primair onderwijs groep 1 t/m 3

Transcriptie

1 primair onderwijs groep 1 t/m 3 1

2 Inhoud Welkom... 3 Kijken, doen en tonen... 4 Museumles: Huisje voor de hond... 5 Voorbereiding in de klas... 6 In het museum... 9 Verwerking in de klas Bijlage 1 Voorleesverhaal Bijlage 2 Museumregels Bijlage 3 Brief voor begeleiders Bijlage 4 Praktische informatie Museumles: Huisje voor de hond Vanaf: schooljaar Aantal leerlingen: max 32* Tijd: 90 min. Kosten: h90,- Lesmateriaal: gratis Toegang begeleiders: gratis Reserveren: hetnoordbrabantsmuseum.nl/onderwijs/ * Voor een groep van 16 leerlingen of minder geldt een tarief van 745,-. Het Noordbrabants Museum Afdeling Educatie Verwersstraat 41 Postbus BA s-hertogenbosch Telefoon: (073) educatie@hnbm.nl website: hetnoordbrabantsmuseum.nl Het Noordbrabants Museum 2014 Fotografie: Marc Bolsius en Joep Jacobs in opdracht van Het Noordbrabants Museum 2

3 Welkom Bedankt voor uw interesse in Het Noordbrabants Museum. Deze docentenhandleiding bevat alle informatie die u nodig heeft om uw leerlingen voor te bereiden op het museumbezoek en om op school met het onderwerp aan de slag te kunnen gaan. Vanzelfsprekend stemmen wij waar mogelijk de inhoud van de museumles af op het niveau en de wensen van de groep. Wij vragen u om ervoor te zorgen dat de leerlingen zich houden aan de museumregels: Je mag wel: jassen en tassen afgeven bij de garderobe, met potlood schrijven, foto s maken en kijken met je ogen. Je mag niet: schreeuwen, aanraken, rennen, leunen, eten, met je telefoon spelen of muziek luisteren. Mocht u na het lezen van deze handleiding nog vragen hebben, neem dan rechtstreeks contact op met de afdeling educatie via het telefoonnummer (073) Wij verheugen ons op uw komst en hopen dat wij binnenkort nog meer leerlingen van uw school mogen verwelkomen. Ons team museumdocenten & rondleiders staat voor u klaar! 3

4 Kijken, doen en tonen In het vernieuwde Noordbrabants Museum heeft educatie voor scholen een belangrijke plaats gekregen. In onze twee nieuwe educatieve ruimtes kunnen de leerlingen tijdens de museumlessen namelijk ook zelf aan de slag. Uitgangspunt voor de museumlessen is: ontdekken door te kijken, te doen en te tonen. Werk gemaakt in Het Noordbrabants Museum is terug te zien: op schermen in het museum, zichtbaar voor alle bezoekers op het YouTube kanaal leerlingen kunnen hun werk vanaf YouTube delen op hun eigen sociale media in een expositie op school 4

