INTE RN ATI O N AAL RI JDEN WE OOK OP DE AVC!

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "INTE RN ATI O N AAL RI JDEN WE OOK OP DE AVC!"

Transcriptie

1 E E N V I S I E O P H E T N A T I O N A A L E N I N T E R N A T I O N A A L W E G V E R V O E R R E C H T D e c e m b e r j a a r g a n g 1 6 n u m m e r I nt e rn ationaal rijden we ook op de AVC 2002 Ze ke r h e i d s re c hten van de ve rvo e rd e r: pand- en re t e nt i e re c ht Re c ht s p raak Med edelinge n INTE RN ATI O N AAL RI JDEN WE OOK OP DE AVC! Als we int e rn ationaal ri j d e n, zijn de CMR-co n - dities van to e p a s s i n g. En nationaal rijden we op de AVC. Zo beschri j ft de echte we g ve rvo e r - der het j u ridische gedeelte van zijn we r k. Ik wil graag laten zien dat de int e rn at i o n a l e we g ve rvo e rder beter kan ze gge n : I nt e rn at i o - naal rijden we ook op de AVC! To e p a s s e l i jkheid van het C M R- Ve rd ra g Wanneer int e rn at i o n a al ve rvoer van goedere n over de weg is ove re e n ge ko m e n, dan is op die ve rvo e rove re e n ko m s t h e t C M R-Ve rd ra g 1 va n to e p a s s i n g. M e t n a d ruk zeg ik CMR-Ve rd ra g wa nt h e t ga at om een int e rn at i o n a al ve rd ra g waarbij vri j wel alle Europese landen part i j z i j n 2 en daarn a a s t ook een aant al aan Euro p a g re n zende landen zo als Ira n, M a ro k ko. Tunesië en H e tc M R-Ve rd rag is uit z i c h ze l f, zonder dat ve r- vo e rder en afzender to e p a s s e l i jkheid ove re e n- ko m e n, van toepassing op iedere ove re e n- ko m s t voor het ve rvoer van goederen over de weg door middel van een vo e rt u i g, wa n n e e r de plaats van inont vangstneming en de b e s t e m m i n g s p l a ats ge l e gen zijn in t wee ve r- s c h illende landen, wa a rvan tenminste één land partij is bij het C M R-Ve rd rag (a rt. 1 CMR). H e t C M R-Ve rd rag is dus al van toepassing al s één van de beide landen wa a rtussen het ve r- voer plaat sv i n d t, p a rtij is bij het ve rd ra g. B i j voorbeeld ve rvoer over de weg va n Nederland naar Irak (geen part i j ). H o e f i j ze rve rvo e r Voor de goede ord e, op ve rvoer van Ro t t e rd a m naar Hulst via de Liefkenshoektunnel bij A nt we rp e n, dus via België, is het C M R-Ve rd ra g n i e t van toepassing omdat zowel de plaat s van inont vangstneming als de plaats van afleve ring in één land is ge l e ge n. D i t is het zo genaamde hoefijze rve rvoer wa a rop het C M R- Ve rd rag niet u i t z i c h zelf van toepassing is. Fe rry- ve rvo e r Op het ove re e n ge komen ve rvoer va n Nederland naar Engeland met de fe rry, is het C M R-Ve rd rag alleen van toepassing als het vo e rtuig (de t ra iler of de t ra iler plus t re k ke r ) m e t lading en al (va ak een co ntainer) op de fe rry- b o o t m e e ga at. O ver de pro b l e m at i e k we lk re c ht van toepassing is als het tijdens de ze e reis mis ga at, is in Weg en Wa gen uitgeb reid ge s c h reven en dat ko mt nu niet aan de o rd e 3. C M R-Ve rd ra g, geen CMR- co n d i t i e s H e t zal duidelijk zijn dat h e tc M R-Ve rd rag echt een ve rd rag is, d at door Staten is gesloten en waarbij Staten door rat i f i c atie of to e t re d i n g p a rtij wo rd e n. Een ve rd rag is te onderscheiden van al ge m e n e vo o rwa a rden of standaard condities zo als de A l gemene Ve rvo e rco n d i t i e s. Condities zijn b e p al i n gen die tussen t wee part i j e n, de ve r- vo e rder en de afze n d e r, op de ve rvo e rove re e n- ko m s t van toepassing wo rden ve r k l a a rd. Zijn het s t a n d a a rd co n d i t i e s, zo als de AVC,d a n is het een set van bepal i n gen die door b e ro e p s o r ga n i saties (voor de AVC : EVO, KNV en TLN) to t stand is ge b ra c ht en we lke standaardcondities door partijen (de ve rvo e rder en de a f zender) op hun ve rvo e rove re e n ko m s t va n toepassing kunnen wo rden ve r k l a a rd. De ove r- h e i d, de re ge ri n g, de Staat b e m o e i t zich niet m e t de inhoud van (standaard ) condities t e r- w i jl dat bij een ve rd rag nu juist wel het geval i s. D a a rom pleit ik er met k ra c ht voor om in het daagse spra akge b ru ik niet meer te spre ke n over CMR- condities maar over het C M R- Ve rd ra g. O ve ri gens is die fo u t wel begri j p e l i jk wa nt i n de au t h e nt i e ke 4 E n gelse t a al luidt d e P re a m b u l e : THE CO NTRACTING PA RTIE S H aving re co g n i zed the desirab ility of standardizing the conditions gove rning the co nt ra ct for the int e rn at i o n al carri a ge of goods by ro a d, p a rt i cularly with re s p e ct to the docum e nts used for such carri a ge and to the carri e r s liab il i t y, H AVE AG REED AS FO L LOWS : (Dan vo l gen de art ikelen 1 to t en met 51 CMR plus het P ro to col van ondert e ke n i n g ). H o ewel in deze Preambule ge s p ro ken wo rd t over s t a n d a rdizing the co n d i t i o n s ( ve rt a al d als de vo o rwa a rden op eenvo rm i ge wijze t e re ge l e n ), wo rd t hier niet gedoeld op co n d i t i e s in de zin van al gemene vo o rwa a rd e n, maar op de bepal i n gen - of zo u wil t ve rd ra g sa rt ike l e n - die op eenvo rm i ge wijze de ove re e n ko m s t to t i nt e rn at i o n a al ve rvoer van goederen over de weg re ge l e n, in het b i j zonder voor wat b e t re ft de voor dit ve rvoer te ge b r u iken document e n en de aanspra ke l i jkheid van de ve rvo e rd e r ( cursief MHC). H e t C M R-Ve rd rag re ge l t n i e t all e s U i t h e t b ovenstaande cu r s i eve gedeelte vo l g t d at h e t C M R-Ve rd rag niet alle onderwe rp e n die in een ve rvo e rove re e n ko m s t ge re ge l d moeten wo rd e n, ook daadwe r ke l i jk re ge l t. I n feite beperkt h e t C M R-Ve rd rag zich to t d e vra c ht b ri e f 5 en meer in het b i j zonder het a a n- s p rake l i jk h e i d s regime dat voor de we g ve r- vo e rder ge l d t. D at b e t e ke nt dus dat m e t b e t rekking to t die vra c ht b rief en de bew i j s- 1 De in het Nederlands ve rt a alde titel luidt: " Ve rd rag betre ffende de ove re e n ko m s t to t i nt e rn at i o n a al ve rvoer van goederen over de weg ( C M R )"; h e t ve rd rag dat e e rt u i t 1956 en t rad in 1961 in we r k i n g. 2 N i e t A lb a n i ë. 3 Zie '10 Jaar Weg en Wa gen' onder het kopje 'Fe rry- ve rvo e r ', p De au t h e nt i e ke t e ks t van het C M R-Ve rd rag is in het E n gels of in het F ra n s ; alle t e ksten in andere t al e n, zo als het Nederlands en het D u i t s, zijn ve rt al i n ge n. U i t g a v e v a n s V a / S t i c h t i n g V e r v o e ra d re s

