verslag van het bestuur 2016

Transcriptie

1 Nederlandse Investeringsinstelling N.V. te Amsterdam 1 I Nederlandse Investeringsinstelling

2 verslag van het Bestuur 2016 Inleiding en doelstelling De Nederlandse Investeringsinstelling N.V. is in 2014 opgericht om het aandeel van institutionele beleggers in de financiering van de Nederlandse economie te vergroten. De financiële crisis van 2008 was aanleiding voor de regering om marktpartijen te vragen hoe het financieringsvermogen en de investeringsdynamiek van de Nederlandse economie kunnen worden versterkt. Hieruit is naar voren gekomen dat er belemmeringen zijn die de beleggingsmogelijkheden voor institutionele beleggers in Nederland beperken. Belemmeringen die worden genoemd zijn de beperkte schaal van beleggingsprojecten en een gebrek aan standaardisatie waardoor in sommige gevallen de transactiekosten erg hoog zijn. In andere gevallen ontbreekt de specifieke kennis, waardoor institutionele beleggers uiteindelijk voor andere projecten kiezen. Ook beperkte liquiditeit en de noodzaak tot risicospreiding kunnen voor institutionele beleggers redenen zijn om niet te investeren. Hierdoor kunnen projecten die, wanneer deze problemen zouden worden opgelost, financierbaar zijn tegen marktcondities, soms niet aan de gewenste en benodigde financiering komen. Tenslotte zijn er grote projecten die op voorhand niet rendabel zijn en daardoor niet aantrekkelijk zijn voor private beleggers. De doelstelling van NLII is om als private instelling aanvullend aan bancaire financiering de lange termijn financieringsmogelijkheden voor institutionele beleggers in de Nederlandse economie te vergroten. NLII levert daarmee een structurele toegevoegde waarde aan het investeringsklimaat in Nederland. Om dit te bereiken vervult NLII een intermediaire rol bij het op elkaar aansluiten van vraag naar en aanbod van lange termijn financiering van Nederlandse projecten. De intermediaire rol wordt ingevuld door aan de vraagkant de projecten en hun financieringsbehoeften in kaart te brengen en aan de aanbodkant de proposities zo te structureren dat deze de juiste schaal, structuur en het juiste risico-rendementsprofiel krijgen voor institutionele beleggers in binnen- en buitenland. NLII heeft de volgende drie taken: Platformfunctie, Arrangeur en Monitoring. Ten eerste vormt NLII een Platform waarbinnen marktpartijen hun vraag naar en aanbod van lange termijn financiering kunnen bespreken. Hier kunnen mogelijkheden, belemmeringen en de noodzaak voor nieuwe initiatieven voor lange termijn financiering in Nederland in kaart worden gebracht zodat een eenduidig inzicht ontstaat in de structurele financieringsvraagstukken in Nederland. Ten tweede zal NLII als arrangeur financieringsvraagstukken inventariseren, identificeren, structureren (gebundeld en ongebundeld) en zorgen voor totstandkoming van financieringsarrangementen. Ten derde zal NLII betrokken blijven bij de monitoring van door haar tot stand gebrachte financieringen en financieringsfondsen. 2 I Nederlandse Investeringsinstelling

