Natuurbeheerplan Flevoland 2011

Transcriptie

1

2 Inhoud 1 Inleiding Status en doel natuurbeheerplan Werkwijze natuurbeheerplan Werkwijze natuurgebieden Werkwijze agrarisch natuurbeheer Werkwijze landschapbeheer Gevolgde procedure, overleg en inspraak Wijzigingsprocedure Leeswijzer 7 2 Beleidskader Hoofdlijnen Rijksbeleid en Europees beleid Provinciaal beleid Nota Ruimte en Ecologische hoofdstructuur Natura 2000-gebieden in Flevoland Leefgebiedenbenadering Agenda Vitaal Platteland en ILG 11 3 Natuur- en Landschapsdoelen in de provincie Flevoland Natuurbeheer Agrarisch natuurbeheer Landschapbeheer 14 4 Subsidiestelsel Natuur- en Landschapbeheer Subsidieverordeningen Beheertypenkaart en Ambitiekaart Natuurbeheer Agrarisch natuurbeheer Landschapbeheer Collectief beheer Collectief weidevogelbeheer Collectief akkervogelbeheer Collectief Ganzenfoerageergebied Subsidies probleemgebieden Groenblauwe Diensten en regionaal maatwerk 28 5 Areaal per beheertype en natuurtype Areaal per beheertype Areaal per natuurtype 31 Bronvermelding 33 blad 1 van 121

3 Bijlagen Bijlage 1 Globale ligging (agrarische) natuurterreinen Bijlage 2 Ecologische hoofdstructuur Bijlage 3 Natuur Bijlage 3.1 Ambitiekaart a Noordelijk Flevoland b Oostelijk Flevoland c Zuidelijk Flevoland Bijlage 3.2 Natuurbeheertypenkaart a Noordelijk Flevoland b Oostelijk Flevoland c Zuidelijk Flevoland Bijlage 3.3 Natuurtypenkaart Bijlage 4 Agrarische natuur Bijlage 4.1 Beheergebieden weidevogels a Noordelijk Flevoland b Oostelijk Flevoland Bijlage 4.2 Beheergebieden akkervogels a Noordelijk Flevoland b Oostelijk Flevoland c Zuidelijk Flevoland Bijlage 4.3 Beheergebied ganzenopvang a Noordelijk Flevoland b Oostelijk Flevoland Bijlage 4.4 Beheergebied botanisch grasland a Noordelijk Flevoland Bijlage 5 Landschap Bijlage 5.1 Landschapsbeheertypen a Noordelijk Flevoland b Oostelijk Flevoland c Zuidelijk Flevoland Bijlage 5.2 Landschapzoekgebieden a Noordelijk Flevoland b Oostelijk Flevoland Bijlage 6 Toeslagen Bijlage 6.1 Recreatiepakket Bijlage 7 Beschrijving terreinen Bijlage 8 Beheerpakketten collectieve beheerplannen Bijlage 9 Gewichtsfactoren kuikenland pakketten A Bijlage 10 Zaadmengsels en zaaidichtheden beheertype A1.02 Bijlage 11 Akker- en weidevogels Bijlage 12 Overzicht beheertypen volgens Index N&L blad 2 van 121

4 1 Inleiding Het Natuurbeheerplan Flevoland 2011 is opgesteld voor de uitvoering van het nieuwe subsidiestelsel voor Natuur- en Landschapbeheer (SNL). Dit stelsel is per in werking getreden voor het onderdeel agrarisch natuurbeheer. Per zal het nieuwe stelsel in werking treden voor de onderdelen natuurbeheer en landschapbeheer. Met het nieuwe subsidiestelsel wordt onderscheid gemaakt in verschillende geldstromen. a) Subsidies voor verwerving van nieuwe natuur en voor functieverandering bij particulier natuurbeheer; deze worden verleend op basis van de Subsidieverordening Inrichting Landelijk gebied. De gebieden die hiervoor in aanmerking komen zijn vastgelegd in het gebiedsplan voor natuur en landschap (2002) en daarna overgenomen in het Omgevingsplan Flevoland (2006) en in het Natuurbeheerplan Flevoland In 2008 is de verordening groenblauwe zone OostvaardersWold vastgesteld, waarin een plangebied is begrensd voor een robuuste ecologische verbinding en een aantal daaraan gekoppelde ontwikkelingen, tezamen de groenblauwe zone. b) Subsidies voor de inrichting en kwaliteitsverbetering van natuurgebieden; deze worden eveneens verleend op basis van de Subsidieverordening Inrichting Landelijk gebied. Met de terreinbeherende organisaties (Flevolandschap, Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer) zijn hierover meerjarenafspraken gemaakt. De doelen hiervoor staan weergegeven op de ambitiekaart. Wanneer de plannen nog onvoldoende zijn uitgewerkt om op de ambitiekaart weer te geven staat in de tekst een nadere toelichting. c) Subsidies voor beheer van natuur en landschap; deze worden verleend op basis van de Subsidieverordening Natuur- en Landschapbeheer. Het voorliggende Natuurbeheerplan vormt het toetsingskader voor de bovengenoemde subsidievormen. Voor de uitvoering van het nieuwe stelsel is een nieuwe taal geïntroduceerd, de Index voor natuur en landschap. Dit is een landelijk uniforme index waarmee een goede afstemming mogelijk is tussen beheerders (onderling) en overheden. De Index voor natuur en landschap vormt de basis voor de beoogde doelen voor (agrarisch) natuur en landschap, de subsidieverlening en voor de monitoring van de kwaliteit en kwantiteit van (agrarisch) natuur en landschap. In het nu voorliggende natuurbeheerplan wordt op basis van de Index voor natuur en landschap aangegeven welke natuur- en beheertypen zijn toegekend aan de Flevolandse natuurgebieden en aan de gebieden voor agrarisch natuurbeheer. Ook staan in dit plan voor het eerst enkele landschapselementen in de vorm van landschapsbeheertypen aangegeven. De beheertypen zijn op een eenduidige manier gedigitaliseerd, volgens het landelijk uniform informatiemodel natuurbeheer (IMNAB). Hierdoor is het mogelijk de gegevensuitwisseling in de toekomst verder te automatiseren. blad 3 van 121

