Welkom en Inleiding Welkom in de Pepergasthuiskerk Welkom in deze viering

Transcriptie

1 Welkom en Inleiding Welkom in de Pepergasthuiskerk Welkom in deze viering Aan de vooravond van de presidentsverkiezingen in Amerika - waar voor het eerst in de geschiedenis een vrouw in het belangrijkste ambt kan worden gekozen, richten wij onze blik op een vrouw van lang geleden: Maria Magdalena. In de viering aanwezig door een icoon geschilderd door Anje Noorman. Veel mensen denken dat Maria een prostituee was een zondige vrouw die door Jezus werd geholpen haar leven weer op orde te krijgen. Maar klopt dit beeld wel? Op welke teksten is het gebaseerd? In het Nieuwe Testament staat nergens dat Maria een prostituee is. In plaats daarvan wordt zij genoemd als de ontdekker van het lege graf van Jezus en heeft ze als eerste een ontmoeting met de opgestane Christus. Haar getuigenis is voor de overige leerlingen van doorslaggevend belang. Als zij zo belangrijk was voor de eerste christenen, hoe komt het dan dat de heersende traditie haar gelijkstelt aan de anonieme overspelige vrouw uit Johannes 8, en de boetvaardige zondares uit Matteüs 26, en het daarbij laat? Zou haar autoriteit, haar vrouwelijk leiderschap weerstand hebben opgewekt? En geleid kunnen hebben tot laster, smaad, en een negatief beeldvorming bij mannen én bij andere vrouwen? Beelden kunnen ons gevangen houden. We doen vandaag een poging ons van deze te bevrijden. Ik wens ons samen een goede viering toe. Kinderinleiding Wie van jullie heeft wel eens een schat gevonden? Iemand? Wel eens naar gezocht? Soms ontdek je een schat zonder dat je het weet, dan denk je eerst dat iets helemaal niet bijzonder is en dat blijkt dat later toch zo te zijn. In toen jullie oma nog een kleine baby was - gebeurde dat bij een boer in Egypte. Weten iemand waar Egypte ligt? Wie heeft dat al op school geleerd? Egypte ligt in Afrika. En is het in Afrika warm of koud? Warm inderdaad, en in Egypte regent het ook niet veel. Dus het is er warm en droog > en dat maakt het tot een heel goede plek om iets te verstoppen. Nou in toen jullie oma net geboren was, was er een boer aan het graven in de buurt van een stadje dat Nag Hammadi heet en opeens raakte zijn schep iets hards, en toen hij keek, ontdekte hij in de grond een hele grote, rode kruik. 1

2 De boer dacht natuurlijk : hoera, ik heb hier een schat gevonden! Hij sloeg de kruik kapot, en wat kwam eruit rollen? Wat denken jullie? goud juwelen..? Nee! heel veel boeken. Jullie begrijpen de teleurstelling. En toch had die boer wel degelijk een schat gevonden want die boeken bleken veel belangrijker, en veel waardevoller dan goud. De boeken waren namelijk erg oud en er stonden dingen in, die de eerste christenen over Jezus dachten en geloofden, die wij nog helemaal niet wisten. De boeken uit die kruik waren anders dan de boeken die in de Bijbel staan. Ze laten ons zien hoe - helemaal in het begin, de christenen al heel verschillend dachten over Jezus en wie hij was. Het is goed dat we dat nu weten. Het is belangrijk dat we verschillend over dingen denken, dat er ruimte is voor verschil. Want die verschillen dagen ons uit, om zelf na te denken waarom we iets vinden en of het wel klopt. Overweging Het evangelie van Maria Magdalena wordt gedateerd in de tweede eeuw na Christus en is geschreven door gnostici. Gnostici waren vroege christenen die de nadruk legden op gnosis om tot God te komen. Gnosis is een Grieks woord en kan vertaald worden met kennis of inzicht. Tot de vondst van de kruik bij Nag Hammadi waren we voor onze eigen kennis van de gnostiek afhankelijk van citaten en informatie in de geschriften van de kerkvaders. Dat betekende, dat we ons een beeld vormden van wat deze mensen dachten en geloofden op basis van wat hun tegenstanders over hen vertelden. En dat begrijpt iedereen is geen ideale situatie. Want hoe weet je, of het klopt wat een kerkvader opschrijft? Kleurt zijn eigen perceptie misschien de correcte weergave van ideeën, waarmee hij het fundamenteel oneens is? Goed omgaan met verschil van mening is best ingewikkeld. En oog hebben voor de goede en aantrekkelijke kanten van je tegenstanders positie is gewoon moeilijk. Als een onderwerp belangrijk voor je is, en er emoties bijkomen dan kan ons onbegrip over het standpunt van de ander zich razendsnel ontwikkelen tot afkeur en regelrechte afwijzing van die ander. Die ander heeft dan niet langer een foute mening Die ander is fout, en slecht, en gevaarlijk. En dan wordt alles wat zo iemand zegt, of doet, verkeerd. Dit proces, waarbij een afwijkende mening uitloopt in een afwijzing, en een zwartmaken van een persoon, gaat lang niet altijd bewust. We herkennen onszelf nu eenmaal makkelijker in mensen die op onszelf lijken, 2