3 Het bijkomend voordeel van het inzetten van het financieringsvermogen van institutionele beleggers voor de Nederlandse economie is dat dit kan bijdragen aan een meer stabiele financiële omgeving. De financiële crisis die in 2008 begon, benadrukt het belang van een schokbestendige economie. Zoals opgemerkt in de Miljoenennota 2013, kan Nederland buitenlandse schokken nauwelijks beïnvloeden en gezien de openheid van de Nederlandse economie is het moeilijk de economie hiervoor af te sluiten. NLII bewerkstelligt dat in Nederland, naast bancaire financiering, ook het financieringsvermogen van Nederlandse institutionele beleggers in ruimere mate beschikbaar komt, hetgeen vooral in tijden van crisis een belangrijke bijdrage kan leveren aan de stabiliteit en robuustheid van de Nederlandse economie. Omgeving en institutionele ontwikkelingen NLII is binnen de voor haar relevante omgeving een gevestigde organisatie geworden. NLII werkt nauw samen met de commerciële banken, sectorbanken en de Europese Investeringsbank, en onderhoudt nauwe contacten met koepelorganisaties van bijvoorbeeld werkgevers, gemeenten, banken, verzekeringsmaatschappijen en pensioenfondsen. Verder is NLII namens de institutionele beleggers gesprekspartner van verschillende maatschappelijke organisaties. Tevens is NLII uitgenodigd bij verschillende nationale tafels zoals die over warmtetransport, gebouwde omgeving en het SER energieakkoord. Tenslotte heeft NLII uitgebreide formele en informele contacten met de centrale overheid, provincies en regionale ontwikkelingsmaatschappijen. De overheid heeft met betrekking tot investeren in, en financieren van de Nederlandse economie een aantal institutionele initiatieven genomen. In 2014 is de Nederlandse Investeringsinstelling op verzoek van het kabinet opgericht door institutionele beleggers. In 2015 is het Nederlands Investerings Agentschap (NIA) opgericht door het kabinet en regionale overheden om Nederland optimaal aan te sluiten op het Europese Investeringsplan en het Europese Fonds voor Strategische Investeringen (EFSI). Er is regelmatig overleg tussen NLII en NIA en de beoogde samenwerking bestaat tot nu toe vooral uit praktische zaken, waaronder het gezamenlijk organiseren van het Platform. Het NIA heeft zich in april 2016 gevestigd op dezelfde kantoorverdieping als NLII. Het kabinet heeft op Prinsjesdag 2016 aangekondigd een voorstel uit te werken voor een publieke nationale financieringsinstelling om daarmee het ontbreken van een Nederlandse Promotional Bank te compenseren. NLII heeft in een publieke reactie daarop aangegeven dat de institutionele beleggers graag samenwerken met de overheid, met name ook met het nieuw op te richten Invest-NL, om de investeringsagenda van de grond te krijgen. Daarbij heeft NLII benadrukt dat voor een toename van investeringen het aantal rendabele projecten dient toe te nemen. Dat kan door de investeringsagenda uit te breiden, risicodragende publieke middelen ter beschikking te stellen en organisatiekracht te mobiliseren. 3 I Nederlandse Investeringsinstelling

4 Strategie NLII heeft binnen twee jaar na oprichting successen geboekt: 1. Financiering: met de realisatie van het Achtergestelde Leningen fonds, het Bedrijfsleningen fonds en het Zorgvastgoed fonds stelt NLII institutionele beleggers in staat om nieuwe delen van de Nederlandse economie te financieren. Met deze fondsen worden de prognoses voor gebundelde financieringen uit het Inrichtings- en Realisatieplan ruimschoots overschreden (zie grafiek 1). De verwachting is dat het gecommitteerd kapitaal toegezegd aan NLII fondsen in Q stijgt naar EUR 1.1 mrd. 2. Organisatiekracht: met projecten op het gebied van scholen, science parken, energieakkoord en zorgloket tonen wij dat NLII impact maakt in de (semi)publieke sector. 3. Publiciteit: NLII wordt regelmatig aangehaald in de pers in verband met MKB financiering en zorgvastgoed, maar ook in het maatschappelijk debat over de financiering van investeringen in Nederland. 4. Maatschappelijk debat: NLII is namens de institutionele beleggers gesprekspartner van de overheid en verschillende maatschappelijke organisaties. NLII is uitgenodigd bij verschillende nationale tafels, gedeputeerden van provincies, VNG, centrale overheid, regionale ontwikkelingsmaatschappijen, VNO-NCW en andere koepelorganisaties. NLII wordt regelmatig formeel en informeel benaderd door (semi)publieke organisaties om haar mening en advies te geven over investeringsvraagstukken. 5. Inzicht in financieringsvraagstukken: NLII wordt actief betrokken bij veel grote en kleine financieringsvraagstukken waardoor NLII een compleet beeld heeft van de financieringsvragen in de Nederlandse economie. NLII kan daarmee veel toegevoegde waarde leveren aan diverse stakeholders die bepaalde investeringsthema s onderzoeken zoals verduurzaming gebouwde omgeving, scholen, energietransitie en dergelijke. Realisatie committed capital ten opzichte van IRP Realisatie invested capital ten opzichte van IRP EUR M EUR M Prognose committed capital Realisatie committed capital Prognose invested capital Realisatie invested capital Grafiek 1: Realisatie van gebundelde financiering versus de prognoses van het IRP Deze snelle successen voldoen aan verwachtingen van uiteenlopende belanghebbenden maar zijn niet maatgevend voor succes in de komende jaren. Met de inbreng van organisatiekracht en thematische oplossingen zoals ALF, BLF en ZVF voldoet NLII aan een belangrijk deel van haar doelstelling. Echter de grote ongebundelde investeringen lopen niet via NLII. 4 I Nederlandse Investeringsinstelling