2 k ra c ht d a a rvan (zie art. 4 t/m 9 CMR) en vo o r- al het a a n s p rake l i jk h e i d s regime (a rt. 17 t/m 29 CMR) het C M R-Ve rd rag een dwinge n d re c ht e l i j- ke re geling oplegt die re c ht s t re e ks van to e p a s- sing is op iedere ve rvo e rove re e n ko m s t to t i nt e rn at i o n a al ve rvoer van goederen over de we g. M e t name van het a a n s p rake l i jk h e i d s regime met d a a rin de limiet van 8.33 SDR per k ilo mag niet wo rden afgewe ken noch naar beneden met b i j voorbeeld een lage re limiet maar ze l fs niet naar boven met een hoge re l i m i e t, zie art. 41 CMR. Maar dat b e t e ke nt eve n zeer dat de onderwe rpen die niet d o o r h e t C M R-Ve rd rag wo rden bestre ke n, door de ve rvo e rder en de afzender wel in hun ove re e n- ko m s t op de door hen gewenste manier ge regeld mogen wo rd e n. N i e t ge re geld in het C M R-Ve rd ra g De vo l gende onderwe rpen zijn niet ge re ge l d in het C M R-Ve rd rag maar wel in de AVC 2002 (de ve rwijzing naar de art ikelen is naar de b e t re ffende art ikelen in de AVC ) 6 : A rt. 2 A rt. 4 lid 1E A rt. 4 lid 4 en a rt. 9 lid 5 A rt. 7 A rt. 1 6 A rt. 1 7 A rt. 1 8 A rt. 1 9 A rt. 2 0 A rt. 2 2 A rt. 2 3 A rt. 2 4 A rt El e k t ronische beri c ht e n - Laden, s t uwen en lossen - Opzegging en co nt role bij ge b re k k i ge belading/ s t uwa ge of ove r b e l a d i n g - Vra c ht b e t al i n g - Vo rd e ri n g s re c ht - Afd ra c ht re m b o u r s - Voorbehouden ve rvo e rder over ke u ze ve rvo e rm i d d e l, route etc. - Ve r h i n d e ring na inontvangstneming door ve rvo e rd e r - Doorve rvo e r - Opslag vo o r, tijdens en na h e t ve rvo e r - Re t e nt i e re c ht - Pa c ht re c ht - Vri j wa ring en H i m al aya c l au s u l e D eze lijst van onderwe rpen laat al gauw zien d at m e t name de we g ve rvo e rder er baat b i j h e e ft om op a l zijn ve rvo e rove re e n komsten - ook de int e rn at i o n ale! - de AVC 2002 van to e- passing te ve r k l a re n. M e t name voor de ve r- vo e rder belangri jke onderwe rpen als W i e m o e t l a d e n, lossen en stuwe n?, de vra c ht i n- c a s s o, opslag en in het b i j zonder het re t e nt i e - en pandre c ht, wo rden in de AVC 2002 uitputtend ge re ge l d. N at u u r l i jk, h e t a a n s p rake l i jk h e i d s regime va n de AVC 2002 wijk t op bepaalde punt e n, m e t name met b e t rekking to t de limiet ( 3,40 per k ilo) en de doorbreking daarvan (geen doorb reking van de limiet bij diefs t al door de c h au ffe u r ), af van het a a n s p rake l i jk h e i d s re g i- me van het C M R-Ve rd rag en uitera a rd ga at o p die punten het C M R-Ve rd rag vo o r. H e t ze l fd e ge l d t m e t b e t rekking to t de bew i j s k ra c ht va n de vra c ht b ri e f; ook dan ga at h e t C M R-Ve rd ra g vo o r. Maar over al die andere onderwe rp e n,h i e r b o- ven opge s o m d, z w i j g t h e t C M R-Ve rd rag en d a a rover mag de ve rvo e rder met de afze n d e r a fs p re ken wat hij wil. En wat is er dan eenvo u- d i ger om al die onderwe rpen te re gelen door m e t één zinnetje in de ve rvo e rove re e n ko m s t de AVC 2002 van toepassing te ve r k l a ren in p l a ats van een dik co nt ra ct te schri j ven wa a r d at all e m a al in aparte clausules ge re ge l d wo rd t? AVC 2002 int e rn at i o n a al van to e p a s- sing ve r k l a re n D at van toepassing ve r k l a ren van de AVC 2002 ook voor int e rn at i o n a al ve rvoer kan doodeenvoudig met de vo l gende ve rw i j z i n g s c l au s u l e op het b ri e fp a p i e r, de opdra c ht b evestiging of in het ra a m co nt ra ct : De AVC 2002, l a atste ve r s i e, zijn van to e p a s- sing zowel op nat i o n a al als int e rn at i o n a al ve r- voer van zaken over de we g. In de AVC 2002 is ook vo o ru i t gelopen op de m o ge l i jkheid dat de AVC 2002 naast h e t C M R- Ve rd rag van toepassing wo rden ve r k l a a rd. A rt. 3 AVC 2002 luidt: De Algemene Ve rvo e r- condities zijn van toepassing op de ve rvo e r- ove re e n ko m s t van zaken over de we g ; i n d i e n de CMR van toepassing is, zijn de Alge m e n e Ve rvo e rcondities aanvu llend van to e p a s s i n g. H e t geheim zit hem in het wo o rd a a nvu ll e n d : wat in het C M R-Ve rd rag ge re geld wo rd t, d a a r kunnen de AVC niet a a n ko m e n, maar wat n i e t in het C M R-Ve rd rag ge re geld wo rd t, re gelen de AVC aanvu ll e n d. Ook de nieuwe C M R/AVC vra c ht b rief is op dit p u nt a a n ge p a s t. De ve rw i j z i n g s c l au s u l e re c hts bovenaan luidt: Indien de ove re e n ge komen plaats van inontvangstneming en van afleve ring van de zake n zijn ge l e gen in t wee ve r s c h illende landen zijn h e t C M R-Ve rd rag alsmede in aanvu lling daarop de Algemene Ve rvo e rcondities 2002, l a at s t e ve r s i e, van to e p a s s i n g. C M R-Ve rd rag nat i o n a al van to e p a s- s i n g Een geheel ander leerstuk is dat de afze n d e r we n s td at de we g ve rvo e rder ook nat i o n a al o p C M R ve rvo e rt. Dan moet d at m e t zoveel wo o r- den tussen ve rvo e rder en afzender wo rd e n ove re e n ge ko m e n. Een ge s c h ikte clausule daartoe luidt: H e t C M R-Ve rd rag is van toepassing op zowe l i nt e rn at i o n a al als nat i o n a al ve rvoer van zake n over de we g Maar ook dan heeft h e t voor de we g ve rvo e rd e r zin om de AVC 2002 a a nvu llend van to e p a s- sing te ve r k l a ren en dat kan door bove n genoemde clausule aan te vu llen met: en de AVC 2002, l a atste ve r s i e, zijn in beide gevallen aanvu llend van to e p a s s i n g. D at b e t e ke nt d at bij nat i o n a al we g ve rvoer het a a n s p rake l i jk h e i d s regime met de limiet va n 8.33 SDR en de bew i j s k ra c ht van de vra c ht b ri e f op C M R- w i j ze zijn ge re geld en de ove ri ge o n d e rwe rpen (l a d e n, l o s s e n, vra c ht i n c a s s o, re t e ntie- en pandre c ht) op AVC - w i j ze. H e t co n- t ra ct tussen ve rvo e rder en afzender kan zich b e p e r ken to t de logistieke afs p raken (we lke g o e d e ren van hier naar daar, wanneer en hoe, de vra c ht) en het j u ridische gedeelte is met d eze simpele ve rw i j z i n g s c l ausule afd o e n d e a fge d e k t. Wanneer in het ra a m co nt ra ct h e t C M R- Ve rd rag uitd ru k ke l i jk van toepassing wo rd t ve r k l a a rd en ve rvo l gens voor de betre ffe n d e t ra n s p o rten AVC - vra c ht b ri even of AVC /C M R- vra c ht b ri even wo rden ge b ru ik t, dan moet d e op die vra c ht b ri even vo o r ge d rukte clau s u l e d at op binnenlands ve rvoer de AVC 2002 va n toepassing zijn, ge l ezen wo rden als dat de AVC 2002 a a nvu ll e n d op het tussen partijen ove r- e e n ge komen CMR-Ve rd rag van to e p a s s i n g z i j n. De ge t ypte clausule in het ra a m co nt ra ct ga at in feite voor op de ge d rukte clausule op de vra c ht b ri eve n. De ladingbelanghebbende en de AVC 2002 Steeds heb ik ge s c h reven dat h e t n u t h e e ft 5 Naar aanleiding van het C M R-Ve rd rag is door de Int e rn at i o n al Road Union in Genève een standaardmodel voor de CMR- vra c ht b rief ont w ik ke l d, die wo rd t u i t ge geven door sva / Stichting Ve rvo e ra d re s. 6 Een aant al van die onderwe rpen zijn bespro ken in de vo ri ge W en W (nr. 44) over de AVC

3 voor de we g ve rvo e rder om de AVC 2002 bij zowel nat i o n a al als int e rn at i o n a al ve rvoer va n toepassing te ve r k l a re n. Maar hoe zit h e t d a n voor de afzender en/of ge a d re s s e e rd e, ko rt we g de ladingbelanghebbende? De AVC 2002 zijn standaard condities die in geza m e n l i jk overleg tussen de ve rvo e rd e r s o r- ganistaies TLN en KNV en de ve r l a d e r s o r ga n i- satie EVO to t stand zijn ge komen en zij vo rm e n een eve nw i c ht i ge ve rdeling van de belange n tussen de ve rvo e rder en de ladingbelanghebb e n d e. B i j voorbeeld de re geling van de vra c htincasso (a rt. 7 lid 3 AVC) met een we t t e- l i jke ve rt ra g i n g s re nte van thans 7% (a rt. 27 AVC) is re d e l i jk. Eve n zeer ge l d t d at voor het aan de ve rvo e rder to e ge kende re t e ntie- en p a n d re c ht ; alleen een echt wa n b e t al e n d e a f zender wo rd t d a a rdoor ge t ro ffe n. Ook de a fs p raken over wie moet l a d e n,s t uwen en lossen (in pri n cipe de afzender re s p. de ge a d re s- s e e rd e,a rt. 4 lid 1 E AVC) zijn voor de hand ligge n d. En dat gewe r k t kan wo rden met e l e k t ronische beri c hten (a rt. 2 AVC ), d at d u i d e l i jk wo rd t ge m a ak t wie het vo rd e ri n g s re c ht h e e ft (a rt. 16 AVC ),d at de afd ra c ht van het re m b o u r s to t in detail is ge re geld (a rt. 17 AVC) en dat e r een afs p ra ak wo rd t ge m a ak t over opslag vo o r, tijdens en na het ve rvo e r, is alleen maar plez i e- rig en duidelijk voor de afze n d e r. W il de afzender het e c hter anders, dan moet hij dat m e t zoveel wo o rden in het ( ra a m ) co n- t ra ct m e t de we g ve rvo e rder opschri j ve n. Zo zou de afzender kunnen afs p re ken dat de ve r- vo e rder in afw i jking van art. 23 en 24 AVC ge e n re t e ntie- en pandre c ht op de ve rvo e rde zake n ve r k ri j g t. Maar voor het gewone ve rvo e r, zowe l n at i o n a al als int e rn at i o n a al, zijn zowel de ladingbelanghebbende als de we g ve rvo e rd e r goed af met to e p a s s e l i jkheid van de AVC De mora al Een we g ve rvo e rder moet vo o rtaan ku n n e n ze g ge n : Wij rijden al t i j d, zowel nat i o n a al al s i nt e rn at i o n a al, op de AVC 2002!. P ro f. Mr M.H. C l a ri n g b o u l d Ze ke r h e i d s re c hten van de ve rvo e rd e r: pand- en re t e nt i e re c ht. M e e rm alen is in dit blad aange d a c ht b e s t e e d aan het p robleem van het pand- en re t e nt i e- re c ht. A llerlei lastige vra gen kunnen zich in de p rak t i jk op dit gebied vo o rd o e n. Een schral e t ro o s t is dat de re c hter er eveneens va ak mee to b t. D a a ru i t alleen blijk t al - anders dan de naam ze ke r h e i d s re c ht e n d o e t ve rmoeden- dat h e t all e m a al nog niet zo ze ker is. D a a rvo o r kunnen meerd e re oorzaken genoemd wo rd e n. In dit a rt ikel behandel ik een aant al van die o o r zake n.h e t vraagstuk van de inhoud en ve r- s c h il tussen het pand- en re t e nt i e re c ht i s o p n i e uw actueel nu de per 1 juni 2002 in we r- king ge t reden hern i e uwde Alge m e n e Ve rvo e rcondities (AVC 2002) niet alleen een n i e uwe re geling van het re t e nt i e re c ht ke n n e n, maar ook -en dat voor het e e r s t- een re ge l i n g voor het p a n d re c ht b evat t e n. Aan de ord e komen hier de vo l gende vra ge n : 1. Wanneer is de nieuwe re geling van de AVC van to e p a s s i n g? 2. Wat is de inhoud van die re geling en wat is het ve r s c h il tussen de t wee genoemde ze ke r h e i d s re c ht e n? 3. Bieden de ze ke r h e i d s re c hten uitko m s t t e gen vo rd e ri n gen van derd e n? 1. To e p a s s e l i jkheid AVC De AVC zijn al gemene vo o rwa a rden die door p a rtijen bij het to t s t a n dkomen van de ve r- vo e rove re e n ko m s t a f zo n d e r l i jk ove re e n ge komen wo rd e n. De Hoge Raad heeft de laat s t e j a ren stre n ge eisen gesteld aan de we t t e l i jke vo o rwa a rd e. Voor de to e p a s s e l i jkheid moeten de vo o rwa a rden aan de we d e rp a rtij ter hand wo rden ge s t e l d. Een loutere ve rwijzing naar de al gemene vo o rwa a rden in fax of brief (om maar te zwijgen over de mondeling ge s l o t e n ove re e n komsten) is op zichzelf onvo l d o e n d e. Een door de Hoge Raad erkende uitzo n d e ri n g is ter wille van een vlot h a n d e l sve r keer erke n d voor het geval partijen eerder met e lkaar ove r- e e n komsten hebben gesloten waarbij die vo o rwa a rden wél aan de we d e rp a rtij ter hand gesteld zijn. M e t a n d e re wo o rd e n : wanneer in h e t verleden wél voldaan is aan de we t t e l i jke vo o rwa a rde van het ter hand stell e n, b e h o e ft h e t a c ht e rwe ge laten daarvan in een lat e re fase tussen partijen geen beletsel te zijn vo o r de to e p a s s e l i jkheid van de vo o rwa a rd e n. De vraag kan ri j zen hoe dat nu zit onder de n i e uwe AVC (met de nieuwe re geling va n pand- en re t e nt i e re c ht) wanneer partijen vo o r hun ove re e n ko m s t nog de o u d e C M R- vra c htb rief hebben ge b ru ik t, wa a ro p, zo als beke n d, b oven in de kop is ve rmeld dat op het b i n n e n- lands ve rvoer de AVC en op int e rn at i o n a al ve r- voer de CMR van toepassing is. A rt. 3 van de AVC 2002 ve rm e l d t d at de AVC aanvu llend va n toepassing zijn op de CMR (zie ook het a rt ike l van Claringbould in dit n u m m e r ).G e l d t nu de versie van de oude AVC (wa a rin het p a n d re c ht n i e t vo o r k wam) of ge l d t de versie van 2002 inclusief het p a n d re c ht? Dat is een lastige vra a g. In beginsel ge l d t de nieuwe versie va n 2002,o m d at bij het d e p o n e ren van de nieuwe versie 2002 de oude versie t e ge l i jke rt i j d d eze l fde inhoud als de nieuwe heeft ge k re ge n. D at is handig en ve r s t a n d i g, maar ro e p t d e vraag op of dit ook opga at in de bove n genoemde situatie waar de nieuwe AVC bij het sluiten van de ove re e n ko m s t n i e t aan de we d e rp a rtij ter hand zijn ge s t e l d. Stel dat e e n ve rvo e rder voor het u i t vo e ren van een t ra n s- p o rt een onderve rvo e rder heeft i n ge s c h ake l d, waarbij de onderve rvo e rder nieuwe vra c htb ri even uitge e ft, wa a rop hij aan zijn opdra c htgeve r /h o o fdve rvo e rder fa ct u re e rt. L a at s t genoemde heeft van die vo o rwa a rd e n geen kennis ge n o m e n,h e t geen -zo als de Hoge Raad heeft ove rwo gen- op zichzelf nog ge e n b ez waar hoeft te zijn voor de to e p a s s e l i jk h e i d van de vo o rwa a rden tussen part i j e n. H e t p robleem is echter dat vanaf juli 2002 ook de inhoud van de oude AVC - versie is omgeze t i n de nieuwe versie en daarvan heeft de hoofdve rvo e rder geen kennis genomen bij het ve r- s t re k ken van de opdra c ht. D at zou ertoe leiden d at de nieuwe AVC voor d eze ove re e n ko m s t tussen partijen niet ge l d e n. Pe r s o o n l i jk vind ik d i t re s u l t a at n i e t a a nva a rdb a a r, ze ker niet wanneer de opdra c ht geve r /h o o fdve rvo e rd e r zelf ook nieuwe vra c ht b ri even met ve rw i j z i n g naar het n i e uwe regime uitge e ft. D a a r b i j ko mt nog dat in de t ra n s p o rt b ranche van het we g ve rvoer ruim aandacht ge geven is aan de g rootscheepse revisie van de AVC A l vaker is onder speci alisten op het gebied va n 3

