Evaluatie woonruimteverdeling Lotingmodel De Woonvinder

Transcriptie

1 Eindrapport Evaluatie woonruimteverdeling Lotingmodel De Woonvinder Linda Leber Frank Wassenberg

2

3 Evaluatie woonruimteverdeling Lotingmodel De Woonvinder Eindrapport Linda Leber Frank Wassenberg november 2004 Onderzoeksinstituut OTB Technische Universiteit Delft Jaffalaan 9, 2628 BX Delft Tel. (015) Fax (015) Copyright 2004 by Onderzoeksinstituut OTB No part of this report may be reproduced in any form by print, photo print, microfilm or any other means, without written permission from the copyright holder. Onderzoeksinstituut OTB

4

5 Inhoudsopgave 1 Inleiding Bewonersonderzoek Beoordeling en bekendheid model woonruimteverdeling Voorkeuren en keuzeproces Verschillende modellen om woonruimte te verdelen

6 1 Inleiding De WoonVinder Woningcorporatie De Woonplaats bezit ruim woningen in Nederland, waarvan ongeveer in en in de en voorziet daarmee in een belangrijk deel van de vraag van woningzoekenden naar sociale huurwoningen. Sinds 31 maart 2003 heeft De Woonplaats de manier van woonruimteverdeling gewijzigd. Voorheen moesten woningzoekenden zich inschrijven op een wachtlijst. De beschikbare huurwoningen werden verdeeld op basis van oudste inschrijfdatum. Deze manier van woningen verdelen leidde tot lange wachttijden en verstopte wachtlijsten. De huidige toewijzing gaat via het woonruimteverdelingsysteem WoonVinder. Het uitgangspunt van het systeem WoonVinder is om actieve woningzoekenden sneller aan een woning te helpen. In dit systeem maken woningzoekenden die in het oude systeem weinig kans maakten op een woning (bijvoorbeeld starters) evenveel kans als elke andere woningzoekende. Alle passendheidscriteria zijn komen te vervallen, behalve voor seniorenwoningen. Woningzoekenden brengen een reactie uit op een beschikbare woning en de computer bepaalt via een gecertificeerd systeem aan welke woningzoekende de woning wordt aangeboden. De vrijkomende woningen worden bij De Woonplaats elke werkdag op de website geplaatst en zijn ook telefonisch op te vragen. Geïnteresseerde woningzoekenden hebben drie dagen de tijd om te kijken voor welke woning zij in aanmerking willen komen en kunnen dan telefonisch reageren tussen en uur. Bij meerdere reacties op één woning wordt er geloot. De woningzoekende die de woning loot, krijgt dezelfde dag de uitslag doorgegeven. Ook via de informatielijn en de website kan de uitslag worden nagekeken. Onderzoek naar het lotingmodel Het verdelen van sociale huurwoningen door middel van loting is een nieuw fenomeen. Het is een nieuwe variant van een aanbodmodel, waarbij de verhuurder de woning adverteert en het aan een geïnteresseerde woningzoeker overlaat om te reageren. Het aanbodmodel werd als eerste geïntroduceerd in Delft begin jaren negentig en betekende toen een radicale koerswijziging ten opzichte van het oude vraagmodel, waar mensen zich inschreven en vervolgens moesten afwachten. Inmiddels zijn er meerdere varianten van het aanbodmodel geprobeerd en geëvalueerd. Loting is nieuw en wordt tot dusver door enkele corporaties toegepast, waarvan De Woonplaats er één is. De evaluatie van het lotingsysteem De WoonVinder wordt in dit rapport beschreven. Als eerste wordt ingegaan op de kenmerken van de respondenten, de respons en de werkwijze. Vervolgens zal de bekendheid en beoordeling van loting als woonruimteverdelingsysteem aan de orde komen. Daarna wordt de werking en waardering van het systeem en het keuzeproces van de respondenten beschreven. Als laatste komen verschillende woonruimteverdelingsystemen, de toekomst en de aanbevelingen aan bod. 2