5 1.1 Status en doel natuurbeheerplan Het natuurbeheerplan Flevoland 2011, treedt in werking per 1 november Het vervangt het vorig jaar vastgestelde Natuurbeheerplan Flevoland In het nieuwe plan is een ambitiekaart toegevoegd voor natuur en zijn enkele landschapbeheertypen op kaart gezet. Daarnaast zijn enkele kleine correcties doorgevoerd in de huidige natuurbeheertypen. Het is een natuurbeheerplan zoals bedoeld in art 2.1. van de Subsidieverordening Natuur- en Landschapbeheer Flevoland. Het voorliggende Natuurbeheerplan betreft een ontwerpplan dat is vastgesteld door Gedeputeerde Staten van Flevoland op 27 april Het Natuurbeheerplan maakt toekenning van subsidies voor natuurbeheer, agrarisch natuurbeheer en landschapbeheer volgens de Subsidieverordening Natuur- en Landschapbeheer Flevoland mogelijk. Het natuurbeheerplan vormt ook het toetsingskader voor subsidies voor inrichting van nieuwe natuur en omvorming van natuurgebieden die gesubsidieerd worden op grond van de Subsidieverordening Inrichting Landelijk Gebied Flevoland. Het Natuurbeheerplan bevat geen bindende regels voor de burger. Eigenaren, erfpachters en gebruikers van de gronden die zijn begrensd als natuurgebied of agrarisch natuurgebied krijgen de mogelijkheid om subsidie aan te vragen voor het beheer van deze terreinen. Er is geen sprake van een verplichting of van aantasting van eigendom- en gebruiksrechten. Het natuurbeheerplan heeft ook geen planologische consequenties of consequenties voor bestemmingsplannen. Bijlage 2 geeft een overzicht van de EHS, inclusief de begrenzing van nieuwe natuur. Dit is de begrenzing waarover in juni 2010 definitief wordt besloten door Provinciale Staten. Op deze kaart is ook weergegeven de begrenzing van de groenblauwe zone OostvaardersWold zoals vastgelegd in de verordening groenblauwe zone OostvaardersWold. De kaart geeft de gebieden weer waar verwerving mogelijk is, zoals bedoeld in art. 2 lid 1 van de Subsidieverordening Inrichting Landelijk Gebied Flevoland en de Regeling inrichting Landelijk Gebied van de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Deze kaart dient alleen ter informatie. Eventuele aanpassing van de begrenzingen zal gebeuren in het ruimtelijk spoor (structuurvisie, bestemmingsplan, verordening). blad 4 van 121

6 1.2 Werkwijze natuurbeheerplan De basis voor het natuurbeheerplan vormt de al eerder genoemde Index voor natuur en landschap. Deze index bestaat uit de onderdelen natuur (N), agrarische natuur (A) en landschap (L). In de index worden verder drie niveaus onderscheiden: doelen (natuurtypen, agrarische natuurtypen en landschapstypen) voor natuur en landschap. Op dit niveau worden afspraken gemaakt tussen het Rijk en provincies en wordt over de resultaten gerapporteerd. beheertypen (natuurbeheertypen, agrarische beheertypen en landschapbeheertypen). Op dit niveau vindt de sturing van het beheer plaats en worden financiële afspraken gemaakt tussen de provincie en de beheerders. beheervoorschriften en beheerpakketten. De beheervoorschriften en beheerpakketten vormen een instrument om de beheertypen te bereiken De kern van het natuurbeheerplan wordt gevormd door de bijlagen 3 tot en met 5 uit dit Natuurbeheerplan. Op de kaarten in deze bijlagen is op basis van de Index voor natuur en landschap aangegeven welke actuele beheertypen en ambities in een bepaald gebied voorkomen. Subsidie is alleen aan te vragen voor deze beheertypen. Subsidie-overeenkomsten voor het beheer van natuur en landschap gelden in principe voor een periode van 6 jaar. Dit is in overeenstemming met de eisen die de EU stelt. Subsidies voor inrichting, kwaliteitsverbetering en functieverandering zijn eenmalig. Of een aanvrager in aanmerking komt voor subsidie is afhankelijk van meerdere factoren. Zo komen rijksdiensten en de provincie niet in aanmerking voor subsidie en gemeenten alleen voor zover ze op basis van de eerdere regeling al subsidie kregen. Een tweede factor is de beschikbaarheid van financiën. Gedeputeerde Staten bepalen voor aanvang van een subsidieperiode in een openstellingsbesluit hoeveel budget beschikbaar is, dit zijn de zogenaamde subsidieplafonds. Bij overschrijving van de subsidieplafonds worden de aanvragen op volgorde van ontvangst behandeld. Ook bepalen Gedeputeerde Staten voor aanvang van een subsidieperiode voor welke gebieden danwel beheertypen subsidies beschikbaar zijn. Deze beschikbaarheid van subsidie zal op een aparte kaart (beheersubsidiekaart) bij het openstellingsbesluit worden weergegeven. De beheersubsidiekaart kan jaarlijks aan de hand van het openstellingsbesluit worden herzien. De beheertypenkaart hoeft dan niet gewijzigd te worden Werkwijze natuurgebieden Voor de natuurgebieden is op kaart de huidige en de gewenste situatie weergegeven. De huidige situatie staat op de beheertypenkaart en de gewenste situatie op de ambitiekaart (zie bijlage 3). Deze zijn in samenspraak met de eigenaren en beheerders vastgelegd. Percelen waarop nieuwe natuur is voorzien staan op de beheertypenkaarten aangegeven als nog om te vormen natuur. Voor beheer kunnen beheerders subsidie aanvragen voor een periode van 6 jaar. Reeds lopende overeenkomsten op basis van de subsidieregeling lopen in principe gewoon door. Voor inrichting en kwaliteitsverbetering worden projectsubsidies verleend. Met de terreinbeherende organisaties (Flevo-landschap, Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer) zijn hierover meerjarenafspraken gemaakt. De doelen hiervan staan weergegeven op de ambitiekaart. Wanneer de plannen nog onvoldoende zijn uitgewerkt om op de ambitiekaart weer te geven staat in de tekst een nadere toelichting. blad 5 van 121

7 1.2.2 Werkwijze agrarisch natuurbeheer Voor agrarisch natuurbeheer geldt een iets andere systematiek. Het rijk heeft aan Flevoland een quotum van 514 ha toegekend, dit is in 2007 aangevuld met een quotum van 1345 ha ganzenopvanggebied. Om met agrarisch natuurbeheer de gewenste kwaliteit te kunnen realiseren is er in het gebiedsplan agrarisch natuurbeheer van 2007 voor gekozen een beperkt aantal gebieden te selecteren waar de subsidie agrarisch natuurbeheer kan worden toegekend. In het natuurbeheerplan 2010 zijn de begrensde gebieden aangepast naar aanleiding van inspraakreacties (zie kaarten in bijlage 4). Beheersubsidie voor weidevogels, akkervogels of ganzen kan alleen worden aangevraagd als er een collectief beheerplan is, dat is opgesteld door een daartoe aangewezen coördinator en dat is goedgekeurd door Gedeputeerde Staten. Collectieve aanvragen kennen meer flexibiliteit, maar moeten vergezeld gaan van een collectief beheerplan In overleg met de agrarische natuurverenigingen in Flevoland wordt gekeken of zij die coördinatierol voor hun eigen gebied op zich willen nemen. Individuele aanvragen hebben een vast locatie en gelden voor 6 jaar op de aangevraagde percelen Werkwijze landschapbeheer Subsidie landschapbeheer of subsidie agrarisch landschapbeheer kan alleen worden toegekend voor bestaande landschapselementen, zoals poelen, elzensingels, lanen en dergelijke. Slechts een deel van de landschapselementen zijn op kaart weergegeven. Dit zijn de landschapselementen waarvan de exacte ligging bekend is. Op plaatsen waar globaal de aanwezigheid van landschapselementen bekend is, zijn zoekgebieden op kaart weergegeven. In wordt ingegaan op de subsidiemogelijkheden voor landschapsbeheertypen. blad 6 van 121