4 al gemene vo o rwa a rden bepleit d at - a n d e r s dan de Hoge Raad heeft b e p a ald- een ve rw i j- zing naar bij de ge b ru iker ter inza ge ligge n d e of elders ge d e p o n e e rde vo o rwa a rden vo l d o e n- de is en opzending slechts nodig is op ve r zo e k van de we d e rp a rt i j. H e t ga at er om wat d e we d e rp a rtij w il we t e n en niet wat hij eve nt u - e e l te weten kan komen! (Vg l. N JB 2002, p ). Tenslotte noem ik de omstandigheid dat h e t nog slechts een kwestie van tijd lijk t d at ook ve rwijzing naar de via de website ke n b a re AVC zo langzamerhand deze l fde betekenis zal k ri j gen als het ter hand stellen van vo o rwa a r- d e n.h e t wa c hten is op de eerste digitaal vri e n- d e l i jke re c hter die dat voor zijn re ke n i n g n e e mt. 2. Inhoud van en ve r s c h il tussen pand- en re t e n - t i e re c ht. Beide re c hten hebben deze l fde stre k k i n g. Ze zijn ten behoeve van de ve rvo e rder bedoeld al s s tok achter de deur: zolang deze niet de vra c ht of andere vo rd e ri n gen op zijn we d e rp a rt i j b e t a ald kri j g t,b l i j ft de ve rvo e rder op de zake n zitten en blokke e rt zo de goedere n s t ro o m.d at v i n d t de afzender niet p rettig en zal daaro m, wanneer enigszins moge l i jk en ge re c ht va a r- d i g d, aan bedoelde vo rd e ri n gen gehoor geve n op stra ffe van het ri s i co dat de ve rvo e rder zijn ze ke r h e i d s re c hten aanspre e k t. Maar er zijn ook belangri jke ve r s c h illen tussen beide re c h- t e n. En ook zijn er bepaalde ri s i co s ve r b o n d e n aan de uito e fening van die ze ke r h e d e n. H e t re t e nt i e re c ht is het re c ht van de cre d i t e u r ( ve rvo e rder) om de zaken onder zich te houden zolang zijn opdra c ht gever (a f zender) niet b e t a al t. H e t is een re c ht d at u i t de ove re e n- ko m s t vo o rt v l o e i t en als zodanig tussen part i j- en ge l d t. H e t b i j zo n d e re van het re t e nt i e re c ht is echter dat h e t ook t e gen anderen dan de we d e rp a rtij kan wo rden inge ro e p e n, zo als de e i genaar van de zaken of aan de ge a d re s s e e r- d e. D a a rin ligt nu juist de bescherming van de ve rvo e rd e r; hij hoeft zich niet te ve rdiepen in de eve ntueel achter de ve rvo e rove re e n ko m s t l i g gende belangen van derd e n. B ovendien is aan het we t t e l i jk re t e nt i e re c ht een vo o rre c ht ve r b o n d e n,h e t geen meebre n g td at zijn vo rd e- ring een hoge re rang heeft dan eve nt u e l e a n d e re cre d i t e u ren ten aanzien van die zake n. D at is mooi meegenomen in moeil i jke t i j d e n van de debiteur. Wat de re t e ntor echter node m i s t is het re c ht van parate exe cu t i e : hij mag alleen de zaken onder zich houden (en moet de zaken goed ve r zo r gen) en hoeft d eze niet a f te leve ren aan de re c ht h e b b e n d e, maar hij mag de zaken n i e t ve r kopen en de opbre n g s t ve rre kenen met zijn vo rd e ring op de debiteur. Voor ve r koop is een exe cu to ri ale titel (een vo n n i s) nodig en pro ce d e ren ko s t ge l d. Vo o rwa a rde voor de ve r k rijging van het re t e n- t i e re c ht is vo o rts dat zijn opdra c ht geve r / we d e rp a rtij bevoegd was de ve rvo e rove re e n- ko m s t aan te gaan en dat de re t e ntor ove rigens het re t e nt i e re c ht naar de eisen van re d e- l i jkheid en bill i jkheid uitvo e rt. Ko rto m, h e t re t e nt i e re c ht is vo o ral een kwestie van ove r - e e n ko m s t e n re c ht m e t alle bijb e h o rende re ge l s en subre ge l s. Daar ko mt voor het ve rvo e rre c ht nog bij dat h e t re t e nt i e re c ht van Boek 8 BW op e n kele punten afw i jk t van het al ge m e n e re t e nt i e re c ht van Boek 3 BW en tenslotte dat de meeste ve rvo e rvo o rwa a rden weer afw i jke n van de we t t e l i jke re geling van Boek 8 BW. O o k d at m a ak t h e t in de prak t i jk lastig de exa ct e inhoud van dit ze ke r h e i d s re c ht van de ve rvo e r- der va s t te stell e n. Re t e nt i e re c hten zijn er dus in soorten en mat e n. De genoemde problemen doen zich in ve e l m i n d e re mate voor bij het p a n d re c ht. H o ewe l vestiging van een pandre c ht op ten ve rvo e r ge geven zaken bepaald niet voor de hand ligt ( i m m e r s, h e t ten ve rvoer aanbieden van zake n is iets weze n l i jk anders dan het ve s t i gen va n een pandre c ht op die zaken) is deze co m b i n a- tie in de prak t i jk al jarenlang ge b ru ike l i jk. M e t h e t p a n d re c ht komen we op het t e rre i n van het g o e d e re n re c ht en dat b i e d t d o o r ga a n s meer houva s t. Een pandre c ht is een zake l i jk re c ht ( eve n als eigendom en hyp o t h e e k ). Zake l i jke re c hten wo rden gevestigd op bepaalde zaken door degene die bevoegd is daarove r te beschik ke n. In de keten van ve rvo e rove re e n- komsten is in beginsel uitsluitend de afze n- d e r /e i genaar bevoegd to t h e t verlenen va n een pandre c ht. N i e t b evoegd is bijvoorbeeld een ex p e d i t e u r, een (onder)ve rvo e rder of een andere logistieke d i e n s t ve r l e n e r. Wa a rom niet? Om de eenvo u- d i ge reden dat de we d e rp a rtij we e t of ka n weten dat d eze opdra c ht gevers we l i swa a r b evoegd zijn om co nt ra cten te sluiten, m a a r n i e t de bevo e g dheid hebben om over de zake n te b e s c h ik ke n. D at b e t e ke nt d at uitsluitend de ve rvo e rder die met de eigenaar als we d e rp a r- tij co nt ra ct e e rt over het p a n d re c ht zal ku n n e n b e s c h ik ke n.h e tp a n d re c ht b i e d t dus geen soelaas aan een onderve rvo e rder die met d e h o o fdve rvo e rder of met een op eigen naam handelende expediteur heeft ge co nt ra ct e e rd. D at de afzender daarmee goed af is wa n n e e r hij een vo rd e ring buiten ove re e n ko m s t t e ge n de onderve rvo e rder instelt, d o e t d a a raan niet a f. De enige moge l i jkheid aan deze betre k kel i jk beperkte werking van het p a n d re c ht t e o ntsnappen is van de afzender te bedinge n d at ook de ve rvo e rd e r, de expediteur of we lke a n d e re logistieke dienstverlener dan ook, b evoegd is ten aanzien van de in pand ge geven zaken het b e s c h ik k i n g s re c ht d a a rover t e k ri j gen zolang die zaken zich in de ve rvo e r keten bev i n d e n. Of afzenders daar in zullen to e- stemmen is een andere vra a g. Zie daarove r nader Haak / Zw i t s e r, O p d ra c ht aan hulpperson e n, over logistieke dienstverlening in het ve r- vo e r, 1999, p. 302 e.v. H e t we t t e l i jk pandre c ht ge e ft b oven het re t e n- t i e re c ht h e t vo o rdeel van parate exe cu t i e, d at w il ze g gen dat men zonder t u s s e n ko m s t va n de re c hter bevoegd is de zaken te ve r kopen en zijn vo rd e ring(en) met de opbre n g s t d a a rva n kan ve rre ke n e n. Ook bij fa ill i s s e m e nt van de debiteur staat hij sterke r: hij deelt, anders dan een re t e nto r, n i e t mee in de kosten van het fa ill i s s e m e nt. In ze ke re zin deert h e t fa ill i s s e- m e nt van zijn we d e rp a rtij hem niet, zolang de wa a rde van de zaken boven zijn vo rd e ring uits t i j g t. A rt. 24 van de nieuwe AVC 2002 wijk t in zove r- re van de we t t e l i jke re geling van het p a n d- re c ht af dat men wel dege l i jk to e s t e m m i n g van de re c hter nodig heeft, h e t geen een ve r- z wakking van het re c ht van parate exe cutie is. We noemen zo n pandre c ht dan een ge c l au s u - l e e rd p a n d re c ht. Een derge l i jk ge c l au s u l e e rd p a n d re c ht ko mt ook voor in de Phys i c al D i s t ribution Vo o rwa a rd e n, maar niet in de Fe n ex- vo o rwa a rd e n. Door het p a n d re c ht op deze wijze te clau s u l e- ren gevoegd aan het ge geven dat ve e l ( o n d e r ) ve rvo e rders niet over het p a n d re c ht kunnen beschik ke n,m o e t men van het n i e uw i n gevo e rde pandre c ht bij vo o r b a at n i e t t e h o ge ve rwa c ht i n gen hebben. 3. Bieden de ze ke r h e i d s re c hten bescherm i n g t e gen vo rd e ri n gen van derd e n? H e t is op dit p u nt wa a rop het vo o rdeel van het p a n d re c ht h e t m e e s t h o uva s t ge e ft : als za ke - l i jk re c ht we r k t h e t p a n d re c ht t e gen all e n,d u s ook t e gen derd e n. D at is ook logisch. D e ge n e die zijn zaken heeft ve rpand we e t wat hem t e wa c hten staat. Ook een koper van die ve rp a n- de zaken botst dus op het p a n d re c ht. M ax i m ale ze kerheid voor de ve rvo e rd e r /p a n d- houder dus. In de vo ri ge para g raaf we rd re e d s gesteld dat de ve rvo e rder het zake l i jk pand- 4