3 We vinden het gewoon prettig als de mensen om ons heen, min of meer hetzelfde willen, min of meer hetzelfde denken, en min of meer hetzelfde doen. Mensen die de consensus ter discussie stellen, moeten daarom enorme weerstanden overwinnen. Een weerstand die zich vaak niet beperkt tot hun afwijkende mening, maar zich ook uitstrekt tot hun persoon. Precies dit mechanisme veranderde Maria Magdalena van de eerste getuige van Christus opstanding, in een boetvaardige prostituee in plaats van een vrouwelijke leider en inspirator, werd ze een vrouw die door de genade van Christus gered moest worden van haar seksuele zonden. Door deze verandering ging het niet langer over de inhoud van wat Maria Magdalena te zeggen had, maar in plaats daarvan over de grootheid van Gods genade die iemand die zoveel verkeerde dingen heeft gedaan, toch wil vergeven. Spinning noemen we dat tegenwoordig in de politiek. Een effectieve manier om autoriteit in twijfel te trekken en afwijkend gedachtengoed in diskrediet te brengen. Door de vondst van het evangelie van Maria Magdalena bij Nag Hammadi kunnen we nu gelukkig de gnostische tekst weer voor zichzelf laten spreken. En wat zien we dan, als we de tekst lezen? Welke opvattingen, welke ideeën, creëerde de controverse met de overige christenen? Waarom vonden die christenen de gnostici zo gevaarlijk? Treurig genoeg ontstond de breuk door een verschil in opvatting over het heil, de weg tot verlossing. De traditionele christelijke verlossingsleer gaat uit van de eenmalige gebeurtenis van Christus dood en opstanding, een bevrijding waar wij als mensheid deel aan kunnen krijgen door ons vertrouwen te stellen in Christus, en het instituut kerk dat zijn plaatsvervanger op aarde is. Door ons als mensen te verbinden met het goddelijke, worden we gered. Het evangelie van Maria Magdalena zegt in plaats daarvan dat verlossing voor de mensheid komt door de herkenning en versterking van het goddelijke in onszelf. Zoals we hoorden vanochtend in de lezing: Let erop dat jullie niemand misleiden door te zeggen "zie hier", of "zie daar" want de Zoon des Mensen verblijft in jullie binnenste. Dit betekent dat we volgens het evangelie van Maria Magdalena voor onze redding van niemand afhankelijk zijn, niet van de autoriteit van een kerk of van de macht van geestelijk leiders en ook niet van de bereidheid van anderen het goede in ons te zien. Ongeacht wat anderen van ons vinden, is onze kern: goed en goddelijk. Zijn wij van waarde, kostbaar. 3

4 En alleen dat inzicht, die kennis van wie, en wat wij ten diepste zijn, bevrijd ons. Dit klinkt misschien makkelijker dan het is. Er zijn in de wereld veel verleiders, hartstochten die ons de verkeerde kant op leiden, weg van onszelf, weg van dit vertrouwen. Dat is de Tegennatuur die ons in verwarring wil brengen. Maria Magdalena Weten wat er nog meer is En pas op, de macht van de Tegennatuur werkt niet alleen in anderen, maar juist ook in onszelf. Woede. Onwetendheid. Begeerte. Duisternis. Zij binden onze ziel Maar met hulp van Christus kunnen we deze machten overwinnen, onszelf herscheppen. En terugkeren tot de wortel waaruit wij voortkomen: God zelf, de schat die in ons ligt. Dat is de strekking van het evangelie van Maria Magdalena. Komen we door de vondst van dit evangelie en de andere teksten van Nag Hammadi dichterbij de echte Maria Magdalena, en de historische Jezus? Ja, en nee. De teksten veranderen ons beeld, ontegenzeggelijk. We weten nu wat er nog meer was. We kunnen onszelf verrijken en laten inspireren door deze oude tradities, door deze oude woorden, die nieuwe wegen voor ons ontsluiten. Tegelijkertijd tonen de teksten, hoe verschillend, er helemaal in het begin, al over Jezus werd gedacht. hoe verschillend mensen hem ervaren hebben. Dit duidelijke bewijs van het tekortschieten van de menselijke perceptie - zelfs oog in oog met het goddelijke zou ons, in ons eigen leven, tot voorzichtigheid moeten manen. Laten we vooral de raad van het evangelie zelf tot ons nemen en niet het ene dwingende beeld vervangen door het andere dwingende beeld laten we onszelf niet misleiden door te zeggen dit is het ", of "zo is het", of hij is zo en zij is zus laten we in plaats daarvan inzetten op onze eigen innerlijke groei, en vooral ook ruimte maken voor die van een ander ongeacht sekse, huidskleur of levenskeuzes. Amen 4

5 Voorbeden Laten we bidden laten we ons hart keren naar het Goede en onze ziel op haar weg omhoog brengen naar de Rust in Stilte naar de ervaring van het goddelijke in lichaam en geest. Op onze weg omhoog en naar binnen nemen we met ons mee iedereen die lijdt onder de dwang van de consensus iedereen die te maken heeft met afkeur en afwijzing, onterechte beeldvorming. Kunnen we mensen worden, die weerstand, die versteende verwachtingen doorbreken? Op onze weg omhoog en naar binnen, nemen we met ons mee de meisjes, en de jongens de vrouwen, en de mannen die lijden onder seksueel geweld. We bidden voor wat wij elkaar als mensen aandoen. Kunnen we mensen worden, die niet uit zijn op macht, maar op liefde? Op onze weg omhoog en naar binnen, nemen we met ons mee ons eigen onvermogen de strijd met onze woede, onze onwetendheid, onze begeerte, onze persoonlijke duisternis machten waarvan we ons kunnen bevrijden doordat Christus ons gewezen heeft op de kracht, op de schat in onszelf machten die we kunnen overwinnen doordat Maria Magdalena naast hem stond. De vrouw tegen wie Christus zei: Breng mijn vrede voort. Dat willen wij ook doen, Zo willen wij zijn. Amen 5