Analyse BUIG 2015 en de genomen maatregelen ten behoeve van de aanvraag voor een Vangnetuitkering 2015

Transcriptie

1 RIS.7517 Analyse BUIG 2015 en de genomen maatregelen ten behoeve van de aanvraag voor een Vangnetuitkering 2015 Inleiding Over 2015 heeft de gemeente Emmen voor de bekostiging van de uitkeringen op grond van de Participatiewet, de IOAW, de IOAZ en het Bbz 2004 een tekort dat meer bedroeg dan 5% van het Participatie Wet budget (Inkomensdeel). Hierdoor kan en moet de gemeente Emmen een beroep doen op de Vangnetuitkering Om over 2015 met succes een beroep te kunnen doen op de Vangnetuitkering moet worden voldaan aan de volgende procedurevoorschriften. De procedurevoorschriften bevatten de voorwaarden dat, naast de formele aanvraag, ook de volgende documenten moeten worden toegevoegd: 1. een globale analyse van de mogelijke oorzaak en de omvang van het tekort, mede in het kader van de inwerkingtreding van de Participatiewet en de eerdere financiële resultaten van de uitvoering van de WWB, en van de verwachte ontwikkelingen van dat tekort in de komende jaren; 2. een overzicht wat de gemeente in 2015 feitelijk heeft gedaan om het tekort het hoofd te bieden en hoe zij het effect daarvan kwalificeert; 3. een brief, of vergelijkbaar document, waarmee het college de gemeenteraad in 2015 heeft geïnformeerd over zijn analyse en de maatregelen die worden genomen dan wel worden overwogen om tot verdere tekortreductie te komen. 4. een document waaruit de opvattingen van de gemeenteraad hieromtrent blijken. Vanuit het oogpunt van deze vier voorwaarden concluderen we dat we met de uitvoering van het investeringsplan 2015 en het vervolg hierop in 2016 (investeringsplan 2.0), de voortgangsrapportages en de MAU verantwoording invulling hebben gegeven aan punt 1 en 2 van de voorwaarden. Met betrekking tot de derde voorwaarde is in december 2015 middels een raadsbrief (kenmerk ) de gemeenteraad in 2015 geïnformeerd over de analyse en de maatregelen die zijn genomen. Globale analyse van de mogelijke oorzaken De gemeente Emmen kent al een langere historie met betrekking tot het aanvragen van vangnetuitkeringen. Over 2010 en 2011 is een Incidentele Aanvullende Uitkering (IAU) aangevraagd en over 2012 tot en met 2014 is een Meerjarige Aanvullende Uitkering (MAU) aangevraagd. In de aanvragen, maar ook in de voortgangrapportages en bestuurlijke reacties, is uitvoerig gerapporteerd over o.a. de oorzaken van het Emmens tekort: 1. Incidentele Aanvullende Uitkering: Bedrijfsvoering op orde; Uitzonderlijke arbeidsmarktsituatie. 2. Meerjarige Aanvullende Uitkering; 75% van het tekort is toe te rekenen aan de gemeente (onderzoek Ape), 25% van het tekort is niet toe te rekenen aan de gemeente; Emmen heeft voldaan aan alle voorwaarden van de aanvullende uitkering; Groot aantal aanvragen als gevolg van de economische situatie in Emmen en omgeving; Uitzonderlijke arbeidsmarktsituatie; o Emmen heeft al jaren een structureel hoge werkloosheid en hogere werkloosheid dan landelijk; o Er zijn in de regio Emmen relatief weinig banen; o De werkgelegenheid in de regio Emmen is in de periode stevig gedaald en herstel doet zich nog niet voor; o Er ontstaan nog wel vacatures, maar voor het grootste deel betreft het vacatures vanwege vervangingsvraag. Derhalve geen doorgroei van de werkgelegenheid; o Er is krimp in sectoren met veel banen op elementair/laag niveau; o Relatief veel inwoners hebben binnen de gemeente een lage opleiding; o De gemeente kent een lage veerkracht als het gaat om de arbeidsmarkt, waardoor het zich