5 re c ht n i e t kan ove rd ra gen op een andere ( o n d e r ) ve rvo e rd e r. Hij pro f i t e e rt van het p a n d- re c ht zolang hij de te ve rvo e ren zaken in zijn m a c ht h e e ft. Hoe anders is het m e t h e t re t e nt i e re c ht ge s t e l d. Als onderdeel van een co nt ra ct u e e l re t e nt i e re c ht is de ve rvo e rder uitera a rd ge re c htigd dit re c ht u i t te oefenen t e ge n ove r zijn we d e rp a rt i j. H e t ex t ra atje dat h e t re t e n- t i e re c ht in petto heeft is dat h e t in een aant al gevallen ook t e ge n over derden kan wo rd e n i n ge ro e p e n. In zove rre ve rto o nt h e t re t e nt i e- re c ht dus zake l i jke t re k j e s, h e t geen de ve r ge l i j- king met h e t ge c l au s u l e e rd pandre c ht zo int e- re s sa nt m a ak t. Maar t e gen we lke derden? Het al gemene re t e nt i e re c ht van Boek 3 (a rt. 291 ) n o e mt t wee groepen derd e n : d e rden met e e n ouder re c ht en derden met een jonger re c ht. Te ge n over een derde met een j o n ge r re c ht ( d at w il ze g gen een derde die zijn re c ht op de zaken heeft ge k re ge n n a d at de ve rvo e rd e r / re t e ntor de macht over de zaken heeft ve r k rege n, zo als de koper) kan de ve rvo e rd e r /re t e n- tor zijn re t e nt i e re c ht in deze l fde omva n g i n roepen als t e ge n over zijn we d e rp a rt i j. D at b e t e ke nt d at d at ook moge l i jk is voor oude vo rd e ri n gen waar die jonge re derde buiten s t a at. Kopers dienen zich dan ook wis en ze ke r te info rm e ren naar de we r ke l i jke stand va n zaken vo o rd at zij met een ve r koper in zee ga a n wiens zaken in de macht van een re t e nto r b evinden! Te ge n over o u d e re d e rden (dat zijn derden die een re c ht op de zaken hadden vo o rd at de ve r- vo e rd e r /re t e ntor de zaken in zijn macht k re e g ) kan het re t e nt i e re c ht s l e c hts wo rden uitge o e- fend voor de zaken die de re t e ntor onder zich h e e ft onder de huidige ove re e n ko m s t, dus niet voor oude vo rd e ri n gen die hij eve ntueel op zijn we d e rp a rtij heeft. H i e rin ligt dus een b e p e r k i n g. Maar Boek 8 BW ga at nog ve rder in die beperking. De we t gever we n s t in het geheel geen re t e nt i e re c ht voor oude vo rd e ri n- gen (a rt BW ), ze l fs niet t e ge n over de ori g i- nele we d e rp a rtij! Gelukkig is de we t t e l i jke re geling van het re t e nt i e re c ht n i e t d w i n ge n d. H e t is te begrijpen dat de prak t i jk een dergel i jke beknotting niet we n s e l i jk vindt en stell i g onnodig in het nadeel van de ve rvo e rd e r. Vandaar dat a rt. 23 AVC lid 3 bepaal t d at h e t re t e nt i e re c ht t e ge n over de we d e rp a rtij we l d e ge l i jk ook voor oude vo rd e ri n gen kan wo r- den inge ro e p e n. D at kan vo l gens lid 4 eve n- eens t e ge n over derden (ko p e r s) die al s ge a d re s s e e rden bij dieze l fde eerd e re ove re e n- komsten betro k ken wa re n. Maar ook t e ge n- over derden met een ouder re c ht? Bijvo o r b e e l d door een onderve rvo e rder t e ge n over de afze n- d e r /e i ge n a a r / we d e rp a rtij van de hoofdve r- vo e rd e r, die zijn eigendom opeist? Voor de huid i ge ove re e n ko m s t ga at h e t re t e nt i e re c ht ze ker op. De ve rvo e rd e r /re t e ntor hoeft d e zaken aan niemand af te geven vo o rd at h i j voor het t ra n s p o rt u i t we lke hoofde hij de zaken onder zich heeft, b e t a ald is. Maar deze v l i e ger ga at s t e llig niet op voor oude vo rd e ri n- ge n. D a a rvoor kan men het re t e nt i e re c ht s l e c hts inroepen t e gen de we d e rp a rtij en een bij die oude vo rd e ri n gen re c ht s t re e ks betro k- ken ge a d re s s e e rd e. Co n c l u s i e. De conclusie van deze exe rcitie is dan ook dat er meer haken en ogen aan het u i to e fenen va n h e t re t e nt i e re c ht zitten dan aan het p a n d- re c ht. We l i swaar naderen de ze ke r h e i d s re c h- ten pand en re t e ntie elkaar doord at h e t re t e n- t i e re c ht een ze ke re derd e nwerking heeft e n h e t ge c l au s u l e e rde pandre c ht o ntdaan is va n zijn parate exe cu t i e. H o ewel het ka rakter va n de re c hten ve r s c h illend is, hebben de hier behandelde ze kerheden in de prak t i jk deze l fd e f u n ct i e, te weten die van een ze ke re dwang de vo rd e ring betaald te kri j ge n. H e t ge m e e n- s c h a p p e l i jke element en het n u t e rvan voor de ve rvo e rder (en andere logistieke dienstve r l e- n e r s) ligt dan ook veeleer in de dreiging met d eze re c ht e n, dan in de uito e fening daarva n, die immers gebonden is aan de eisen va n re d e l i jkheid en bill i jkheid die in het kader va n de afweging van belangen tussen part i j e n m e d e b e p alend zijn. P ro f. Mr K.F. H a ak Re c ht s p ra ak Weg en Wa ge n B ewuste ro e ke l o o s h e i d * H o ge Ra a d, 11 oktober 2002, N e d e r l a n d s e J u ri s p r u d e ntie 2002, Voor de vierde keer op rij een beslissing van de H o ge Raad over bewuste ro e ke l o o s h e i d. O p n i e uw ga at een arre s t van het Hof over de kop en ko mt de ve rvo e rder met de schrik vri j. H e t Hof den Bosch had ge o o rdeeld dat h e tp a r- ke ren van een met co m p u t e rm at e ri a al beladen vo e rtuig op de openbare weg in strijd met de instru ctie op een beve iligde t e rm i n al t e p a r ke ren grove schuld van de ve rvo e rder opleve rd e. Van grove schuld was vo l gens het H o f s p rake omdat b ewu s t in afw i jking van de i n s t ru ctie was ge p a r ke e rd, ook al zou de ka n s d at ge e n d i e fs t al zou plaats vinden groter zijn dan de kans dat d i e fs t al we l zou plaats vinden. D u i d e l i jk is dat de maatstaf van de Hoge Ra a d s t re n ger is en pre cies andersom: h e t m o e t gaan om de kans dat de diefs t al a a n z i e n l i jk g roter was dan de kans dat de diefs t al n i e t zo u p l a ats hebben. B ovendien moet de chau ffe u r zich daarvan bewu s t zijn gewe e s t, maar er zich ve rder niets van aange t ro k ken hebben. I ntussen wo rd t voor lage re re c hters over dit h o t i t e m van de bewuste ro e keloosheid vro l i jk vo o rt ge p ro ce d e e rd en met wisselend succe s. We houden u op de hoogte. * O b e r l a n d e s ge ri c ht Kö l n, 8 maart 2002, Tra n s p o rt re c ht 2002, p In Duitsland wil het nog niet ke nt e ren en vo e l t de re c hter zich nog het b e s t thuis bij de beke n- de g robe Fa h r l ä s s i g ke i t. Een ve rvo e rder die in s t rijd met de instru ctie van de afzender een machine ove r l a a d t op een ander vo e rt u i g, b i j we lke ge l e genheid die machine val t e n beschadigd ra ak t,h a n d e l t g rob fa h r l ä s s i g e n val t d a a rmee naar de maatstaf van het D u i t s e re c ht in de t e rmen van de met o p ze t ge l i jk t e 5 s t e llen schuld in de zin van art. 29 CMR. D u i d e l i jker kan het ve r s c h il met de beslissingen van de Hoge Raad niet z i j n.i n s t ru cties zijn er niet voor niets, in Nederland kunnen parke e r- en andere instru cties ke n n e l i jk ru s t i g aan de laars wo rden ge l a p t ( voor zover het onbeperkte aansprake l i jkheid betre ft ). * Cour de Ca s s at i o n, 13 november 2002, B u ll e t i n des Tra n s p o rts 2002, p Vergissen we ons niet, dan wo rd t b l i jkens ve r- melding van de re c ht s p ra ak in Fra n k ri jk in genoemd Bulletin de Franse re c hter soms iets m ilder voor de ve rvo e rd e r. I n b ra ak in een met v i d e o - m at e ri a al beladen vo e rtuig dat ge p a r- ke e rd is op een publieke, n i e t b ewa akte parke e rp l a at s, t e rw i jl de chau ffeur in de cab i n e de nacht d o o r b re n g t. De ve rvo e rder ont s n a p t aan onbeperkte aansprake l i jkheid omdat d e p a r ke e rp l a ats niet a fge l e gen was en ge e n

