Jaarverslag 2016 & Activiteitenplan Op dreef met de grondige aanpak

Transcriptie

1 Jaarverslag 2016 & Activiteitenplan 2017 Op dreef met de grondige aanpak

2 VOORWOORD INHOUDSOPGAVE Nederland, waterland, zo staan we internationaal bekend. Onze veenlandschappen vol molens, historische steden en dorpen, dijken, kaas en koeien zijn trekpleister voor toeristen. Het technisch vernuft waarmee we sinds de watersnoodramp droge voeten houden is een succes waar Nederlandse kennis internationale exportwaarde genereert. Allemaal zaken waar we trots op mogen zijn. Maar er is meer te vertellen over ons polderland. Opgave Bodemdaling Het Nederlandse water staat in nauwe relatie met onze bodem. Die bodem daalt op cruciale plaatsen in ons economisch hart bijna 2 keer zo snel dan de zeespiegel stijgt. Juist door ons inventieve DNA en vernuft waarmee we sinds de Middeleeuwen ons land droogleggen, komen we nu voor een volgende uitdaging te staan. Hoe richten we Nederland klimaatbestendig in voor de toekomst, waarbij de slappe veen- en kleibodem een cruciale rol speelt? Het Planbureau voor de Leefomgeving verwacht hoge maatschappelijke kosten door bodemdaling (22 miljard tot 2050). Hoe kunnen we door slimme keuzes die kosten omlaag brengen? VOORWOORD 2 HET PLATFORM SLAPPE BODEM 5 ACTIVITEITEN EN RESULTATEN 6 KENNIS EN ONDERZOEK 10 ACTIVITEITENPLAN 14 COMMUNICATIE ACTIVITEITEN 18 EN PLANNING 2017 NETWERK 19 PRAKTIJKVOORBEELDEN LANDELIJK GEBIED 4 STEDELIJK GEBIED 8 DORPEN/KERNEN 12 Aandacht voor nu en de toekomst Bij die keuzes gaat het niet alleen over geld. De toekomst van ons unieke landschap, historische binnensteden, economie en landbouw staat op het spel. Dat vraagt om innovatie en samenwerking. De afgelopen periode zijn we daar met praktische leeromgevingen en initiatieven mee aan de slag zijn gegaan. Maar we zijn er nog lang niet. Met een nieuw kabinet en de gemeenteraadsverkiezingen in het verschiet zijn er volop kansen om hier gezamenlijk verder invulling aan gaan geven. Benutten en verzilveren kennis & export Samen met betrokken gemeenten, waterschappen, provincies, onderzoeks-, onderwijs- en kennisinstellingen, marktpartijen en het Rijk bieden we een platform waarin we samenwerken aan een nationale kennisagenda. Zo kan Nederland in de toekomst ook hét kennisland worden op het gebied van duurzaam water- en bodembeheer. Doet u mee? De keuze is aan u! Hilde Niezen, Voorzitter Platform Slappe Bodem 2

3 PRAKTIJKVOORBEELDEN LANDELIJK GEBIED NATTE TEELTEN EN PALUDICULTUUR: VAN ECOSYSTEEMDIENSTEN NAAR DUURZAAM WATERBEHEER Bodemdaling draagt bij aan steeds hogere kosten, ook in het landelijk gebied. Landgebruikers ervaren dalende productiviteit, er zijn directe kosten voor het vervangen van kunstwerken en er dreigen prijsdalingen in de keten door de buitengewoon hoge CO 2 -emissies door veenoxidatie. Paludicultuur en natte teelten (o.a. lisdodde, wilg en veenmos) zijn ontwikkeld om landgebruik op veen weer duurzaam te maken en waterveiligheid te garanderen. In samenwerking met de Radboud Universiteit Nijmegen zetten provincies, waterschappen, landgebruikers en natuurorganisaties paludicultuur-pilotprojecten op met het doel bodemdaling te stoppen en economisch perspectief te handhaven. In pilots wordt slim gebruikgemaakt van ecosysteemdiensten, maatschappelijke vragen en nieuwe