7 2 Bewonersonderzoek Doel Het doel van dit onderzoek is om na te gaan hoe het nieuwe lotingsysteem De WoonVinder beoordeeld wordt door de klanten: de woningzoekenden. Er wordt gekeken of de mensen die op zoek zijn naar een woning, of inmiddels een woning hebben gevonden, tevreden zijn over de manier van aanbieden van de woningen. De resultaten van dit onderzoek worden gebruikt om eventuele verbeteringen aan te brengen in de manier waarop de woningen worden aangeboden en verhuurd. Voor dit onderzoek zijn bewoners uitvoerig geënquêteerd, anderhalf jaar nadat het lotingsysteem werd geïntroduceerd. Eerder al, enkele maanden na de introductie, heeft een bescheiden meningpeiling plaatsgevonden. Toen bleek dat ruim de meerderheid positief denkt over De WoonVinder (bron: Of dat nog steeds zo is, zal in dit rapport duidelijk worden. Werkwijze en respons In totaal zijn er 526 respondenten in en de telefonisch geënquêteerd om het lotingmodel goed te kunnen evalueren. Het veldwerk vond plaats in september/oktober 2004 en werd uitgevoerd door bureau Labyrinth uit Utrecht De enquête is als bijlage opgenomen. De 526 respondenten, zijn in twee relevante groepen in te delen, namelijk zij die na loting een nieuwe woning hebben gekregen (), en zij die tot nu toe tevergeefs hebben meegeloot (niet-). De verwachting bestaat dat beide groepen het toewijzingssysteem anders zullen waarderen. De respondenten zijn ook op een tweede manier in te delen, namelijk geografisch. De Woonplaats bezit woningen in, en in drie gemeenten in de (Winterswijk, Groenlo en Aalten). Dit resulteert in een vierdeling waarbij het aantal respondenten in desbetreffende categorie wordt aangegeven met een N: Categorie 1: in (N=157) Categorie 2: in de (N=120) Categorie 3: niet- in (N=112) Categorie 4: niet- in de (N=134) Er is een steekproef getrokken van ruim 900 mensen voor de niet- en ruim 600 voor de. De bedoeling was dat er van elke categorie minimaal 150 geslaagde enquêtes werden afgenomen. Vooraf was verwacht dat het aantal niet-geslaagde woningzoekenden vrij eenvoudig gehaald zou kunnen worden. Het aantal van 900 was al een steekproef uit een bestand dat vier keer zo groot was. Later werden nog recente adressen toegevoegd. Veel telefoonnummers bleken echter onjuist, niet meer bestaand (met name 06-nummers), personen bleken onbereikbaar, of mensen bleken inmiddels al woonruimte gevonden te hebben (buiten De WoonVinder om). Het aantal viel daarentegen hoger uit dan verwacht. Hier speelt mee dat alle adressen klopten: want immers bewoond. Het aantal in de (120) is beperkt, omdat in de beschouwde periode daar slechts 200 woningen zijn verhuurd (dus 60% respons). De vier onderscheiden categorieën zijn niet even groot waardoor de noodzaak bestaat om deze te wegen. De zullen waarschijnlijk De WoonVinder positiever beoordelen dan de niet aangezien zij door dit lotingsysteem een woning hebben gevonden. Daarom zijn de 526 respondenten samen in de rest van dit rapport altijd gewogen (weergegeven in de grafieken als totaal). Hierdoor wordt de verhouding van de categorieën gecorrigeerd en kunnen de uitkomsten van de statistische analyses geen vertekend beeld weergeven. 3

8 In dit rapport worden analyses uitgevoerd voor de vier verschillende categorieën, de groepen en niet- en voor alle respondenten in totaal. De vier categorieën komen apart aan bod om te kijken of de geografische ligging ook van belang is. Bewonerskenmerken Wat opvalt in figuur 2.1 is dat de woningzoekenden in jonger zijn dan in de. In zijn 33% van de en 32% van de niet- tussen de 18 en 24 jaar. In de ligt dit percentage ongeveer 10% lager. Dit zou invloed kunnen hebben op de beoordeling van het lotingsysteem. Aangezien jongeren en studenten meer kans hebben om een woning te krijgen via een lotingsysteem dan een systeem wat naar inschrijftijd of woonduur kijkt, zou de beoordeling van De WoonVinder door de respondenten in hierdoor positiever kunnen uitpakken. Figuur 2.1 Leeftijdsopbouw in leeftijdsklassen jaar jaar jaar % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% niet niet niet N=157 N=120 N=112 N=134 N=277 N=249 N=526 totaal Een ander persoonskenmerk is het geslacht van de respondenten. Het aandeel mannen en vrouwen van alle respondenten tezamen is bijna gelijk. Er hebben 261 mannen en 265 vrouwen deelgenomen aan de enquête. Als er naar de vier verschillende categorieën apart gekeken wordt, is de verdeling naar geslacht van de groep als volgt: bestaat uit 58% mannen en 42% vrouwen en de uit 48% mannen en 52% vrouwen. Het aandeel mannelijke woningzoekenden is in 46% en 54% van de woningzoekenden is vrouw. In de is het aandeel mannen van de woningzoekenden 45% en het aandeel vrouwen 55%. In figuur 2.2 is de beoordeling van het lotingsysteem gekruist met het geslacht. Hieruit kan geconcludeerd worden dat vrouwen het lotingsysteem De Woonvinder slechter vinden dan mannen (56% resp. 44% vindt loting slecht). 4

9 Figuur 2.2 Beoordeling van het lotingsysteem De WoonVinder naar geslacht goed slecht niet goed/niet slecht percentage man vrouw 15 geslacht De huishoudensamenstelling van de respondenten kan ook van invloed zijn op de beoordeling van De WoonVinder. Bij de woningen die verloot worden, is namelijk de grootte van het huishouden niet meer van belang. In totaal zijn er 42% alleenstaanden en 29% gehuwden/samenwonenden zonder kinderen (zie figuur 2.3). Dit betekent dat in verhouding maar een klein percentage een gezin met kinderen 13%: 17% is een volledig gezin en 12% een eenoudergezin. Figuur 2.3 Huishoudensamenstelling alleen stel eenoudergezin + kind gezin + kind 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% niet niet niet totaal N=157 N=120 N=112 N=134 N=277 N=249 N=526 De meeste woningzoekenden hebben een laag inkomen. Meer dan 60% van de huishoudens heeft een bruto huishoudinkomen onder de 1252 Euro per maand (zie figuur 2.4). Dit heeft ook met het 5

10 hoge aantal alleenstaanden onder respondenten te maken. Vooral in komt dit duidelijk naar voren. Figuur 2.4 Bruto inkomen van het huishouden (in euro s) < > % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% niet 56 niet niet totaal N = 157 N = 120 N = 112 N = 134 N = 277 N =2497 N = 526 6