6 s l e c hte re p u t atie had. Een t a m e l i jk fe i t e l i jk o o rdeel dus in de bekende Franse stijl zo n d e r e n i ge inhoudelijke motive ri n g. * Hof Amsterd a m, 13 december 2001, Schip & Schade 2002, 120. Men moet h e t m e t de maatstaf van de Hoge Raad wel heel erg bont m aken om bewu s t ro e- keloos te handelen. Maar sommigen is niets t e d o l. D at p re s t e e rde de chau ffeur die ze n d i n- gen t extiel van Nederland naar België buitenom de douaneloodsen afleve rde aan personen die evenmin de docu m e nten bij de douane lieten aft e ke n e n, maar wel de douanezegels ve r b rake n. De assura d e u ren van de ladingbelanghebbenden ve r h alen hun schade ( BTW en invo e rre c hten) met s u cces op de ve r- vo e rd e r, zij het d at d eze van het Hof nog een l a atste stro h almpje van t e ge n b ewijs ge g u n d wo rd t. Om invo e rre c hten en BTW vergoed te kri j ge n d i e nt men vo l gens Nederlandse re c ht s p ra ak b ewuste ro e keloosheid aan te to n e n. N o rm aliter vallen deze kosten niet onder de C M R-dekking van art. 23. D a a rover wo rd t inmiddels op het hoogste nive au anders ge d a c ht in België. Vergoeding BTW en invo e rre c ht e n * Hof van Ca s s at i e, 30 mei 2002, E u ropees ve r - vo e rre c ht 2002, p Een opzienbarend arre s t van de hoogste re c h- ter van onze zuiderbure n. A rt. 23 lid 4 CMR bepaal t o. a. d at b oven de l i m i e t voor vergoeding in aanmerking ko m e n de ove ri ge met b e t rekking to t h e t ve rvo e r ge m a akte ko s t e n. Vallen onder deze zinsnede BTW en invo e rre c hten die de afzender moet b e t alen aan de fiscus? In Nederland en Duitsland is dat n i e t h e t geval, zij het d at d e H o ge Raad zijn licht nog niet h e e ft l aten schijn e n. In Engeland wel (denk aan de befa a m d e Buchanan v. B ab co-case) en nu ook in België. Le t o p : d a a rvoor is n i e t n o d i g, zo als in de hiervoor ve rmelde beslissing van het A m s t e r- damse Hof, d at de ve rvo e rder met b ewu s t e ro e keloosheid handelde. De beslissing van het Hof van Ca s satie is even ko rt als helder: D at a rt. 23 lid 4 CMR de beperking inhoudt d at gevolgschade ve ro o r za ak t door beschadiging of verlies van ve rvo e rde goederen niet voor vergoeding in aanmerking ko mt ; d at d i e beperking eve nwel geen beperking inhoudt van de in dat ze l fde lid gestelde re gel dat d e ve rvo e rder aansprake l i jk is voor de kosten die m e t b e t rekking to t h e t ve rvoer ge m a ak t z i j n, d i t zijn de kosten die in noodzake l i jk ve r b a n d staan met h e t ve rvoer zo als dit door de ve r- vo e rder moest wo rden uitgevo e rd ; O ve rwe gende dat de appelre c hters oord e l e n d at door de ge b re k k i ge uitvo e ring van het t ra n s p o rt, de BT W- kosten niet re cu p e re e r b a a r we rden en niet o n a f h a n ke l i jk wa ren van de w i j ze wa a rop het t ra n s p o rt we rd uitgevo e rd of niet u i t gevo e rd en het verlies van de mogel i jkheid van re cu p e ratie van de BTW een n o r- m a al gevo l g is van de nal atigheid van de ve r- vo e rd e r. Vo il à, cé s t to u t. M e t e n kele wo o rden wo rd t hier een fe rme pats uitgedeeld aan de ve r- vo e rd e r s. H e t a rre s t is voorzien van een i n s t ru ctief re c ht sve r ge l i jkend co m m e nt a a r van de Belgische advo c a at Paul Ve r g u t s. H e t wo rd t tijd dat in ons land de kwestie eve n e e n s aan de Hoge Raad wo rd t vo o r ge l e g d. Ook op d i tb e l a n g ri jke punt d i e nt de Europese unifo r- m i t e i t b evo rd e rd te wo rd e n. M e d e d e l i n g H a n d e l sve rt ra g i n g s re nte 10, 2 5 % Per 1 december jl. is de we t b e t re ffende de b e s t rijding van betal i n g sa c hterstand bij hand e l s t ra n sa cties in werking ge t reden (Stb , 54 5 ). Door die we t is een nieuw art ikel (a rt. 6:119 a BW) to e gevoegd aan het bestaande art ike l (a rt. 6:119 BW) over we t t e l i jke re nt e. De gewone we t t e l i jke re nte als genoemd in a rt. 6:119 BW is thans 7% per jaar. De nieuwe h a n d e l sve rt ra g i n g s re nte van art. 6:119 a BW b e d ra a g t d a a re nt e gen 10,25% per jaar. H e t p e rce nt a ge wo rd t ieder halfjaar va s t ge s t e l d door de dan geldende herf i n a n ci e ri n g re nt e van de Europese Ce nt rale Bank (toen 3, 2 5 % ) m e t 7% te ve r h o ge n. Die re nte is ve r s c h u l d i g d, ze l fs zonder dat de wa n b e t alende we d e rp a rt i j in ge b re ke is ge s t e l d, vanaf 30 dagen nadat d e schuldenaar de fa ctuur heeft o nt va n gen t e n z i j een andere uiterste dag van betaling is ove r- e e n ge komen (dan ge l d t die dag). D eze handelsve rt ra g i n g s re nte vindt to e p a s- sing bij handelsove re e n ko m s t e n, d.w. z. ove r- e e n komsten waarbij partijen ve rp l i c ht zijn om iets te doen en te geven (te betal e n ), zo als een ve rvo e rove re e n ko m s t, een ove re e n ko m s t to t expeditie of een opslagove re e n ko m s t. D i e h a n d e l sve rt ra g i n g s re nte is dus niet ve r s c h u l- digd wanneer iemand vo rd e rt op grond va n o n re c ht m at i ge daad (een vra c ht au to heeft d e p o rt i e r s l o ge omver ge reden) en de aansprakel i jke partij te laat is met h e t b e t alen van de s c h a d eve r g o e d i n g. Geen dwingend re c ht D i t n i e uwe art. 6:119 a BW is geen dwinge n d re c ht. D i t b e t e ke nt d at p a rtijen een andere ve rt ra g i n g s re nte dan de handelsve rt ra g i n g s- re nte mogen ove re e n ko m e n. D i t doen de ve r- vo e rder en de afzender bijvoorbeeld door de AVC 2002 van toepassing te ve r k l a re n. In art. 27 AVC 2002 wo rd t de ve rt ra g i n g s re nte ge s t e l d op de we t t e l i jke re nte van art. 6: 119 BW, d.w. z. thans 7%. O ve ri gens ge l d t zowel voor de gewone re nt e als de handelsve rt ra g i n g s re nte dat ieder jaar re nte op re nte bere kend kan wo rden (a rt. 6:119 lid 2 re s p. a rt. 6:119 a lid 3 BW ). Weg en Wa ge n ve r s c h i j nt 3 maal per jaar A b o n n e m e nt s p rijs 1 0, - per jaar door sto rting op g i ro t. n.v. S t i c hting Ve rvo e ra d res s - G rave n h a ge I S S N - n r Postbus 82118, EC s - G rave n h a ge S t atenplein 2, 2582 EW s - G rave n h a ge Te l (a l g e m e e n ) Te l e fax e. m a il : b t m s bv. n l ww w.v e rvo e ra d re s. n l 6 s Va / Stichting Ve rvo e ra d res is een samenwe r k i n g sverband va n : EVO. O n d e rn e m e r s o r ga n i satie voor logistiek en t ra n s p o rt K N V. Ko n i n k l i j k Ned erlan ds Ve rvoe r N BB. N ed erla nds ch Bin nenv a a rt b u re au Tra n s p o rt en Logistiek Nederland. De ondern e m e r s o r ga n i satie voor het g o e d e re nve rvo e r

De elektronische vra c ht b ri e f

De elektronische vra c ht b ri e f E E N V I S I E O P H E T N A T I O N A A L E N I N T E R N A T I O N A A L W E G V E R V O E R R E C H T A u g u s t u s 2 0 0 3 j a a r g a n g 1 6 n u m m e r 4 6 46 De elektronische vra c ht b ri e

Nadere informatie

Ko p i e e r b l a d e n

Ko p i e e r b l a d e n Ko p i e e r b l a d e n w o o r d en s c h ato nt w ik k el ing We r k w i j zen voor groep 1-4 van de basisschool M a ri jke Kienstra w o o r d en s c h ato nt w ik k el in g We r k w i j zen voor groep

Nadere informatie

ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN - AT ELIERRUIMT E - KANT O O R

ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN - AT ELIERRUIMT E - KANT O O R ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN - AT ELIERRUIMT E - KANT O O R 8 8 0 0 R O E S E L AR E a d re s o p a a n vra a g P R I J S O P AAN VR AAG re f. P 0 2 3 8 AL G E M E E N R e fe re n ti

Nadere informatie

ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN - AT ELIERRUIMT E - KANT O O R

ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN - AT ELIERRUIMT E - KANT O O R ZEER GO ED GELEGEN BEDRIJFSGEBO UW MET MAGAZIJN AT ELIERRUIMT E KANT O O R 8 8 0 0 R O E S E L AR E a d re s o p a a n vra a g P R I J S O P AAN VR AAG re f. P 0 2 3 8 AL G E M E E N R e fe re n ti e P

Nadere informatie

veilig ler en lezen 2 e ma a nver s ie M e e t m o m e nt 1 na ke rn 2

veilig ler en lezen 2 e ma a nver s ie M e e t m o m e nt 1 na ke rn 2 veilig ler en lezen 2 e ma a nver s ie M e e t m o m e nt 1 na ke rn 2 p r oto col lee s p r o b l e m en en dys l e xie voo r h et sbo veilig ler en lezen 2 e ma a nver s ie - m ee tm om ent 1 G ra fe

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Stein

Bepaling toezichtvorm gemeente Stein Bepaling toezichtvorm 2008-2011 gemeente Stein F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k P r o v i n c i e L i m b u r g, juni 2 0 0 8 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k S t e i

Nadere informatie

L i mb u r g s e L a n d m a r k s

L i mb u r g s e L a n d m a r k s L i mb u r g s e L a n d m a r k s P r o g r a m m a I n v e s t e r e n i n S t ed e n e n D o r p e n, l i j n 2 ; D e L i m b u r g s e I d e n t i t e i t v e r s i e 1. 0 D o c u m e n t h i s t o

Nadere informatie

H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W +

H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W + H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W + D o e l m a t i g h e i d s t o e t s v o o r g e b i e d e n w a a r v o o r g e e n b o d e m b e h e e r p l a n i s v a s t g e s

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Venray

Bepaling toezichtvorm gemeente Venray Bepaling toezichtvorm 2007-2010 gemeente Venray F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k P r o v i n c i e L i m b u r g, april 2 0 0 7 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k V e n

Nadere informatie

Vier basisscholen en een Pabo in beeld

Vier basisscholen en een Pabo in beeld Vier basisscholen en een Pabo in beeld 2 C o l o fo n Teksten: Peter van den Dool Wim van de Gri ft Fe rry de Rij cke L e ny Ta b a k Eindredactie en productie: S a n d e rs, Zeilst ra & Pa rt n e rs,

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Meerlo-Wanssum

Bepaling toezichtvorm gemeente Meerlo-Wanssum Bepaling toezichtvorm 2007-2010 gemeente Meerlo-Wanssum F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k Provincie L i m b u r g, april 2 0 0 7 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k M e e

Nadere informatie

H O E D U U R I S L I M B U R G?

H O E D U U R I S L I M B U R G? H O E D U U R I S L I M B U R G? N AD E R E I N F O R M A T I E S T A T E N C O M M I S S I E S OV E R O N D E R AN D E R E A F V A L S T O F F E N H E F F I N G E N I N L I M B U R G 1 6 a u g u s t u

Nadere informatie

Fo k ke en Sukke ontdekken het St u d i e h u i s. Vijf scholen voor Voortgezet Onderwijs en één lerarenopleiding in beeld gebracht

Fo k ke en Sukke ontdekken het St u d i e h u i s. Vijf scholen voor Voortgezet Onderwijs en één lerarenopleiding in beeld gebracht Fo k ke en Sukke ontdekken het St u d i e h u i s Vijf scholen voor Voortgezet Onderwijs en één lerarenopleiding in beeld gebracht 2 C o l o fo n Teksten: M a rja Blom J et ten Bri n ke Jan Dij kst ra

Nadere informatie

Ranglijst woongebied land van matena 1 januari 2019

Ranglijst woongebied land van matena 1 januari 2019 Toelichting Ranglijst woongebied land van matena 1 januari 2019 Hieronder treft u de geanonimiseerde ranglijst per 1 januari 2019 aan voor het woongebied van Land van Matena. Het betreft een momentopname.

Nadere informatie

ICT in BVE: Zes schoolportretten beroepsonderwijs

ICT in BVE: Zes schoolportretten beroepsonderwijs ICT in BVE: Zes schoolportretten beroepsonderwijs 2 C o l o fo n Aan de ict-schoolportretten werken mee: M a rja Blom J et ten Bri n ke J a n D i j k st r a Peter van den Dool Wim van de Gri ft P i et

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Simpelveld

Bepaling toezichtvorm gemeente Simpelveld Bepaling toezichtvorm 2008-2011 gemeente Simpelveld F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k P r o v i n c i e L i m b u r g, j u n i 2 0 0 8 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k

Nadere informatie

Artikel 24. Artikel 24 lid 1 Pandrecht. Verkoop van verpande goederen

Artikel 24. Artikel 24 lid 1 Pandrecht. Verkoop van verpande goederen Artikel 24 Lid 1 Lid 2 Pandrecht Pandrecht Verkoop van verpande goederen Artikel 24 lid 1 Pandrecht Algemeen Het verschil tussen pand en retentie Het pandrecht in de AVC 2002 is nieuw ten opzichte van

Nadere informatie

T I P S I N V U L L I N G E N H O O G T E T E G E N P R E S T A T I E S B O M +

T I P S I N V U L L I N G E N H O O G T E T E G E N P R E S T A T I E S B O M + T I P S I N V U L L I N G E N H O O G T E T E G E N P R E S T A T I E S B O M + A a n l e i d i n g I n d e St a t e nc o m m i s si e v o or R ui m t e e n G r o e n ( n u g e n o em d d e St at e n c

Nadere informatie

V R I J K O M E N D E A G R A R I S C H E B E B O U W I N G ( V A B ) N I E L S C R O O I J M A N S

V R I J K O M E N D E A G R A R I S C H E B E B O U W I N G ( V A B ) N I E L S C R O O I J M A N S V R I J K O M E N D E A G R A R I S C H E B E B O U W I N G ( V A B ) N I E L S C R O O I J M A N S E V E N V O O R S T E L L E N N i e l s Crooijmans A d vo c a at b i j G o o r t s + C o p p e n s A

Nadere informatie

R e g i o M i d d e n -L i m b u r g O o s t. G r e n z e l o o s w o n e n i n M i d d e n -L i m b u r g R e g i o n a l e W o o n v i s i e

R e g i o M i d d e n -L i m b u r g O o s t. G r e n z e l o o s w o n e n i n M i d d e n -L i m b u r g R e g i o n a l e W o o n v i s i e R e g i o M i d d e n -L i m b u r g O o s t G r e n z e l o o s w o n e n i n M i d d e n -L i m b u r g R e g i o n a l e W o o n v i s i e 4 o k t o b e r 2 0 0 6 P r o j e c t n r. 2 9 5 7. 7 2 B o

Nadere informatie

MKB-vriendelijk aanbesteden 14 November 2014

MKB-vriendelijk aanbesteden 14 November 2014 MKB-vriendelijk aanbesteden 14 November 2014 H.C.A. Zwitserloot Beng, inkoopmanager Bizob Opgericht door de deelnemende gemeenten 2003; Bizob is van en voor de 18 gemeenten, daarnaast werken wij voor organisaties

Nadere informatie

De Nederlandse burger over maatschappelijke betrokkenheid

De Nederlandse burger over maatschappelijke betrokkenheid De Nederlandse burger over maatschappelijke betrokkenheid Kader en samenvatting onderzoeksresultaten 14 augustus 2007 Hoe heeft de maatschappelijke betrokkenheid zich in Nederland de afgelopen jaren ontwikkeld?

