HET KANAAL GENT-TERNEUZEN VERGELEKEN MET ENKELE ANDERE ZEEVAARTKANALEN. Nota S Rijks *aterstaat. Hoofdafdeling Scheepvaart mei 1974

Transcriptie

1 HET KANAAL GENT-TERNEUZEN VERGELEKEN MET ENKELE ANDERE ZEEVAARTKANALEN Nota S Rijks *aterstaat Dienst Verkeerskunde Dordrecht Hoofdafdeling Scheepvaart mei 1974

2 INHOUD blz 1 Inleiding l 2 Samenvatting 2 3 Notatie 3 4 Schutsluizen 3 5 Het dwarsprofiel 4 6 De invloed van het getij op een veilige sluisinvaart 5 7 Voorschriften en reglementen 5

3 Het Kanaal Gent-Terneuzen vergeleken met enkele andere zeevaartkanalen l Inleiding Van Belgische zijde is herhaalde malen aangedrongen op een vergroting van de maximaal toelaatbare scheepsafmetingen op het Kanaal Gent-Terneuzen Voor wat betreft de diepgang is aan deze wens tegemoet gekomen door een vergroting van 11,75 m tot maximaal 12,25 m De maximumscheepsbreedte is gesteld op 33 m De Belgische belanghebbenden hebben echter de wens geuit om de genoemde breedtemaat te vergroten tot 36 m Er is daarbij gesuggereerd dat deze maat in nautisch opzicht verantwoord zou zijn onder verwijzing naar de grootste toegelaten scheepsafmetingen op het Panamakanaal en de St Lawrence Seaway Bij de vergelijking die in dit verband gemaakt is, is echter uitsluitend gekeken naar de verhouding tussen scheepsafmetingen en sluisafmetingen Om de relevantie na te gaan van de gemaakte vergelijking niet de hierboven genoemde vaarwegen en tevens de vergelijking uit te breiden tot andere in nautisch opzicht belangrijke aspekten van de kanaalpassage is op verzoek van de Arrondissementsmgenieur te Terneuzen (d d ) een oriënterend onderzoek ingesteld door de Hoofdafdeling Scheepvaart van de Dienst Verkeerskunde De resultaten van het onderzoek worden beknopt weergegeven in de volgende paragrafen De relevante gegevens van het Panamakanaal en de St Lawrence Seaway zijn samengevat in respektievelijk de bijlagen l en 2 Op enkele punten woidt het Noordzeekanaal in de beschoux<7ing betrokken De belangrijkste gegevens van dit kanaal zijn bekend verondersteld en daarom niet weergegeven in een aparte bi- lage Bij de vergelijking van het Kanaal Gent-Terneuzen met de hier^ooigenoemde vaarwegen zullen de volgende punten aan de orde komen 1 Schutsluizen 2 Dwarsprofiel van de vaarweg 3 De invloed van het getij op een veilige sluisinvaart 4 Reglementen en voorschriften voor zover ze van belang zijn voor de operationele omstandigheden Tot slot van deze inleiding wordt in tabel l een overzicht gegeven van de maximaal toegestane scheepsafmetingen op de beschouwde vaarwegen Tevens zijn hierin de door de stad Gent gevraagde maximum scheepsafmetingen vermeld zoals die zijn weergegeven in de nota van de Belgische staatssekretaris voor het havenbeleid d d 26 september 1973 (brief van de Sekretaris Generaal van het Ministerie van Openbare Werken te Brussel, Ref JV/MS d d l oktober 1973 gericht aan de Üirekteur-Generaal van de Rijkswaterstaat)

4 *- 9 Vaarweg 1 (m) b (m) d» (m) Panamakanaal Lawrence ship kanaal } Wellandkanaal J Noordzeekanaal Kanaal Gent-Terneuzen "Gentse Maten" 254, 5 2) 222, ; 235 ^ 250,0 32,31 22,90 42,00 33,00 36,00 11,73 8,23 13,30 12,25 12,25 Tabel l Maximum scheepsafmetingen die zonder speciale vergunning zijn toegestaan [ l ) zoetwaterdiepgang, ) op verzoek worden grotere lengten toegestaan, ' is niet voorgeschreven doch behoort bij een schip met b = 42 m.'dmax l = 245 m bij een max b «32 m, voor de notatie zie par 3] 2 Samenvatting Ten aanzien van de maximum scheepsafmetingen is het Kanaal Gent-Terneuzen vergeleken met het Panamakanaal en de St Lawrence Seaway Op verschillende punten is ook het Noordzeekanaal mee in beschouwing genomen De resultaten van het vergelijkend onderzoek worden in het volgende puntsgewijs kort samengevat a Schutsluizen De verhouding schutkolkafroetingen-scheepsafmetingen is voor de beide buitenlandse vaarwegen kleiner dan voor het Kanaal Gent-Terneuzen Voor de sluis in de laatstgenoemde vaarweg zijn de invaartkondities echter duidelijk ongunstiger b Dwarsprofiel De huidige maximum scheepsafmetingen voor het Kanaal Gent-lerneuzen zijn m relatie tot het dwarsprofiel duidelijk groter dan op de drie andere in beschouwing genomen kanalen c Getil Bij de invaart >/an de sluizen die aan de zeezijde van de beide buitenlandse kanalen zijn gelegen speelt het getij geen rol met betrekking tot de diepgang van de schepen Dit in tegenstelling tot het Kanaal Gent-Terreuzen waar een vertraging van de invaart van de Westerschelde komt, in geval van diepstekende schepen ernstige gevolgen kan hebben d Voorschrifter en reglementen Op het Panamakanaal is het verkeer strenger gereglementeerd dan op het Kanaal Gent-Terneuzer Tevens is er sprake van een uitgebreider systeem van verkeerssignalering Dit laatste geldt ook voor het Wellandkanaal dat eer onderdeel is van de St Lawrence Seaway e Gentse maten (250 x 36 x m 3 ) Tenslotte wordt opgemerkt dat bij een toepassing vin de Gentse maten een vergelijking met de drie boven-genoemde

