De energiemarkt en de herkomst van elektriciteit. Studiedag energie provincie Antwerpen 18/09/2017

Transcriptie

1 De energiemarkt en de herkomst van elektriciteit Studiedag energie provincie Antwerpen 18/09/2017

2 Inhoud presentatie Actoren en rollen in het energiesysteem (producenten, netbeheerders, leveranciers, consumenten en regulatoren) Herkomst van elektriciteit in Vlaanderen (productiemix, brandstofmix, garanties van oorsprong, VREG webmodules) Smart grids, slimme meters en batterij-opslag (nieuwe ontwikkelingen, slimme meters, nieuwe spelers zoals aggregatoren, case study prosument met thuisbatterij)

3 Actoren en rollen in het energiesysteem VREG uw gids op de energiemarkt

4 Situatie voor de vrijmaking van de energiemarkt in company: Generation Transmission Verticaal geïntegreerd nutsbedrijf, verantwoordelijk voor Productie Netten (transmissie en distributie) Verkoop aan consumenten Distribution Geografisch monopolie Vaak staatseigendom Retail

5 Europese structuur liberalisering: unbundling

6 Fysieke stroom elektriciteit Productie Gecentraliseerd: grote centrales (nucleair, STEG, waterkracht, ) Gedecentraliseerd: kleinere centrales (WKK, HEB, ) Transmissie (vanaf 70kV (Elia)) Transport lange afstanden (minder netverliezen door hoogspanning) Distributie (Eandis, Infrax) Levering tot bij consument Consumptie Residentieel, industrieel, tertiaire sector Grote consumenten verbonden aan transmissienet Industrial demand Centralised generation Transmission Distribution Demand Decentralised generation

7 Rol van de producent Productie van elektriciteit Verkoop elektriciteit op groothandelsmarkt (o.a. beurzen) Balancing eigen portfolio (kan uitbesteed worden) Volledige lijst houders productievergunning in België AutProd.pdftekst

8 Rol van de transmissienetbeheerder (België: Elia) Beheer en onderhoud transmissienet en plaatselijk vervoernet Regelen stabiliteit spanningsniveaus Stabiliteit frequentie net via balancing vraag en aanbod (primaire, secundaire, tertiaire reserve) Databeheer en uitwisseling met de markt Netinvesteringen Bevoorradingszekerheid (strategische reserves) Marktfacilitatie Aansluitingen en transport productie Interconnectie met andere regelzones (buitenland) Openbare dienstverplichtingen Vb. Aankoop steuncertificaten aan minimumsteun

9 Rol van de distributienetbeheerder (Vlaanderen: Eandis Infrax) Beheer, onderhoud en ontwikkeling distributienetten Aanleg en dagelijkse werking distributienetten Nieuwe netaansluitingen, elektriciteitsmeters, aanpassingen bestaande aansluitingen Storingen en problemen oplossen Uitlezen elektriciteitsmeters en beheer consumptiedata: data uitwisseling met de markt Openbare dienstverplichtingen Promotie rationeel energieverbruik, sociale energieleverancier Aankoop steuncertificaten aan minimumsteun Openbare verlichting

10 Rol van de consument Residentiële, kleinzakelijke, tertiaire en industriële sector Grote verbruikers aangesloten op transmissienet Vb. spoorwegen, chemische industrie, Kleinere verbruikers aangesloten op distributienet Vb. huishoudens, KMO s, kleine bedrijven Verschillende meetregimes: AMR/MMR/YMR Afsluiten leveringscontract met leverancier Evolutie: passieve consument wordt actief Eigen productie (zonnepanelen, WKK, ), batterij-opslag Nieuwe marktspelers (vb. aggregatoren) Nieuwe technologie (vb. digitale meters) Nieuwe marktprocessen (vb. toekomstige vermarkting)

11 Rol van de elektriciteitsleverancier Levering elektriciteit aan de consument via het net Aankoop en/of productie elektriciteit voor klantenbestand Bilaterale contracten Elektriciteitsbeurzen (vb. Belpex, Ice Endex) Spotmarkt (day ahead, intraday), futures markt Balancing portfolio (kan uitbesteed worden) Forecast consumptie/productie; onbalans Elia Facturatie energiekosten, nettarieven en heffingen Data uitwisseling via netbeheerders Publieke dienstverlening Certificatenverplichtingen, brandstofmix, historisch verbruik op facturen, afbetalingsplannen, Evolutie: meer en meer extra dienstverlening O.a. verkoop andere producten (vb. houtpellets, thermostaten, )

12 Rol van de regulatoren Federaal: CREG Transmissie Conventionele productie, offshore wind Transmissietarieven en sociale maximum prijzen Prijzencontroles Gewestelijk: VREG, CWaPE, Brugel Distributie Hernieuwbare energie Distributietarieven Leveringsvergunningen Rationeel energieverbruik Supervisie en marktmonitoring Controle nakoming regelgeving Adviezen