Nadere informatie

R e s u l t a a t g e r i c h t h e i d e n c o m p e t e n t i e m a n a g e m e n t b i j d r i e o v e r h e i d s o r g a n i s a t i e s

R e s u l t a a t g e r i c h t h e i d e n c o m p e t e n t i e m a n a g e m e n t b i j d r i e o v e r h e i d s o r g a n i s a t i e s R e s u l t a a t g e r i c h t h e i d e n c o m p e t e n t i e m a n a g e m e n t b i j d r i e o v e r h e i d s o r g a n i s a t i e s O p le i d i n g: M a s t e r P u b l i c M a n a g e m e n

Nadere informatie

Wate r beleid voor de 21 e. e e u w. Geef water de ru i mte en de aandacht die het ve rd i e nt. Advies van de Commissie Wate r beheer 21 e e e u w

Wate r beleid voor de 21 e. e e u w. Geef water de ru i mte en de aandacht die het ve rd i e nt. Advies van de Commissie Wate r beheer 21 e e e u w Wate r beleid voor de 21 e e e u w Geef water de ru i mte en de aandacht die het ve rd i e nt Advies van de Commissie Wate r beheer 21 e e e u w Ui tg e b ra c ht op 31 augustus 2000 aan de staat s s e

Nadere informatie

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 30 Alexander - Schollevaar Geldig vanaf 11 december

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 30 Alexander - Schollevaar Geldig vanaf 11 december Goed om te weten Dienstregeling Bus 30 Alexander - Schollevaar Geldig vanaf 11 december 2016 www.ret.nl Bus 30 Alexander - Schollevaar 33 Bus 25 Tram A B C D E Metro Ro lsto elto eg ankelijk WiFi o p statio

Nadere informatie

Bij la ge 1 Ver keers bor den met om schrij ving

Bij la ge 1 Ver keers bor den met om schrij ving Bij la ge 1 Ver keers bor den met om schrij ving........................................................................ Snelheid A1 Maxi mum snel heid A2 Einde maxi mum snel heid A3 Maxi mum snel heid

Nadere informatie

Ze l f b e o o rd e l i n g s l i j s t voor leerkra c hten bij de invo e ring van het P ro to co l Le e s p roblemen en Dys l ex i e

Ze l f b e o o rd e l i n g s l i j s t voor leerkra c hten bij de invo e ring van het P ro to co l Le e s p roblemen en Dys l ex i e B i jl a ge 1 Ze l f b e o o rd e l i n g s l i j s t voor leerkra c hten bij de invo e ring van het P ro to co l Le e s p roblemen en Dys l ex i e H e t co m p e t e nt i e p rofiel voor leerkra c hten

Nadere informatie

ALV deelmarkt Exceptioneel transport

ALV deelmarkt Exceptioneel transport 1 ALV deelmarkt Exceptioneel transport Agenda Beurtvaartadres / Stichting Vervoeradres AVC en/of CMR Algemene voorwaarden voor Exceptioneel Transport Hoe van toepassing verklaren Vragen ALV deelmarkt Exceptioneel

Nadere informatie

Studiedag Remediaal. 25 maart 2011 Sui Lin Goei (s.l.goei@vu.nl)

Studiedag Remediaal. 25 maart 2011 Sui Lin Goei (s.l.goei@vu.nl) Studiedag Remediaal 25 maart 2011 Sui Lin Goei (s.l.goei@vu.nl) 1 Dyscalculie - een nieuw verschijnsel? Rekenexperimentje (TTR en ABC-toets) Ernstige reken/wiskundeproblemen en dyscalculie: zomaar twee

Nadere informatie

B e l e i d s k a d e r K e r k e n, K l o o s t e r s e n a n d e r e r e l i g i e u z e g e b o u w e n

B e l e i d s k a d e r K e r k e n, K l o o s t e r s e n a n d e r e r e l i g i e u z e g e b o u w e n B e l e i d s k a d e r K e r k e n, K l o o s t e r s e n a n d e r e r e l i g i e u z e g e b o u w e n I n é é n d a g k a n r e l i g i e u s e r f g o e d v a n m e e r d e r e g e n e r a t i e

Nadere informatie

KO P E RS O PT I E L I J ST. 1 6 wo n i n g e n Y Am H om e, fa s e 3. TB I bo uw Koo pm a n s B o uw b.v. 7 3 2 0 AC Ap e ld o om

KO P E RS O PT I E L I J ST. 1 6 wo n i n g e n Y Am H om e, fa s e 3. TB I bo uw Koo pm a n s B o uw b.v. 7 3 2 0 AC Ap e ld o om ko o pm a n s TB I bo uw Koo pm a n s B o uw b.v. K a n a a l N oo rd 3 5 0 7 3 2 3 A M A p e l d oo rn P o s tb u s 4 1 2 4 7 3 2 0 AC Ap e ld o om Te l e foo n 0 5 5-5 2 2 2 3 4 1 Fa x 0 5 5-5 2 2 0

Nadere informatie

Stimuleringsplan Robuuste verbinding Schinveld-Mook

Stimuleringsplan Robuuste verbinding Schinveld-Mook Stimuleringsplan Robuuste verbinding Schinveld-Mook Natuur, Bos en Landschap Tevens Natuurgebieds-, Landschaps- en Beheersgebiedsplan Ontwerp Vastgesteld door Gedeputeerde Staten Maastricht, 1 mei 2007

Nadere informatie

Media Plaza 4 november 2008. - Luuk Roovers - www.vicus.nl info@vicus.nl

Media Plaza 4 november 2008. - Luuk Roovers - www.vicus.nl info@vicus.nl Media Plaza 4 november 2008 - Luuk Roovers - www.vicus.nl info@vicus.nl Agenda Introductie Introductie in SQL-Ledger ERP Koppelingen Live? Vragen 03-11-08 Copyright 2007 Vicus ebusiness Solutions bv 2

Nadere informatie

S l o t b e s c h o u w i n g

S l o t b e s c h o u w i n g E S l o t b e s c h o u w i n g 439 440 A l ge meen Deel Jaap en Anja Veerman (2) Pas in de loop van de dag wordt duidelijk waar het lichaam van Lennart is. De familie Ve e rm a n krijgt de mededeling

Nadere informatie

Vereniging. NFV Skandinavië Statuten en reglementen 2009

Vereniging. NFV Skandinavië Statuten en reglementen 2009 NF ë vi V Skandina Vereniging NFV Skandinavië Statuten en reglementen 2009 Reg le ment rond zend ver keer Skandinavië NFV Vereniging Artikel 1 Algemene bepalingen a. Alle ar ti ke len in dit re gle ment,

Nadere informatie

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 170 Rodenrijs - Zoetermeer Geldig vanaf 11 december

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 170 Rodenrijs - Zoetermeer Geldig vanaf 11 december Goed om te weten Dienstregeling Bus 170 Rodenrijs - Zoetermeer Geldig vanaf 11 december 2016 www.ret.nl Bus 170 Rodenrijs - Zoetermeer 33 Bus 25 Tram A B C D E Metro Ro lsto elto eg ankelijk WiFi o p statio

Nadere informatie

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 47 Station Blaak via Noordereiland Geldig vanaf 11 december

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 47 Station Blaak via Noordereiland Geldig vanaf 11 december Goed om te weten Dienstregeling Bus 47 Station Blaak via Noordereiland Geldig vanaf 11 december 2016 www.ret.nl Bus 47 Station Blaak via Noordereiland 33 Bus 25 Tram A B C D E Metro Ro lsto elto eg ankelijk

Nadere informatie

Q u i c k -s c a n W M O i n L i m b u r g De e e r s t e e r v a r i n g e n v a n g e m e e n t e n e n c l i ë n t e n

Q u i c k -s c a n W M O i n L i m b u r g De e e r s t e e r v a r i n g e n v a n g e m e e n t e n e n c l i ë n t e n Q u i c k -s c a n W M O i n L i m b u r g De e e r s t e e r v a r i n g e n v a n g e m e e n t e n e n c l i ë n t e n M w. d r s. E. L. J. E n g e l s ( P r o v i n c i e L i m b u r g ) M w. d r s.

Nadere informatie

Vro u welijk ondernemerschap

Vro u welijk ondernemerschap Vro u welijk ondernemerschap in Nederland 1 9 9 4-1 9 9 7 Een studie naar ove re e n komsten en ve rschillen tussen vro u wel i j ke en mannelijke ondernemers in de eerste jaren na de start m e v r. drs.

Nadere informatie

m Page 1 of 12 Alle persberichten over Jouw 5-S terren R a d io F orest. Bron - F M R a d i o/ R a d i ov i s i e 0 4 d e c e m b e r 2 0 0 4 F orest: V a n D ex ters en U ltiem e K erstpla ten V a na

Nadere informatie

Technologische samenwe r- king in de industrie en de z a ke l i j ke diensten 1998 U i t komsten Monitor TECHSAM2 1998

Technologische samenwe r- king in de industrie en de z a ke l i j ke diensten 1998 U i t komsten Monitor TECHSAM2 1998 Technologische samenwe r- king in de industrie en de z a ke l i j ke diensten 1998 U i t komsten Monitor TECHSAM2 1998 m w. ir. H.E. Hulshoff d rs. D. Snel Z o e t e r m e e r, november 1998 ISBN: 90-371

Nadere informatie

Bevestigingsbrief. Bijlage 1 bij het besluit van de N Ma " Modelcontract voor de levering van

Bevestigingsbrief. Bijlage 1 bij het besluit van de N Ma  Modelcontract voor de levering van Bevestigingsbrief ma Geachte [klant], Welkom als klant bij [leverancier]. n le rding v i i in vu lbaar Onze gegevens Naam: Postadres: Postcode: Plaats: Tel E-mailadres: D e le ve ran cie rsg,?ee ven s

Nadere informatie

Ministerie van Economische Zaken

Ministerie van Economische Zaken Ministerie van Economische Zaken > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag Ministerie van Financien Directie Begrotingszaken ter attentie van de heer mr. R.J.M. Creusen Postbus 20120 2500 EE Den Haag

Nadere informatie

We r kgelegenheid, va c a t u re s en scholing in het MKB 1997 O m vang, samenstelling en ke n m e r ken van arbeid

We r kgelegenheid, va c a t u re s en scholing in het MKB 1997 O m vang, samenstelling en ke n m e r ken van arbeid We r kgelegenheid, va c a t u re s en scholing in het MKB 1997 O m vang, samenstelling en ke n m e r ken van arbeid d rs. P.A. van der Hauw m e v r. dr. H. Vinke d rs. G.Th. Elsendoorn d rs. E. van Stra

Nadere informatie

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 83 Kralingse Zoom - Keizerswaard Geldig vanaf 11 december

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 83 Kralingse Zoom - Keizerswaard Geldig vanaf 11 december Goed om te weten Dienstregeling Bus 83 Kralingse Zoom - Keizerswaard Geldig vanaf 11 december 2016 www.ret.nl Bus 83 Kralingse Zoom - Keizerswaard 33 Bus 25 Tram A B C D E Metro Ro lsto elto eg ankelijk

