SAMENWERKINGSVERBAND Rijn & Gelderse Vallei. Deskundigheidsbevordering Scholingsaanbod

Transcriptie

1 Deskundigheidsbevordering Scholingsaanbod Inleiding De afgelopen jaren heeft het Samenwerkingsverband geen rol gespeeld bij de scholing van leerkrachten als het Passend onderwijs betreft. Deskundigheidsbevordering vond vooral plaats door de inzet van steunpuntteamleden of Steunpunt Coördinatoren gekoppeld aan een specifieke leerling. Schoolbesturen nemen scholing voor hun rekening en zijn zelf verantwoordelijk voor het inrichten van ontwikkelingen die nodig zijn om het gewenste niveau van basisondersteuning te bereiken. Dit niveau is beschreven en vastgesteld in het Ondersteuningsplan van het SWV. De basisondersteuning moet, conform het Ondersteuningsplan van het SWV, op orde zijn in De basisondersteuning kent vier pijlers: Basiskwaliteit voldoende (aantal indicatoren) Preventieve en licht curatieve interventies Handelingsgericht werken De Intern begeleider is de spil in de ondersteuningsstructuur Jij doet ertoe! 1

2 In dit schooljaar ( ) is/wordt het niveau van de basisondersteuning (o.a. door het opstellen van het Schoolondersteuningsprofiel en de visitaties) vastgesteld. Tijdens de informatiebijeenkomsten van januari is er met directeuren en intern begeleiders gesproken over de mogelijkheden van scholen en schoolbesturen om de basisondersteuning te versterken. Aan de deelnemers is gevraagd of het wenselijk is schoolbesturen te ondersteunen in het behalen van het gewenste niveau van de basisondersteuning. De gedachte om dit via deskundigheidsbevordering te doen werd ondersteund. Directeuren en intern begeleiders hebben diverse onderwerpen aangedragen. Niet alle ideeën en wensen zijn overgenomen. Er is geselecteerd op de onderwerpen die gerelateerd zijn aan de vier pijlers van de basisondersteuning. We zijn ermee aan de slag gegaan. Vandaar deze brochure met het aanbod voor het komende schooljaar! We hopen dat u naast deskundigheid ook elkaar vindt en daardoor met en van elkaar kunt leren! De onderwerpen die je tegen komt in deze brochure hangen allemaal samen met de vier pijlers van de basisondersteuning. Basisondersteuning is erop gericht de leerkracht meer handvatten te geven om te gaan met kinderen met extra ondersteuningsbehoeften in de groep. De thema s waarvoor gekozen is, zijn de onderwerpen die in het algemeen nog onvoldoende ontwikkeld bleken. Die zijn door scholen zelf aangevuld in de informatiebijeenkomsten. wie Het is de leerkracht die ertoe doet! Deze moet zich voldoende ondersteund voelen om in de dagelijkse praktijk tegemoet te kunnen komen aan de verschillende ondersteuningsbehoeften van leerlingen, dus handelingsgericht te werken en preventieve en licht curatieve interventies uit te kunnen voeren. Daarom is het aanbod vooral voor hen vorm gegeven. Natuurlijk ondersteunen de intern begeleiders het dagelijks handelen van de leerkrachten en kunnen zij prima van dit aanbod gebruik maken. Waar nodig en mogelijk wordt specifiek ingezoomd op de verschillende taken en rollen die leerkrachten (ook leerkrachten S(B)O) en intern begeleiders hebben in de school. N.B. Aan alle trainers wordt gevraagd het aanbod zo in te richten dat je de deelname kunt bijschrijven in het Lerarenregister. 2

3 Organisatie De organisatie is in handen van Martin van den Brink en Astrid Later. Als er vragen zijn kunnen jullie bij hen terecht. Dat kan via het telefoonnummer van het hoofdkantoor van het SWV: Of via het mailadres van Astrid: In deze brochure vind je vooral de inhoudelijke informatie over de scholingsbijeenkomsten. Op basis hiervan kun je bepalen voor welke training (en) je belangstelling hebt. We zijn in gesprek met verschillende trainers om de kwaliteit van elke training te kunnen waarborgen. We willen je belangstelling en keuze graag vooraf inventariseren, zodat we bij de organisatie rekeningen kunnen houden met het aantal aanmeldingen en we de trainingen daar goed op af kunnen stemmen. Dat betekent dat we jullie vragen om voor 15 mei 2017 jullie belangstelling bij je directeur kenbaar te maken. De directeur geeft vervolgens uiterlijk 15 mei 2017 aan ons door waar de belangstelling naar uitgaat. Dat kan door middel van het formulier dat als bijlage is toegevoegd. We horen graag van jullie! 3