8 1.3 Gevolgde procedure, overleg en inspraak Het natuurbeheerplan is in nauwe samenwerking met de terreinbeherende organisaties en overige belangengroepen opgesteld. Het onderdeel agrarisch natuurbeheer is in het voorliggende plan ten opzichte van het vorige natuurbeheerplan (Natuurbeheerplan Flevoland 2010) vrijwel niet aangepast. Het natuurbeheerplan wordt vastgesteld en gewijzigd bij besluit van Gedeputeerde Staten. Op de vaststelling van het plan is de in afdeling 3.4. van de Algemene Wet Bestuursrecht (AWB) geregelde procedure van toepassing. Gedeputeerde Staten stellen eerst het plan in ontwerp vast en leggen het daarna 6 weken ter inzage. Belanghebbenden kunnen in deze periode schriftelijk of mondeling hun zienswijze indienen. Na behandeling van de zienswijzen wordt het definitieve plan vastgesteld door Gedeputeerde Staten. Daarna wordt het plan opnieuw 6 weken ter inzage gelegd, dit voorafgaand aan de openstellingsperiode van de subsidieregeling. Tegen het besluit tot vaststelling van het plan is beroep mogelijk bij de Arrondissementsrechtbank te Zwolle, Postbus GB te Zwolle. 1.4 Wijzigingsprocedure Het natuurbeheerplan zal met enige regelmaat worden herzien, afhankelijk van maatschappelijke, ecologische en beleidsmatige ontwikkelingen. Op wijzigingen van dit plan is de openbare voorbereidingsprocedure van afdeling 3.4 Algemene Wet Bestuursrecht van toepassing. Deze procedure voorziet er met name in dat belanghebbenden hun belangen onder de aandacht van het bestuur kunnen brengen. Wanneer een wijziging slechts één of enkele belanghebbenden kent, kunnen GS besluiten het plan na overleg met deze belanghebbenden te wijzigen, zonder bovengenoemde procedure te doorlopen. Hierbij valt bijv. te denken aan aanpassing van de grens tussen beheertypen binnen het terrein van één beheerder. Daarnaast wordt er een werkwijze opgesteld voor het onderhouden en eventueel wijzigen van de landelijk afgesproken onderdelen van de natuurbeheerplannen of het stelsel. Dit betreft bijvoorbeeld de Index voor natuur en landschap, welke bij wijzigingen in verband met regels aangaande staatssteun ook ter goedkeuring moet worden aangemeld bij de Europese Unie. 1.5 Leeswijzer Hoofdstuk 2 van dit plan beschrijft op hoofdlijnen het bestaande Europese beleid, Rijksbeleid en provinciale beleid. In hoofdstuk 3 worden de algemeen geformuleerde beleidsdoelen vertaald naar meer concrete (operationele) doelen. In hoofdstuk 4 worden de subsidiemogelijkheden voor natuur- en landschapbeheer en de actuele beheertypenkaart en ambitiekaart besproken. Hoofdstuk 5 geeft per (beheer)type een overzicht van de oppervlakte in Flevoland. In de bijlagen zijn o.a. terreinbeschrijvingen opgenomen, met informatie ten behoeve van het te voeren beheer. blad 7 van 121

9 blad 8 van 121 Natuurbeheerplan Flevoland 2011

10 2 Beleidskader 2.1 Hoofdlijnen Rijksbeleid en Europees beleid Het doel van het natuur- en landschapbeheer is het behoud en de verbetering van de natuur- en landschapskwaliteit. Een belangrijke partner voor de provincie in het realiseren van het natuurbeleid is de rijksoverheid. Richtinggevend voor het nationale natuurbeleid zijn de internationale doelstellingen van het Biodiversiteitsverdrag, de Millenium Development Goals en het beleid van de Europese Unie. Het kabinet zet zich in om het verlies aan biodiversiteit een halt toe te roepen en bij te dragen aan de millenniumdoelen per Het wil er tevens voor zorgen dat er in 2020 duurzame condities zijn voor het voortbestaan van alle soorten en populaties die in 1982 van nature in Nederland voorkwamen. Onderdeel van het natuurbeleid vormen ook de inspanningen voor de verbetering van milieu en platteland door middel van agrarisch natuurbeheer. Nederland maakt daarbij gebruik van de doelen die in het Europese Plattelandsontwikkelingprogramma (POP2) zijn opgenomen. Een doel is het verhogen van duurzaam gebruik van landbouwgrond. Beheerders van landbouwgrond worden gestimuleerd om hun land zodanig te beheren dat natuur, milieu, landschap en klimaat er baat bij hebben. 2.2 Provinciaal beleid Het natuurbeleid in Flevoland richt zich op het bevorderen van de verscheidenheid aan natuurwaarden en het verder ontwikkelen ervan; daarbij inspelend op verschillen in hoogteligging, bodemsamenstelling of hydrologische omstandigheden (bijvoorbeeld kwel). Hoewel het ruimtelijk beleid in Flevoland in het landelijk gebied in grote lijnen gericht is op scheiding van functies, wordt waar dat de kwaliteit van de functies verhoogt, op lokaal niveau een integratie van functies voorgestaan. Dit betekent bijvoorbeeld dat in het kader van het provinciale leefgebiedenbeleid nadrukkelijk gewerkt wordt aan versterking van natuur op akkers. In de volgende paragrafen wordt voor verschillende natuurthema s het Europees en rijksbeleid kort weergegeven en vervolgens ingegaan op de uitwerking daarvan in Flevoland. 2.3 Nota Ruimte en Ecologische hoofdstructuur Belangrijk instrument voor de realisatie van de biodiversiteitdoelstellingen is de Ecologische Hoofdstructuur. De EHS is een netwerk van natuurgebieden, agrarische beheergebieden en verbindingszones. Hierbinnen kan de uitwisseling van soorten optimaal plaatsvinden en wordt de biodiversiteit verbeterd. De landelijke doelstellingen voor de EHS zijn verder uitgewerkt in de Nota Natuur voor mensen, mensen voor natuur (2000) en in de Nota Ruimte (2004). Elke provincie heeft van het rijk een taakstelling meegekregen om voor 2018 een hoeveelheid nieuwe natuur te realiseren en de huidige natuur te behouden. Om de doelstellingen te kunnen bereiken worden natuurgebieden veiliggesteld door middel van wetgeving, verwerving, inrichting en beheer. blad 9 van 121

