Rekenkamercommissie Land van Heusden en Altena t.a.v. de heer K. Martens. Geachte commissie, uw brief, kenmerk

Transcriptie

1 I,rf /: iamtni'.'clirhi. 11 i.il-mhm I bn.v.v UI SAMENWERKENDE GEMEENTEN AALBURG WERKENDAM WOUDRICHEM Rekenkamercommissie Land van Heusden en Altena t.a.v. de heer K. Martens Geachte commissie, Van u hebben wij per op 28 januari 2015 het uitgevoerde onderzoek van de Rekenkamercommissie Land van Heusden en Altena mogen ontvangen. Dit onderzoek, genaamd 'Volkshuisvesting en de gemeenteraad - lioe verhouden die zich tot elkaar' is uitgevoerd in de gemeenten Aalburg, Werkendam en Woudrichem en bevindt zich thans in de fase van het bestuurlijk wederhoor. Bestuurlijk wederhoor (algemene reactie) In het kader van het door u uitgevoerde onderzoek vraagt u aan de afzonderlijke colleges om een bestuurlijke reactie op de inhoud van uw onderzoeksrapprt te geven. Uw bevindingen betreffen de Volkshuisvesting in alle drie de gemeenten in het Land van Heusden en Altena. In het bijzonder betreft het de afspraken rondom de prestatieafspraken en de rol van de gemeenteraden daarbij. Omdat deze prestatieafspraken door de drie gemeenten in gezamenlijkheid zijn opgesteld en worden uitgevoerd, hebben wij er voor gekozen om ook een gezamenlijke reactie aan u terug te sturen. Hierna gaan wij kort in op de veranderende rol van de gemeenten en de corporaties, de bestuurlijke voornemens en de betrokkenheid daarbij van de afzonderlijke raden. Bestuurlijk wederhoor (individuele reactie gemeente Woudrichem) Los van de algemene en gezamenlijke reactie, zoals die in deze brief beschreven staat, vraagt de gemeente Woudrichem nog specifiek uw aandacht voor het volgende: Op pagina 17 en 18 van de Nota van bevindingen wordt de voorlichtingsbijeenkomst aangehaald die is gehouden met het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) in relatie tot de financiële positie van de corporaties en de garantstellingen door de gemeenten. De gemeente Woudrichem heeft daarbij het voortouw genomen om op het terrein van de WSW-garantstellingen tot nadere afspraken te komen. Dit heeft geresulteerd in een brief aan alle corporaties waarin de nieuwe afspraken zijn vastgelegd, vergezeld van een notitie waarin deze afspraken zijn beschreven. In onze raadsinformatiebrief d.d. 29 oktober 2013, die u als bijlage bij deze brief aantreft, hebben wij de leden van de raad van de gemeente Woudrichem daarover geïnformeerd. Wij vragen u langs deze weg 0111 de Nota van bevindingen op dat punt aan te vullen. Veranderende rol overheid en woningbouwcorporaties Wij zijn het met u eens dat de in 2012 ingezette weg naar een intensievere samenwerking tussen gemeenten en corporaties een positieve ontwikkeling is geweest. Door de veranderende rol van de gemeente en de corporatie is deze samenwerking aan verandering onderhevig en zal in de toekomst ook leiden tot andere afspraken. Om die reden hebben wij dit ook al aangegeven aan de gemeenteraden in december 2014 (Werkendam en Woudrichem) en januari 2015 in een raadsinformatiebrief. Een afschrift van deze raadsinformatiebrief treft u als bijlage bij deze brief aan. ÜHimiHHHHHBBHBMi Onderwerp Ons kenmerk Reactie college van B. en W. rapportage rekenkamercommissie LHA uw brief, kenmerk uw van 28 januari ons kenmerk onderwerp Reactie college van B. en W. rapportage rekenkamercommissie LHA. behandelaar Jan van Soest doorkiesnummer bijlagen 1 afschrift raadsinformatiebrief d.d. 29 oktober 2013 en 16 december kopie aan R. de Graaf (gemeente Werkendam) M. Huijbregts (gemeente Aalburg). Gemeente Woudrichem Raadhuisplein CP Woudrichem Postbus ZG Woudrichem T F E gemeente@woudrichem.nl W