verdienmodellen voor een circulaire en verantwoorde economie. Topsurf is een van de voorbeelden van circulaire economie. Het is een bodemverbeteraar dat bestaat uit een combinatie van slib, mest en groenafval met verschillende toepassingen. Topsurf BV wil een pilot starten bij 5 boeren in Hazerswoude om te onderzoeken of het product bodemdaling tegengaat. Dit circulair product kan mogelijk ook binnen de Greenport afgezet worden als alternatief voor geïmporteerde veengrond. Het draagt bij aan de duurzame en innovatieve landbouw, gaat bodemdaling tegen en versterkt de bio-economie. De provincie heeft in 2017 de Green Deal Topsurf ondertekend met de volgende partijen: gemeente Alphen a/d Rijn, Hoogheemraadschap van Rijnland, Topsurf Nederland BV, AquaMinerals BV, Melkveehouders collectief Hazerswoude, Wagro Groenrecycling, Maverko Loonbedrijf&Transport. 4 HET PLATFORM SLAPPE BODEM De problematiek van de slappe bodem en bodemdaling is niet nieuw. Al sinds de ontginning en bewoning van de laagveengebieden in Nederland kampen de bewoners met de gevolgen van ontwatering, gebruik en belasting van de weinig draagkrachtige veenbodem. Dit verklaart bijvoorbeeld het ontstaan van de waterschappen in de Middeleeuwen, uniek in de wereld. De intensivering van het gebruik en de bewoning leidt ertoe dat de kosten voor aanleg, beheer en onderhoud van infrastructuur, openbare ruimte, kunstwerken en waterbeheer navenant toenemen. Enkele gemeenten raken er in de jaren 1990 zelfs van aan de bedelstaf: Gouda en Boskoop bijvoorbeeld. Dit is de oorsprong van het Platform Slappe Bodem, dat is ontstaan rond de eeuwwisseling. Doelstelling is vanaf het begin het onder controle krijgen van de (financiële) gevolgen en het aanpassen van de algemene uitkering uit het Gemeentefonds ten gunste van gemeenten met een slappe bodem. Sinds die tijd is het aantal betrokken gemeenten fors gegroeid. Omdat met de jaren het inzicht is gegroeid dat met financiële maatregelen alleen de bodemdaling niet onder controle kan worden gebracht, richt het platform sinds 2014 zich meer op samenwerking en kennisontwikkeling op diverse terreinen. Gemeenten kunnen het bovendien niet alleen: ook waterschappen, provincies en het Rijk hebben hierin een rol, kennis en innovatie is nodig van kennisinstellingen en bedrijven. Het Uitvoeringsprogramma is de leidraad voor de activiteiten van het platform in deze periode. AMBITIES De centrale doelstelling van het Platform Slappe Bodem zoals die is vastgesteld luidt: We zijn pas klaar met het Platform Slappe Bodem als alle nadelige effecten van slappe bodem structureel geborgd en binnen aanvaardbare grenzen zijn gebracht. Het platform heeft ambities geformuleerd die in 2019 bereikt moeten zijn: Er is een sterke netwerkorganisatie; een centraal punt met satellieten in de regio bij gemeenten, waterschappen en provincies; Binnen de deelnemende organisaties is slappe bodem een levend thema dat in samenhang is georganiseerd (beheer, aanleg, onderhoud, RO, financiën en communicatie), zowel bestuurlijk als in de ambtelijke organisatie; Er is een breed draagvlak voor een samenhangende integrale benadering van de problematiek; Er is een nationale onderzoeksagenda; Er is een lange termijnperspectief, kosten en baten zijn in beeld. In 2016 is intensief gebouwd aan de realisatie van de ambities.