11 3 Beoordeling en bekendheid model woonruimteverdeling Beoordeling loting Het lotingsysteem De WoonVinder wordt overeenkomstig de verwachtingen door een stuk positiever beoordeeld dan de niet- in en de (zie figuur 3.1). Drie op de vijf van de vinden het een goed systeem, terwijl eveneens drie op de vijf woningzoekenden het lotingsysteem als slecht beoordelen. Het verschil is te verklaren door het feit dat de woningzoekenden een geschikte woning hebben gevonden door het lotingsysteem. In de bijlage 2 is weergegeven dat er inderdaad een statistisch verband bestaat tussen de beoordeling van het lotingsysteem (goed of slecht) en de situatie van de respondent (geslaagd/ niet geslaagd). Als de en niet- op geografische ligging worden gesplitst valt op dat vooral de respondenten in de het systeem een stuk slechter ervaren dan in. In zegt 72% van de De WoonVinder een goed systeem te vinden. Dit is een stuk hoger dan in de waar maar 44% van de deze beoordeling geeft. De niet in de zijn al helemaal niet te spreken over het lotingsysteem (70% slecht). Een verklaring is dat in een jongere bevolking het systeem beoordeelt. Andere oorzaken kunnen zijn dat er een groter aanbod van huurwoningen is in of een betere afstemming van vraag en aanbod dan in de. Alle groepen tezamen (wat dus gewogen is) leidt tot de conclusie dat een groot deel van de respondenten (50%) het slecht vindt dat er woningen verloot worden. Een slecht systeem omdat het merendeel van de respondenten het niet goed vindt voor woningzoekenden die al lang staan ingeschreven. Daarnaast zeggen sommigen ook dat de woningzoekende pech kan hebben met loten. Daarentegen vindt eenderde loting een goed systeem. Een goed systeem wordt het gevonden omdat de respondent het een eerlijker systeem vindt en omdat starters meer kans hebben op een woning. 7

12 Figuur 3.1 Beoordeling van het lotingsysteem de WoonVinder goed slecht niet goed/niet slecht 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% niet niet niet totaal N=157 N=120 N=112 N=134 N=277 N=249 N=526 Bekendheid met het systeem Om De WoonVinder goed te kunnen beoordelen is het van belang of voor het voor de respondenten duidelijk is hoe het verloten van de woningen werkt. Positief is dat maar liefst 96% van de respondenten aangeeft het een duidelijk systeem te vinden. Dit betekent dat er niet veel meer aandacht besteed hoeft te worden aan de uitleg aan de woningzoekenden over de werking van het systeem. Slechts enkelen (7 mensen) zeggen niet precies te weten op welke manier de corporatie de woningen precies verloot. Het merendeel (84%) van de respondenten vindt dat er voldoende informatie op de internetsite, de woonwinkel en de kabelkrant gegeven wordt over de woningen die vrij komen. Een klein aandeel (16%) vindt dit echter onvoldoende en mist/miste vooral informatie over afmetingen van de kamers, foto en plattegrond/ indeling van de woning. Toewijzingscriteria Maar liefst 53% van de respondenten vindt het goed dat er nu ook woningen zijn waarvoor iedereen voor in aanmerking kan komen, ongeacht de grootte van de woning en de grootte van het huishouden (figuur 3.2). Het grootste voordeel vindt deze groep dat men nu kan kiezen voor een woning, waar men eerst niet voor in aanmerking kwam. Een tweede voordeel vindt men dat men met een oog op de toekomst ook een groter huis kan krijgen. Opvallend is weer dat de respondenten in positiever tegenover deze verandering in de criteria staan. Iets meer dan een derde vindt het daarentegen slecht dat iedereen in aanmerking kan komen voor een woning ongeacht de grootte van het huishouden en de woning. De belangrijkste klacht is dat mensen in een grotere woning terechtkomen zelfs als men de ruimte niet nodig heeft. Daarnaast zegt een klein aandeel dat schaarse seniorenwoningen niet naar jongeren mogen gaan. 8

13 Figuur 3.2 Criterium huishoudengrootte is niet meer van belang goed slecht niet goed/niet slecht weet niet/geen mening 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% niet niet niet totaal N = 157 N = 120 N = 112 N = 134 N = 277 N = 249 N = 526 Bij de woningen die verloot worden is ook de hoogte van het inkomen niet meer van belang. Wat opvalt is dat een groot gedeelte van de respondenten (61%) dit goed vindt, en een vierde (24%) niet (figuur 3.3). Geslaagden en niet- denken er hetzelfde over, maar in zijn de respondenten iets positiever. Enkele argumenten die worden aangedragen, zijn in aflopend belang: keuzevrijheid, gelijke rechten en kansen en zo lang men het kan betalen moet het kunnen. Daarnaast worden er ook enkele negatieve punten genoemd zoals: mensen kunnen in financiële problemen komen en mensen met een hoog inkomen moeten niet kunnen reageren op een goedkope woning omdat ze de woningen bezet houden voor mensen met lage inkomens. Figuur 3.3 Beoordeling inkomen niet meer van belang goed slecht niet goed/niet slecht weet niet/geen mening 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% niet niet- niet- totaal N = 157 N = 120 N = 112 N = 134 N = 277 N = 249 N = 526 Een kleine meerderheid (53%) van de respondenten denkt dat woningzoekenden in het algemeen meer keuze hebben door het lotingsysteem en de beperkte regelgeving ( zie figuur 3.4). Als de vraag aan de respondent op hen zelf wordt betrokken denken zij hier net iets minder positief over (47%) ( zie figuur 3.5). De helft van de respondenten geeft aan niet meer keuze te hebben. 9