2 Raadsinformatiebrief In deze raadsinformatiebrief hebben wij aangegeven dat wij het komend jaar inzetten op het maken van afspraken over een beperkt aantal thema's waarbij het accent verschuift. Dit jaar willen wij en de woningcorporaties concreet vier thema's integraal oppakken. Deze thema's zijn Woningvoorraad op orde, Zorgeloos grijs worden, Woonladder en Woonruimte verdelen. Om met de gewijzigde wet- en regelgeving afspraken met de corporaties te kunnen maken dient er een grondslag te liggen in een woonvisie. Om die reden wordt er dit jaar een regionale woonvisie opgesteld door de gezamenlijke gemeenten en de woningbouwcorporaties in het Land van Heusden en Altena. Vooruitlopend hierop wordt tevens gekeken naar de wijze waarop wij de gemeenteraad hierbij kunnen betrekken en de hieruit voortvloeiende financiële en personele consequenties. Conclusie Samengevat delen wij uw mening dat er een goede basis is voor wat betreft de samenwerking tussen de gemeenten en de woningbouwcorporaties. Daarnaast zijn wij met u eens dat deze samenwerking altijd beter kan. In onze raadsinformatiebrief hebben wij om die reden ook aangegeven dat wij dit jaar aan de slag gaan met een gezamenlijke woonvisie en nieuwe prestatieafspraken. Graag gaan wij naar aanleiding van de bevindingen van uw commissie in gesprek met de gemeenteraden om te bezien op welke wijze wij de gemeenteraden (binnen de bestaande middelen en mogelijkheden) in de toekomst beter kunnen informeren over de Volkshuisvesting in het Land van Heusden en Altena. Daarnaast wordt er van onze zijde ook gekeken naar de wijze waarop wij de gemeenteraden kunnen betrekken bij de totstandkoming van de regionale woonvisie. Namens de colleges van burgemeester en wethouders van de gemeenten Aalburg, Werkendam en Woudrichem, burgemeester en wethouders van de gemeente Woudrichem, de secretaris, de burgemeester, A.G. Dolislager R. Bergsma, loco-bürgemeester 2

3 Onderwerp Prestatieovereenkomst Wonen in het Land van Heusden en Altena Van de raad gevraagde actie Kennisnemen van deze informatie. VERZONDEN 1 9 DEC Geachte leden van de raad, Inleiding In 2012 tekenden de wethouders Volkshuisvesting van de gemeenten Aalburg, Werkendam en Woudrichem en de corporatiedirecteuren van Woonlinie, Woonservice Meander en woonstichting Land van Altena de prestatieovereenkomst Wonen Met deze regionale prestatieovereenkomst committeerden de zes partijen zich aan de belofte "Passend en prettig wonen in het Land van Heusden en Altena, wij zorgen ervoor." Aangezien de regionale overeenkomst eind dit jaar ailoopt, -willen wij u met deze raadsinformatiebrief informeren over de opbrengst van de huidige afspraken. Tevens geven wij in het licht van de veranderende wet- en regelgeving een voorstel tot een nieuwe prestatieovereenkomst Aanpak Terugblik OP doel van de huidige overeenkomst Samenwerking tussen de drie gemeenten en drie corporaties was niet helemaal nieuw. Het reguliere 'voikshuisvestelijke overleg' tussen de wethouders Volkshuisvesting en de corporatiehestuurders kwam na ondertekening van de gezamenlijke, regionale prestatieovereenkomst voortaan in het teken van de nieuwe afspraken te staan. Over het doel van de overeenkomst zijn aan de voorkant heldere afspraken gemaakt. De afspraken in de prestatieovereenkomst moesten vooral de bestaande samenwerking tussen partijen bekrachtigen en formaliseren en tegelijkertijd meer structuur bieden aan deze samenwerking. Om vervolgens als kader in te zetten voor bilaterale afspraken, waar deze aanvullend nodig zijn. Opbrengst van de huidige overeenkomst Het doel van de regionale prestatieovereenkomst brengt logischerwijs vooral proces- en intentie afspraken met zich mee. Hoewel meer smart gedefinieerde prestatie afspraken binnen de overeenkomst in de minderheid waren, heeft dit niet tot onoverkomelijke problemen geleid. Integendeel; volkshuisvestelijk hebben wij de afgelopen drie jaar zeker aan onze taken kunnen voldoen. Het is nog altijd goed wonen in het Land van Heusden en Altena mede door onze gezamenlijke inspanningen op het gebied van: Nieuwbouw: een groot deel van de geplande ontwikkelingen vond gefaseerd of in aangepaste planvorming doorgang; Woonruimte verdelen: een nieuw interregionaal woonruimte verdeelsysteera vergroot het zoekgebied en de persoonlijke keuzemogelijkheid voor onze woningzoekenden; datum 16 december 2014 ons kenmerk Onderwerp Prestatieovereenkomst Wonen in het Land van Heusden en Altena behandelaar J. van Soest doarkiesnummer JSoest@woudrichem.nl bijlagen in afschrift aan J. van Soest (RO) Gemeentehuis Raadhuisplein cp Woudrichem Correspondentieadres: Postbus zg Woudrichem Telefoon Telefax gemeente@uioudrichem.nl