11 Tot de taken en verantwoordelijkheden van de provincie behoort de regionale uitwerking van de Ecologische Hoofdstructuur door middel van het vaststellen van de begrenzing ervan. Verder heeft de provincie de verantwoordelijkheid voor het vaststellen van natuurdoelen voor de gebieden binnen de ecologische hoofdstructuur. De provincie heeft de Ecologische Hoofdstructuur planologisch begrensd in het Omgevingsplan Flevoland In dit natuurbeheerplan worden de natuurdoelen benoemd. De EHS is in provincie Flevoland binnendijks ongeveer ha groot 2.4 Natura 2000-gebieden in Flevoland De Europese Unie heeft zich ten doel gesteld uiterlijk in 2010 de achteruitgang van de biodiversiteit een halt toe te roepen. Onder meer door het realiseren van een netwerk van belangrijke natuurgebieden, het Natura 2000-netwerk, wil Europa dit doel bereiken. De Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn zijn belangrijke instrumenten om deze doelstelling te realiseren. In deze richtlijnen is bepaald dat de lidstaten speciale Natura 2000-gebieden voor de kwetsbaarste soorten en habitattypen aanwijzen: de Natura 2000-gebieden. Dit zijn gebieden die geschikt zijn om het duurzaam voortbestaan van de meest bedreigde soorten en habitattypen te verzekeren. Nederland draagt met 162 gebieden bij aan het realiseren van een Natura 2000-netwerk. Er zijn 141 gebieden aangewezen onder de Habitatrichtlijn en 80 gebieden onder de Vogelrichtlijn. Een flink aantal gebieden valt onder beide richtlijnen. Binnen de Provinciale grenzen van Flevoland liggen een negental Natura 2000-gebieden, namelijk het Vollenhovermeer als onderdeel van Natura2000-gebied de Wieden, IJsselmeer, Markermeer&IJmeer, Zwarte Meer, Ketelmeer&Vossemeer, Veluwerandmeren, Eemmeer&Gooimeer Zuidoever, Oostvaardersplassen en Lepelaarplassen. Deze Natura 2000-gebieden liggen volledig binnen de Ecologische Hoofdstructuur. Voor deze Natura gebieden zijn een aantal instandhoudingsdoelen gesteld, waarmee in het natuurbeheerplan rekening dient te worden gehouden. De aan te wijzen beheertypen dienen namelijk in overeenstemming te zijn met de instandhoudingsdoelstellingen van de Natura 2000-gebieden. De instandhoudingsdoelstellingen voor de verschillende gebieden zijn weergegeven in de aanwijzingsbesluiten op de website van het ministerie van Landbouw, natuur en voedselkwaliteit. 2.5 Leefgebiedenbenadering De leefgebiedenbenadering is een nieuwe beleidsstrategie voor soorten (LNV, 2007). Deze benadering wil maatregelen voor te beschermen soorten bundelen, zodat een grote groep soorten profiteren van de te nemen maatregel. Dit moet het soortenbeleid efficiënter maken en meer mogelijkheden bieden om een proactieve werkwijze te volgen. De leefgebiedenbenadering zet in op drie sporen: ruimtelijke ontwikkeling, natuurgebied en soort. Het spoor ruimtelijke ontwikkeling richt zich op gebieden met de nevenfunctie natuur. Bescherming van soorten via de leefgebiedenbenadering moet worden meegekoppeld met de uitwerking van de hoofdfunctie van een gebied. Met bescherming wordt hier bedoeld het bijdragen aan een duurzame instandhouding. Andere beleidsterreinen dan natuur zoals landbouw, stadsontwikkeling en nieuwbouw zijn enkele van deze hoofdfuncties die aangepast kunnen worden via dit spoor. Het tweede spoor, natuurgebied, wil het beheer van blad 10 van 121

12 natuurgebieden beter afstemmen op de hiervoor geselecteerde doelsoorten. Dit beleid wordt vorm gegeven via de grote terreinbeheerders en via Natura 2000, EHSbeleid en Europese LIFE-projecten. Deze aanpassingen voor soorten kunnen als verbreding gezien worden van de beheeropgave in natuurgebieden. Het derde spoor is de voortzetting van het klassieke soortenbeleid: het beleid gericht op afzonderlijke soorten, waar dat noodzakelijk is. Hierbij gaat het om projecten en programma s die als hoofddoel het behoud van afzonderlijke soorten hebben. Ook combinaties van soorten die tegelijkertijd worden beschermd kunnen hieronder vallen. De provincie Flevoland heeft deze leefgebiedenbenadering uitgewerkt voor het grondgebied van de provincie en daarbij vier deelprogramma s onderscheiden, parapluprojecten genaamd: 1. Waternetwerken in de oostrand 2. Biodiversiteit verbonden 3. Akkernatuur 4. Rugstreeppaddenmanagementplan De onderdelen 1 en 2 zijn vooral van belang voor de natuurbeheertypen van natuurgebieden, de onderdelen 3 en 4 voor agrarische en landschapbeheertypen. 2.6 Agenda Vitaal Platteland en ILG Het rijk heeft zijn beleid voor het landelijk gebied vastgelegd in één integraal beleidskader Agenda voor een Vitaal Platteland (AVP). De AVP bevat de visie op een leefbaar, vitaal en duurzaam platteland met opgaven voor economische, ecologische en sociaal-culturele aspecten van het platteland. De beleidsopgaven die hieruit voortvloeien staan in het Meerjarenprogramma Vitaal Platteland (MJP), een uitvoeringsprogramma voor de uitvoering van de nationale doelen. Met het uitbrengen van deze agenda met bijbehorend meerjarenprogramma wordt minder beleid en meer samenhang en uitvoering op gebiedsniveau beoogd. De rol van de provincies is daarbij versterkt. Sinds 1 januari 2007 is het Investeringsbudget Landelijke Gebied (ILG) van kracht. Voor elk nieuw idee om het platteland vitaal te houden, opnieuw subsidie aanvragen bij het Rijk, is sinds de invoering van ILG niet meer nodig. Een flink aantal subsidieregelingen is in één klap vervangen. In plaats daarvan is er één budget, het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG). Alle gebiedsgerichte rijksdoelen uit het Meerjarenprogramma Vitaal Platteland worden via het ILG uitgevoerd. In het ILG zijn financiële middelen voor natuur (waaronder de ecologische hoofdstructuur), recreatie, landschap, landbouw en milieu (bodemsanering) samengebracht. In het kader van ILG wordt het huidige Programma Beheer (voorloper van het nieuwe subsidiestelsel Natuur- en Landschapbeheer) onder verantwoordelijkheid van de provincies uitgevoerd. De benadering van het ILG is gericht op een brede inzet van samenhangende gebiedsgerichte acties, met mogelijkheden voor maatwerk. Dit komt ook in het nieuwe subsidiestelsel terug. blad 11 van 121