4 Inhoudsopgave 1. Dyscalculie pagina 5 (Pijler 1: Basiskwaliteit op orde) 2. Handelingsgericht werken: pagina 6 Gesprekken met ouders (Pijler 2: Handelingsgericht werken) 3. Handelingsgericht werken: pagina 7 Gesprekken met kinderen (Pijler 2: Handelingsgericht werken) 4. Omgaan met gedrag: Autisme pagina 8 (Pijler 3: Preventieve en licht curatieve interventies) 5. Omgaan met gedrag: pagina 9 Niet aangeboren hersenletsel (NAH) en/of het herkennen van behoefte aan revalidatie (Pijler 3: Preventieve en licht curatieve interventies) 6. Omgaan met gedrag: pagina 10 Hechtingsproblematiek (Pijler 3: Preventieve en licht curatieve interventies) 7. Differentiëren en gevolgen voor klassen- pagina 11 management, leerkrachtgedrag, e.d. (Pijler 1: Basiskwaliteit) 8. Beeldvorming passend onderwijs pagina 12 (Pijler 1: Basiskwaliteit) 9. jullie nog missen pagina 13 4

5 1. Dyscalculie (Pijler 1: Basiskwaliteit op orde) We zijn al wat langer bekend met het signaleren en begeleiden van kinderen met dyslexie. Het blijkt dat nog niet alle scholen zich op dezelfde wijze bezig kunnen houden met het vormgeven van de juiste ondersteuning aan kinderen met dyscalculie. De begeleiding van deze kinderen valt binnen de basisondersteuning. Maar hoe doen we dat dan? Beredeneerd en haalbaar binnen een groep kinderen met verschillende niveaus van rekenontwikkeling. Tijdens deze scholingsbijeenkomst wordt specifiek ingegaan op het signaleren van kenmerken van dyscalculie. Je maakt (beter) kennis met het protocol voor dyscalculie. Daarnaast wordt expliciet aandacht besteed aan dat wat je binnen je groep op kunt pakken, gegeven de context van de groep. Welke onderdelen kan je trainen? Maak je keuzes in leerlijnen of ga je anderzijds compenseren? Welke extra ondersteuning is nodig? In samenwerking met wie? Op welke wijze kan de intern begeleider ondersteunen? werk je samen met ouders of externe instanties? Je bent op hoofdlijnen op de hoogte van de inhoud en de bedoeling van het dyscalculieprotocol Je weet hoe je dyscalculie kunt signaleren Je hebt kennis genomen van de analysemogelijkheden en de wijze waarop je begeleiding vorm kunt geven Je weet hoe en met welk doel je kunt afstemmen met ouders en eventueel externen De vier bijeenkomsten vinden plaats in de eerste helft van het schooljaar op middagen na schooltijd leerkrachten en intern begeleiders volgt Exacte informatie over plaats, tijd en informatie over de trainer. De trainingen worden bij veel belangstelling gegeven in de regio van jouw school. 5