5 Museumles: Huisje voor de hond Voor het museum staat een hondje. Het is een zwart hondje met grote flaporen. Hij is normaal altijd heel blij en keurig in zijn kleurrijk en kunstig huisje. Maar afgelopen nacht is er iets erg gebeurd! Zijn huisje is namelijk gestolen door een boef! Niemand heeft de boef gezien omdat het hard regende. Nu mag het hondje niet meer naar binnen: dan wordt alles in het museum heel erg vies... Het hondje moet nu buiten blijven, in de regen en kan nergens schuilen. Nu is het hondje heel verdrietig, hij mist zijn huisje heel erg. De directeur van het museum vindt het erg zielig en er moet dringend een nieuw huisje voor de hond gemaakt worden! Maar hoe moet dat er dan uit zien? Kunnen de kinderen misschien helpen? Een bezoek aan een groot en onbekend gebouw als Het Noordbrabants Museum is voor veel kinderen een indrukwekkende ervaring. Het verhaal van het hondje geeft hen houvast. De museumles wordt opgehangen aan het thema dierbaarheid waar wenselijk reeds in de voorbereidende les aandacht aan geschonken wordt. Wanneer de kinderen dan vervolgens het museum bezoeken, kijken ze met een vertrouwd gevoel hun ogen uit. Spelenderwijs leren ze over verschillende soorten kunst en de materialen waar ze van gemaakt zijn. In het Spetterlab experimenteren de leerlingen met deze en andere verschillende soorten materialen op een maquette voor een nieuw huisje voor de hond. Terug op school maken de kinderen een tentoonstelling van hun kunstige huisjes, met hondje! De museumles De museumles bestaat uit drie delen, elk voorzien van lesmateriaal: Een voorbereidende les in de klas Een bezoek aan het museum: hedendaagse kunst (installatie van Chiharu Shiota) en het Spetterlab Een verwerkende les in de klas Lesdoelen De kinderen identificeren zich met het hondje op het voorplein aan de hand van het thema dierbaarheid. De leerlingen herkennen en benoemen verschillen in kleur, vorm, techniek en materiaal. De leerlingen maken zelf een huisje voor het hondje, waarbij ze dezelfde materialen gebruiken als de echte kunstenaars. De leerlingen praten met elkaar over werk van henzelf en dat van elkaar. Kerndoelen De museumles vergroot de kennis en vaardigheden van de leerlingen voor wat betreft: Kerndoelen Kunstzinnige Oriëntatie: 54 uitdrukken gevoelens en ervaringen 55 reflecteren op eigen werk en dat van anderen 56 kennis & waardering cultureel erfgoed 5

6 Voorbereiding in de klas Hoe meer de leerlingen voorafgaand aan het museumbezoek weten over kunst, hoe meer de kunstwerken in het museum tot hun verbeelding spreken. Bespreek daarom met de kinderen wat kunst is, laat voorbeelden zien van beroemde kunstwerken of dompel de kinderen onder in een kunstproject met echte kunstenaars bij u in de buurt. Het huisje voor de hond Het verhaal over het hondje zonder huisje gelinkt aan het thema dierbaarheid, verlaagt voor de kinderen de drempel voor het kijken naar hedendaagse kunst. Zo zal er in het museum samen gekeken worden naar de kunstinstallatie van Chiharu Shiota. Zij werkt zeer sterk rond het thema herinnering, gemis en dierbaarheid. In de voorbereidende les wordt aan de hand van een voorleesverhaal en een opdracht ter voorbereiding kennis met dit thema gemaakt. Het is belangrijk dat de opdracht reeds in de klas wordt uitgevoerd, aangezien deze ingezet zal worden in de museumles. In het eigenlijke museumbezoek zullen de kinderen aan de hand van een opdracht stilstaan bij het thema dierbaarheid. En stilstaan bij het niet willen kwijtraken van iets, herinneringen en vasthouden. Het leren in het museum zal verder gaan als de kinderen op school al hebben geoefend in het kijken naar kunst en bij het thema hebben stilgestaan. LEES HET VOORLEESVERHAAL VOOR VAN HET HUISJE VOOR DE HOND (zie Bijlage 1) THEMA (FOCUS): Het huisje van de waakhond van het museum is gestolen. Hij mist het huisje heel erg. Het huisje was hem heel dierbaar. STELLEN VAN VRAGEN - Waarom denk je dat het hondje zo droevig is? - Waarom denk je dat het hebben van een huisje zo belangrijk is voor het hondje? - Wanneer je iets kwijtraakt dat je heel dierbaar is,mis je het heel erg en wil je het liefst zo snel mogelijk terugvinden. Wat zou jij er voor over hebben om iets terug te vinden? - Wat is voor jou zo waardevol in je huis dat je het heel erg zou missen als je het zou verliezen? Dit kan een herinnering zijn, een voorwerp, een persoon etc. 6