4 ACTIVITEITEN EN RESULTATEN LOBBY Om een nationale onderzoeksagenda te realiseren wordt door het platform slappe bodem gelobbyd in Den Haag. Een dergelijke onderzoeksagenda vergt steun en inzet van instrumenten van de Rijksoverheid. In de zomer van 2016 is een nieuwe position paper opgesteld. Sinds de zomer zijn politieke partijen in de Tweede Kamer door het platform slappe bodem benaderd met de position paper. Dit heeft tot gevolg gehad dat in het Wetgevingsoverleg Water van 14 november uitgebreid met de minister van Infrastructuur en Milieu gesproken is over bodemdaling en de rol van het Rijk. Voorafgaand zijn door SP en CU amendementen ingediend, en tijdens de vergadering nog twee moties over bodemdaling. De minister hield voet bij stuk wat betreft de rol die zij ziet voor het Rijk, maar deed toch enkele toezeggingen. Hierover vindt nader gesprek plaats. De moties zijn ter stemming gebracht op 22 november. De stemming over de amendementen vond plaats op 6 december. Helaas was er onvoldoende steun in de Tweede Kamer. De lobby richt zich vervolgens op de verkiezingen van maart 2017 en de daaropvolgende kabinetsvorming. Gunstig is dat het thema bodemdaling is gaan leven bij diverse partijen, waaronder de koepels VNG, UvW en IPO. Ook van daaruit wordt gepleit voor opname van het thema bodemdaling in Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie, Nationale Omgevingsvisie en Nationale Adaptatie Strategie. Tevens hebben de grote kennisinstellingen, hogescholen en universiteiten het thema bodemdaling op de agenda staan. BIJEENKOMSTEN Nationaal congres Heel Holland Zakt Op 31 maart is het nationaal congres Heel Holland Zakt georganiseerd in Madurodam. In korte tijd was het maximumaantal deelnemers dat Madurodam kon verwerken bereikt. Meer dan 250 bestuurders, ambtenaren, wetenschappers, onderzoekers en innovatieve ondernemers zijn naar Den Haag afgereisd. Het congres was informerend, inspirerend en mobiliserend. Stakeholders gaven inzicht in de problematiek aan de hand van concrete praktijkverhalen. Wat moet er nou eigenlijk opgelost worden? Welke oplossingen zijn er al? Nederlandse experts zitten niet stil; in het buitenland zijn zij gewild. Het werd een actieve dag met verrassende ontmoetingen en aanknopingspunten voor de toekomst, waarbij de grote opkomst en inbreng van fundamentele waarde was. Het congres was daarmee het hoogtepunt van CoP XXL, 22 september (Schiedam) en 24 november (Zwolle) Uit de overweldigende belangstelling voor het congres Heel Holland Zakt bleek dat er grote behoefte was aan bijeenkomsten gericht op kennisuitwisseling en innovaties. Daarom zijn twee zogenaamde CoP XXL (extra grote community of practice)-bijeenkomsten georganiseerd. De eerste, met als thema innovatie, vond plaats op 22 september in Schiedam en werd georganiseerd in samenwerking met het KCAF. Zo n 200 bezoekers namen deel aan het aanbod van 10 sessies. Tijdens de bijeenkomst werd tevens de Innovatiepool geïntroduceerd. Op 24 november heeft in Zwolle de tweede CoP XXL plaatsgevonden. Deze CoP XXL is georganiseerd in samenwerking met Stowa met medewerking van Rijkswaterstaat en had als thema samenwerking. Naast de 7 aangeboden workshops werden hoogtepunten gevormd door de presentatie van het rapport Dalende bodems, stijgende kosten, van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en de presentatie van het Kennisprogramma Klimaat, Water en Bodemdaling. Dit heeft geleid tot veel publiciteit [ Pers/In-de-media/], bijvoorbeeld in het NOS Journaal, RTL Nieuws en BNR Nieuwsradio op 24 november en in diverse regionale en landelijke kranten, met betrokkenheid van het Platform Slappe Bodem. Bestuurlijk overleg In 2016 heeft een breed bestuurlijk overleg plaatsgevonden (11 mei) en vijf vergaderingen van de bestuurlijke kerngroep. De bestuurlijke kerngroep bestond in 2016 uit 7 bestuurders van: gemeenten Alphen a/d Rijn, Schiedam, Zaanstad, Gouda, Woerden, Krimpenerwaard en hoogheemraadschap van Rijnland. Hilde Niezen (Gouda) is voorzitter en Ria Boere (Krimpenerwaard) treedt op als penningmeester. Ten gevolge van een bestuurlijke crisis in Gouda is Hilde Niezen gedurende een aantal maanden vervangen door Ria Boere. 6