14 Figuur 3.4 Meer keuze voor woningzoekenden door lotingmodel en beperkte regelgeving geen mening 5% nee 42% ja 53% Figuur 3.5 Meer keuze voor de respondent zelf door lotingmodel en beperkte regelgeving geen mening 3% nee 50% ja 47% 10

15 4 Voorkeuren en keuzeproces Deze paragraaf heeft betrekking op de voorkeuren voor een woning en hoe woningzoekenden op een woning reageren/reageerden. De meest gebruikelijke manier om te reageren op woningen die aangeboden worden via De WoonVinder is voor 71% van de respondenten via het internet, terwijl 37% de telefoon gebruikt (figuur 4.1). De respondenten konden meerdere antwoorden als ze op meerdere manieren De WoonVinder gebruik(t)en, waardoor het totaal boven de 100% uitkomt. Opvallend is dat de respondenten in ongeveer 10% meer gebruik maken van het internet. Dit kan te maken hebben met de jonge bevolkingsopbouw in aangezien jongeren (incl. studenten) meer bekend zijn met internet. Figuur 4.1 Hoe wordt De WoonVinder gebruikt? via internet telefonisch via de kabelkrant via de woonwinkel N=526 totaal N=249 nietl d N=277 geslaagde N=134 N=112 nietl d Achterhoe k nietl d N=120 geslaagde N=157 E h d Ouderen maken meer gebruik van de telefoon dan van het internet. In onderstaande figuur (4.2) zijn de respondenten in vier leeftijdsklassen gekruist met het middel van gebruik. De kabelkrant wordt bijna alleen door de senioren gebruikt. 11

16 Figuur 4.2 Het gebruik van De WoonVinder naar leeftijd internet telefonisch woonwinkel kabelkrant jaar jaar jaar percentage Frequentie van reageren Als er naar de frequentie van reageren op een vrijkomende woning wordt gekeken is deze erg hoog. Bijna 45% van alle respondenten reageert of reageerde meermalen per week op een vrijkomende woning (figuur 4.3). In totaal reageren twee op de drie woningzoekenden minstens één keer per week. De woningzoekenden reageren dus actief. Figuur 4.3 Frequentie van reageren door 70 en niet- samengevoegd Percentage < dan 1x in 3 maande +/- 1x in 2/3 maande +/- 1x per maand enkele keren per maa +/- 1x per week meermalen per week frequentie 12

17 Figuur 4.4 De frequentie van reageren 70 van Percentage < dan 1 x in 3 maand +/- 1x in 2/3 maande +/- 1 x per maand enkele keren per maa +/- 1 x per week meermalen per week frequentie Figuur 4.5 De frequentie van reageren van 70 niet Percentage /- 1x per week meermalen per week < dan 1x in 3 maande +/- 1x in 2/3 maande +/- 1x per maand enkele keren per maa frequentie Als de groep gesplitst wordt in en niet-, valt op dat de vaker reageren dan de niet- (figuren 4.4 en 4.5). Bijna 60% van de reageert meerdere keren per week, terwijl niet- nog geen 40% meermalen per week reageren op een woning. Dit betekent dat hoe vaker de woningzoekende reageert/reageerde hoe eerder de woningzoekende 13

18 een beschikbare woning zal vinden/gevonden heeft. Geconcludeerd kan worden dat vaak reageren loont. De meeste respondenten zoeken een beschikbare woning in (figuur 4.6). Daar komen uiteraard ook de meeste woningen beschikbaar. In de is Winterswijk de meest gewilde gemeente. Figuur In welke gemeente(n) zoekt respondent een woning? In welke gemeente(n) 100 Aalten Groenlo Winterswijk aantal 20 0 niet- elders, namelijk situatie van de respondent Woningzoekenden hebben drie dagen de tijd om te reageren op een woning die aangeboden wordt door via De WoonVinder. Bijna 80% van de respondenten vindt deze reactietijd goed, en slechts 16% vindt dit te kort. Zoektijd Een wisselend beeld wordt verkregen als de respondenten gevraagd wordt hoe lang ze op zoek zijn (geweest) naar een huurwoning. De meesten zijn ongeveer 1 à 2 jaar op zoek geweest (figuur 4.7). Verder valt op dat weinig respondenten langer dan 3 jaar op zoek zijn naar een huurwoning. Mensen die langer dan anderhalf jaar zoeken, deden dit dus eerst volgens de regels van het oude systeem. 14

19 Figuur 4.7 De zoektijd van en percentage niet- samengevoegd langer dan 5 jaar ongeveer 4-5 jaar ongeveer 3-4 jaar ongeveer 2-3 jaar ongeveer 1-2 jaar ongeveer half jaar ongeveer 6-12 maande ongeveer 3-6 maanden ongeveer 1-3 maanden korter dan 1 maand zoektijd De zijn beduidend korter op zoek geweest dan de niet- (figuur 4.8 en 4.9). Dit is opmerkelijk. Ongeveer 45 % is niet langer op zoek geweest dan één tot drie maanden. Echter 38% van de niet- is al één tot twee jaar op zoek naar een huurwoning. Figuur 4.8 Figuur De zoektijd van De zoektijd van niet percentage langer dan 5 jaar ongeveer 4-5 jaar ongeveer 3-4 jaar ongeveer 2-3 jaar ongeveer 1-2 jaar ongeveer half jaar ongeveer 6-12 maande ongeveer 3-6 maanden ongeveer 1-3 maanden korter dan 1 maand percentage langer dan 5 jaar ongeveer 4-5 jaar ongeveer 3-4 jaar ongeveer 2-3 jaar ongeveer 1-2 jaar ongeveer half jaar ongeveer 6-12 maande ongeveer 3-6 maanden ongeveer 1-3 maanden korter dan 1 maand zoektijd zoektijd Zowel (58%) als niet- (65%) reageren op beschikbare woningen die zij het aantrekkelijkst vinden en niet op woningen die het meest kansrijk zijn (zie figuur 4.10). 15