5 Daar zijn uiteraard redenen voor: wij constateren allereerst dat het financieringsklimaat in 2015/2016 anders is dan tijdens het ontstaan van NLII. Grote, rendabele investeringsprojecten worden momenteel in een competitieve markt gefinancierd waar ook grote institutionele beleggers een actieve rol spelen. Deze constateringen hebben invloed op de potentie van financiering van grote, ongebundelde projecten en daarmee ook op het verdienmodel van NLII. De aandeelhouders van NLII hebben in 2016 aangegeven dat zij, naast de gebundelde NLII fondsen, graag investeren in grote projecten, met name in energietransitie projecten. Belangrijke mogelijke, toegevoegde waarde van NLII ligt voor aandeelhouders in het creëren van investeerbare, grote projecten samen met de overheid, bijvoorbeeld door partnership-overeenkomsten met de overheid. Proposities en onderzoek Status van projecten MKB Financiering Het NLII Bedrijfsleningen fonds (BLF) is in september 2015 gestart met Robeco als beheerder. In de rol van monitor heeft NLII begin 2016 met betrokken stakeholders, collectief en individueel, gewerkt om de aanlevering van leningaanvragen op orde te krijgen. Met deze interventie is het BLF in de loop van 2016 flink op stoom geraakt en heeft het per eind december 2016 elf bedrijven gefinancierd met een totale omvang van EUR 195 mln. Betrokken partijen menen dat het BLF een succesvolle start heeft gemaakt en de fondsopbouw en risico/rendement verhouding zijn zoals initieel is voorspeld. De door NLII opgezette samenwerking met de banken is goed. Verwacht wordt dat bij bestaande en eventuele nieuwe beleggers voldoende interesse is om het fonds in 2017 substantieel te vergroten. In juni 2016 is het NLII Achtergestelde Leningen Fonds (ALF) gestart. In de fase voorafgaand aan lancering van het ALF heeft NLII een duidelijk coördinerende en bemiddelende rol gespeeld in het opstellen van de samenwerkingsovereenkomst tussen de drie banken en de beheerder. Met name de afspraken rond de intercreditor overeenkomst waren zeer arbeidsintensief. Dit juridisch intensieve traject is uiteindelijk in 2016 succesvol afgerond. In totaal is er EUR 100 mln gecommitteerd aan het ALF. NLII is sinds de oprichting ook als monitor verbonden aan het ALF. In deze rol organiseert NLII periodieke vergaderingen met banken, het Ministerie van Economische Zaken, Rijksdienst voor Ondernemingen en de beheerder AEGON. MKB Financiering Groeikapitaal Vanaf september 2015 onderzoekt NLII de mogelijkheid tot het financieren van innovatieve MKB bedrijven via risicodragend kapitaal. Vanuit verschillende gesprekken met marktpartijen komt er een duidelijk signaal dat hier een behoefte ligt, maar dat dit niet volledig door de huidige investeringsmaatschappijen wordt opgepakt. Hiertoe is onder meer overleg gevoerd met de Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen, StartupDelta, diverse regionale ontwikkelingsmaatschappijen, institutionele beleggers en vermogensbeheerders. 5 I Nederlandse Investeringsinstelling

6 Verschillende opties zijn onderzocht om dit probleem te adresseren en het voor institutionele beleggers makkelijker te maken op deze wijze het MKB te ondersteunen. Veel tijd is gestoken in een aantal varianten waaronder het acquireren van een kleine participatiemaatschappij en het bundelen van investeringen via het DVI vehikel van het EIF. In 2016 heeft dit echter niet geleid tot een institutionele investering. NLII Apollo Zorgvastgoed fonds In juni 2016 is het NLII Apollo Zorgvastgoed fonds geïntroduceerd met een doelomvang van EUR 200 mln. NLII heeft dit initiatief samen met de beheerder, Hartelt Fund Management (HFM), ontwikkeld en speelt hiermee in op de sterk veranderende zorgvraag in de markt. De zorgvraag kent door de demografische ontwikkelingen in Nederland een explosieve groei. Tegelijkertijd verandert ook het type zorg waaraan behoefte is. Mensen willen langer thuis wonen, de vraag naar kleinschalige intensieve zorgcomplexen neemt sterk toe en er vindt een duidelijke verschuiving plaats naar de eerstelijns zorgverlening. Hierdoor is niet alleen het huidige zorgaanbod onvoldoende, maar voldoet ook de huidige voorraad zorgvastgoed veelal niet aan de veranderende vraag van zorgconsumenten. Om aan de veranderende vraag naar zorgvastgoed tegemoet te komen gaat het fonds investeren in nieuw zorgvastgoed in drie segmenten: eerstelijns zorgcentra, verpleeghuizen en beschermd wonen complexen. NLII werkt nauw samen met HFM, de beheerder van het fonds en vervult de rol van Monitor. NLII is voorzitter van de Advisory Board en het participantenoverleg. Science Parken In 2015 is een start gemaakt met het onderzoek naar een investeringsfonds gericht op de verdere ontwikkeling van Science Parken in Nederland. Begin 2016 heeft NLII een werkgroep opgericht met drie Science Parken (TU Delft, Brightlands Chemelot, Utrecht Science Park) en twee institutionele beleggers uit haar achterban. Tegelijkertijd wordt er ook met andere Science Parken gesproken. Deze Science Parken zouden kunnen meedoen in een vervolgfase nadat het fonds gerealiseerd is. In 2017 wordt verder gewerkt aan de inrichting van een beleggingsfonds waarmee institutionele beleggers en Science Parken een langjarige samenwerking kunnen aangaan in de ontwikkeling en financiering van de Science Parken. 6 I Nederlandse Investeringsinstelling