13 Herkomst van elektriciteit in Vlaanderen VREG uw gids op de energiemarkt

14 Productiemix in België (2016) Gebaseerd op op het net geïnjecteerde elektriciteit door Belgische productie-installaties onder contract met Elia. Exclusief niet-geïnjecteerde producties en mogelijks bepaalde producties op het distributienet Bron: Elia website

15 Brandstofmix in Vlaanderen (2016) Gebaseerd op rapporteringen over herkomst van de elektriciteitsleveringen door de leveranciers Bron: VREG Brandstofmixrapport 2016

16 Rapportering brandstofmix door leveranciers Leveranciers zijn verplicht om op facturen en in alle gedrukte en elektronische promotiemateriaal het aandeel van elke energiebron te vermelden in het voorgaande jaar in het Vlaamse Gewest: in hun totale brandstofmix en in de brandstofmix van het aangeboden elektriciteitsproduct (2009/72/EG, Art Vlaams Energiedecreet en Art Vlaams Energiebesluit). De in Vlaanderen onderscheiden energiebronnen: Hernieuwbare energiebronnen Kwalitatieve warmtekrachtinstallaties Fossiele brandstoffen Nucleaire centrales Oorsprong onbekend (<5%) Jaarlijkse rapportering naar de VREG

17 Bepaling aandelen energiebronnen brandstofmix Hernieuwbare energiebronnen en kwalitatieve WKK: op basis van de respectievelijke ingediende garanties van oorsprong (maandelijkse indiening bij de VREG ( groenrapportering )) Fossiele brandstoffen en nucleaire centrales: op basis van de totale brandstofmix van het productiepark van de leverancier in het voorgaande kalenderjaar of van de elektriciteitsproducenten waarmee de leverancier rechtstreekse of onrechtstreekse overeenkomsten had gesloten Elektriciteit uit invoer of aankopen beurs: geaggregeerde cijfers van beurs of invoerder, indien beschikbaar. Indien niet beschikbaar: oorsprong onbekend. Indien dit aandeel >5% past VREG hiervoor de Belgische residuele mix toe zoals berekend naar de RE-DISS methodologie 1, excl. aandeel HEB 1. Reliable Disclosure Systems for Europe

18 Garantie van oorsprong (GO): Definitie Uniek, verhandelbaar en overdraagbaar elektronisch document dat uitsluitend tot doel heeft om de eindafnemer aan te tonen dat een bepaald aandeel of een bepaalde hoeveelheid energie geproduceerd is op basis van hernieuwbare energiebronnen of kwalitatieve warmte-krachtkoppeling (Europese richtlijnen 2003/54/EG en 2009/28/EG (De Richtlijn Hernieuwbare Energiebronnen); uitvoering in Vlaams Energiedecreet) 1 GO = 1 MWh

19 Garantie van oorsprong (GO): Inhoud Gegevens eigenaar Uniek Registratienummer Productiejaar, productiemaand en productieplaats Type productie-installatie, nominaal vermogen en datum indienstneming Datum en land aanmaak GO Steun ontvangen voor de installatie Gebruikte energiebron (HEB) Technologie, brandstof- of energiebron met onderste verbrandings- of energiewaarde (WKK) Status GO (nog niet ingeleverd, ter plaatse gebruikt, ingeleverd, uitgevoerd of vervallen)

20 Garantie van oorsprong (GO): Handel: Principes GOs zijn vrij verhandelbaar als status nog niet ingeleverd, zowel binnen als buiten Vlaanderen (Europese elektriciteitsmarkt) Export mogelijk van GOs met status nog niet ingeleverd via EECS systeem van AIB. Status wijzigt naar uitgevoerd Import mogelijk van GOs die voldoen aan vereisten Energiebesluit (art. 6.2/3.12.) via EECS systeem van AIB Systeem voorkomt dubbeltelling van eenzelfde hoeveelheid groene stroom door Europese samenwerking AIB = Association of Issuing Bodies (Beheerders GO systeem Europa); Beheert de hub via dewelke verschillende Europese certificaten handelsdatabanken zijn verbonden

21 Garantie van oorsprong (GO): Handel: Enkele cijfers (HEB) Aantal GOs uitgereikt in Vlaanderen in 2016 = Aantal GOs verhandeld in Vlaanderen in 2016 = Aantal GOs geïmporteerd in Vlaanderen in 2016 = Aantal GOs geëxporteerd uit Vlaanderen in 2016 = Saldo import-export = GOs of MWh Veel GOs worden eerst ingevoerd en dan weer uitgevoerd, veel internationale handel via VREG databank Aantal vervallen GOs in 2016 = Grotendeels uit waterkracht en zonne-energie Ook buitenlandse GOs