13 blad 12 van 121 Natuurbeheerplan Flevoland 2011

14 3 Natuur- en Landschapsdoelen in de provincie Flevoland 3.1 Natuurbeheer De grootste oppervlakte aan natuurterrein in Flevoland valt binnen de EHS. Doel van de EHS is het realiseren van een landelijk samenhangend netwerk van natuurgebieden, dat voldoende leefruimte biedt voor de soorten die van nature in Nederland voorkomen. De EHS bedraagt in Flevoland binnendijks ca ha. De robuustheid, samenhang en specifieke kwaliteiten van de EHS zijn nog te gering. De ambitie van de provincie is om de EHS en het Natura2000 netwerk een robuustheid te geven die voldoet aan de opgaven vanuit de Europese Unie en het Rijk. Hierbij richt de provincie zich op het realiseren van een robuust systeem dat past bij de abiotische kwaliteiten van Flevoland, dus op natte voedselrijke natuur. Het zwaartepunt in het natuurbeheer ligt dan ook bij het in stand houden en verder ontwikkelen van de natuurwaarden voor moerassen, open water, natte bosgebieden en het open agrarisch gebied. Het natuurbeheerplan is een instrument waarmee tot op gebiedsniveau uitwerking wordt gegeven aan de provinciale doelen. Subsidie voor natuurgebieden vanuit het subsidiestelsel Natuur- en landschapbeheer is in Flevoland alleen voor de natuurgebieden op het land beschikbaar. 3.2 Agrarisch natuurbeheer Onder agrarisch natuurbeheer wordt verstaan het ontwikkelen en/of in stand houden van natuurwaarden op landbouwgrond door middel van een aangepast beheer. De provincie zet het instrument agrarisch natuurbeheer in ter versterking van het provinciale soortenbeleid en voor het behoud van bijzondere landschappelijke kwaliteiten. Hierbij ligt de focus vooral op soorten waarvoor Flevoland een speciale verantwoordelijkheid heeft, zoals soorten van de leefgebieden 'agrarisch gebied', 'moeras' en 'kustzone'. De doelstellingen voor agrarisch natuurbeheer zijn: 1. Het beheren van minimaal 35 poelen in de Noordoostpolder ten behoeve van de Rugstreeppad. Dit gewenste aantal poelen komt naar voren uit onderzoek van RAVON naar deze soort in de Noordoostpolder. 2. Instandhouding van ruim 1300 ha ganzenopvanggebied in Flevoland. 3. Behoud of bereiken van een weidevogeldichtheid van tenminste 50 broedparen per 100 hectare, in minimaal twee begrensde weidevogelgebieden. 4. Ontwikkelen en beheren van vier kerngebieden met gezonde populaties van akkervogels met een dichtheid van minimaal 50 broedparen akkervogels per 100 hectare. In gebieden met gemengd grondgebruik en een doelstelling voor zowel akker- als weidevogels geldt een gecombineerde doelstelling van 50 broedparen akker- en weidevogels per 100 hectare. Om deze doelen te realiseren wordt sterk geselecteerd op de gebieden waar subsidie agrarisch natuurbeheer kan worden aangevraagd en op de beheerpakketten waarvoor subsidie kan worden aangevraagd. Selectiecriteria zijn: blad 13 van 121

15 1. De mate waarin agrarisch natuurbeheer in het gebied kan bijdragen aan natuurdoelen van rijk en provincie 2. Aanwezigheid agrarische natuurvereniging/belangstelling bij boeren 3. Continuïteit in beheer Om de effectiviteit van het agrarisch natuurbeheer te vergroten geldt voor de meeste vormen van agrarisch natuurbeheer dat alleen subsidie kan worden aangevraagd als meerdere boeren samen werken aan de uitvoering van een collectief beheerplan. Voor Flevoland is een jaarlijks budget beschikbaar voor ongeveer 500 ha agrarisch natuurbeheer (daarnaast financiert het ministerie van LNV de opvang van overwinterende ganzen). Dit is in verhouding tot andere provincies gering. De provincie heeft in principe overeenstemming bereikt over een verdubbeling tot ongeveer ha agrarisch natuurbeheer. 3.3 Landschapbeheer De hele provincie Flevoland is de twintigste eeuw ontstaan door inpoldering van delen van het IJsselmeer. Vele bouwkundige objecten en landschappelijke structuren herinneren aan deze inpolderings- en ontginningsfase en zijn nog steeds in het landschap zichtbaar. De voormalige eilanden Urk en Schokland en de voormalige haven Oud-Kraggenburg herinneren aan de Zuiderzeegeschiedenis. Tezamen heeft dit geleid tot een zeer kenmerkend landschap. Het karakter en de herkenbaarheid van dit landschap dreigt geleidelijk verloren te gaan. Daarom wil de provincie de elementen die een wezenlijk onderdeel van het polderconcept vormen behouden en versterken en deze inzetten als ruimtelijke kwaliteit ter versterking van nieuwe ontwikkelingen. Deze elementen worden als kernkwaliteiten beschouwd. Naast kernkwaliteiten worden basiskwaliteiten onderscheiden, waaronder dorpsbosjes, bepaalde wegbeplantingen en erfbeplantingen. Deze en andere kleine landschapselementen zijn niet alleen voor het landschappelijk beeld maar ook vanwege hun ecologische waarde van groot belang voor het landschap. In Flevoland geldt dit ondermeer voor poelen, rietzomen en natuurvriendelijke oevers. De subsidieverordening natuur- en landschapbeheer biedt mogelijkheden voor het subsidiëren van het beheer van landschapselementen. Het gaat hierbij om groenblauwe landschapselementen, historische gebouwen, aardwerken en recreatieve landschapselementen. Voor het beheer van landschapselementen worden slechts in beperkte mate subsidiemogelijkheden geboden, vanwege het geringe budget dat hiervoor beschikbaar is. blad 14 van 121

16 4 Subsidiestelsel Natuur- en Landschapbeheer 4.1 Subsidieverordeningen Het Subsidiestelsel Natuur- en Landschapbeheer kent twee verordeningen: Subsidieverordening Natuur- en Landschapbeheer en Subsidieverordening Inrichting Landelijk Gebied. Voor het beheer van natuur, agrarische natuur en landschapselementen kunnen beheerders in aanmerking komen voor een beheersubsidie. Deze subsidie wordt geregeld in de Subsidieverordening Natuur- en Landschapbeheer Flevoland (SVNL) die op door Provinciale Staten van provincie Flevoland is vastgesteld en op 7 januari 2010 is gewijzigd. Dit stelsel vervangt per 1 januari 2010 de provinciale subsidieregeling Agrarisch natuurbeheer (PSAN). Met ingang van 1 januari 2011 wordt ook de provinciale subsidieregeling Natuurbeheer (PSN) vervangen door de Subsidieverordening Natuur- en Landschapbeheer Flevoland (SNL). Subsidie voor inrichting of aanleg van nieuwe natuur of voor een kwaliteitsverbetering van bestaande natuur wordt geregeld in de Subsidieverordening Inrichting Landelijk gebied. Het nieuwe subsidiestelsel gaat uit van een eenvoudige manier van aanvragen, zo weinig mogelijk regels, vertrouwen in de beheerder en minimale administratieve lasten. De Dienst Regelingen (DR), de Dienst Landelijk Gebied (DLG) en de Algemene Inspectiedienst (AID) zijn belast met de uitvoering van de regeling. In de regelingstekst en op / worden de subsidieverordeningen uitgelegd en staat wie voor subsidie in aanmerking komt en hoe de subsidie moet worden aangevraagd. 4.2 Beheertypenkaart en Ambitiekaart De subsidiemogelijkheden in dit natuurbeheerplan zijn door begrenzing van beheertypen vastgelegd op de beheertypenkaart en de ambitiekaart. Op de beheertypenkaarten staat aangegeven welke natuurterreinen of landschapselementen voor beheersubsidie in aanmerking kunnen komen. Ook de agrarisch beheertypen staan op een beheertypenkaart weergegeven. De beheertypenkaarten sturen het beheer en zijn de basis voor de beoordeling, voorafgaand aan de toekenning van de beheersubsidie. Met de beheertypenkaarten stimuleert de provincie de instandhouding van de op die kaart aangegeven beheertypen. Op de ambitiekaart staan de gewenste beheertypen van natuurterreinen over circa 10 jaar weergegeven. Op deze manier wordt duidelijk gemaakt waar binnen een periode van circa 10 jaar nog nieuwe natuur aangelegd moet worden of waar een kwaliteitsverbetering nodig is. Het verschil tussen de ambitiekaart en de beheertypenkaart geeft weer of er gebruik kan worden gemaakt van een subsidie voor inrichting of kwaliteitsverbetering (ook wel investeringssubsidie genoemd). Op de beheertypenkaart kan nu bijvoorbeeld bos zijn aangegeven, terwijl op de ambitiekaart moeras staat. Voor de verandering van bos naar moeras kan nu gebruik worden gemaakt van de subsidie voor kwaliteitsverbetering. De begrenzing van de natuurterreinen van de ambitiekaart is in principe identiek aan de beheertypenkaart. Voor agrarisch natuurbeheer en landschapbeheer is geen ambitiekaart opgesteld. blad 15 van 121