6 2. Handelingsgericht werken: Gesprekken met ouders (Pijler 2: Handelingsgericht werken) Als leerkracht voer je veel gesprekken met ouders om zo tot een goede samenwerking met ouders te komen. Deze samenwerking zorgt voor het verbeteren van het welzijn van leerlingen en hun schoolprestaties. Eén van de uitgangspunten van Handelingsgericht werken (HGW) is dan ook een constructieve samenwerking tussen ouders en school. Deze samenwerking doet een beroep op jou als persoon en op jouw vaardigheden: wat zet je in van jezelf als leerkracht in de gesprekken? functioneer jij op je best in deze gesprekken? zorg je voor écht contact met ouders? werk je samen aan het gemeenschappelijke doel: de ontwikkeling van het kind? Tijdens de drie scholingsbijeenkomsten gaan we op onderzoek uit naar jouw kwaliteiten in gesprekken met ouders. Je leert hoe je bij jezelf kunt blijven en hoe je je professionele houding tijdens gesprekken in stand houdt. En als het dan toch niet lekker loopt in een gesprek, wat je kunt doen om weer op het goede spoor te komen. Je oefent vaardigheden zoals contact maken, doelgericht zijn, écht luisteren en aanwezig zijn, de juiste vragen stellen. De grote uitdaging is om in plaats van probleemgerichte, meer krachtgerichte gesprekken te voeren. Die zijn veel plezieriger en veel effectiever! Je bent bekend met het theoretisch kader vanuit HGW en de positieve psychologie Je kunt een handelingsgericht en krachtgericht gesprek voeren met ouders Je hebt door oefening en praktijkopdrachten ervaren wat de effecten zijn van de krachtgerichte benadering De drie bijeenkomsten vinden plaats in de eerste helft van het schooljaar op woensdagmiddagen leerkrachten en intern begeleiders volgt Exacte informatie over plaats, tijd en informatie over de trainer. De trainingen worden bij veel belangstelling gegeven in de regio van jouw school. 6

7 3. Handelingsgericht werken: Gesprekken met kinderen (Pijler 2: Handelingsgericht werken) Gesprekken met leerlingen voer je de hele dag: soms gewoon om een praatje te maken, vaak ook doelgericht, bijvoorbeeld om te weten te komen wat het kind bezig houdt, wat het nodig heeft van jou of om een probleem op te lossen. Op veel scholen zijn gesprekken met leerlingen een vast onderdeel van de HGW-cyclus. We vinden het allemaal belangrijk en ruimen er graag tijd voor in. Maar hoe komen we écht in contact met het kind zodat we antwoord vinden op onze vragen? Tijdens de drie scholingsbijeenkomsten staat de vraag centraal: wat voor leerkracht ben ik of wil ik zijn en hoe wil ik daarom gesprekken met kinderen voeren? De basis van gesprekken met kinderen is een open en sensitieve houding waarbij je vertrouwen hebt in de wil van het kind om te groeien. We gaan er van uit dat het kind het antwoord in zich heeft. Maar hoe komen we dit antwoord te weten? stem je af op verschillende kinderen, van verschillende leeftijden? betrek je een kind bij zijn eigen ontwikkeling en hoe stimuleer je zelfsturing? Kinderen voelen haarfijn aan of je gericht bent op problemen of op ontwikkeling, of je vertrouwen hebt of niet. In de training oefen je vaardigheden zoals contact maken, doelgericht zijn, aanwezig zijn zonder oordeel, écht luisteren; niet te veel vragen stellen, maar wel de juiste; op tijd kernfeedback geven. De grote uitdaging is om zo aanwezig te zijn, dat het kind zich op zijn gemak voelt en de antwoorden als vanzelf komen. Je bent bekend met het theoretisch kader vanuit HGW en met de positieve psychologie Je kunt een handelingsgericht en krachtgericht gesprek voeren met een leerling Je ervaart door oefening en praktijkopdrachten wat de effecten zijn van de krachtgerichte benadering De drie bijeenkomsten vinden plaats in de eerste helft van het schooljaar op woensdagmiddagen leerkrachten en intern begeleiders volgt Exacte informatie over plaats, tijd en informatie over de trainer. De trainingen worden bij veel belangstelling gegeven in de regio van jouw school. 7

8 4. Omgaan met gedrag: Autisme (Pijler 3: Preventieve en licht curatieve interventies) We krijgen te maken met allerlei kenmerken van kinderen in onze groep. We doen steeds meer ervaring op over kinderen met autisme in het basisonderwijs. Er is veel bekend over de ontwikkeling van deze kinderen in het algemeen, maar er zijn ook veel verschillen. Elk kind heeft weer specifieke eigen vragen aan jou als leerkracht. Dus hoe pas je algemene kennis nu toe op het individuele kind? En als een leerling met autisme in jouw klas behoefte heeft aan voorspelbaarheid en structuur, kun je dan nooit een keer gek doen met je groep? Tijdens deze scholingsbijeenkomst wordt onder andere informatie gegeven over de ontwikkeling van kinderen met autisme en welk beroep dit kind doet op jou als leerkracht. Welke vaardigheden zet je in en hoe interpreteer je het gedrag? vertelt het gedrag jou en hoe stem je daar op af? Maar bovenal wordt ingezoomd op de mogelijkheden om het kind met zijn eigen vragen en mogelijkheden tot zijn recht te laten komen in de groep. Welke kleine aanpassingen hebben wellicht al een groot effect voor het kind met ASS in de groep? Je hebt kennis genomen van de ontwikkeling van kinderen met autisme Je weet welke vaardigheden je nodig hebt om optimaal af te stemmen op het gedrag van de leerling Je hebt kennis van mogelijkheden die er zijn om antwoord te geven op de ondersteuningsvraag van dit kind gegeven de groep waar je in werkt De bijeenkomst vindt plaats in de tweede helft van het schooljaar op een middag na schooltijd leerkrachten en intern begeleiders volgt Exacte informatie over plaats, tijd en informatie over de trainer. De trainingen worden bij veel belangstelling gegeven in de regio van jouw school. 8