5 - *3 vaarwegen nog sterker in het nadeel van het Kanaal Gent- Terneuzen zou uitvallen 3 Notatie Symbool Betekenis b d scheepsbreedte ter plaatse van het grootspant diepgang f opp grootste natte dwarsdoorsnede van het schip l scheepslengte (over alles) B D bodembreedte kanaal c q waterdiepte nuttige kolkbreedte F oppervlakte natte dwarsprofiel L nuttige kolklengte 4 Schutsluizen Bij een onderlinge vergelijking van de maximaal toegestane scheepsafmetingen op basis van de verhouding kolkafmetingen - scheepsafmetingen dient te worden uitgegaan van de normaal voorkomende grootste schepen Schepen die een speciale vergunning behoeven in verband met een overschrijding van de toegelaten afmetingen dienen als bijzondere transporten te worden beschouwd die buiten de normale operationele sfeer vallen De vergelijking is voor de Schutsluizen in de verschillende vaarwegen uitgevoerd in tabel 2 vaarweg Panamakanaal S t Lawrence ship kanaal Wel landkanaal Noordzeekanaal Kan Gent-Terneuzen id Gentse maten % 1,06 1,07 1,12 1, i,06 2 ; \ 1,18 1,13 1,40 U8 3^ 1,16 \ 1,17 1,11 1,13^ 1,10^ 1,10" F / 1,2 1,2 1,3D 1,3^ 1,2^ Tabel 2» Verhouding schutkolkafmetingen - ocneepsafmetingen [ ) aan de kanaalzijde, 2,) nuttige breedte is gemeten tussen de drijframen,*) voor l = 245 ml Ten aanzien van de in de tabel vermelde waarden is het volgende op te merken - Bij de schutsluizen in het Panamakanaal heeft B/b de kleinste waarde De grote schepen worden hier echter door zes lokomotieven (op tandradbanen), drie aan iedere kant, ae sluis a.nen uitgemanoeuvreerd Het schip beeft hierbij geen bewegingsvrijheid in dwarsricbting terwijl ook de beweging in de /aarnchting volledig «rordt beheerst Verder wordt opgemerkt dat de slurdeure" tuet het oog op de veiligheid dubbel z^jn uitgevoerd (2 stel puntdeure i die in dezelfde richting keren). Het Pinamakanaal heeft uitsluitend dubbc] sluj zen In geval van schade aan een sclutkoik an h' t

6 - 4 - schutbedrijf toch worden voortgezet - De sluizen in de St Lawrence Seaway hebben een kleine waarde voor zowel B/b als L/1 Voor een juiste waardering van de laatstgenoemde verhouding moet worden vermeld dat op ca 12 m afstand van de sluisdeuren een aanvaarkonstruktie over de kolk is aangebracht Wordt deze extra afstand in rekening gebracht dan is L/1 = 1,18 Ten aanzien van de scheepsbreedte is het van belang om. te weten dat het St Lawrence Ship kanaal en het Wellandkanaal bevaren worden door zeegaande schepen en z g "Lakers" Een laker is een zeer groot binnenschip dat speciaal is ingericht voor de kanaalvaart De moderne grote lakers zijn voorzien van boegschroeven die de manoeuvreerbaarheid o a tijdens het in- en uitvaren van sluizen, sterk vergroten. De zeegaande schepen die de sluizen passeren hebben in het algemeen veel kleinere afmetingen dan de lakers Uit de aanvullende opmerkingen blijkt dat de sluispassages op de beide buitenlandse vaarwegen onder gunstiger kondities plaatsvinden dan op het Kanaal Gent-Terneuzen Tevens valt op dat bij een toepassing van de Gentse maten alle verhoudingen een minimum waarde hebben 5 Het dwarsprofiel Met betrekking tot de onderlinge vergelijking van de verhouding tussen scheepsafmetingen en vaarwegafmetingen geldt hetzelfde als is opgemerkt in de eerste alinea van paragraaf 4 De vaarwegen worden op basis van het minimum natte dwarsprofiel onderling vergeleken in tabel 3 Vaarweg Panamakanaal St Lawrence Sh Kan Weiland kanaal Noord zeekanaal Kan Gent-Terneuzen id Gentse maten Oevers steil(10 1) vertikaal steil 1 5/ /1 3 id % 4,6 3,0 2,7 4, l 1 ) 1,8 1,7 \ 1,16 1,11 1,11 1,13 1,10 1,10 F ' 5,1 3,3 3,3 5,8 3,9 3,6 Tabel 3 Verhoaaing afmetingen nat dwarsproflel-schecpsafmetingen f 1 ) t p v de Velsertunnel komt over een korte afstand een kleinere bodembreedte voor] De in tabel 3 vermelde waarden geven aanleiding tot de volgende opmerkingen - De waarden voor het Panamakanaal hebben betrekking op de z g Gaillard Gut een doorsnijding van een rotsachtig heuvellandschap met een lengte van ca 13 km Tot omstreeks 1970 Bedroeg de minimuir bodembreedte hier 90 n Deze maat, die met het oog op de veiligheid te. klein werd geacht, is onaanks de hoge kosten op 150 m gebracht - Bij een beoordeling van de waarde van l/f dient bedacht te woracn dat steile oc^ors Juidclij^ gunstige., zijn voor