5 PRAKTIJKVOORBEELDEN STEDELIJK GEBIED GOUDA, STEVIGE STAD OP SLAPPE BODEM Historische (binnen)steden in West-Nederland en steden in de deltagebieden over de hele wereld hebben te maken met bodemdaling. Dit proces van bodemdaling brengt in toenemende mate grote uitdagingen met zich mee op het gebied van waterbeheer, ruimtelijke ordening, funderingen, cultureel erfgoed, infrastructuur en governance. De komende jaren moeten strategieën worden ontwikkeld om de leefbaarheid en de historische gebouwen in binnensteden ook op lange termijn te beschermen. De gemeente Gouda is één van de steden met een middeleeuws binnenstad waar de uitdaging van bodemdaling speelt. Jaarlijks zakt de oude binnenstad van Gouda door de inklinkende zachte veenbodem. Nu al leidt dit tot kwetsbaarheden zoals schade aan infrastructuur en wateroverlast hetgeen tot hoge kosten leidt. Door de combinatie van bodemdaling en klimaatverandering zullen deze kwetsbaarheden in de toekomst toenemen en zullen nieuwe kwetsbaarheden, zoals bijvoorbeeld funderingsproblemen en gezondheidsrisico s, gaan optreden. In 2014 hebben overheden, belangenorganisaties, het bedrijfsleven en kennisinstituten de handen ineen geslagen in een brede coalitie Stevige stad op slappe bodem. Deze coalitie heeft haar ambities verwoord in een door alle partners ondertekende intentie overeenkomst. Kern van de overeenkomst is dat partijen samen oplossingsrichtingen van een toekomstbestendige binnenstad van Gouda uitwerken. 8 Op langere termijn heeft de coalitie als doel: Het ontwikkelen en realiseren van een (vanuit water en ondergrond beschouwd) robuust perspectief voor leefbare (wonen, werken, water) steden. Hierbij is het van belang oplossingsrichtingen te verkennen en te ontwikkelen die voor steden bruikbaar zijn. Onder begeleiding van Deltares is de coalitie in 2016 begonnen met de uitvoering van de Living Lab. Hiermee kan de broodnodige lokale kennis en ervaring worden opgedaan. In deze opstartfase lag het accent op het realiseren van inzicht in de stuurbaarheid van het (grond) water door middel van metingen in grondwater, riolering en grachten. Ook is er inmiddels meer kennis verzameld over de snelheid van bodemdaling in de binnenstad en is Gouda actief op zoek gegaan naar innovatie. De coalitie bestaat uit gemeente Gouda, Hoogheemraadschap van Rijnland, Rijkswaterstaat, KCAF (Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek), Stichting Rioned, Stowa, Deltares en TU Delft.

6 KENNIS EN ONDERZOEK Kennisprogramma Klimaat, Water en Bodemdaling Sinds eind 2015 vonden gesprekken plaats met vertegenwoordigers van diverse organisaties en overheden over het vormen van een kennis- en onderzoeksprogramma. Dit leidde op 31 maart tijdens het nationale congres Heel Holland Zakt tot de ondertekening van het Verdrag van Madurodam door voorzitter Hilde Niezen van het platform slappe bodem, gedeputeerde Janssen van Provincie Zuid-Holland en directeur Joost Buntsma van Stowa. Het drietal bood de verklaring aan aan Kamerlid Eric Smaling (SP), de indiener van de motie Smaling c.s. van november In de voorbereiding is het ministerie van Infrastructuur en Milieu betrokken. De verklaring werd vergezeld van het plan van aanpak kennisprogramma veenbodemdaling. Dit plan van aanpak is na de zomer uitgewerkt tot het Kennisprogramma Klimaat, Water en Bodemdaling (KWB). Het meerjarige kennisprogramma KWB is op 24 november gepresenteerd met financiering voor tenminste 1 jaar door het platform slappe bodem, Provincie Zuid-Holland, Stowa en Rijkswaterstaat. Nu projecten en initiatieven rondom klimaat, water en bodemdaling een grote vlucht hebben genomen, wordt met het kennisprogramma KWB op een structurele en programmatische wijze gewerkt aan het verbinden, versterken en ontwikkelen van deze kennis. Het programma sluit uitstekend aan op de in de landelijke politiek uitgesproken ambitie om tot een nationaal kennisprogramma bodemdaling te komen. Impuls Kennisagenda platform slappe bodem De reeds bestaande maar gedateerde en weinig concrete kennisagenda van het platform slappe bodem is verder uitgewerkt.adviesbureau Witteveen en Bos heeft in opdracht van het platform, door middel van interviews bij alle aangesloten gemeenten, kennisvragen opgehaald. Deze zijn gebundeld en van advies voorzien in een rapport, dat als een van de bouwstenen dient voor het nationale kennisprogramma KWB en eventuele vervolgonderzoeken en de community of practice (CoP). Innovatiepool Zowel bij het KCAF (Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek) als