2 niet snel kan herstellen van de sluiting van een groot bedrijf; o De gemeente kent een zeer ruime arbeidsmarkt; o Regionale functie dak- en thuislozen, crisisopvang en leger des heils. Door de economische situatie van de regio en de kenmerken daarvan is de kans op(langdurige) bijstand in Emmen relatief groot; De zeer ruime arbeidsmarkt van Emmen heeft tot gevolg dat er steeds minder banen beschikbaar zijn voor personen met een bijstandsuitkering; Relatief ijle economische structuur van de Arbeidsmarktregio en de binnen Nederland perifere ligging met aan twee zijden de Duitse grens. In de laatste jaren is invulling gegeven aan het door ontwikkelen van onze resultaten, organisatie(structuur), beleid, en bedrijfsvoering. Ondanks alle inspanningen is het eind 2014 (nog) niet gelukt om het financieel resultaat te verbeteren zoals in het verbeterplan MAU opgenomen. Ondanks dit financieel tegenvallend resultaat zijn wij ervan overtuigd dat wij de juiste weg ingeslagen zijn en het maximale doen wat binnen onze sturingsmogelijkheden ligt. Verwachte ontwikkeling resultaat Inkomensdeel zonder investeringsplan Een vooruitblik 2015 en verder (gestart in 2014) heeft ons geleerd dat, zonder extra maatregelen, ook de komende jaren helaas in het teken kunnen komen te staan van (forse) negatieve resultaten. Doorvertaling van economische en financiële ontwikkelingen leverden het volgende financiële beeld op: RESULTAAT BUIG Omschrijving Inkomensdeel Terugvordering & Verhaal Budget Uitgaven BUIG Resultaat BUIG zonder vangnet % tov BUIG-budget (I-deel) -15,6% -16,6% -22,7% -29,1% Deze prognose van het financiële resultaat is, ook met inzet van vangnetregelingen, onacceptabel. Om een maximaal resultaat te bewerkstelligen is begin oktober 2014 intern gestart met het ontwikkelen van een investeringsplan om het volume te beperken. Middels een 9-tal initiatieven die in samenhang met elkaar worden georganiseerd doen we een ultieme poging om het bijstandsvolume in 2015 met 350 klanten (200 incidenteel 2015 en 150 structureel) terug te dringen. De kosten van dit investeringsplan bedragen ca. 3,9 miljoen. Feitelijk kan dit investeringsplan worden bestempeld als een doorvertaling van het MAU verbeterplan Het geprognosticeerde resultaat na inzet investeringsplan:

3 Prijs gem. WWB uitkering : Rijksbudget BUIG T&V inkomsten gemeente Budget Kengetallen Beginstand Instroom (basis scenario) Extra preventie (-) Uitstroom (basis scenario) Extra beïnvloedbare uitstroom (+) Eindstand Fin. Gemiddelde Prijs Uitgave WWB Uitgave IOAW + IOAZ Totaal uitgave BUIG Resultaat zonder vangnet Resultaat voor vangnet -10,4% -4,8% -5,4% -6,6% Het resultaat ontwikkelt zich positief, maar nog niet voldoende om de uitkering budgetneutraal uit voeren. Wat hebben we in 2015 gedaan om het tekort te beperken In 2015 zijn de volgende maatregelen genomen om het tekort op het BUIG terug te dringen: Nieuw meerjaren beleidskader Werk en Wederkerigheid; In verband met de invoering van de Participatiewet, het bedienen van de nieuwe doelgroepen WSW en WAJONG, de daarmee gepaard gaande bezuinigingen op zowel het Wsw-budget als het Participatiebudget hebben we het bestaande meerjarenbeleidskader participatie- en re-integratiebeleid heroverwogen en hebben we nieuwe arbeidsinstrumenten ontwikkeld. Het nieuwe beleidskader is in februari 2015 vastgesteld door de raad. Investeringsplan 2015 Wij maken er werk van De ervaringen van het verbeterplan MAU 2012 t/m 2014 en de financiële ontwikkelingen met betrekking tot het resultaat Inkomensdeel zijn aanleiding geweest om een nieuw verbeterplan Wij maken er werk van op te stellen en uit te voeren. Dit verbeterplan is bij de Toetsingscommissie al bekend. Bij de voorgestelde aanpak ligt de focus op meer werk en een onorthodoxe aanpak voor werkgevers, uitkeringsgerechtigden, ketenpartners en onze eigen organisatie. Middels een 9-tal initiatieven die in samenhang met elkaar worden georganiseerd heeft de gemeente Emmen een ultieme poging gedaan om het bijstandsvolume in 2015 terug te dringen. Feitelijk kan dit investeringsplan worden bestempeld als een doorvertaling van het MAU verbeterplan Acties die in het kader van het investeringsplan zijn uitgevoerd: - Invoering sluitende aanpak - Rechtmatigheidsscreening actueel klantenbestand - Marketing campagne Wij maken er werk van - Organisatie en uitvoering Kan wel dag - Inzet van het werkgeverarrangement De uitvoering van het investeringsplan heeft geresulteerd in een betere samenwerking tussen het beleidsterrein economie en het terrein van re-integratie. In totaal zijn er vacatures binnengehaald, 775 personen zijn geplaatst op een vacature, wat uiteindelijk heeft geleid tot een reguliere uitstroom naar werk van 463 personen. Ten opzichte van voorgaande jaren was de uitstroom naar regulier werk

