrage op basis van het gemeentefonds in Het AB van 11 december 2014 heeft dit model overgenomen. 3

4 Het overzicht laat een positief effect zien op onze begroting huidige begroting nieuwe begroting (toekomstvisie) Verschil Omdat deze begrotingswijziging leidt tot een wijziging van de gemeentelijke bijdrage, wordt voorgesteld de gemeenteraad in de gelegenheid te stellen om zienswijze op de wijziging kenbaar te maken. 2. Dekkingsplan 2014: inzichtelijk maken van de overschrijdingen van de normtijden van brandweeropkomst en, indien nodig, flankerend beleid vaststellen om afwijkingen op te vangen. Met het vaststellen van het Dekkingsplan 2014 maakt het bestuur de overschrijdingen van de normtijden van brandweeropkomst inzichtelijk. Zij legt de motivering van deze afwijkingen en, indien van toepassing, het beoogde flankerend beleid vast. Het gaat hierbij om het vaststellen van de huidige dekking en het huidige brandveiligheidniveau, de bestaande situatie. De feitelijke dekking verandert met het vaststellen van het dekkingsplan niet. Het dekkingsplan is een wettelijke verplichting en dient door het Algemeen Bestuur van de Veiligheidsregio te worden vastgesteld. Met het Dekkingsplan 2014 wordt voldaan aan een wettelijke eis en de respons op het brandrisicoprofiel vastgelegd. Dit heeft een directe relatie met het flankerend beleid dat gevoerd zal moeten gaan worden vanuit de gemeente Valkenswaard. Dat flankerend beleid wordt nu nog niet expliciet gevoerd. Te denken valt aan brandveiligheidscampagnes, gebruik van vrijwilligers ten behoeve van voorlichting huis-aan-huis, etc. 3. Overbrengen van de aandachtspunten op de voorgelegde documenten. Twee punten in het proces richting besluitvorming zijn van belang, namelijk de positie van de brandweervrijwilligers en het veiligheidsniveau van Valkenswaard. De voorliggende eindrapportage lijkt op beide punten nog te algemeen. Onder kanttekeningen en risico s wordt gewezen op een aantal aspecten. Het advies is dat de raad een zienswijze meegeeft aan het bestuur van de Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost, met de strekking dat: - wij ons zorgen maken over de consequenties van de regionale visie op brandweerzorg voor het functioneren van (o.m. de belasting en de te behouden omvang) de Valkenswaardse brandweervrijwilligers; - de keuze voor sober- en fijnmazigheid mag niet leiden tot een verslechtering van het (brand)veiligheidsniveau in Valkenswaard; - de gemeente Valkenswaard wenst dat de genoemde zorgen expliciet meegenomen worden bij de verdere implementatie van de toekomstvisie, en deze daarmee stap voor stap plaatsvindt en vroegtijdige onomkeerbare keuzes worden voorkomen, zeker daar waar het gaat om afstoten van materieel en personeel. 4