7 UITVOERENDE OPDRACHT Geef de leerlingen de opdracht iets te tekenen wat hen heel dierbaar is. Zo dierbaar dat zij het nooit zouden willen kwijtraken of moeten missen. Deze tekeningen worden door de docent meegenomen naar het museum en zullen ingezet worden wanneer de leerlingen naar de installatie van Chiharu Shiota kijken. VERDIEPENDE LESSUGESTIE Als aanvulling op het verhaal van het huisje voor de hond is het boek De mooiste vis van de zee zoekt zijn glinsterschub (in: de mooiste vis van de zee zoekt zijn glinsterschub) van Marcus Pfister een mooie verdieping. - Regenboog, de mooiste vis van de zee, duikt de geheimzinnige, donkere wereld van de diepzee in om zijn laatste glinsterschub terug te vinden. Die is daar terechtgekomen door een sterke waterstroom. Regenboog maakt op zijn tocht in de diepte veel nieuwe vrienden en van een van hen krijgt hij zelfs een heel nieuw glitterpak. Toch is hij pas echt blij als hij zijn eigen glinsterschub weer heeft teruggevonden. - Net zoals de waakhond van het museum was regenboog zijn glinsterschub kwijt. De glinsterschub is zeer belangrijk voor Regenboog, net zoals het huisje voor de waakhond van het museum. Beiden missen ze de dingen die ze kwijtraakten heel erg! - Wat is voor jou zo belangrijk dat je diep in de zee zou duiken om het terug te vinden? 7

8 Het museumbezoek Het is belangrijk dat u met de leerlingen bespreekt wat zij in het museum kunnen verwachten, zodat zij niet voor verrassingen komen te staan. Vertel de leerlingen daarom goed hoe de dag waarop ze het museum bezoeken, eruitziet. Hoe gaan ze naar het museum toe, wat gaan ze in het museum doen en hoe komen ze weer terug op school. Opdrachten en schrijfbenodigdheden ontvangt u in het museum. Groepsindeling In het museum wordt de klas gesplitst in twee groepen. Als u de groepsindeling al op school aan de leerlingen bekend maakt, voorkomt u onrust en vertraging tijdens het museumbezoek. Museumregels Bespreek vooraf met de leerlingen wat er wel en niet mag in het museum. Je mag wel: jassen en tassen afgeven bij de garderobe, met potlood schrijven, foto s maken en kijken met je ogen. Je mag niet: schreeuwen, aanraken, rennen, leunen, eten, met je telefoon spelen of muziek luisteren. U kunt hiervoor gebruik maken van: De vertelkaartjes: Een museum, wat is dat?, geschikt voor gebruik in groepjes. U kunt deze downloaden bij onze websitepagina over deze museumles. Bijlage 2: De Museumregels. U vindt alles bij de museumles op onze website. Begeleiding Toegang voor begeleidende ouders of docenten is gratis. Ook voor hen is het belangrijk te weten wat er in het museum van hen verwacht wordt. In de Brief voor begeleiders vinden zij alle benodigde informatie (zie bijlage 3). 8

9 In het museum (90 min.) Aankomst (10 min.) De docent meldt zich -zonder de leerlingen- aan de balie, bij de ingang van het museum. De leerlingen worden ontvangen door de museumdocenten. Bij goed weer blijven ze buiten op het voorplein, anders verzamelen ze binnen bij het trefpunt. De klas wordt in twee groepen verdeeld. De leerlingen leggen hun jassen en tassen in bij de garderobe/container, die gaat op slot en de leerkracht houdt de sleutel bij. De leerlingen krijgen zo nodig werkbladen, een klembord en een potlood om mee te schrijven. Begeleidende ouders en leerkrachten krijgen een keycord waarmee zij gratis toegang tot het museum hebben. Groep 1 gaat eerst kijken op zaal, groep 2 gaat eerst doen in de educatieve ruimte. Chiharu Shiota, Uncertain Journey, 2016 Kijken (35 min.) Via een uitgestippeld parcours door het museum krijgen de kinderen verschillende kunstvormen te zien. De focus ligt op kunstwerken gemaakt van verschillende materialen. Het parcours eindigt bij de intallatie Uncertain Journey van Chiharu Shiota. De museumdocent stuurt het gesprek over het materiaalgebruik van de installatie en het thema dierbaarheid (het niet willen kwijtraken van iets, herinnering, vasthouden). Aan de hand van gemaakte tekeningen in de klas wordt hier over gepraat. 9