7 NLII Zorgleningen fonds NLII onderzoekt de mogelijkheden voor een leningenfonds voor de zorg, gebaseerd op het succesvolle Bedrijfsleningen fonds-concept. De betrokken banken met het grootste marktaandeel in de Zorg in Nederland hebben positief gereageerd op dit initiatief van NLII. Beleggers hebben interesse getoond in dit project en de banken hebben input geleverd voor de eerste meetings met deze investeerders. Scholen Samen met het Ministerie van OC&W, VNG, PO/VO-raden, RuimteOK, EscoNetwerk, Sweco, PIANOo, Platform31, BNG en APG heeft NLII sinds 2015 onderzoek gedaan naar de complexe problematiek rondom verbetering van de kwaliteit van onderwijshuisvesting en naar mogelijke oplossingen. In oktober 2016 heeft NLII naar aanleiding van dit gezamenlijke scholenproject een rapport opgesteld waarbij de tussentijdse conclusies zijn geformuleerd en aanbevelingen worden gemaakt. Op basis van ons onderzoek is NLII (samen met BNG) van mening dat de oprichting van een loket voor onderwijshuisvesting met specifieke taken en verantwoordelijkheden bijdraagt aan de gewenste versnelling van verduurzaming onderwijshuisvesting. Om succesvol te zijn zal een dergelijk loket door de belangrijkste stakeholders gedragen moeten worden. Dit zijn in onze ogen de PO Raad, VO Raad, VNG en Ministerie van OC&W. NLII en BNG hebben een advies uitgebracht aan de commissie Nijpels over de oprichting van een dergelijk loket en het belang van het wettelijk regelen van de verantwoordelijkheid van renovatie van schoolgebouwen. In 2017 werkt NLII verder aan oplossingen waarmee de renovatie van verouderde schoolgebouwen kan worden versneld. 7 I Nederlandse Investeringsinstelling