4 beduidend hoger. Herstructurering SoZa ; 2014 is het jaar geweest van voorbereidingen op de Participatiewet. In de voorbereiding hierop hebben de afdelingen binnen het Werkplein zich ook voorbereid op een belangrijke structuurwijziging. Ingaande 23 maart 2015 zijn de nieuwe afdelingen Inkomen en Leren en Werken van start gegaan. Met het effectueren van de herstructurering wordt gewerkt aan: - Allround medewerker consulent inkomen; - Het optimaal vorm kunnen geven aan de automatiserings- en digitaliseringsopaven; - Het optimaal inrichten van het Poortproces en de rol van de werkgeversdienstverlening, hierin gebruik makend van het TDC modulaire aanbod; - Wij stellen de vraag van de werkgever voorop en spreken hun erop aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt of een arbeidsbeperking aan het werk te helpen centraal te stellen. - Het realiseren van een logische verbinding tussen vraag en aanbod tussen werknemers en werkgevers waarin wij de opleidingscomponent (TDC modulair aanbod) een belangrijke plek hebben gegeven. Actieplan werkgeversdienstverlening; In het jaar 2015 is de werkgeversdienstverlening in de arbeidsmarktregio, op basis van de gemeenschappelijke visie op de werkgeversdienstverlening, verder geoperationaliseerd. Zo is een marktbewerkingsplan opgesteld, zijn de instrumenten zoveel mogelijk geharmoniseerd en is een communicatiestrategie uitgewerkt. Over de werkgeversdienstverlening is afgesproken dat deze gezamenlijk zal worden uitgevoerd in het op te richten Werkgeverservicepunt. Het werkgeversservicepunt Drenthe (WSP Drenthe) is inmiddels ook opgericht en op 22 juni 2015 geopend. De werkgeversdienstverlening wordt nu verder geoperationaliseerd en doorontwikkeld. Actieplan jeugdwerkloosheid; Actieplan Jeugd II is succesvol geweest; De ambitie was het aantal niet werkende werkzoekende jongeren tot 27 jaar terug te dringen van ca (stand voorjaar 2013) naar maximaal per 1 juli Deze ambitie is op een haar na gehaald. Het aantal niet werkende werkzoekende jongeren tot 27 jaar was op 1 juli In de actieperiode zijn39 projecten in onze gemeente uitgevoerd. De 4 meest succesvolle projecten worden geborgd binnen de gemeente Emmen of haar samenwerkende partners of ketenpartners. Het gaat hierbij om de projecten MKBG(oed)W(erknemerschap), Stichting Studerende Jonge Moeders, Flexibel Instroom Portaal (FIP) en 2GetThere. De aanpak is eind 2015 geëvalueerd. De aanbevelingen worden meegenomen in het plan van aanpak Actieplan Jeugd III. Regionaal sectorplan Vierkant voor Werk ; Vanuit de Arbeidsmarktregio Drenthe plus de gemeente Hardenberg heeft een verkenning plaatsgevonden naar de behoefte van een regionaal intersectoraal sectorplan. In 2015 is het sectorplan Vierkant voor Werk door het ministerie van SZW goedgekeurd. De basisgedachte van dit sectorplan is dat een werkgelegenheidsplan wordt opgesteld waarin maatregelen worden genomen gericht op arbeidsmarktmobiliteit, behouden van vakkrachten, instroom jongeren en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, op-, bij- en omscholing, etc. worden gesubsidieerd. Op basis van 50% cofinanciering vanuit het rijk kunnen ondernemers maatregelen uit het sectorplan uitvoeren. Vierkant voor Werk gaat uit van de eigen kracht van de industrie in het stedelijk netwerk en wil bedrijven helpen om extra banen te scheppen door drempels weg te nemen. Daarnaast zijn maatregelen voorzien om te zorgen dat die extra banen snel door vooral lager opgeleiden ingevuld kunnen worden. Commissie Vollebregt; Drentse en Overijsselse bedrijven zijn samen met het Rijk en lokale overheden aan de slag gegaan om de economie in Zuid-Oost Drenthe en Noord-Oost Overijssel te versterken. In een commissie onder leiding van Sjoerd Vollebregt (oud topman van Stork en Fokker) en Eiso Alberda van Ekenstein (oud topman van Teijin Aramid), werken zij samen een economisch actieplan uit. Dit plan wordt halverwege 2016 gepresenteerd. De commissie komt met voorstellen over onder andere het aantrekken van internationale bedrijven naar de

5 regio, het verminderen van de regeldruk en de aansluiting van de bedrijven op het onderwijs en kennisinstellingen Suggesties verbeteringen verdeelmodel budget Inkomensdeel; Naast het regelmatig op een positieve manier aandacht vragen voor de regio (lobby) hebben wij gebruik gemaakt van de mogelijkheden om verbetersuggesties verdeelmodel BUIG, bij de VNG in te dienen. Uit rapportages van APE en AEF blijkt dat Emmen en Coevorden te maken hebben met een (nieuwe) verdeelstoornis. Dit is opvallend, aangezien zowel Emmen als Coevorden (reeds) een MAU gemeente (in het oude verdeelmodel) is/was. Dit houdt in dat een nieuw verdeelmodel de eerdere stoornis(sen) niet heeft hersteld. Beide rapportages zijn gebaseerd op verschillende onderzoeksmethoden. De uitkomsten bij beide zijn echter van dien aard dat gesteld kan worden dat er wederom sprake is van significante verdeelstoornissen. Met het Ministerie is inmiddels gesproken over onze inbreng.