10 Doen (35 min.) In het Spetterlab maken de leerlingen een nieuw huisje voor de hond. De kinderen experimenteren met verschillende soorten materialen om hun huisje met te versieren, hedendaagse kunst kan immers uit van alles bestaan: wollen draden, veertjes, kurk, stukjes hout, krantenknipsels, getextureerd papier, plastiek, kleurenfolie, mini steentjes, stukjes stof etc. Elke leerling krijgt een grote bouwplaat van een huisje voor de hond. Wat de leerlingen met de materialen doen mogen ze helemaal zelf bepalen. Het gaat om experimenteren. Iets waarvan zij denken dat het hondje fijn zou vinden om in te wonen. Vervolgens bekijken de leerlingen elkaars huisje. Welk huisje zou het hondje kiezen? En waarom? Waarom heb je voor bepaalde materialen gekozen? De bouwplaten mogen meteen mee naar school. Terug op school kunnen de huisjes echt in elkaar gezet worden. Vertrek (5 min.) Als alles is opgeruimd en ingeleverd, verzamelen de leerlingen bij goed weer buiten op het voorplein en bij slecht weer binnen bij het trefpunt. Eén voor één halen de groepjes hun jassen en tassen uit de container en verlaten het museum. 10

11 Verwerking in de klas Voor een effectieve leeropbrengst is het van groot belang dat het museumbezoek niet op zichzelf staat. Een verwerking van het geleerde in de klas verankert de indrukken uit het museum. Werkblad 1 Nu de leerlingen zo n mooi huisje hebben gemaakt is het leuk om ze ook een hondje te laten maken. Op het werkblad Verwerking in de klas staat een hondje dat gekleurd, uitgeknipt en dubbelgevouwen kan worden. U kunt natuurlijk ook met klei of andere materialen aan de slag. Reflectie Bekijk de huisjes & hondjes gezamenlijk. Bespreek de verschillen. Zitten er verschillen tussen de huisjes van leerlingen die eerst zijn gaan kijken naar de installatie van Chiharu Shiota en de leerlingen die meteen aan de slag zijn gegaan? Welke verschillen zijn dat dan? En hoe kun je dat verklaren? Welke huisjes zijn erg goed gelukt? Wat is er dan goed aan? Hoe kunnen de andere huisjes nog mooier gemaakt worden? Werkblad 2 Met dit werkblad evalueert u de museumles met de leerlingen. De leerlingen gaan klassikaal of in groepjes met elkaar in gesprek om het bezoek als geheel te evalueren. Hoe was het? Wat vonden ze mooi? Wat was er moeilijk? Wat hebben ze geleerd? Uw feedback ontvangen wij graag via educatie@hnbm.nl Op basis van de ervaringen van u en uw leerlingen blijven wij onze educatieve programma s verbeteren. 11