bij het platform slappe bodem bestaat het besef dat innovatie noodzakelijk is om op langere termijn met de bodemdalingsproblematiek en funderingsschade aan gebouwen en openbare ruimte om te gaan. Bij overheden en huiseigenaren bestaat ook veel behoefte aan toepasbare en betaalbare vernieuwende technieken en aanpak. Er zijn veel innovatieve bedrijven, maar het lukt niet altijd om innovaties te laten doorbreken. Om dit te doorbreken is het initiatief ontstaan om een Innovatiepool in te richten. In 2016 is de belangstelling bij ondernemers, bedrijven en andere organisaties gepeild. De Innovatiepool zal in 2017 verder worden uitgewerkt, in nauwe samenhang met het kennisprogramma KWB en in samenwerking met KCAF, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland en Saxion Hogeschool, lectoraat Bodem en Ondergrond. +Planbureau voor de Leefomgeving (PBL): Dalende bodems, stijgende kosten Na jaren onderzoek, mede in opdracht van Stowa, heeft het PBL in november 2016 het langverwachte rapport over veenbodemdaling in Nederland opgeleverd. Het rapport bevat een maatschappelijke kosten-batenanalyse van de meerkosten tot 2050 ten gevolge van bodemdaling in de veengebieden van Nederland, inclusief het waterbeheer. Het PBL komt op een bedrag van 16 miljard euro voor funderingsherstel, 1,7 tot 4,7 miljard euro voor beheer en onderhoud van infrastructuur en 200 miljoen euro voor aanpassingen aan het waterbeheer. Met name de meerkosten in het bebouwde en stedelijke gebied zijn onzeker, omdat hiervan onvoldoende gegevens voor handen zijn. Het platform slappe bodem heeft actief bijgedragen in de begeleidingsgroep van het onderzoek en geholpen bij het vinden van gegevens. 10

7 PRAKTIJKVOORBEELDEN DORPEN/KERNEN DUURZAME RECONSTRUCTIE IN DE KANIS De gemeente werkt samen met de bewoners van de Kanis aan een duurzame oplossing voor de gevolgen van bodemdaling. Er is een grondige analyse uitgevoerd van de historie, de bodem, het watersysteem, het verkeer en de ruimtelijke aspecten. In verschillende sessies en met behulp van de Life Cycle Costing (LCC)-benadering heeft men vervolgens vorm gegeven aan oplossingsrichtingen. Het dorp Kanis ondervindt veel problemen als gevolg van bodemdaling: scheuren en hoogteverschillen in het wegdek. hoogteverschillen in de aansluiting van huizen met de omgeving. kuilen en hobbels door ongelijke zetting in de stoepen en parkeerplaatsen. water dat niet kan afstromen door het hoge waterpeil. het gecombineerde riool dat overstroomt tijdens hevige buien met als gevolg dat toiletafval op straat en in sloten komt te liggen. brekende of scheurende gasleidingen, waterleidingen, rioleringen en in mindere mate elektriciteitskabels (hebben vaak meer rek) door ongelijke zetting. Alle bovengenoemde problemen resulteren weer in het rommelige straatbeeld en een ongezonde leefomgeving als het riool weer overstroomd is. Het resultaat van de LCC-analyse is dat het principe van een zettingsvrije constructie door het college en raad is benoemd als basisoplossing voor de ondergrond. 12 Het project loopt en is een opstap naar een bredere aanpak voor de gemeente Woerden. De problematiek speelt naast de Kanis ook in Zegveld, Kamerik en in mindere mate in Woerden en Harmelen. De uitkomsten van de reconstructie van de Kanis vormen daarmee de basis voor een aanpak die breed toegepast kan worden. Er is echter behoefte aan betere data en meer analyse om dit voorlopige besluit te onderbouwen. Daarbij maakt gemeente Woerden ook gebruik van bodemonderzoek (Deltares), satellietdata (SkyGeo), archieven, grondwatergegevens, modelinstrumentarium en ervaring binnen de gemeente. Gebleken is dat een proces waarbij de gemeente samen optrekt met inwoners, ontwikkelaars en samenwerkingspartners zoals het waterschap en kennisinstellingen, belangrijk is. Daarnaast blijken de LCC-berekeningen (LocationCalC) een waardevolle aanvulling voor het besluitvormingsproces te zijn. Op deze manier wordt een langetermijnaanpak concreet en kan deze keuze financieel onderbouwen en verankeren in het werkproces van de gemeente. Voor meer informatie ga naar de gemeentewebsite: kanis-herinrichting-openbare-ruimte In deze aanpak wordt onder andere samengewerkt door gemeente Woerden, inwoners, Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, Deltares, SkyGeo, Sweco en enkele zelfstandig adviseurs.