22 Handelsdatabank VREG

23 Oorsprong onbekend: residuele mix Brandstofmix samengesteld uit de energiebronnen van alle Belgische elektriciteitsproductie die nog niet is opgenomen in brandstofmix rapporteringen van leveranciers, en gecorrigeerd met European Attribute Mix: Landen met netto GO-import (cf. België) hebben overschotten aan brandstofmix attributen (vooral nucleair en fossiel) Landen met netto GO-export (vb. Noorwegen) of met grote elektriciteitsimport (vb. België in 2015) hebben tekort aan brandstofmix attributen Herverdeling brandstofmix attributen tussen deze Europese landen Aandelen hernieuwbaar en kwalitatieve WKK worden voor gebruik in Vlaanderen uit de Belgische residuele mix gefilterd (namelijk bewijsplicht via GOs) 2016: 54,95% nucleair en 45,05% fossiel

24 Brandstofmix (BM) Vlaanderen 2016 Levering van MWh elektriciteit over het net in Vlaanderen in 2016, waarvan MWh door leveranciers (verschil: leveringen netbeheerders en zelfbevoorraders)

25 Aandeel hernieuwbare energiebronnen in brandstofmix 2016 Aandeel = MWh of 30,66% gestaafd via bij de VREG maandelijks ingediende GOs

26 Land van herkomst hernieuwbare energiebronnen in brandstofmix 2016

27 Aandeel in Vlaanderen geproduceerde hernieuwbare energie in BM 2016 Aandeel = MWh of 8,32% van totale brandstofmix, en 27,13% van totaal aandeel hernieuwbare energie Verschillend van Vlaamse productie hernieuwbare energie in 2016 (productie zonder GOs, export, GO nog niet ingeleverd of uit productie 2015 (12 maanden levensduur GO))

28 Webmodules VREG: Herkomstvergelijker ( Brandstofmix vergelijken tussen leveranciers (max. per 3)

29 Webmodules VREG: Herkomstvergelijker (2) Details per leverancier (product brandstofmix)

30 Webmodules VREG: V-test: Keuze van leverancier en product ( Ook keuze mogelijk op basis van % groen

31 Webmodules VREG: Groencheck ( Op basis van het EAN nummer van je aansluiting

32 Smart grids, slimme meters en batterij-opslag VREG uw gids op de energiemarkt

33 Nieuwe ontwikkelingen Integratie hernieuwbare energie en gedecentraliseerde productie Meer nood aan flexibiliteit door grotere variabiliteit productie: controle injectie en afname Opslag Elektrische voertuigen en andere elektrische toepassingen Stijging elektriciteitsvraag Flexibel smart laden en nieuwe grid services Vraagrespons Oorspronkelijk voor grote consumenten Uitbreiding potentieel naar kleinschalige residentiële verbruikers Price-based of Incentive-based Manueel vs. automatisch Evolutie naar slimme netten Uitrol van slimme digitale meters Verbeterde net monitoring en controle Wijzigingen in aanbod leveranciers?

34 Slimme meters Facilitator voor price-based vraagrespons Prijssignalen via bidirectionele communicatie Home energy management system Beheersbare applicatie Periodieke meting afname en injectie Actie consument

35 Nieuwe spelers: vb. Aggregatoren Rol Aggregeert flexibiliteit van consumenten en producenten voor aanbod van active-demand services Mediator tussen consumenten, producenten, markten en andere actoren Active-demand services Beheer risico s onzekerheden markt en responsiviteit consumenten: prijs en volume risico Maximalisatie waarde flexibiliteit consumenten en continue aanpassing portfolio Interactie met consumenten via prijs- en volumesignalen & beheert gevolgen van hun respons en gedragswijzigingen

36 Opslag van elektriciteit Case study: prosument met zonnepanelen en thuisbatterij Totale consumptie = 3200 kwh/jaar Productie zonnepanelen = 3200 kwh/jaar Tesla Powerwall Afname met terugdraaiende teller = 0 kwh, maar prosumententarief voor gebruik net als batterij Gelijktijdigheid productie/consumptie zonder thuisbatterij is gemiddeld 28% (HH) Afname met bidirectionele meter = 3200*72% = 2304 kwh/jaar; geen prosumententarief Gelijktijdigheid productie/consumptie met thuisbatterij: vb. 70% (afhankelijk van aanpassing consumptiepatroon) Afname met batterij = 3200*30% = 960 kwh; geen prosumententarief

37 Vlaamse Regulator van de Elektriciteitsen Gasmarkt gratis telefoon Andere vraag Facebook: VREG Schrijf u in op onze nieuwsbrief op