5 E. Wat gaan we er voor doen? 1. Gebruik maken van de inspraakmogelijkheid Door het sturen van een zienswijze (bijlage 7) op het ontwerp eindrapportage Toekomstvisie brandweerzorg, ontwerp 1e Begrotingswijziging 2015 en het ontwerp Dekkingsplan 2014 wordt gebruik gemaakt van de inspraakmogelijkheid. Op deze wijze kan de raad richting geven aan de inhoudelijke en financiële koers van de veiligheidsregio. 2. Invlechten taken in regierol gemeente Er worden afspraken gemaakt met de VRBZO over de samenwerking en uitvoering van vergunning- en handhavingstaken in de toekomst waarbij risicogericht werken het uitgangspunt is. Hierbij nemen wij de regierol op ons, zoals vastgelegd in de Wet veiligheidsregio s. Het ontwikkelen en uitvoeren van flankerend beleid vindt haar basis in het integraal veiligheidsbeleid. Kanttekeningen/risico s Voorkomen moet worden dat de omvang van en de belasting op de groep Valkenswaardse brandweervrijwilligers door de regionale visie onder druk komt te staan. In de eindrapportage staat dat de belasting van de vrijwilliger in enkele gevallen toeneemt. Ondanks dat dit niet expliciet is gemotiveerd, is de veronderstelling dat onder enkele gevallen wordt verstaan die gevallen waar de 2 e TS in de gemeente verdwijnt. Regio-breed zijn 60% van de posten niet geraakt door afname van het aantal TS-en en dus aantal personeel. Het effect bestaat vooral bij posten als Valkenswaard, Geldrop, Mierlo, Best, Veldhoven en Nuenen. Voor Valkenswaard betekent deze voorgenomen maatregel dat de omvang van de groep mogelijk wordt teruggebracht van 34 vrijwilligers naar ongeveer Dat betekent dat een kleiner korps brandweervrijwilligers de parate diensten moeten draaien daarmee neemt de belasting op de resterende groep brandweervrijwilligers mogelijk toe. Dit leidt mogelijk tot verhoogde kwetsbaarheid in de continuïteit van vrijwilligheid. Het is dan ook zaak dat stapsgewijs en zorgvuldig wordt toegewerkt naar een situatie in de toekomst. Kwaliteit en kwantiteit dienen in goede balans tot elkaar te staan. Bekend is dat de Valkenswaardse brandweervrijwilligers een hechte onderlinge band hebben, dat er veel vertrouwen in elkaar en de groep is. Deze mensen gaan (letterlijk) voor elkaar en voor de Valkenswaardse burger door het vuur. Het onderwerp vrijwilligers is bedrijfseconomisch gezien wel te verantwoorden (zoals beargumenteerd in de Toekomstvisie), maar er is onvoldoende onderzocht wat de effecten en gevolgen zijn als het gaat om groepscohesie, groepsstructuur en het groepsproces. Er zou dan ook meer aandacht moeten zijn voor de psychosociale effecten op de brandweervrijwilligers en specifiek de Valkenswaardse groep, onder meer ook als de 2e TS verdwijnt. 5 Het aantal 24 is een richtgetal. De definitieve sterkte van het aantal vrijwilligers wordt na vaststelling van de toekomstvisie door de ambtelijke organisatie van de VRBZO vastgesteld. 5

6 Behoud het veiligheidsniveau. In de voorliggende visie staat dat in Valkenswaard 1 blusvoertuig (TS) aanwezig is. Dit zijn er nu 2. Als in de toekomst, bij een calamiteit, een 2e of 3e TS nodig is, dan komt deze van een buurgemeente en is deze per definitie later dan wanneer deze vanaf de post Valkenswaard komt. De kans is daarbij aanwezig dat het veiligheidsniveau in Valkenswaard afneemt. Dat kan nimmer de bedoeling zijn. In de factsheets van het rapport toekomstvisie (10.2) treft u op pagina 37 een overzicht aan van de uitrukken van de 2 e TS van alle gemeenten in de regio. Hier dient e.e.a. wel te worden genuanceerd. Uit navraag blijkt namelijk dat in 50% van de gevallen de 2 e TS wordt gebruikt in plaats van de 1 e TS. Echter, minstens zo belangrijk is een vroegtijdige ontdekking en een alarmering van brand en het vergroten van de zelfredzaamheid van burgers. Van de andere kant moeten wij er nu en in de toekomst naar toewerken dat burgers en instellingen zelf aanvullende maatregelen nemen. Samen met de Veiligheidsregio moeten wij dat stimuleren, faciliteren en erop toezien. Brandweermensen zullen moeten leren om terughoudend in te zetten voor hun eigen veiligheid: eerst wachten op de 2e TS, dan pas actie. Dat geldt momenteel ook al. Gemeente is verantwoordelijk voor flankerend beleid. Zoals aangegeven wordt met het Dekkingsplan 2014 voldaan aan de wettelijke eis. Er wordt wel verwacht om flankerend beleid te voeren. Hier ligt een gezamenlijke verantwoordelijkheid van gemeente en Veiligheidsregio, echter, de bezuiniging van de VRBZO op brandweerzorg, kan mogelijk leiden tot extra kosten bij de gemeente(n) om flankerend beleid uit te voeren. Indien sprake zal zijn van extra kosten als gevolg van flankerend beleid, dan wordt een separaat voorstel ter besluitvorming aangeboden. F. Financiën Het financiële effect van de invoering van de toekomstvisie is dat er in de begroting van de VRBZO een bezuiniging van wordt doorgevoerd en deze bezuiniging wordt gerealiseerd in de jaren 2015 t/m Het verloop van de bezuiniging over de jaren heen is als volgt: De totale gemeentelijke bijdrage in 2015 daalt, exclusief de bijdrage voor bevolkingszorg en rampenbestrijding, naar Vanaf 2015 wordt een andere verdeelsleutel tussen de 21 gemeenten gehanteerd. Voor enkele gemeenten, waaronder Valkenswaard, betekent dit een (naar rato) hogere bijdrage aan de VRBZO. 6