8 ACTIVITEITENPLAN DOELEN In het Uitvoeringsprogramma staan de volgende doelen genoemd die in 2019 bereikt moeten zijn: 1) Er is een sterke netwerkorganisatie; een centraal punt met satellieten in de regio bij gemeenten, waterschappen en provincies; 2) Binnen de deelnemende organisaties is slappe bodem een levend thema dat in samenhang is georganiseerd (beheer, aanleg, onderhoud, RO, financiën en communicatie), zowel bestuurlijk als in de ambtelijke organisatie; 3) Er is een breed draagvlak voor een samenhangende integrale benadering van de problematiek; 4) Er is een nationale onderzoeksagenda; 5) Er is een lange termijnperspectief, kosten en baten zijn in beeld. In 2015 en 2016 zijn vorderingen gemaakt vooral met betrekking tot de punten 1, 3 en 4. Met de doelen 2 en 5 is een start gemaakt, maar extra aandacht en inspanning is gewenst om vooruitgang te boeken. ONTWIKKELINGEN Sinds 2015 hebben zich nieuwe ontwikkelingen voorgedaan, waarvan de besluitvorming rond de Omgevingswet het meest in het oog springt. Veel wetten en regelingen gaan op in de Omgevingswet en nieuwe instrumenten voor beleid en uitvoering worden geïntroduceerd, zoals het Omgevingsplan en de Omgevingsvisie. De Omgevingswet beoogt eenvoudiger en sterker ruimtelijk beleid te organiseren door integraler te werk te gaan. Slappe bodem en bodemdaling zouden logisch onderdeel moeten zijn van de integrale ruimtelijke afweging van overheden. De invoering van de Omgevingswet is een enorme operatie, waaraan de gemeenten, provincies en het Rijk momenteel werken. Laatste prognose voor datum van inwerkingtreding van de Omgevingswet is 1 juli Door het aantrekken van de economie is er meer druk ontstaan op het wegennet en op de woningmarkt. Dit betekent dat er meer ingezet zal worden op nieuwbouw, herstructurering / transformatie en aanleg van nieuwe wegen of verbetering van bestaande wegen. Dit biedt nieuwe kansen om innovaties toe te passen en kennis op te doen, maar vraagt ook om beleid om niet in oude fouten te vervallen die op langere termijn tot schade en hoge beheer- en onderhoudskosten leiden. Het gaat er dus om te leren van ervaringen uit het verleden. Mede door de inspanningen van het platform slappe bodem staat bodemdaling hoog op politieke agenda s in Den Haag, bij provincies, waterschappen en gemeenten. Daarnaast besteden ook onderzoeksinstituten, universiteiten en hogescholen veel aandacht aan bodemdaling. Ook bedrijven en ondernemers laten zich niet onbetuigd. In 2017 zijn verkiezingen van de Tweede Kamer en in 2018 gemeenteraadsverkiezingen. In deze dynamiek is het van belang te blijven investeren in aandacht voor en bewustwording van bodemdaling en enig overzicht en verband tussen lopende en nieuwe onderzoeken. (Onderzoeks-) vraagarticulatie en (gedeeld) eigenaarschap zijn hierbij noodzakelijk. Het rapport Dalende bodems, stijgende kosten van het PBL laat zien dat er in het landelijk gebied geleidelijke veranderingen nodig zijn om het landgebruik aan te passen aan de bodemdaling. Dit vraagt om het maken van keuzes en het doen van investeringen, bijvoorbeeld om onderwaterdrainage grootschalig aan te leggen, natte teelten te introduceren of natuurgebieden te creëren. Ook het waterbeheer en de samenhang met het stedelijke waterbeheer vragen aandacht. ACTIVITEITEN Kennis en onderzoek Community of Practice In 2016 heeft er geen CoP in oude vorm plaatsgevonden: kennis uitwisselen tussen vakambtenaren, marktpartijen, onderzoekers en adviseurs rond een actuele en concrete casus. In 2017 wordt de draad weer opgepakt. Doel is om 2 tot 4 CoP-bijeenkomsten te organiseren, die bijdragen aan de kennisvragen zoals die in de kennisagenda van het platform slappe bodem (inclusief