20 Figuur 4.10 Reageerden/reageren en niet- op de meest kansrijke of aantrekkelijkste woning? aantrekkelijkst meest kansrijk beide/combinatie 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% niet niet 7 65 niet N=157 N=120 N=112 N=134 N=277 N=249 De meeste respondenten (zowel en niet-) hebben geen buurtvoorkeur. Bijna 70% van de geeft aan dat het hun niet uitmaakt of de nieuwe woning in dezelfde of een andere wijk ligt. Voor de niet- geldt dit voor 65%. Het merendeel van de denkt dat ze de woning eerder hebben gekregen dankzij het verloten van de woningen (71%). Als we de groepen geografisch weer splitsen zegt 76% van de in de woning eerder gekregen te hebben door dit lotingsysteem en 64% in de. Ongeveer een derde van de is van mening dat zij een woning momenteel bewonen die zij met strengere regels ten aanzien van inkomen en/of huishoudengrootte niet gekregen zouden hebben. Van deze groep zegt 36% dat ze door de inschrijvingsduur/woonduur de woning anders niet hadden gekregen, 30% denk dat dit door het inkomen zou komen, 26% door de omvang van het huishouden en 8% denkt dat het een andere reden zou hebben gehad. Er is amper een verschil waar te nemen tussen de in de en. 16

21 5 Verschillende modellen om woonruimte te verdelen In een situatie waarin er veel meer vraag is dan aanbod van woningen, zijn er verschillende manieren om woningen te verdelen. Bewoners zullen sommige methoden eerlijker vinden dan andere. We legden de respondenten verschillende methoden voor: inschrijfduur, loting, woonduur, de corporatie bepaalt en melding bij de balie van de woningcorporatie. Vierenveertig procent zegt loting eerlijk te vinden, en 43% vindt het juist een oneerlijk systeem (figuur 5.1). Er kan geconcludeerd worden dat ongeveer evenveel respondenten het een eerlijk als een oneerlijk systeem vindt. Er is wel een verschil waar te nemen tussen de en en of de respondenten geslaagd zijn of niet. De respondenten uit en de vinden dit systeem eerlijker dan de ers en de niet-. Figuur 5.1 Beoordeling van het lotingsysteem de WoonVinder eerlijk niet eerlijk niet eerlijk/niet oneerlijk 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% niet niet niet totaal N=157 N=120 N=112 N=134 N=277 N=249 N=526 In figuur 5.2 wordt de waardering door de respondenten van de verschillende woonruimteverdelingsystemen weergegeven. Het volgende valt op: Het woonruimteverdelingsysteem op basis van inschrijftijd wordt het meest eerlijk bevonden (81%). Daarna, maar op ruime afstand, vinden de respondenten het lotingsysteem het meest eerlijk (44%). Dan volgen de woonruimteverdelingsystemen op basis van woonduur en bepaling door de corporatie (37% en 38%). Een zeer slechte beoordeling krijgt het model op basis van het eerst melden aan de balie bij de woningcorporatie. In de toekomst zou volgens 89% de respondenten niet alleen een lotingsysteem zoals De WoonVinder moeten bestaan (zie figuur 5.3). Slechts 11% houdt het bij woningen die alleen via het lotingmodel worden verdeeld. De meeste steun hiervoor ligt nog ij de se. 22% ziet het liefst een ander systeem. Ruim driekwart echter kiest voor een combinatiemodel, waarin sommige woningen verloot en andere op een andere manier worden verdeeld, zoals op inschrijfduur. 17

22 Figuur 5.2 Eerlijkheid van verschillende systemen om woonruimte te verdelen eerlijk oneerlijk niet eerlijk/ niet oneerlijk inschrijftijd type systeem loting woonduur corporatie bepaalt melding balie % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% N = 526 Figuur 5.3 Toekomst alleen lotingsysteem alleen andere woningen beide 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% niet 32 4 niet niet totaal N=157 N=120 N=112 N=134 N=277 N=249 N=526 18