7 Daadwerkelijke kosten zijn overigens vanaf 2014 wel lager uitgevallen i.v.m. het verdwijnen van de overheadkosten (begroting 2013: ). De regio neemt deze kosten over. Om te voorkomen dat de hogere bijdrage ineens opgebracht moet worden, is gekozen voor een groeimodel (model Deurne). De gemeentelijke bijdrage wordt, conform het besluit van het algemeen bestuur van 1 mei 2014, berekend conform het zogenaamde model Deurne. In dit model betalen gemeenten in 2018 hun bijdrage volledig naar rato van de uitkering van het gemeentefonds, subcluster Brandweerzorg en Rampenbestrijding. Gemeenten waarbij de kosten stijgen, zoals Valkenswaard dus, betalen in de eerste drie jaren niet de volledige kosten. De staffel voor de compensatie bedraagt: 25% in 2015, 50% in 2016, 75% in 2017 en 100% in 2018, ten opzichte van de verdeelsleutel gemeentefonds. Een gemeente waarbij de bijdrage stijgt, betaalt zodoende in 2015 daarmee 25% van de stijging. De resterende 75% wordt verrekend met gemeenten die door de nieuwe verdeelsleutel minder gaan betalen. In de bijlage treft u een tabel aan waarin de verschillen tussen model Deurne en gemeentefonds wordt verduidelijkt. De ontwikkeling van de gemeentelijke bijdrage , exclusief de bijdrage voor bevolkingszorg en rampenbestrijding, voor de gemeente Valkenswaard (prijspeil 2015): In het onderstaand overzicht zijn de financiële consequenties van de begrotingswijziging weergegeven. Bij het berekenen van de nieuwe bijdrage (conform 1 e begrotingswijziging Toekomstvisie) zijn de bijdragen Bevolkingszorg en gemeentelijke rampenbestrijding meegenomen. Het overzicht laat een positief effect zien op onze begroting huidige begroting nieuwe begroting (toekomstvisie) Verschil Het voordeel in begroting 2015 bedraagt zodoende = Omdat deze begrotingswijziging leidt tot een wijziging van de gemeentelijke bijdrage, wordt uw gemeenteraad in de gelegenheid gesteld om uw zienswijze op de wijziging kenbaar te maken. G. Vervolgstappen Zienswijze kenbaar maken aan het bestuur van de Veiligheidsregio BZO. Een concept zienswijzebrief is bijgevoegd. H. Communicatie N.v.t. 7

8 I. Bijlage(n) Geen. J. Ter inzage liggende stukken 1. Ontwerp Eindrapportage Toekomstvisie brandweerzorg; 2. Aanbiedingsbrief Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost Toekomstvisie brandweerzorg; 3. Ontwerp 1 e Begrotingswijziging 2015; 4. Ontwerp Dekkingsplan 2014; 5. Adviesnota Dekkingsplan 2014; 6. Aanbiedingsbrief Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost Dekkingsplan 2014; 7. Concept-zienswijzebrief aan het Algemeen bestuur van de Veiligheidsregio Brabant- Zuidoost; 8. Tabel financieel verschil model Deurne gemeentefonds; 9. Conceptverslag AB VRBZO Burgemeester en wethouders van Valkenswaard, secretaris, burgemeester drs. R.F.W. van Eijck. drs. A.B.A.M. Ederveen. 8

9 Voorgesteld besluit BESLUIT De raad van de gemeente Valkenswaard; Gelet op de Gemeentewet; Gelet op de behandeling in de vergadering van de raadscommissie d.d. 12 februari 2015; BESLUIT 1. Kennis te nemen van de ontwerp eindrapportage Toekomstvisie Brandweerzorg; 2. door middel van bijgevoegde brief de zienswijze (bijlage 7) kenbaar te maken aan het bestuur van de Veiligheidsregio Brabant Zuidoost ; 3. kennis te nemen van het Dekkingsplan 2014; 4. kennis te nemen van de 1e Begrotingswijziging 2015 VRBZO; 5. de financiële gevolgen van deze 1 e Begrotingswijziging 2015 te verwerken in de meerjarenbegroting Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van de gemeenteraad d.d. 26 februari Kenmerk:9815/10268 de griffier, de voorzitter, drs. C. Miedema drs. A.B.A.M. Ederveen. 9