4 Huisvesting bijzondere doelgroepen: waaronder de taakstelling voor statushouders die jaarlijks opnieuw gehaald is en een gezamenlijke beleidsnotitie over de huisvesting van arbeidsmigranten; Leefbaarheid: maatschappelijke vastgoed, fysieke ingrepen in de woonomgeving, maar ook sociale inspanning voor bijvoorbeeld wijkraden en bewonerscommissies; Duurzaamheid: de corporaties hebben in het toekomstbestendig houden van de sociale voorraad aandacht voor energetische maatregelen; Zorg: een extern onderzoeksbureau heeft voor het Zorgnetwerk de lokale en toekomstige zorgbehoefte en demografische ontwikkeling in beeld gebracht. Dit is slechts een greep uit de resultaten. Het voert te ver in deze raadsinformatiebrief alle inzet op de in total 38 prestatieafspraken en alle bijkomende opbrengsten nit de reguliere samenwerking op te sommen. Belangrijkste resultaat van de overeenkomst ligt bovendien in het behalen van het bovenliggende procesdoel. De samenwerking tussen de zes partijen is zichtbaar bekrachtigd, wat zich concreet vertaald in elkaar nog beter kennen, weten te vinden en signalen weten weg te zetten. Daarbij is de conclusie getrokken dat alle actuele ontwikkelingen in het sociale domein een integrale afstemming op het gebied van zorg en welzijn vragen. De samenwerkingsformule achter de prestatieovereenkomst is dan ook vanaf het begin van 2014 uitgebreid met de portefeuilles zorg en welzijn. Geheel in de tijdgeest is daarmee dit jaar een thema als de Woonladder - een sluitend netwerk voor kwetsbare doelgroepen - geagendeerd. Resulterend in nog bredere bestuurlijke afstemming, om te borgen dat goed wonen blijft behelzen dat wij niemand in het Land van Heusden en Altena buiten de boot laten vallen. Naast de regionale afspraken zijn in de prestatieovereenkomst tot slot ook bilaterale afspraken opgenomen, wat wil zeggen afspraken tussen de individuele gemeenten en corporaties. Deze bilaterale afspraken zijn niet geformaliseerd, maar vormden de agenda van het bilaterale bestuurlijk overleg. Overleggen die afgelopen jaren in alle drie de gemeenten vooral geïnitieerd zijn rond projectontwikkeling. En die waar nodig op ad hoe basis plaatsvonden. Deze werkwijze volstond voor de gemeente specifieke projecten en bevestigde het gemak waarmee partijen elkaar weten te vinden. Kortom, gestructureerd met elkaar om de tafel waar het regionaal kan en individueel om de tafel wanneer nodig. Werkend in veranderende tijden, constateren wij nu echter wel signalen die in de nabije toekomst wel problemen teweeg kunnen brengen. Daarom tot slot in deze brief vooral de focus op deze signalen en hoe wij daar als natuurlijke samenwerkingspartners in de komende jaren op in gaan zetten. Hoofdthema's die spelen en die wij integraal gaan oppakken: Woningvoorraad op orde Focus kwalitatief (toekomstbestendigheid bestaande voorraad) ten opzichte van kwantitatief Betaalbaarheid Energie en duurzaamheid Vastzittende woningmarkt. Zorgeloos griis worden Opgave langer zelfstandig in de huidige woning thuis wonen Effecten scheiden wonen en zorg Mantelzorg vraagstuk Aanspraak op WMO voorzieningen Eenzaamheid.' Woonladder Focus op behouden van zoveel mogelijk mensen in de bovenste trede Ontwikkeling huurachterstanden Voldoende opvangmogelijkheden Bijzondere doelgroepen.