23 6 Samenvatting en Conclusies De Woonplaats is één van de corporaties die experimenteert om woningen via loting te verdelen. Woningzoekenden kunnen telefonisch reageren op vrijkomende woningen. Bij meer gegadigden wordt geloot. Het Onderzoeksinstituut OTB is nagegaan hoe dit lotingsysteem De WoonVinder wordt beoordeeld door de klanten: de woningzoekenden. Hiertoe zijn 526 mensen telefonisch geënquêteerd. Zij zijn in vier groepen in te delen: en niet-, en beide groepen in als in de. In totaal komt het lotingsysteem De WoonVinder er maar matig vanaf; de helft van alle respondenten vindt het een slecht systeem, tegen een derde die het juist een goed systeem vindt. Geslaagden oordelen zoals verwacht positiever (60% goed), niet- negatiever (23% goed). Over de hele linie gezien wordt De WoonVinder beter beoordeeld in dan in de. Geslaagden in zijn derhalve het meest positief (72% goed), niet- in de het meest negatief (70% slecht systeem). Jongeren zijn positiever, en die reageren vaker in (o.a. studenten). Het lotingmodel heeft als uitgangspunt dat een criterium als huishoudengrootte niet meer van belang is. Ruim de helft vindt dit een goede ontwikkeling. Ook inkomen telt niet meer mee, hier staat 60% positief tegenover. Het vervallen van deze criteria vergroot de keuzemogelijkheden. Bijna iedereen weet hoe het lotingsysteem werkt. De uitleg is voldoende. Enkelen missen enige extra informatie. De meesten (70%) zoekt via internet, ruim een derde gebruikt (ook) de telefoon. 65- plussers kijken ook wel naar de kabelkrant. Twee op de drie woningzoekenden reageren minstens één keer per week. Vaker reageren vergroot de slaagkans. Wat dat betreft werkt het principe van de loterij. Bijna de helft van de heeft niet langer dan drie maanden gezocht. Daarentegen zoekt 60% van de niet- al meer dan een jaar. Mogelijk zijn de niet- kritischer in hun keuze. Voor allen geldt dat ze een aantrekkelijke woning belangrijker vinden dan een kansrijke. Schaarse huurwoningen kunnen op verschillende manieren worden verdeeld. Bewoners vinden niet alle methoden even eerlijk. Verreweg het meest eerlijke systeem vindt men verdeling op basis van inschrijftijd (aldus 81%). Loting volgt op ruime afstand (44% eerlijk), voor verdeling naar woonduur (38%), bepaling door de corporatie (37%) en melding bij de balie (19%). Wat wil men in de toekomst? Slechts 11% houdt het bij een lotingsysteem zoals De WoonVinder. Geslaagde ërs zijn nog het meest enthousiast. De grote meerderheid, 77%, zou het liefst zien dat de woningen op verschillende manieren worden verdeeld. Op basis van dit onderzoek onder de klanten, de woningzoekenden, kunnen we concluderen dat het lotingsysteem het beste gebruikt kan worden naast het systeem op basis van inschrijftijd. De woningen die bedoeld of geschikt zijn voor jongeren kunnen dan verloot worden, de overige woningen kunnen vooral verdeeld worden op basis van inschrijfduur. In kunnen verhoudingsgewijs meer woningen worden verloot dan in de. 19

24 Bijlagen Bijlage 1 Bewonersenquête De Woonplaats Evaluatie woonruimteverdeling 20

25 Evaluatie Woonruimteverdeling De Woonplaats Enquêteur: Let op bij tekst in cursief! Sommige vragen moeten voor anders worden geformuleerd dan bij mensen die nog op zoek zijn naar een woning. Vraag 23 t/m 25 is alleen voor de. Alle andere vragen zijn voor beide groepen (let dus op de juiste formulering). 21

26 Goedemiddag/ avond u spreekt met van Onderzoeksbureau Labyrinth en de Universiteit van Delft. In opdracht van woningcorporatie De Woonplaats doen wij onderzoek naar de manier waarop in uw gemeente huurhuizen verdeeld worden. Hierover heeft u vorige week een brief gehad van De Woonplaats. Zou ik u hierover een aantal vragen mogen stellen? 1. ja 2. nee Ga naar einde 0. Enquêteur: Noteer huidige woongemeente: Respondent woont in: Aalten 3. Groenlo 4. Winterswijk 5. elders, namelijk.. 1. Van De Woonplaats hebben wij begrepen dat u het afgelopen jaar op zoek bent geweest naar een woning / en dat u inmiddels een woning heeft gevonden (laatste deel vraag alleen ). Klopt dat? 1. ja, inmiddels een woning gevonden enq: geslaagd 2. nee, nog steeds op zoek enq: niet-gesl. 3. nee, nooit zoekende geweest Ga naar einde 4. weet niet/ geen mening Ga naar einde Enquêteur: Even doorvragen bij 3. en 4. Bekendheid en beoordeling model woonruimteverdeling 2. Sinds anderhalf jaar worden de huurwoningen door De Woonplaats op een andere manier verdeeld. Dit systeem heet De WoonVinder. Als er meer belangstellenden reageren op dezelfde woning, dan wordt de woning verloot. Wat vindt u ervan dat de woningen worden verloot? 1. goed Ga naar vraag 3 2. niet goed/ niet slecht Naar vraag 3 én 4 3. slecht Ga naar vraag 4 4. weet niet/ geen mening Ga naar vraag 5 3. Kunt u uw antwoord op de vorige vraag toelichten? Waarom vindt u dit goed? Meerdere antwoorden mogelijk Antwoorden niet voorlezen 1. eerlijker Ga naar vraag 5 2. je maakt als starter meer kans op een woning Ga naar vraag 5 3. iedereen heeft gelijke kansen Ga naar vraag 5 4. anders, namelijk Ga naar vraag 5 5. weet niet 4. Kunt u uw antwoord op de vorige vraag toelichten? Waarom vindt u dit slecht? Meerdere antwoorden mogelijk Antwoorden niet voorlezen 1. oneerlijk voor mensen die al lang staan ingeschreven 2. je kunt veel pech hebben met loten 3. het is niet duidelijk op welke plek je staat 4. loten is niet eerlijk 5. anders, namelijk 22