8 Nederlands Klimaatfonds Voorafgaand aan de klimaattop in december 2015 in Parijs hebben Minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Lilianne Ploumen en NLII CEO Loek Sibbing een intentieverklaring getekend voor een publiek privaat klimaatinvesteringsfonds. Beide partijen hebben toegezegd zich actief in te zetten om het klimaatinvesteringsfonds mogelijk te maken. NLII leidt het onderzoek en werkt daarbij nauw samen met het Nederlands Investerings Agentschap en het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. In de getekende verklaring onderschrijven de minister en NLII de gezamenlijke intentie om de mogelijkheden voor een Nederlands klimaatfonds, waaraan zowel de overheid als private beleggers kunnen deelnemen, actief te verkennen. Het Deense klimaatinvesteringsfonds wordt als mogelijk voorbeeldstructuur gehanteerd. Dit fonds ondersteunt Deense bedrijven bij investeringen in onder andere duurzaamheids-, landbouw-, infrastructuur-, energie-, water- en klimaatadaptatieprojecten in ontwikkelingslanden. NLII heeft onderzoek gedaan naar de pijplijn en sourcing kanalen voor klimaatinvesteringen door Nederlandse bedrijven in het buitenland. Op dit moment verkent NLII met een aantal beleggers en het ministerie van Buitenlande Zaken de mogelijkheden om institutionele en publieke financiering te combineren voor investeringen in klimaatoplossingen. NIA Energy Transition Fund In juli 2016 zijn NIA en BNG gestart met een haalbaarheidsstudie naar het oprichten van een Energy Transition Fund. NLII heeft geparticipeerd in deze werkgroep. Verduurzaming huurwoningen Op initiatief van VNO-NCW heeft de NLII de business case van Nul-op-de-Meter renovaties geanalyseerd. Gebrek aan financiële middelen vormt geen wezenlijke belemmering voor een grootschalige uitrol in de huursector. Belangrijk zijn onder andere de onzekerheid bij woningcorporaties over de levensduur van de energieprestatievergoeding en de salderingsregeling, de organisatorische complexiteit van een dergelijke renovatie en het feit dat de kosten nu nog relatief hoog zijn. Energiebesparing in de grote industrie Tussen de Nederlandse bedrijven die handelen op de Europese markt voor CO2-emissie certificaten (ETS-ondernemingen) en (lokale) overheden zijn Meerjarenafspraken Energie-Efficiëntie (MEE) gemaakt. Gecoördineerd door VNO-NCW inventariseren de energie-intensieve MEE bedrijven concrete voorstellen voor realisatie van energiebesparingsprojecten die samen optellen tot een mogelijke besparing van tenminste 6 PJ. NLII heeft met het Ministerie van Economische Zaken onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor een institutioneel investeringsfonds voor de financiering van deze besparingsprojecten. NLII heeft 16 bedrijven bezocht en mogelijke projecten geanalyseerd. Daarnaast heeft NLII gesproken met energiemaatschappijen, netwerkbedrijven en consultants. De resulterende pijplijn van projecten was aanzienlijk, maar niet voldoende groot voor een institutioneel investeringsfonds. Deze conclusie is aangeboden aan het Ministerie van Economische Zaken en het project is daarmee afgesloten. 8 I Nederlandse Investeringsinstelling

9 VERSLAG VAN HET BESTUUR 2016 Governance en Organisatie In 2016 is het Platform tweemaal bijeengekomen. In het Platform wordt op gestructureerde wijze overleg gevoerd met de belangrijkste stakeholders (zoals vragende partijen, banken, overheden, investeerders) over belangrijke financieringsvraagstukken voor de Nederlandse economie. Speciale thema s waren Warmtenetten en grote bouwopgaven zoals vernieuwing van het rioolstelsel en grootschalige renovatie van bruggen. De tweede bijeenkomst is samen met NIA georganiseerd. In 2016 zijn de aandeelhouders van NLII tweemaal bijeengekomen: éénmaal voor een formele Algemene Vergadering van Aandeelhouders en éénmaal voor een informele sessie over de strategie van NLII. Onderwerpen die in de eerste bijeenkomst zijn besproken waren onder meer de begroting, stand van zaken proposities en het strategisch plan. Op 31 december 2016 waren zeven personen direct werkzaam voor NLII waarvan vijf met een direct dienstverband. Professionele medewerkers van onze aandeelhouders waren indirect werkzaam voor NLII, vooral ter ondersteuning van de ontwikkeling van proposities. Wij zijn onze aandeelhouders daar veel dank voor verschuldigd. In april 2016 is onze website vernieuwd evenals de bijbehorende communicatie-uitingen. 9 I Nederlandse Investeringsinstelling

10 Pers en publiciteit In 2016 was opnieuw ruime persaandacht. NLII werd in verschillende artikelen genoemd, bijvoorbeeld over onderwijs en schoolgebouwen. In juni bracht de Minister van Economische Zaken Henk Kamp een bedrijfsbezoek aan Dunlop Protective Footwear in Raalte. Dunlop is deels gefinancierd door het Bedrijfsleningen fonds van NLII. Verder was in juni ruime aandacht voor de lancering van het NLII Zorgvastgoed fonds, onder meer met een interview in het NRC Handelsblad. In dezelfde krant verscheen die maand ook een NLII interview over investeren in Nederland. In oktober werd een artikel over Science Parken op basis van een interview met Willem Jan Brinkman geplaatst in het Financieele Dagblad. Tenslotte is in november in het Financieele Dagblad een opiniestuk verschenen over het investeren in Nederland door institutionele beleggers. Naast de landelijke dagbladen is er aandacht aan NLII besteed in gespecialiseerde media zoals PensioenPro, Financial Investigator en Energeia. Bestuur Nederlandse Investeringsinstelling N.V. Loek Sibbing CEO Willem Jan Brinkman CFRO 10 I Nederlandse Investeringsinstelling

11 Nederlandse Investeringsinstelling N.V. Gustav Mahlerplein MS Amsterdam +31 (0) I Nederlandse Investeringsinstelling