17 Aan de genoemde kaarten ligt het informatiemodel natuurbeheer (IMNAB) ten grondslag. Dit is een database waarin de gegevens worden opgeslagen en voor alle provincies en de uitvoeringsinstanties uniform is. Hierdoor vindt er een eenvoudige en snelle gegevensuitwisseling plaats en wordt ook de subsidietoekenning makkelijker dan in het verleden. De beheertypenkaarten en de ambitiekaart zijn opgesplitst in drie delen: Noordoostpolder, Oostelijk Flevoland en Zuidelijk Flevoland. De zoekgebieden voor landschapbeheer zijn op een aparte kaart weergegeven, omdat de zoekgebieden verschillende beheertypen kunnen overlappen. De beheertypenkaarten en de ambitiekaart zijn weergegeven in bijlage 3 t/m Natuurbeheer Op de beheertypenkaart en de ambitiekaart staat aangegeven welke gebieden voor subsidie in aanmerking kunnen komen (zie bijlage 3). Per perceel is één natuurbeheertype toegekend en een beheerder komt alleen voor financiering van het toegekende beheertype in aanmerking. Voorwaarde is dat niet meer dan 20% van de oppervlakte van het (natuur)beheertype dat op de beheertypenkaart staat vermeld een afwijkend beheer kent. Indien er nog geen bestaand natuurbeheertype aanwezig is, wordt het op de kaart als type N00.01 of N00.02 aangegeven. Dit betekent dat hier inrichting of omvorming naar een gewenst beheertype nodig is. Deze gronden kunnen voor een subsidie voor inrichting of omvorming in aanmerking komen. Nadat de inrichting of omvorming is uitgevoerd, kunnen de gronden in aanmerking komen voor een beheersubsidie. N00.01 geeft aan dat percelen worden ingericht als nieuwe natuur ten behoeve van de uitbreiding van de EHS. N00.02 geeft alle andere situaties aan waar inrichting/ omvorming aan de orde is. In principe worden alle natuurgebieden op de beheertypenkaart weergegeven. Op de ambitiekaart worden alleen de natuurgebieden weergegeven waarvan het beheertype anders is dan op de beheertypenkaart (met andere woorden: als er een verschil is tussen de actuele situatie en de ambitie). Het onderscheid naar ligging in of buiten EHS en verschil tussen bestaande natuur en al ingerichte nieuwe natuur is niet gemaakt. Met bestaande natuur wordt hier bedoeld een terrein dat een natuurfunctie heeft en ook als zodanig is ingericht. Onder nieuwe natuur wordt verstaan uitbreiding van de EHS op landbouwgrond zoals opgenomen in het Omgevingsplan Flevoland 2006 en waar nog geen inrichting heeft plaatsgevonden. Bijlage 2 geeft een overzicht van de geplande uitbreiding van de EHS in Flevoland (per 2006). De op deze kaart als nieuwe natuur begrensde percelen zijn de percelen als bedoeld in artikel 6 van de Regeling Inrichting Landelijk Gebied. Recreatietoeslag Voor natuurterreinen waaraan in dit natuurbeheerplan een beheertype is toegekend kan subsidie voor een recreatiepakket worden aangevraagd als het terrein aan de volgende voorwaarden voldoet: 1 Het natuurterrein is opengesteld voor publiek en bevat voldoende wegen, vaarwegen en paden, die recreatief gebruik mogelijk maken; 2 De beheerder van het natuurterrein onderhoudt de onder punt 1 bedoelde wegen, vaarwegen en paden; 3 De beheerder van het natuurterrein verleent indien van toepassing medewerking aan de aanleg, markering en het beheer van doorgaande routes blad 16 van 121

18 voor wandelen en fietsen in het kader van de landelijke lange afstandswandel paden (LAW s) en lange fietsroutes (LF). In bijlage 6.1 staan de afgesloten terreinen weergegeven. Voor deze terreinen geldt geen recreatietoeslag. Samenwerking Met de beheertypenkaart en de ambitiekaart heeft een eerste afstemming tussen beheerdoelen plaatsgevonden. Uiteraard is het primair een verantwoordelijkheid van de beheerders om waar nodig samen te werken om een optimale natuurkwaliteit te realiseren. In de hierna volgende tabel (tabel 1) staan een aantal terreinen aangegeven waar samenwerking door beheerders gewenst is, vooral gericht op de uitwisseling van soorten. Een ander thema waar samenwerking nodig kan zijn is het waterpeilbeheer. Terrein 1 Beheerder en beheertype Staatsbosbeheer N16.01Droog bos met productie Staatsbosbeheer N16.01Droog bos met productie Terrein 2 Roggebotzand Reve- Abbert Roggebotzand Roggebotstaete Beheerder en beheertype Stichting Flevolandschap N14.03Haagbeuken en essenbos Stichting de Voorde N14.03Haagbeuk en essenbos; N12.02 kruiden- en faunarijk grasland; N04.02 Zoete plas Locatie van samenwerking Uitwisseling ter hoogte van Hanzeweg Uitwisseling tussen deze aangrenzende terreinen Spijk en Bremerberg Praamweg gebied Natuurpark Lelystad Verbindingsz one Oostvaarders -plassen - Lepelaarplas sen Staatsbosbeheer N14.01Overstromi ngs-bos Staatsbosbeheer N16.02Vochtig bos met productie Stichting Flevolandschap N14.03Haagbeuk en essenbos Stichting Flevolandschap N05.01Moeras Harderbos Ooievaarplas Gelderse hout Verbinding szone Oostvaard ersplassen - Lepelaarpl assen Natuurmonumenten N14.03Haagbeuken - en essenbos Stichting Flevolandschap N14.03Haagbeuken - en essenbos N04.02Zoete plas Staatsbosbeheer N14.03Haagbeuk en essenbos Staatbosbeheer N01.03Rivier en moeraslandschap Tabel 1: gewenste samenwerking tussen terreinbeheerders Aansluiting van gebieden ter hoogte van Strandgapertocht Aansluiting onder A6 door via Lepelaartocht Onder A6 door. Ter hoogte van de Grote vaartweg Agrarisch natuurbeheer Onder agrarisch beheer wordt verstaan het ontwikkelen en/of in stand houden van natuurwaarden op landbouwgrond door middel van een aangepast beheer. In deze blad 17 van 121