Nadere informatie

ALGEMENE VOORWAARDEN VERGADERLOCATIE HAANWIJK

ALGEMENE VOORWAARDEN VERGADERLOCATIE HAANWIJK A r t i k e l 1: A l gemeen 1. 1. I n d e ze vo o r w a a r d e n wo r d t v e r s t a a n o n d e r : a ) V e r g a d e r l o c a t i e H a a n w i jk : d e d o o r d e f a m i l i e B i n k e n / o f

Nadere informatie

Vereniging. NFV Skandinavië Statuten en reglementen 2009

Vereniging. NFV Skandinavië Statuten en reglementen 2009 NF ë vi V Skandina Vereniging NFV Skandinavië Statuten en reglementen 2009 Vei ling re gle ment Skandinavië NFV Vereniging Arti kel 1 Inzend voor waar den a. Ma te ri aal kan, des ge wenst na voor over

Nadere informatie

Resultaten enquête CSPE 2019 (KB) voor publicatie

Resultaten enquête CSPE 2019 (KB) voor publicatie Resultaten enquête CSPE 9 (KB) voor publicatie Leerweg: Profielvak: PIE Versie: Kaderberoepsgerichte leerweg (KB) Blauw Algemene gegevens - Resultaten CSPE 9 p. Algemene gegevens Totaal aantal deelnemende

Nadere informatie

S a m e nw e r k i n g e n s t r u c t u r e l e f o r m a t i e e x t e r n e v e i l i g h e id E i n d r a p p o r t a g e

S a m e nw e r k i n g e n s t r u c t u r e l e f o r m a t i e e x t e r n e v e i l i g h e id E i n d r a p p o r t a g e S a m e nw e r k i n g e n s t r u c t u r e l e f o r m a t i e e x t e r n e v e i l i g h e id E i n d r a p p o r t a g e P r o v i n c i e L i m b u r g 23 april 2 0 0 7 D e f i n i t i ef r a p p

Nadere informatie

Goed om te weten. Dienstregeling. Metro E Den Haag Centraal - Slinge Geldig vanaf 11 december

Goed om te weten. Dienstregeling. Metro E Den Haag Centraal - Slinge Geldig vanaf 11 december Goed om te weten Dienstregeling Metro E Den Haag Centraal - Slinge Geldig vanaf 11 december 2016 www.ret.nl Metro E Den Haag Centraal - Slinge 33 Bus 25 Tram A B C D E Metro Ro lsto elto eg ankelijk WiFi

Nadere informatie

I n t e r n k l a c h t r e c h t

I n t e r n k l a c h t r e c h t I n t e rn klachtrecht Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksre l a t i e s 1 2 I n h o u d s o p g ave S a m e nvatting 7 1 Inleiding 11 A l gemeen 11 Het klachtrecht 1 1 2 A c h t e r grond

Nadere informatie

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 79 Poortugaal via Delta Psychiatrisch Centrum Geldig vanaf 11 december

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 79 Poortugaal via Delta Psychiatrisch Centrum Geldig vanaf 11 december Goed om te weten Dienstregeling Bus 79 Poortugaal via Delta Psychiatrisch Centrum Geldig vanaf 11 december 2016 www.ret.nl Bus 79 Poortugaal via Delta Psychiatrisch Centrum 33 Bus 25 Tram A B C D E Metro

Nadere informatie

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 77 Zuidplein - ss Rotterdam Geldig vanaf 11 december

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 77 Zuidplein - ss Rotterdam Geldig vanaf 11 december Goed om te weten Dienstregeling Bus 77 Zuidplein - ss Rotterdam Geldig vanaf 11 december 2016 www.ret.nl Bus 77 Zuidplein - ss Rotterdam 33 Bus 25 Tram A B C D E Metro Ro lsto elto eg ankelijk WiFi o p

Nadere informatie

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 80 Hoogvliet Metro - Hoogvliet Centrum Geldig vanaf 11 december

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 80 Hoogvliet Metro - Hoogvliet Centrum Geldig vanaf 11 december Goed om te weten Dienstregeling Bus 80 Hoogvliet Metro - Hoogvliet Centrum Geldig vanaf 11 december 2016 www.ret.nl Bus 80 Hoogvliet Metro - Hoogvliet Centrum 33 Bus 25 Tram A B C D E Metro Ro lsto elto

Nadere informatie

BELGISCHE JEUGDKAMPIOENSCHAPPEN 2009

BELGISCHE JEUGDKAMPIOENSCHAPPEN 2009 BELGISCHE JEUGDKAMPIOENSCHAPPEN 2009 Be ste sc ha a kvrie nd e n, De Be lg isc he je ug d ka mpio e nsc ha ppe n 2008 zijn vo o r zo we l d e e lne me rs, o ud e rs, b e g e le id e rs a ls o rg a nisa

Nadere informatie

Zien en zingen. Een bundel oude kinderliedjes

Zien en zingen. Een bundel oude kinderliedjes Zien en zingen. Een bundel oude kinderliedjes Hugo de Groot bron. Met illustraties van Corina. A.J.G. Strengholt, Amsterdam 1945 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/groo172zien01_01/colofon.php

Nadere informatie

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 54 Station Schiedam Centrum via De Gorzen Geldig vanaf 11 december

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 54 Station Schiedam Centrum via De Gorzen Geldig vanaf 11 december Goed om te weten Dienstregeling Bus 54 Station Schiedam Centrum via De Gorzen Geldig vanaf 11 december 2016 www.ret.nl Bus 54 Station Schiedam Centrum via De Gorzen 33 Bus 25 Tram A B C D E Metro Ro lsto

Nadere informatie

AVC 2002: De Algemene Ve rvo e rcondities in een nieuw jasje

AVC 2002: De Algemene Ve rvo e rcondities in een nieuw jasje E E N V I S I E O P H E T N A T I O N A A L E N I N T E R N A T I O N A A L W E G V E R V O E R R E C H T J u l i 2 0 0 2 j a a r g a n g 1 6 n u m m e r 4 4 4 4 AVC 2002: De Algemene Ve rvo e rcondities

Nadere informatie

Bedrijfsleven in beeld: C a l l c e n t e rs

Bedrijfsleven in beeld: C a l l c e n t e rs Bedrijfsleven in beeld: C a l l c e n t e rs d rs. R.M. Bra a k s m a Z o e t e r m e e r, december 1998 ISBN: 90-371 - 070 6-0 Prijs: ƒ 25,- Bestelnummer: A981 8 EIM is een onde r z o e k s b u reau met

Nadere informatie

10. Zout is goed (Scheveningse kuren, een opera over 200 jaar badplaats)

10. Zout is goed (Scheveningse kuren, een opera over 200 jaar badplaats) 10. goed (Scheveningse kuren, een opera over 00 jaar badplaats) Moderato (q = 10) 6 L'istesso teo (q = q.) student Johan 6 8 Da-mes en he-ren ook, luis-ter goed naar wat ik u ver-tel! Is je 13 le-ven een

Nadere informatie

Artikel 22. Opslag voor, tijdens en na het vervoer

Artikel 22. Opslag voor, tijdens en na het vervoer Artikel 22 Algemeen Opslag voor, tijdens en na het De tekst van dit art. 22 werd in 2001 toegevoegd als art. 17A aan de AVC 1983. Dit gebeurde mede naar aanleiding van jurisprudentie van de Hoge Raad over

Nadere informatie

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 33 Rotterdam Centraal - Rotterdam The Hague Airport - Meijersplein. Geldig vanaf 11 december

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 33 Rotterdam Centraal - Rotterdam The Hague Airport - Meijersplein. Geldig vanaf 11 december Goed om te weten Dienstregeling Bus 33 Rotterdam Centraal - Rotterdam The Hague Airport - Meijersplein Geldig vanaf 11 december 2016 www.ret.nl Bus 33 Rotterdam Centraal - Rotterdam The Hague Airport -

Nadere informatie

Afra en Willem Schilder (2)

Afra en Willem Schilder (2) Afra en Willem Schilder (2) Hysterisch mens " Toen de ambulances er waren, ging ik naar buiten om de broeders te roepen: "Ik heb kindere n boven, die moeten naar het ziekenhuis!" Maar ze wilden niet naar

Nadere informatie

Nader onderzoek handhaving bra n d ve i l i g h e i d

Nader onderzoek handhaving bra n d ve i l i g h e i d Nader onderzoek handhaving bra n d ve i l i g h e i d E i ndra p p o r t a ge de e l o nde r z o e ke n N I B R A 109 110 c a f é b ra nd nie u w j a a r s na c ht Vo o r wo o rd In het ka der van het

Nadere informatie

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 95 Capelsebrug via Rivium Geldig vanaf 11 december

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 95 Capelsebrug via Rivium Geldig vanaf 11 december Goed om te weten Dienstregeling Bus 95 Capelsebrug via Rivium Geldig vanaf 11 december 2016 www.ret.nl Bus 95 Capelsebrug via Rivium 33 Bus 25 Tram D E Metro Ro lsto elto eg ankelijk WiFi o p statio n

Nadere informatie

geurt s /meertens Adres: Mathematisch Centrum, 2 e Boerhaavestraat 4 9, Amsterdam Telefoon: (020)947272 Kunsthandel: G a le rie S wa rt, Amsterdam

geurt s /meertens Adres: Mathematisch Centrum, 2 e Boerhaavestraat 4 9, Amsterdam Telefoon: (020)947272 Kunsthandel: G a le rie S wa rt, Amsterdam "1 geurt s /meertens p e rs o o n lijk : Leo Ge u rts (1 9 4 2, Den Haag) e n Lambert Meertens (1 9 4 4, A mst e r- dam) werken a l s programmeur b i j d e S t ic h t in g Mathematisch Centrum, Amsterdam.

Nadere informatie

Inspectie Leefomgeving en Transport Min isterie van infrasmictuur en Mil ieu

Inspectie Leefomgeving en Transport Min isterie van infrasmictuur en Mil ieu Inspectie Leefomgeving en Transport Min isterie van infrasmictuur en Mil ieu > Retouradres Postbus 575 2130 AN Hoofddorp T'enneT TS0 B.V. dhr. I. Hermans Projectmanager Randstad 380 Postbus 718 6800 AS

Nadere informatie

H e rziening van de Europese Co n c e n t ratie Ve ro rd e n i n g

H e rziening van de Europese Co n c e n t ratie Ve ro rd e n i n g M E D E D I N G I N G Vo o rgenomen besluitvorming EU H e rziening van de Europese Co n c e n t ratie Ve ro rd e n i n g M r. M.N. Dijkman en mr. I.W. Ve r L o ren van Themaat O p 11 december 2001 pre

Nadere informatie

Ba s i s ra p po rt bij het advies van de Commissie Wate r beheer 21 e. e e u w

Ba s i s ra p po rt bij het advies van de Commissie Wate r beheer 21 e. e e u w Ba s i s ra p po rt bij het advies van de Commissie Wate r beheer 21 e e e u w In h o u d s o pg ave 1 In l e i d i n g 6 1. 1 We rkw i j ze 6 1. 2 Opzet Ba s i s ra p po rt 6 2 Opd ra c ht en taako p

Nadere informatie

De eiwitten, die uit de insecten geproduceerd worden, mogen gebruikt worden voor de productie. (EG) nr. 1069/2009.