12 Museum in de klas Ieder kind schrijft een tekstbordje voor bij zijn eigen huisje & hondje: naam, titel, jaartal en een korte uitleg over hoe het versierd is en waarom het hondje dat fijn vindt. Elk tekstbordje krijgt een nummer. Dat nummer komt ook onderop het huisje & hondje. De leerlingen maken groepjes van de huisjes & hondjes: welke passen goed bij elkaar en waarom? Samen maken ze een plattegrond van de tentoonstelling met daarop de nummers van de huisjes & hondjes. In het museum is dit het werk van de conservator. De leerlingen schrijven een uitnodigingsbrief voor de tentoonstelling. Deze brief kan mee met de ouders of in de schoolkrant. In het museum is dit het werk van de afdeling communicatie. In een tentoonstellingsboekje kunnen de leerlingen precies uitleggen waar de tentoonstelling over gaat en waarom de verschillende groepjes huisjes bij elkaar zijn gezet. Het boekje krijgen bezoekers pas als ze de tentoonstelling bezoeken. Met behulp van mooie doeken, dozen voor hoogteverschil, en natuurlijk de tekstbordjes, wordt de tentoonstelling ingericht, zoals gepland op de plattegrond. In het museum is dit het werk van de technische dienst. Tijdens openingsuren van de tentoonstelling kunnen de leerlingen verschillende taken uitvoeren, zoals beveiliger, baliemedewerkers, horecapersoneel, rondleiders... Kunstenaars bij u in de buurt Informeer bij uw lokale Marktplaats Cultuureducatie naar kunstenaars bij u in de buurt die workshops geven op scholen, of naar een atelier waar uw klas welkom is om een kijkje te komen nemen. Werk van leerlingen in het museum Wij zijn altijd benieuwd naar wat uw leerlingen maken naar aanleiding van het museumbezoek. Download, scan in of fotografeer werk van leerlingen en mail het naar: educatie@hnbm.nl. Als er echte kunstwerken tussen zitten, krijgen deze mogelijk een plaatsje op de Toonwand in het museum. (Door ze naar ons op te sturen geeft u toestemming tot publicatie.) 12

13 Bijlage 1: Voorlees verhaal Uit de museumles Huisje voor de Hond Voor groep 1 t/m 3 van het basisonderwijs De waakhond van het museum zit al vele jaren voor de ingang van het museum, altijd knus en keurig in zijn kleurrijk versierd huisje. Het is een zwart hondje met grote oren, kleine pretoogjes en een kwispelende staart. Het hondje vind het erg leuk om te weten wie er allemaal op bezoek komen in het museum. Daarom komt hij bij alle bezoekers even snuffelen. De meeste mensen vinden dat wel gezellig. Vanmorgen kwam de Technische Dienst van het museum echter tot een verschrikkelijke ontdekking. Afgelopen nacht is het huisje van de hond gestolen! Niemand heeft de boef gezien omdat het heel hard regende! Het is nu ochtend, maar het is nog steeds aan het regenen! Daar zit de hond nu zielig te bibberen in de regen. De deftige dames die het museum bezoeken, vinden een natte hond met vieze pootjes maar vies! Bah! Wat een vieze hond!, roepen de dames, en ze vluchten het museum in. Het hondje blijft dan buiten achter. Alleen, in de regen. Er zit dan weinig pret meer in zijn kleine oogjes. Zijn staart kwispelt nog maar zachtjes en zijn grote oren hangen in een plas. Helemaal alleen, buiten in de regen, dat is helemaal niet leuk, ook niet voor een hondje. Maar de mensen van de beveiliging zijn erg streng: met zijn vieze pootjes mag het hondje het museum niet in. Want hoe zou het museum er anders van binnen uit zien? Het eerst altijd vrolijk hondje is nu heel verdrietig, zonder zijn kleurrijk kunstige huisje. Het hondje mist het huisje heel erg, omdat hij er zich zo in thuisvoelde. Hij werd heel blij van de verschillende kleuren waarmee het huisje versierd was en het beschermde hem ook tegen de koude wind en natte regen. De directeur van het museum vindt het wel een beetje zielig voor het hondje. Opeens heeft hij een goed idee. Ik weet het! zegt hij, we gaan een nieuw huisje bouwen voor het hondje. Het hondje is super blij! Een nieuw huisje! Hij kwispelt zo hard dat z n haren in het rond vliegen. Ik krijg een nieuw huisje!, blaft het hondje. Wat leuk, wat fijn! Nu wordt ik 13