19 paragraaf wordt beschreven hoe de subsidiemogelijkheden voor het agrarisch natuurbeheer op de beheertypenkaart zijn begrensd. Een overzicht van alle beheertypen agrarische natuur en beheerpakketten agrarische natuur die in dit natuurbeheerplan worden begrensd, is opgenomen in bijlage 12 Overzicht beheertypen volgens Index voor natuur en landschap. Voor een inhoudelijke beschrijving van alle beheertypen wordt verwezen naar De Index onderscheidt 5 beheertypen agrarische natuur (weidevogelbeheer A01.01, akkervogelbeheer A01.02, ganzenbeheer A01.03, botanisch graslandbeheer A02.01 en botanisch akkerbeheer A02.02). Voor 4 beheertypen zijn in dit beheerplan gebieden begrensd. Het beheertype botanisch akkerbeheer A02.02 wordt niet opengesteld Ieder beheertype bestaat weer uit meerdere agrarische beheerpakketten. Per beheertype kan een beheerder kiezen uit de pakketten die zijn opengesteld. (Deze staan genoemd in [botanisch grasland], [landschapselementen] en bijlage 8 [collectief beheer]). Op dezelfde grond kunnen niet tegelijkertijd meerdere beheerpakketten worden uitgevoerd. De pakketten mogen niet overlappen. Een uitzondering geldt voor het beheertype ganzenfoerageergebied (A01.03) dat mag samenvallen met het beheertype weidevogelgebied of het beheertype akkerfaunagebied. In dit natuurbeheerplan is in totaal 476 hectare beschikbaar voor agrarisch natuurbeer en 1345 hectare voor ganzenbeheer. Voor agrarisch natuurbeheer heeft de provincie in principe overeenstemming bereikt over een verdubbeling tot ongeveer ha. Op de beheertypekaart zijn de percelen begrensd waarop agrarisch natuurbeheer kan worden gesubsidieerd. Bij de begrenzing van deze percelen op kaart wordt verschil gemaakt tussen 1 op 1 begrenzing en contouren. Voor agrarisch natuurbeheer staat op de beheertypenkaart aangegeven welke percelen voor subsidie in aanmerking komen. 1 op 1 begrenzing Onder 1 op 1 begrenzing wordt verstaan dat het aantal hectares waarvoor subsidie kan worden aangevraagd, even groot is als de totale oppervlakte van het begrensde gebied. In deze gebieden wordt uiteindelijk gestreefd naar een gebiedsdekkend beheer. Dit geldt voor het botanisch graslandbeheer op de Zwartemeerdijk. Contouren Een contour houdt in dat voor een gebied één beheertype wordt aangewezen, maar dat voor de subsidiëring van het beheer minder hectares beschikbaar zijn dan de totale oppervlakte van het gebied. Afhankelijk van de vraag of in een dergelijk gebied hectares voor beheer beschikbaar zijn, kan men dus voor subsidie in aanmerking komen. Bij elk van deze agrarische beheertypen horen meerdere agrarische beheerpakketten (zie Index voor natuur en landschap). Per perceel kunnen er meerdere pakketten zijn waarvoor een beheerder subsidie kan aanvragen. Bij een subsidieaanvraag zal men echter een keuze moeten maken voor één van de beheerpakketten. De contouren van de agrarische beheertypen kunnen met elkaar overlappen. Op dezelfde plaats kan echter maar één beheerpakket worden afgesloten. Een uitzondering hierop zijn pakketten van het beheertype Ganzenfoerageergebied, die wel op dezelfde plaats kunnen worden gecombineerd met pakketten van de beheertypen Weidevogelgebied of Akkerfaunagebied (cumulatie). Agrarisch natuurbeheer is mogelijk binnen de volgende contouren: blad 18 van 121

20 Beheertype A01.01: Weidevogelgebied W1 t/m W6 Beheertype A01.02: Akkerfaunagebied A1 t/m A6 Beheertype A01.03: Ganzenfoerageergebied G1 en G2 Subsidie kan alleen worden aangevraagd op basis van een collectief beheerplan. De nummers (W1 enz.) verwijzen naar de gebieden in kaart 5A t/m 5C. Hieronder volgt per agrarisch beheertype een beschrijving van de contouren uit de beheertypenkaart. Beschikbaar (ha) Beschikbaar (bij benadering) bij uitbreiding budget* Akker (faunaranden) Weidevogelbeheer (nestbescherming) Botanisch beheer Poelen (agrarisch landschapbeheer) Sub-totaal Ganzenfoerageergebied Totaal * de overeengekomen uitbreiding met 500 ha moet nog definitief worden vastgesteld Weidevogelgebied Begrensde weidevogelgebieden: Beheertype A01.01 Flevoland is geen typische weidevogelprovincie. Er zijn geen grote aaneengesloten weidegebieden. Het aandeel blijvend grasland is relatief gering. Veel grasland rouleert als kunstweide in vruchtwisseling met akkerbouwgewassen. De ontwatering is diep. Achter de dijken komen plaatselijk als gevolg van dijkskwel vochtige, opdrachtige gronden voor. Dit is o.a in de kop van de Noordoostpolder het geval. Alleen hier komt plaatselijk een dichtheid van ca. 6 broedpaar grutto/100 ha voor. Flevoland richt zich daarom niet op (zeer) kritische weidevogels, maar op geschikte leefgebieden voor overige karakteristieke weidevogels, veelal in combinatie met akkervogels. Dit betekent dat er geen specifieke opgave geldt voor aantallen broedparen grutto. In bijlage 11 is een lijst opgenomen met soorten die tot de akker- en weidevogels worden gerekend. Voor alle weidevogelgebieden geldt dat alleen subsidie aangevraagd kan worden op basis van een collectief beheerplan (zie 4.3). Achtereenvolgens betreft dit de weidevogelgebieden Kop van de Nop (W1), Ettelandseweg (W2), Zwartemeerdijk (W3), omgeving Schokland (W4) en Rivierduingebied (W5) en Oostkant Flevoland (W6). In bijlage 8 staan de beheerpakketten vermeld die kunnen worden aangevraagd. Voor dit beheertype is voor ca. 35 ha subsidie beschikbaar Akkerfaunagebied (akkervogels) Begrensde akkerfaunagebieden: Beheertype A01.02 Flevoland kent verschillende gebieden met een redelijke verscheidenheid aan broedende akkervogels. Grofweg betreft het de randen van Noordelijk Flevoland, het centrale deel van Zuidelijk Flevoland en enkele gebieden in oostelijk Flevoland. Hier broeden onder meer rode lijstsoorten als Bontbekplevier, Grauwe kiekendief, blad 19 van 121