27 6. weet niet 5. Is voor u voldoende duidelijk hoe het systeem van verloten van de woningen werkt? 1. ja Ga naar vraag 7 2. nee 3. weet niet/geen mening 6. Wat is voor u niet duidelijk aan het systeem? 7. Op de internetsite, de Woonwinkel en de kabelkrant wordt informatie gegeven over de woningen die vrij komen. Vindt/vond u deze informatie voldoende of onvoldoende om een keuze te maken? 1. voldoende Ga naar vraag 9 2. onvoldoende 8. Welke informatie mist/miste u dan? (meerdere antwoorden mogelijk, antwoorden niet oplezen) 1 bij elke advertentie een foto van de woning 2 plattegrond/indeling woning 3 afmetingen kamers 4 grootte/oriëntatie van de tuin 5 voorzieningen in de omgeving (winkels, scholen, voor ouderen) 6 karakter van de buurt 7 anders, namelijk Bij de woningen die verloot worden, is de grootte van het huishouden niet meer van belang. Vindt u het goed dat er nu ook woningen zijn waarvoor iedereen in aanmerking kan komen, ongeacht de grootte van de woning? 1. goed Ga naar vraag niet goed, niet slecht Naar vraag 10 én slecht Ga naar vraag weet niet, geen mening Ga naar vraag Waarom vindt u het goed dat iedereen in aanmerking kan komen voor een woning, ongeacht de grootte van het huishouden? 11. Waarom vindt u het niet goed dat iedereen in aanmerking kan komen voor een woning, ongeacht de grootte van het huishouden? 23

28 12. Bij de woningen die verloot worden is de hoogte van het inkomen niet meer van belang. Vindt u het goed dat er nu ook woningen zijn waarvoor iedereen in aanmerking kan komen, ongeacht de prijs van de woning? 1. goed Ga naar vraag niet goed, niet slecht Naar vraag 13 én slecht Ga naar vraag weet niet, geen mening Ga naar vraag Waarom vindt u het goed dat iedereen in aanmerking kan komen voor een woning, ongeacht de hoogte van het inkomen? 14. Waarom vindt u het niet goed dat iedereen in aanmerking kan komen voor een woning, ongeacht de hoogte van het inkomen? 15. Denkt u dat door het verloten van de woningen en het beperkt aantal regels meer keuze is voor de woningzoekenden bij het zoeken naar een huurwoning? 1. ja 2. nee 3. weet niet/geen mening 16. Denkt u dat er voor u zelf meer keuze is bij het zoeken naar een huurwoning? 1. ja 2. nee 3. weet niet/geen mening Voorkeuren en keuzeproces De volgende vragen die ik ga stellen gaan over uw voorkeuren voor een woning en hoe u op deze woningen reageert/reageerde. 16. Kunt u aangeven hoe u gebruik maakt / maakte van De WoonVinder? (meerdere antwoorden mogelijk, antwoorden niet oplezen) 1. via internet 2. via de Woonwinkel 3. telefonisch 4. via de Kabelkrant 5. anders, namelijk 17. Hoe vaak reageert/reageerde u doorgaans op vrijkomende woning in.? 1. meermalen per week 2. ongeveer een maal per week 3. enkele keren per maand 4. ongeveer 1 keer per maand 5. ongeveer 1 keer in de 2-3 maanden 24

29 6. minder dan 1 keer in de 3 maanden 18. In welke gemeente zoekt u een woning? Aalten 3. Groenlo 4. Winterswijk 5. elders, namelijk 19. De bij De WoonVinder beschikbare woningen worden aangeboden op internet, via de kabelkrant of via de telefoon. Geïnteresseerden hebben drie dagen de tijd om te reageren op deze woningen. Vindt u deze reactietijd, te kort, te lang of goed? 1. te kort 2. goed 3. te lang 20. Hoe lang bent u op zoek (geweest) naar een nieuwe huurwoning? 1. korter dan 1 maand 2. ongeveer 1-3 maanden 3. ongeveer 3-6 maanden 4. ongeveer 6 maanden tot een jaar 5. ongeveer een half jaar 6. ongeveer 1-2 jaar 7. ongeveer 2-3 jaar 8. ongeveer 3-4 jaar 9. ongeveer 4-5 jaar 10. langer dan 5 jaar 11. weet niet/ geen mening 21. Kunt u zeggen op welke woningen u vooral heeft gereageerd? Heeft u vooral gekozen voor woningen die u het aantrekkelijkst vindt, of heeft u vooral gekozen voor woningen waarbij u meer kans dacht te maken? (vraag ) Kunt u zeggen op welke woningen u vooral reageert? Kiest u vooral voor woningen die u het aantrekkelijkst vindt, of kiest u vooral voor woningen waarbij u meer kans denkt te maken? (vraag niet-) 1. aantrekkelijkste woning 2. meest kansrijke woning 3. beide/ combinatie 4. weet niet 22. Was het voor u van belang dat uw nieuwe woning in dezelfde wijk ligt als waar u woonde? (vraag )/ Is het voor u van belang dat uw nieuwe woning ligt in dezelfde wijk als waar u woont? (vraag niet-) 1. Ja, ik wil(de) perse in dezelfde wijk blijven wonen 2. maakt niet uit 3. nee, ik wil(de) perse in een andere wijk wonen 4. weet niet/ geen mening 23. Denkt u dat u deze woning eerder heeft gekregen dankzij het verloten van de woningen? (alleen ) 1. ja 2. nee 3. weet niet/geen mening 25