14 niet meer vies! De Technische Dienst van het museum gaat meteen aan de slag. Al snel is het huisje klaar. De directeur vindt het goed gemaakt, maar wel nog een beetje saai t.o.v. het gestolen kleurige huisje. Bij een bijzonder hondje hoort, een bijzonder huisje, zegt hij. Hoe wil je dat het versierd wordt? vraagt hij aan het hondje. Ik wil graag een kunstig huisje, zodat het goed bij het museum past! Dat is voor hem het allerbelangrijkste. Hoe en wat.. dat weet hij niet precies. Wel, zegt de directeur, laten we dan de hulp vragen aan de kinderen die het museum bezoeken. Ik heb namelijk gehoord van de juffen en de meesters van de scholen dat zij dat heel goed kunnen! Het hondje was gerustgesteld. Geduldig staat hij nu op het voorplein van het museum te wachten op zijn nieuwe huisje! Zijn oogjes schitteren al een beetje. Hij is nieuwsgierig naar zijn nieuwe huisje. Wat zullen de kinderen gaan maken, zodat hij er zich snel weer thuis voelt? Wij gaan dus binnenkort naar het museum om mee te helpen bij de versiering van het nieuwe huisje van de hond! 14

15 Bijlage 2: De Museumregels 15

16 Bijlage 3: Brief voor begeleiders Beste begeleider, Als museum zijn wij dankbaar dat u wilt helpen om leerlingen een leuke en leerzame dag te bezorgen. Bij aankomst krijgt u een keycord met het opschrift schoolbezoek. Hiermee is de entree voor u vanzelfsprekend gratis. Het volledige museumbezoek duurt 90 minuten. Adresgegevens en andere praktische informatie vindt u op de achterzijde van deze brief. Huisje voor de hond Voor het museum staat een hondje. Het hondje mag niet het museum in: het moet altijd buiten blijven. Daarom gaan de kinderen een huisje voor het hondje maken. In het museum snuffelen ze rond tussen werken van hedendaagse kunstenaars, op zoek naar kunst die het hondje mooi zou vinden. De kunstwerken zijn heel verschillend. Wat zie je? En hoe is het gemaakt? In het Spetterlab ontwerpen zij een kant en klaar huisje voor de hond dat ze zelf mogen versieren. De huisjes gaan als A3 bouwplaat mee terug naar school om daar een tentoonstelling mee in te richten. Wat wordt er van u verwacht? Als begeleider zorgt u er samen met de groepsleerkracht voor dat de leerlingen zich rustig gedragen. De veiligheid van de collectie mag door de leerlingen niet in gevaar worden gebracht. Wij verwachten dat u de leerlingen aanspreekt op het naleven van de museumregels. Het is de bedoeling dat u bij de leerlingen blijft en erop toeziet dat er niemand verdwaalt. Uw enthousiasme is mede bepalend voor de beleving van de leerlingen. Als u laat merken dat u iets niet mooi vindt, nemen de leerlingen al snel uw mening over, zonder eerst zelf goed te kijken of na te denken. Als u positief bent over wat u ziet, zullen de kinderen daar hun eigen mening over willen vormen. Wij vertrouwen erop dat deze dag mede dankzij u een succes wordt! Museumregels: Je mag wel: jassen en tassen afgeven bij de garderobe, met potlood schrijven, foto s maken en kijken met je ogen Je mag niet: schreeuwen, aanraken, rennen, leunen, eten, met je telefoon spelen of muziek luisteren Met vriendelijke groet, Tim Veldhuis Medewerker educatie 16

17 Bijlage 4: Praktische informatie Het Noordbrabants Museum Verwersstraat 41 Postbus BA s-hertogenbosch Ingang Het Noordbrabants Museum Schoolbussen stoppen over het algemeen op de Hekellaan, ter hoogte van het Nachtegaalslaantje. Aan de overzijde kunt u parkeren voor h2,- per uur. Vandaar is het vijf minuten lopen naar het museum. Voor h2,20 per uur kunt u naast het museum parkeren in parkeergarage de Wolvenhoek, adres Wolvenhoek 12. Stadsbussen stoppen onder meer op de Parade. U kunt ook parkeren op het Transferium Pettelaarpark, Pettelaarpark 59 (staat niet op de plattegrond). De bus brengt u in tien minuten naar de Parade. De wachttijd tussen de bussen kan 20 minuten bedragen. U betaalt voor maximaal vier personen 3 euro. Vanaf station s-hertogenbsoch is het 15 tot 20 minuten lopen. 17

18 18