7 S de manoeuvreerbaarheid dan oevers met een relatief flauw talud De verschillende waarden zijn dan ook niet goed vergelijkbaar Rekening houdend met de laatste opmerking kan gesteld worden dat in vergelijking met de andere kanalen het Kanaal Gent-Terneuzen in verhouding tot de scheepsafmetingen verreweg het ongunstigste dwarsprofiel heeft Met andere woorden de maximum scheepsafmetingen op het Kanaal Gent-Terneuzen zijn in relatie tot het dwarsprofiel duidelijk groter dan op de andere kanalen Toepassing van de Gentse maten betekent alleen maar een verslechtering van de nu reeds ongunstige omstandigheden 6 De invloed van het getij op een veilige sluisinvaart Voor de invaart van de Westsluis te Terneuzen vanaf de Westerschelde is het getij een belangrijk gegeven Nadat het water de hoogste stand bereikt heeft treedt er een snelle daling op Een vertraging van de invaart kan daardoor voor de diepstekende schepen het gevolg hebben dat ze aan de grond lopen De kans op vertraging neemt toe als de scheepsafmetingen groter worden Bij het Panamakanaal speelt het getij in dit opzicht nauwelijks een rol Aan de Atlantische kant is het getij te verwaarlozen Zelfs onder de meest ongunstige omstandigheden loopt het schip met de maximum diepgang hier nog niet aan de grond Aan de Pacific zijde kunnen in dit verband alleen problemen optreden bij een wel haast onwaarschijnlijke samenloop van omstandigheden Dit kan het geval zijn indien zich gelijktijdig de volgende omstandigheden voordoen - optreden van LLWS - sterke afwaaiing - het voorkomen van de hoogste waterstand op het middengedeelte van het kanaal na een langdurige regenperiode De toegelaten diepgang wordt dan vergroot van 11,73 tot 12,19 m - de aankomst van een schip met de maximum diepgang omstreeks laag water Op de St Lawrence Seaway heeft het getij geen invloed op de invaart van de grootste schepen in de meest stroomafwaarts gelegen sluis Het behoeft geen betoog dat een vergelijking van de vaarwegen op basis van getij-omstandigheden sterk in het nadeel uitvalt voor het kanaal Gent-Terneuzen 7 Voorschriften en reglementen Met betrekking tot het onderwerp voorschriften en reglementen worden slechts enkele opmerkingen gemaakt Op het Panamakanaal mogen de schepen niet direkt met de maximum diepgang passeren Voor de eerste vaart moet vergunning worden aangevraagd Wordt deze verleend dan mag het schip het kanaal met gereduceerde diepgang bevaren Indien een gunstig rapport wordt uitgebracht over ae manoeuvreereigenschappen wordt toestemming gegeven om op de volgende reis een grotere diepgang toe te passen

8 - 6 - De vaart op het Panamakanaal is streng gereglementeerd Er is een uitgebreid signaleringssysteem en de havenmeesters hebben ruime bevoegdheden om in te grijpen in de gang van zaken Met het oog op de veiligheid wordt in de Gaillard Cut (het smalste kanaalgedeelte) eenrichtingsverkeer ingesteld voor schepen met gevaarlijke lading of schepen met grote afmetingen Tenslotte wordt nog opgemerkt dat het Panamakanaal slechts één beheerder heeft waaronder ook de loodsdienst valt Voor het treffen van maatregelen ter bevordering van een doelmatige en veilige verkeersafwikkeling kan dit als een gunstige omstandigheid beschouwd worden Over de St Lawrence Seaway zijn weinig of geen bijzonderheden mee te delen met betrekking tot het hier besproken onderwerp Globaal gezien is er wel enige overeenkomst met de gang van zaken op het Kanaal Gent-Terneuzen Op sommige gedeelten van de Seaway, zoals b v het Wellandkanaal,is er echter wel sprake van een betere verkeerssignalering en -begeleiding