30 24. Bent u van mening dat u nu een woning bewoont die u met strengere regels t.a.v. inkomen en/of huishoudgrootte niet gekregen zou hebben? (alleen ) 1. ja 2. nee Ga naar vraag weet niet Ga naar vraag Waarom zou u deze woning dan niet hebben gekregen? (alleen ) Antwoorden niet voorlezen 1. omvang huishouden 2. inkomen 3. inschrijvingsduur/woonduur 4. anders, namelijk Toekomst 26. Als er meer belangstellenden hebben gereageerd op een woning, dan wordt de woning verloot. Vindt u dit een eerlijke manier? 1. ja, eerlijk 2. niet eerlijk, maar ook niet oneerlijk 3. nee, oneerlijk 4. weet niet Er zijn ook andere manieren mogelijk om te bepalen wie als eerste in aanmerking komt voor een woning. Ik noem nu een aantal verschillende manieren. Wilt u aangeven of u dat een eerlijk of oneerlijke manier zou vinden? 27. Mogelijkheid 1: Stel: De woningzoekende die het langst staat ingeschreven bij de woningcorporatie (inschrijftijd) krijgt de woning als eerste aangeboden. Vindt u dit:: 1. ja, eerlijk 2. niet eerlijk, maar ook niet oneerlijk 3. nee, oneerlijk 4. weet niet 28. Mogelijkheid 2: Stel: De woningzoekende die het langst in zijn of haar huidige woning woont (woonduur) krijgt de woning als eerste aangeboden. Vindt u dit: 1. ja, eerlijk 2. niet eerlijk, maar ook niet oneerlijk 3. nee, oneerlijk 4. weet niet 29. Mogelijkheid 3: Stel: De woningcorporatie bepaalt wie de woning krijgt. Vindt u dit: 1. ja, eerlijk 2. niet eerlijk, maar ook niet oneerlijk 3. nee, oneerlijk 4. weet niet 30. Mogelijkheid 4: Stel: De woning gaat naar degene die zich het eerste meldt voor de woning aan de balie van de corporatie. Vindt u dit: 1. ja, eerlijk 2. niet eerlijk, maar ook niet oneerlijk 3. nee, oneerlijk 4. weet niet 26

31 31. Bent u van mening dat er in de toekomst: 1. alleen lotingswoningen via De WoonVinder zouden moeten zijn 2. alleen andere woningen zouden moeten zijn 3. zowel lotingswoningen als andere woningen zouden moeten zijn 4. weet niet, geen mening Algemene vragen Tot slot wil ik u graag nog een aantal algemene vragen stellen. 32. ENQ; Noteer het geslacht van de respondent (niet vragen) 1. man 2. vrouw 33. Mag ik vragen wat uw leeftijd is?. Jaar 34. Hoe is het huishouden samengesteld waarvoor u een woning zoekt? 1. alleenstaand 2. alleenstaande met kinderen 3. gehuwd/samenwonend met kinderen 4. gehuwd/samenwonend zonder kinderen 5. wil niet zeggen 35. Heeft u kinderen? Zo ja: Hoeveel? Zou ik mogen vragen wat uw bruto inkomen van uw huishouden is Enquêteur: zie 34.:, van u en uw partner samen? 1. minder dan 1252 euro per maand euro per maand euro per maand euro per maand 5. meer dan 1891 euro per maand 6. men noemt een netto bedrag van..euro 7. wil niet zeggen 8. weet niet / geen mening 37. Dan zijn we aan het einde gekomen van de vragenlijst. Heeft u tot slot nog opmerkingen? 27

32 Bijlage 2 Als we uit gaan van een betrouwbaarheid van 95% is er een statistisch verband aan te tonen tussen de variabelen beoordeling van het lotingsysteem (goed of slecht) en de situatie van de respondent (geslaagd/ niet geslaagd). De waarde van de onderstaande X 2 -toets bedraagt 80,069 en de overschrijdingskans is 0,000. De Cramérs V geeft met 0,391 de sterkte van het verband aan. Dit betekent dat er een matig tot redelijk sterk verband is tussen de variabelen. Kruistabel 'Beoordeling Woonvinder(goed/slecht) * situatie (geslaagd/niet geslaagd)' Count Beoordeling van De Woonvinder: Totaal goed niet goed/ niet slecht slecht weet niet/ geen mening Situatie van de respondent: niet- Totaal Chi-kwadraat toets Pearson Chi-Square Likelihood Ratio Linear-by-Linear Association N of Valid Cases Asymp. Sig. Value df (2-sided) 80,069 a 3,000 82,869 3,000 74,057 1, a. 0 cells (,0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 6,64. Nominal by Nominal N of Valid Cases Symmetric Measures Phi Cramer's V a. Not assuming the null hypothesis. Value Approx. Sig.,391,000,391, b. Using the asymptotic standard error assuming the null hypothesis. 28

33 Evaluatie woonruimteverdeling Lotingmodel De Woonvinder Linda Leber Frank Wassenberg Onderzoeksinstituut OTB november 2004 Onderzoeksinstituut OTB

34 Onderzoeksinstituut OTB Technische Universiteit Delft Jaffalaan 9, 2628 BX Delft Postbus 5030, 2600 GA Delft Telefoon (015) Fax (015)