de waterschappen) naar voren zijn gekomen. Trekker: gemeente Rotterdam Kennisbijeenkomsten / congressen Uit de grote belangstelling voor Heel Holland Zakt en de twee CoP XXL-bijeenkomsten blijkt de behoefte aan netwerkbijeenkomsten en uitwisseling van ervaringen en informatie. In 2017 zal tenminste een congres worden georganiseerd, in samenwerking met andere partijen en in afstemming met het kennisprogramma KWB. Trekker: secretaris PSB Workshops bodemdaling en omgevingswet Er lopen reeds veel initiatieven waarin de invoering van de omgevingswet en het opstellen van omgevingsvisies en omgevingsplannen centraal staan. In 2017 zal onderzocht worden hoe het platform slappe bodem kan bijdragen om bodemdaling / slappe bodem onderdeel te laten uitmaken van de afwegingen. Mogelijk zullen hiervoor workshops worden georganiseerd. Trekker: nader in te vullen Kosten in beeld In 2016 is een plan van aanpak gemaakt voor een nieuw onderzoeksproject met als doelstelling de meerkosten voor (water)beheer, onderhoud ten gevolge van slappe bodem in beeld te brengen met behulp van het model LocationCalc. In 2017 zullen berekeningen worden gemaakt voor projecten bij gemeenten en waterschappen, op basis waarvan een totaalbeeld voor het hele veengebied van Nederland moet ontstaan. Trekkers: ambtelijke kerngroep PSB, secretaris PSB 14

9 ACTIVITEITENPLAN Kennisagenda gemeenten en waterschappen De waterschappen hebben door Stowa een kennisagenda laten opstellen rond het thema bodemdaling, het platform slappe bodem heeft hetzelfde gedaan voor de 17 aangesloten gemeenten in Deze kennisagenda s zullen gecombineerd worden en eventueel geprioriteerd. Trekkers: secretaris PSB, Stowa Kennisprogramma KWB Het platform slappe bodem investeert in het kennisprogramma KWB om (een deel van) de kennisvragen uit de kennisagenda beantwoord te krijgen en om door bundeling en kennisuitwisseling een hoger rendement te halen uit alle onderzoeken en innovatieve ontwikkelingen die uitgevoerd worden. Streven is daarbij om meer partijen te betrekken, waaronder provincies en het Rijk. Trekkers: programmateam KWB Innovatiepool De Innovatiepool wordt in 2017 nader uitgewerkt, in samenwerking met KCAF, RVO, en lector Bodem en Ondergrond Geert Roovers, Saxion Hogeschool. Belangrijke voorwaarde / doelstelling is dat met name ondernemers en bedrijven drijvende kracht zijn achter de innovatiepool. Er worden nadrukkelijk verbindingen gelegd met het kennisprogramma KWB. Trekkers: RVO, KCAF, Robert van Cleef, Geert Roovers, secretaris PSB LOBBY Tweede Kamerverkiezingen 2017 Op 15 maart 2017 vinden verkiezingen van de Tweede Kamer plaats. In 2016 is reeds geïnvesteerd in een position paper, de partijprogramma s en zijn de huidige Kamerleden benaderd. In 2017 zullen kandidaat-kamerleden worden benaderd (voor de verkiezingen), de overdracht van de huidige ministers (I en M, EZ, BZK/Wonen) daarna zal ingezet worden op de kabinetsformatie / coalitieprogramma Trekker: secretaris PSB Gemeenteraadsverkiezingen 2018 In maart 2018 zijn de gemeenteraadsverkiezingen. In de loop van 2017 zullen lokale partijen zich hierop voorbereiden. De inzet van het platform slappe bodem zal er (mede) op gericht zijn om concrete handvatten of handelingsperspectieven ten aanzien van bodemdaling / slappe bodem te bieden die in partijprogramma s en lokale doelstellingen kunnen worden opgenomen. Trekker: secretaris PSB VERSTERKEN NETWERK In 2017 zal het platform slappe bodem actief gemeenten, waterschappen en provincies benaderen die nog niet deelnemen aan het netwerk. Het doel van het platform om tot een nationale strategie te komen vergt inbreng en draagvlak bij zoveel mogelijk belanghebbenden en probleemeigenaren. Tevens