21 Kwartel, Kwartelkoning, Patrijs en Veldleeuwerik. Ook is er een redelijke dichtheid aan overwinterende akkervogels, hoewel er in grote delen van de provincie s winters weinig voedsel en dekking voor akkervogels is. In bijlage 11 is een lijst opgenomen met soorten die tot de akker- en weidevogels worden gerekend. Er zijn goede mogelijkheden om akkernatuur in Flevoland te versterken, doordat de landschappelijke uitgangssituatie goed is. Met voldoende aangepast beheer is al een flinke kwaliteitsverbetering van akkernatuur te realiseren. Om de gewenste kwaliteit te kunnen realiseren geldt voor alle akkervogelgebieden dat alleen subsidie aangevraagd kan worden op basis van een collectief beheerplan (zie 4.3). In bijlage 8 staan de beheerpakketten vermeld die kunnen worden aangevraagd. In Flevoland zijn 6 akkerfaunagebieden aangewezen respectievelijk Kop van de Nop (A1), Zwartemeerdijk (A2), Rivierduingebied (A3), zuidelijk Flevoland (A4), Oostkant Flevoland (A5) en Schokland (A6). Voor de akkerfaunagebieden wordt onderscheid gemaakt in zand- en kleigebieden. De gebieden in Flevoland worden tot de kleigebieden gerekend. Voor dit beheertype is voor ca. 430 ha subsidie beschikbaar Ganzenfoerageergebied Flevoland is Nationaal en Europees een belangrijke provincie voor overwinterende grauwe ganzen, kolganzen, rietganzen en brandganzen. Rotganzen worden slechts incidenteel waargenomen. s Winters verblijven in Flevoland naar schatting ca grauwe ganzen, maximaal ca kolganzen, ca brandganzen en 1500 rietganzen. Grauwe ganzen en kolganzen komen overal in de provincie voor en foerageren op graslanden, graanpercelen en oogstresten (bieten). De brandganzen foerageren gedurende de winterperiode in Zuidelijk Flevoland en het noordwesten van de Noordoostpolder, vooral op graslanden en graanpercelen (voornamelijk in en rond de Oostvaardersplassen). De rietganzen concentreren zich in het begin van de winter op percelen met oogstresten in de Noordoostpolder om later in de winter over te stappen op graslanden en graanpercelen verspreid in Flevoland. Begrensde ganzenfoerageergebieden: Beheertype A01.03 Om schade aan landbouwgewassen te beperken is het van belang dat er voor de overwinterende ganzen voldoende alternatief voedsel beschikbaar is. Naast de opvangfunctie van het natuurgebied Oostvaardersplassen heeft de provincie op basis van de door LNV opgestelde spelregels 1345 ha ganzenfoerageergebied aangewezen in het agrarisch gebied. Het gaat om twee gebieden namelijk Kop van de Nop (G1) en Rivierduingebied (G2) waar agrariërs een beheerpakket voor overwinterende ganzen kunnen afsluiten. Subsidie kan alleen aangevraagd worden op basis van een collectief beheerplan (zie 4.3). In bijlage 8 staan de beheerpakketten vermeld die kunnen worden aangevraagd. Voor dit beheertype is voor ca ha subsidie beschikbaar Botanisch waardevol grasland Begrensde botanisch waardevolle graslanden: Beheertype A02.01 In Flevoland komen geen botanisch waardevolle landbouwpercelen voor. blad 20 van 121

22 Zoals bij de weidevogelgebieden al is aangegeven kent Flevoland naar verhouding weinig blijvend grasland in normaal agrarisch gebruik. De beheerpakketten voor botanisch waardevol grasland richten zich op een verhoging van de algemene botanische kwaliteit van zowel percelen als perceelsranden. Behalve een grotere verscheidenheid aan planten, zijn deze graslanden ook van belang voor vlinders, andere insecten, vogels en kleine zoogdieren. Op de van nature voedselrijke en goed ontwaterde bodems vergt de ontwikkeling van kruiden- en faunarijk grasland of glanshaverhooiland een lange ontwikkeltijd. Zowel de provincie als de agrarische beheerder kan het beheer moeilijk voor zo n lange periode vastleggen, waardoor de kans op een goed natuurresultaat beperkt is. Binnen het agrarisch natuurbeheer in Flevoland speelt botanisch beheer dan ook een ondergeschikte rol. De beste mogelijkheden doen zich voor op agrarisch beheerde dijktaluds die een minder prominente rol spelen in de agrarische bedrijfsvoering. Een gedeelte van de Zwartemeerdijk is aangewezen als botanisch waardevol grasland. Beheerpakketten botanisch waardevol grasland De volgende beheerpakketten kunnen hier worden opengesteld: Beheerpakket A : Botanisch weiland Beheerpakket A : Botanisch hooiland Beheerpakket A : Botanische weide- of hooilandrand Voor dit beheertype is voor 11 ha subsidie beschikbaar Landschapbeheer Voor het beheer van landschapselementen kunnen twee subsidies worden verstrekt: een subsidie landschapsbeheer en een subsidie agrarisch landschapsbeheer. Een subsidie landschapsbeheer kan worden verstrekt voor landschapselementen die zijn gelegen in natuurterreinen. Een subsidie agrarisch landschapsbeheer kan worden verstrekt voor landschapselementen die zijn gelegen in agrarisch gebieden Subsidie landschapbeheer Voor de subsidie landschapbeheer komen alleen landschapselementen die beeldbepalend zijn en ook als zodanig afzonderlijk van het omliggende beheertype beheerd kunnen worden in aanmerking. Sommige landschapselementen maken bijvoorbeeld onderdeel uit van een omliggend natuurbeheertype, zoals lanen die vergroeid zijn met het aangrenzende bos en als zodanig niet meer herkenbaar zijn. Deze landschapselementen komen dan niet voor een beheersubsidie in aanmerking. In dat geval telt de oppervlakte van het landschapselement mee met het aangrenzende natuurbeheertype. Hierbij is wel de voorwaarde dat niet meer dan 20% van dat natuurbeheertype een afwijkend beheer kent. Een beheersubsidie is ten slotte alleen mogelijk voor reeds bestaande landschapselementen Subsidie agrarisch landschapbeheer Ook in het agrarisch gebied zijn diverse landschapselementen aanwezig. Voor deze elementen kan zowel door agrariërs als terreinbeherende organisaties een beheersubsidie worden aangevraagd. In Flevoland zijn alleen de landschapselementen van de terreinbeherende organisaties en de elementen die in blad 21 van 121