5 Woonruimteverdelen FOCU3 op sturen op ontwikkelingen in verhuurbaarheid (en voorkomen leegstand) Verplichte toewijzingen (o.a. statushouders) ten opzichte van reguliere woningzoekenden. In 2015 zal een gezamenlijke Woonvisie opgesteld gaan worden, waarin de hiervoor genoemde thema's in grote lijnen terug zullen komen. Op basis van nieuwe wet- en regelgeving zijn de verhoudingen tussen de gemeenten aan de ene kant en de corporaties aan de andere kant gewijzigd en krijgt ook het vaststellen van een woonvisie een meer prominente rol. Zonder woonvisie is er namelijk geen (formele) grondslag voor het maken van prestatieafspraken. In 2015 zullen wij over dit onderwerp bij u terugkomen. Hoogachtend, namens de drie woningbouwcorporaties Land van Altena, Meander en Woonlinie en de colleges van de gemeente Aalburg, Werkendam en Woudrichem burgemeester en wethouders van de gemeente Woudrichem, A.G. Dolislager

6 RAADSINFORMATIEBRIEF Brief van het college aan de raad 31/10/2013 onderwerp WSW-garantstellingen van de raad gevraagde actie Kennis nemen van deze raadsinformatiebrief met bijbehorende notitie. 13, datum 29 oktober 2013 ons kenmerk behandelaar J.K. de Zeeuw Geachte leden van de raad, Inleiding Met de woningcorporaties in de gemeente zijn op 10 juni jl. nieuwe afspraken gemaakt over garantstellingen. Hierover is een notitie opgesteld, die u als bijlage bij deze raadsinformatiebrief wordt aangeboden. Dit is tevens de beantwoording op de vraag die gesteld is tijdens de opiniërende raadsvergadering van 18 juni Aanpak Voor de aanpak verwijzen wij u naar de bijgevoegde notitie. Conclusie Wij stellen u voor om kennis te nemen van de bij deze raadsinformatiebrief gevoegde notitie. afdeling Financiën telefoonnummer JZeeuw@woudrichem.nl Bijlagen 1