wordt gezocht naar manieren om maatschappelijke organisaties (natuur en milieu bijvoorbeeld), kennisorganisaties, onderwijs en koepels van bedrijven / ondernemers beter binnen het netwerk te betrekken. De verbinding zal veelal gezocht worden op inhoud en concrete projecten, zoals bijvoorbeeld met het KCAF. Trekker: secretaris PSB Communicatie Zoals voorgaande jaren zal een communicatieadviseur worden ingehuurd (Nirwana) en biedt Regio Midden-Holland communicatieondersteuning en -advies. Secretaris Evenals voorgaande jaren zal de secretarisfunctie worden ingevuld door Jeroen Mekenkamp van Regio Midden-Holland. 16

10 COMMUNICATIE ACTIVITEITEN NETWERK Start Communicatie overleg met Provincie Zuid-Holland, Deltares, Platform Slappe Bodem, Kennisprogramma Klimaat Water & Bodemdaling ten bate van coördinatie en afstemming activiteiten/events bodemdaling. Ontwikkeling publiciteitsplan/strategie beeldvorming Bodemdaling; awareness problematiek, Wat doen we al, Wat is nog nodig. Dit plan laat zich leiden door inhoud, events, leeromgevingen, communicatie lijnen met het netwerk zijn hierin kort. Ontwikkeling basismateriaal om de activiteiten van het Platform en de ambities rondom Bodemdaling bij bestaande en potentiele stakeholders voor 2017 in beeld te brengen (brochure, introductiepakket) Social media, webredactie, communicatie relevante initiatieven, verspreiding zes nieuwsbrieven per jaar. Planning maart 2017 COP Rotterdam (nieuwbouw/bestaande bouw) 15 juni 2017 Kennisexpeditie Klimaat, Water en Bodemdaling Najaar 2017 Heel Holland Zakt Nieuwe deelnemers In 2016 hebben de gemeenten Stichtse Vecht en Rotterdam besloten deel te nemen aan het platform slappe bodem. Het platform slappe bodem is er ook definitief niet meer alleen voor gemeenten, want ook zes waterschappen zijn deelnemer aan het platform geworden: Hoogheemraadschap van Rijnland, Hoogheemraadschap van Delfland, Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, Waterschap Amstel, Gooi en Vecht, Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard en Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. De uitbreiding van het netwerk van het platform betekent een versterking en onderstreept het belang dat door deze organisaties wordt gehecht aan een duurzame(re) aanpak van (gevolgen van) bodemdaling. Overige netwerken Waar nuttig en relevant neemt het platform slappe bodem bestuurlijk en/of ambtelijk deel aan netwerken en overleggen waar bodemdaling op de agenda staat. Soms is dit structureel, soms ad hoc. Voorbeelden zijn de Stuurgroep Nationaal Landschap Groene Hart en de subcommissie Water van VNG. Bestuurders en ambtenaren uit het netwerk van het platform slappe bodem zijn daarnaast ook actief in een veelheid aan netwerken en overlegstructuren. 18

11 COLOFON Het Platform Slappe Bodem, een samenwerkingsverband van gemeenten en waterschappen, werkt aan een integrale aanpak waarin nationale, lokale en provinciale overheden, waterschappen, kennisinstellingen en bedrijfsleven gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen en dragen op het gebied van bodemdaling. Met dit jaarverslag en activiteitenplan toont het Platform Slappe Bodem een zeer actief netwerk dat al flink op dreef is met een grondige en praktijkgerichte aanpak van bodemdaling. Samen met Rijksoverheid, kennisinstellingen en marktpartijen willen we blijven investeren in onderzoek, kennis en innovatie. Het Platform Slappe Bodem is er voor overheden. Wilt u ook profijt hebben van onze samenwerking? Mail ons dan voor meer informatie. Contactpersoon Jeroen Mekenkamp secretaris Platform Slappe Bodem info@slappebodem.nl / Beeldmateriaal Vincent Basler, gemeente Gouda, gemeente Woerden, Platform Slappe Bodem.