De eiwitten, die uit de insecten geproduceerd worden, mogen gebruikt worden voor de productie. (EG) nr. 1069/2009. Bijlage. Beantwoordinq van vragen uit de insectensector over de mogelijkheden en restricties m.b.t. de vervoederinq van insecten(-producten) aan nezelschaps- en landbouwhuisdieren. De insectensector heeft

Nadere informatie

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 173 Rodenrijs - Bleiswijk - Zoetermeer Geldig vanaf 11 december

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 173 Rodenrijs - Bleiswijk - Zoetermeer Geldig vanaf 11 december Goed om te weten Dienstregeling Bus 173 Rodenrijs - Bleiswijk - Zoetermeer Geldig vanaf 11 december 2016 www.ret.nl Bus 173 Rodenrijs - Bleiswijk - Zoetermeer 33 Bus 25 Tram A B C D E Metro Ro lsto elto

Nadere informatie

Bedrijfsleven in beeld: Het ve r t a a l b u re a u

Bedrijfsleven in beeld: Het ve r t a a l b u re a u Bedrijfsleven in beeld: Het ve r t a a l b u re a u P.A. van Eck van der Sluijs Z o e t e r m e e r, december 1998 ISBN: 90-371 - 0701 - X Prijs: ƒ 25,- Bestelnummer: A981 4 EIM is een onde r z o e k s

Nadere informatie

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 37 Alexander - Capelsebrug Geldig vanaf 22 februari

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 37 Alexander - Capelsebrug Geldig vanaf 22 februari Goed om te weten Dienstregeling Bus 37 Alexander - Capelsebrug Geldig vanaf 22 februari 2017 www.ret.nl Bus 37 Alexander - Capelsebrug 33 Bus 25 Tram A B C D E Metro Ro lsto elto eg ankelijk WiFi o p statio

Nadere informatie

C U L T U U R E D U C A T I E M E T K W A L I T E I T

C U L T U U R E D U C A T I E M E T K W A L I T E I T C U L T U U R E D U C A T I E M E T K W A L I T E I T HET SEP-RAA MWE R KPLAN HEEFT A LS DO E L C U L TURELE IN STE LL INGE N E N S CHO LE N (IN HET B I JZO N DE R LE RA REN) CO N C RETE I N H O U DE LI

Nadere informatie

De nieuwe Au t o d i s t r i b u t i eve ro rdening: evolutie of revo l u t i e?

De nieuwe Au t o d i s t r i b u t i eve ro rdening: evolutie of revo l u t i e? M E D E D I N G I N G Vo o rgenomen besluitvorming EU De nieuwe Au t o d i s t r i b u t i eve ro rdening: evolutie of revo l u t i e? M r. W. B. J. van Ove r b e e k O p 30 september 2002 loopt Ve ro

Nadere informatie

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 40 Rotterdam Centraal - Station Delft Geldig vanaf 11 december

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 40 Rotterdam Centraal - Station Delft Geldig vanaf 11 december Goed om te weten Dienstregeling Bus 40 Rotterdam Centraal - Station Delft Geldig vanaf 11 december 2016 www.ret.nl Bus 40 Rotterdam Centraal - Station Delft 33 Bus 25 Tram A B C D E Metro Ro lsto elto

Nadere informatie

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 146 Zuidplein - Ridderkerk Geldig vanaf 9 februari

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 146 Zuidplein - Ridderkerk Geldig vanaf 9 februari Goed om te weten Dienstregeling Bus 146 Zuidplein - Ridderkerk Geldig vanaf 9 februari 2017 www.ret.nl Bus 146 Zuidplein - Ridderkerk 33 Bus 25 Tram A B C D E Metro Ro lsto elto eg ankelijk WiFi o p statio

Nadere informatie

Goed om te weten. Dienstregeling. Tram 20 Lombardijen - Rotterdam Centraal Geldig vanaf 11 december

Goed om te weten. Dienstregeling. Tram 20 Lombardijen - Rotterdam Centraal Geldig vanaf 11 december Goed om te weten Dienstregeling Tram 20 Lombardijen - Rotterdam Centraal Geldig vanaf 11 december 2016 www.ret.nl Tram 20 Lombardijen - Rotterdam Centraal 33 Bus 25 Tram A B C D Metro Ro lsto elto eg ankelijk

Nadere informatie

Boliviaanse c o c a in België?

Boliviaanse c o c a in België? Boliviaanse c o c a in België? Een eerste stap 6 Om een eerste concrete stap te doen in de richting va n een duurzaam drugbeleid zoals dat in het vorige hoofdstuk is beschreven is een wijziging van de

Nadere informatie

Artikel 3. Toepasselijkheid van AVC

Artikel 3. Toepasselijkheid van AVC Artikel 3 Werkingssfeer In art. 3 komen twee dingen aan de orde: i) De AVC worden van toepassing verklaard op de overeenkomst van vervoer van goederen over de weg, en ii) de AVC worden aanvullend van toepassing

Nadere informatie

Debat Bestuurlijke Handhaving Bra n d ve i l i g h e i d

Debat Bestuurlijke Handhaving Bra n d ve i l i g h e i d Debat Bestuurlijke Handhaving Bra n d ve i l i g h e i d D e e l n e m e rs Bestuurders en uitvoerders D h r. W. van de Bospoort, coördinator aanpak brandveiligheid binnenstad Amsterdam D h r. J.H. Ehrismann,

Nadere informatie

Goed om te weten. Dienstregeling. Tram 4 Molenlaan - Marconiplein Geldig vanaf 11 december

Goed om te weten. Dienstregeling. Tram 4 Molenlaan - Marconiplein Geldig vanaf 11 december Goed om te weten Dienstregeling Tram 4 Molenlaan - Marconiplein Geldig vanaf 11 december 2016 www.ret.nl Tram 4 Molenlaan - Marconiplein 33 Bus 25 Tram A B C D E Metro Ro lsto elto eg ankelijk WiFi o p

Nadere informatie

R e c h t e r l i j ke toetsing va n b ra n d ve i l i g h e i d s b e s l u i t e n

R e c h t e r l i j ke toetsing va n b ra n d ve i l i g h e i d s b e s l u i t e n R e c h t e r l i j ke toetsing va n b ra n d ve i l i g h e i d s b e s l u i t e n Een onderzoek van re c ht s p raak betre f f e nde besluiten van ge me e nt e b e s t u ren inzake v e rg u n n i ng

Nadere informatie

Samen werken aan een duurzame groei Working together towards sustainable growth

Samen werken aan een duurzame groei Working together towards sustainable growth J A 2016 S b V G- F I L / b I / D V G F I (VIGEF) b f b Z b b b T D A f F Vb P I b f -b by f b I f b V (- ) b Z b D f VIGEF b My (- y ) f b y B f VIGEF G / b : G / Vb T / T Tf / P C / P D f / F f b G f

Nadere informatie

De Kerstboomballenbeer

De Kerstboomballenbeer e Kerstoomalleneer aar is hi eer de kerstoomalleneer Met itte rode gele en ook laue kerstoomallen aar is hi eer de kerstoomalleneer Hoe zal hi ons verrassen deze keer eze keer heeft die eer, a mevrou,

Nadere informatie

Een HAN DEL S Pand kopen of huren?

Een HAN DEL S Pand kopen of huren? Een HAN DEL S Pand kopen of huren? 22 oktober 2016 00:00 Tekst: Ellen Cleeren Als u een zaak op richt, be kijkt u na tuur lijk wat de beste lo ca tie zou zijn. Droomt u van een ex clu sie ve kle ding -

Nadere informatie

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 66 Zuidplein via Feijenoord Geldig vanaf 11 december

Goed om te weten. Dienstregeling. Bus 66 Zuidplein via Feijenoord Geldig vanaf 11 december Goed om te weten Dienstregeling Bus 66 Zuidplein via Feijenoord Geldig vanaf 11 december 2016 www.ret.nl Bus 66 Zuidplein via Feijenoord 33 Bus 25 Tram A B C D E Metro Ro lsto elto eg ankelijk WiFi o p

Nadere informatie

Sectorscoop Ondernemen in de G roothandel 1999

Sectorscoop Ondernemen in de G roothandel 1999 Sectorscoop Ondernemen in de G roothandel 1999 G. de Jong d rs. A.P. Muizer J.M. van der Zwan Z o e t e r m e e r, maart 1999 ISBN: 90-371 - 071 9-2 Prijs: ƒ 75,- Bestelnummer: A9823 EIM is een onde r

Nadere informatie

Inhoud. Wie zijn wij? 3. Begeleiding 4. Insolventiebegeleiding 5-6. Doelgericht 7. Online veilingen en verkopingen 8. Internetveilingen 9

Inhoud. Wie zijn wij? 3. Begeleiding 4. Insolventiebegeleiding 5-6. Doelgericht 7. Online veilingen en verkopingen 8. Internetveilingen 9 T erug Inhoud Wie zijn wij? 3 Begeleiding 4 Insolventiebegeleiding 5-6 Doelgericht 7 Online veilingen en verkopingen 8 Internetveilingen 9 Professionals 10 Onderhandse verkopingen 11 Specialist in bedrijfseconomische

Nadere informatie

Tu s s e n ra p p o r t a g e

Tu s s e n ra p p o r t a g e 7 Tu s s e n ra p p o r t a g e S a m e n va t t i n g Naar aanleid i ng van de ra m p z a l ige gebeurtenis in Vo l e ndam besloot de ministerraad op 15 januari van dit jaar tot de ins t e l l i ng van

Nadere informatie

Slimme financiering van zorgvastgoed. George Muller & John Reimerink Realink Consultancy & JR Care

Slimme financiering van zorgvastgoed. George Muller & John Reimerink Realink Consultancy & JR Care Slimme financiering van zorgvastgoed George Muller & John Reimerink Realink Consultancy & JR Care Slimme financiering van zorgvastgoed John Reimerink & George Müller i n f o @ r e a l i n k. n l 06-34855943

Nadere informatie

Natura 2000 Waddengebied. Natuur in een dynamis ch lands chap

Natura 2000 Waddengebied. Natuur in een dynamis ch lands chap Natura 2000 Waddengebied O n d e rd e le n : W a d d e n z e e e n N o o rd z e e k u s tz o n e Natuur in een dynamis ch lands chap Opzet pres entatie 2 Natura 2000 Aanwijzing s bes luiten Natuurdoelen

Nadere informatie

harold hamersma & esmee langereis de grote hamersma

harold hamersma & esmee langereis de grote hamersma 2018 & VOORWOORD 2 3293 AUSTRALIË ROOD R H! I NU, C?! M,?. M é,. S,. B. D. H. D D H. O, E L, D H. Eé, :. E -. H,. O Cè C, S-É. D, -. E! N D H, H H E L AUSTRALIË ROOD ë; R;A W C S 2014 C V : : 14% : 12,95

Nadere informatie

met de in concept b ijgev o egd e b r ie f om a d vies voor t e leggen aan :

met de in concept b ijgev o egd e b r ie f om a d vies voor t e leggen aan : y H 1 0 M i IJ83 m,vörp Voorgesteld wordt het b ijgev oegd e stuk a f te doen op de hieronder aan gekru iste w ijz e : voor kennisgeving aan te nemen; conform de in concept bijgevoegd e b r i e f ; ter

Nadere informatie

Armoedemonitor Sociaal en Cultureel Planbureau Centraal Bureau voor de Statistiek

Armoedemonitor Sociaal en Cultureel Planbureau Centraal Bureau voor de Statistiek Armoedemonitor 1999 Sociaal en Cultureel Planbureau Centraal Bureau voor de Statistiek A rmoedemonitor 1999 E xe m p l a ren van deze uitgave zijn ve rk rijgbaar in de boekhandel en bij E l s evier bedri

Nadere informatie

PA 9623PB 9623PC 9623PE 9623PG 9623PH 9623PJ 9623PK 9623TH PA 9624PB

PA 9623PB 9623PC 9623PE 9623PG 9623PH 9623PJ 9623PK 9623TH PA 9624PB 1 9616 9616TC 9616TH 9616TM 9617 9617AA 9617AN 9617AR 9617AT 9617AV 9617TB 9617TC 9618 9618PA 9618PB 9618PC 9618PD 9618PE 9618PG 9618PH 9619 9619PA 9619PD 9619PL 9619PM 9619PR 9619PS 9619PT 9619TA 9619TB

Nadere informatie

Uitleg Toerklas s e 1e traject 42e Nacht van Venlo 2009. Punt Goe d Fout Oms c hr i j vi ng

Uitleg Toerklas s e 1e traject 42e Nacht van Venlo 2009. Punt Goe d Fout Oms c hr i j vi ng Pagina 1 van 14 Punt Goe d Fout Oms c hr i j vi ng 3 Z Al s u z ag dat de punt ac ht e r "SUCCES" e e n kl e i ne o was had u uw e e r s t e goe de c ont r ol e t e pakke n. Ooooooooo z i t dat z o!!!!!!

Nadere informatie