7 WSW-garantste llingen 1. Aanleiding 1.1 Landelijke ontwikkelingen In 2012 is onrust ontstaan in de corporatiesector naar aanleiding van de problemen die waren ontstaan bij woningcorporatie Vestia. Bij het oplossen van de problemen bij Vestia waren het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSWJ en het Centraal fonds Volkshuisvesting (CFV) betrokken. De situatie bij Vestia heeft er uiteindelijk niet toe geleid dat het Rijk en de gemeenten renteloze leningen moesten verstrekken aan het WSW. Voor de VNG is een en ander aanleiding geweest om te willen laten onderzoeken of gemeenten risico's lopen binnen de borgingstructuur van het WSW. Het onderzoek diende in beeld te brengen wat er aan financiële risico's kleven aan de gemeentelijke achtervangpositie, hoe deze risico's beperkt kunnen worden en of de borging in de praktijk goed functioneert, gelet op de formele afspraken en wat daar aan verbeterd kan worden. Uit het onderzoek blijkt dat de kans, dat gemeenten vanwege hun achtervangpositie renteloze leningen moeten verstrekken onder de huidige omstandigheden, heel klein is. Wel is vertrouwen in het systeem nodig. 1.2 Lokale politieke agenda Als gevolg van de landelijke ontwikkelingen, heeft het onderwerp ook steeds vaker de aandacht gekregen binnen de lokale politiek. Reden om ook lokaal te onderzoeken wat de risico's zijn, en om afspraken tussen woningcorporaties en gemeenten te optimaliseren. 2. Informatiebehoefte Een en ander heeft geleid tot een bijeenkomst op 30 januari jl. met een afvaardiging van de gemeenten Aalburg, Werkendam en Woudrichem en van de woningcorporaties Meander, Land van Altena en Woonlinie. Hierbij is een presentatie gegeven door het WSW en is de informatiebehoefte afgetast. Dat heeft geleid tot de volgende punten: faciliteringsvolume per jaar/meerjarig en beoordelen/vergelijken cijfers corporaties; benodigde stukken/gewenste proces bij aanvraag voor garantstelling; risicowaardering garantstellingen. 3. Huidige situatie Binnen de drie gemeenten wordt er verschillend omgegaan met bovenstaande punten. Eenduidigheid hierin is in ieder geval gewenst. Zo is het onderwerp WSW-garantstellingen bij de ene gemeente wel opgenomen in de risicoparagraaf en bij de andere niet. De wijze waarop omgegaan wordt met de cijfers van de corporaties verschilt ook. Het proces voor de aanvraag van een garantstelling, tenslotte, is binnen de gemeenten in ontwikkeling als gevolg van bovenstaande ontwikkelingen. Ook hierin is eenduidigheid gewenst. 4. Instrumenten 4.1 Faciliteringsvolume enjaarcijfers Het beschikbare faciliteringsvolume per woningcorporatie en de jaarcijfers dienen in ieder geval jaarlijks aan de orde te komen in de gesprekken tussen de directeuren van de woningcorporaties en de gemeente. Daarbij kunnen overigens andere relevante onderwerpen periodiek aan de orde komen, zoals huurprijsbeleid, woningbestand, onderhoud, waarde van de leningen en dergelijke (referentiecijfers). De jaarcijfers blijken enerzijds uit de jaarstukken die de corporaties richting gemeenten sturen en anderzijds uit de publicaties van het CFV. 4.2 Benodigde stukken/gewenst proces bij aanvraag voor garantstelling Voorheen werd bij de aanvraag voor garantstelling volstaan met een brief waarin kort werd aangegeven hoe hoog de lening was, tegen welk percentage en voor welk project, zonder verdere toelichting. Thans is er behoefte aan meer informatie. Concreet dient voortaan bij de aanvraag voor een garantstelling het volgende overgelegd te worden: de aanvraag tot garantstelling;

8 een omschrijving van het project waar de aanvraag voor wordt gedaan; een begroting van het projeet; een tekening van het projectplan; het resterende gedeelte van het faciliteringsvermogen (na aftrek van de gevraagde garantstelling); informatie over wat er bij andere gemeenten aan garantstelling is aangevraagd. 4.3 Risicowaardering garantstellingen In de presentatie van het WSW is onderstaand rekenvoorbeeld besproken. Stel: aanpak WSW 5 miljard Stel: betreft X (19 miljoen schuldrestant Woudrichem) + een aantal andere corporaties zonder schuldrestant Woudrichem Verdeling: o Ca. 3,8 miljard: WSW-reserve + onderlinge borg corporaties o 50% van restant = ca. 600 miljoen: renteloze lening Rijk o 25% van re stant = ca. 300 miljoen: renteloze leningen alle gemeenten. Aandeel Woudrichem = 50 miljoen/87 miljard = 0,0006 -> o 25% van restant = 300 miljoen: renteloze leningen schadegemeenten. Aandeel Woudrichem = 19 miljoen/5 miljard = 0,004 -> b2 miljoen. Rente (ca. 5%) op renteloze leningen van 1,4 miljoen = per jaar Vertaling naar risico vanuit dit rekenvoorbeeld: - i e jaar: geen risico - Na i e jaar: in voorbeeld 1,4 miljoen/5 miljard = 0, % op renteloze leningen = 0, Woudrichem heeft 49 miljoen via WSW geborgd. - Risico = 686 per jaar. Dit risico is - vergeleken met andere risico's in de risicoparagraaf - verwaarloosbaar. 5. Conclusie De onder 4 genoemde herziene afspraken zijn vanaf heden van kracht, Tijdspad dat is doorlopen: 30 januari 2013 Bijeenkomst om informatiebehoefte te inventariseren Februari-maart 2013 Opstellen document om tot nieuwe afspraken te komen 10 juni 2013 Bespreking en instemming met notitie 'WSW-garantstellingen' Oktober 2013 Informeren raad over nieuwe afspraken garantstellingen