9 5. Omgaan met gedrag: Niet aangeboren hersenletsel (NAH) en/of het herkennen van behoefte aan revalidatie (Pijler 3: Preventieve en licht curatieve interventies) Vaak herken je kinderen met extra ondersteuningsbehoeften gauw. Op basis van een analyse van de problematiek kan dan het onderwijs afgestemd worden op de ontwikkeling van het kind. Gebleken is dat het herkennen van kinderen met NAH ingewikkeld is en vaak zelfs niet wordt gezien of anders geïnterpreteerd wordt. Toch hebben we er, soms ongemerkt, veel mee te maken. Een groot percentage van kinderen met een hersenschudding, gewoon omdat ze een keer zijn gevallen, blijkt op één of andere manier meer hinder te ondervinden van het ongeval. Uit onderzoek blijkt dat er in Nederland naar schatting elk jaar twaalfduizend kinderen en jongeren met NAH bijkomen in de leeftijdsklasse tot twintig jaar. Het blijkt dat leerlingen problemen ondervinden, als zij na het verworven letsel, terugkeren naar hun oude school. De mogelijkheden voor onderwijs aan jongeren met NAH zijn vaak ontoereikend en onvoldoende afgestemd op andere vormen van hulpverlening. Het ontbreekt leerkrachten vaak aan deskundigheid om adequaat les te geven en de nodige begeleiding aan te bieden. men zich lang niet altijd realiseert is, dat een niet-aangeboren hersenletsel een chronische ziekte is. Tijdens deze scholingsbijeenkomst wordt onder andere informatie gegeven over wat NAH is en de wijze waarop je belemmeringen signaleert. Als leerkracht speel je hierin een belangrijke rol. Je krijgt informatie over de wijze waarop je optimaal kunt samenwerken met ouders en extern deskundigen, om ervoor te zorgen dat deze kinderen zo goed mogelijk van het onderwijs profiteren. kun je wel en wat mag je (tijdelijk) niet verwachten van deze kinderen? Je weet wat Niet Aangeboren Hersenletsel is en hoe je dit herkent Je herkent de behoefte aan revalidatie Je weet op welke wijze je optimaal kunt samenwerken met ouders en externen De bijeenkomst vindt plaats in de tweede helft van het schooljaar op een middag na schooltijd leerkrachten en intern begeleiders volgt Exacte informatie over plaats, tijd en informatie over de trainer. De trainingen worden bij veel belangstelling gegeven in de regio van jouw school. 9

10 6. Omgaan met gedrag: Hechtingsproblematiek (Pijler 3: Preventieve en licht curatieve interventies) De meeste leerkrachten kennen de basisbehoeften van kinderen: behoefte aan relatie, autonomie en competentie (Luc Stevens). Het is en blijft een mooie uitdaging om bij alle kinderen in deze behoefte optimaal te voorzien. Maar bij sommige kinderen is het bouwen aan een wederkerige relatie ingewikkeld en lijkt iets wat je hebt opgebouwd, gebouwd te zijn op los zand. Het kind weert af, of doet juist onaangenaam veel een beroep op je. Er is geen fundamenteel vertrouwen, geen bodem in zijn bestaan. Het voelt niet goed; is er sprake van hechtingsproblematiek? En zo ja, hoe herken ik het en wat doe ik dan? Kun je als leerkracht vertrouwen krijgen in de ontwikkeling van dit kind? Tijdens deze scholingsbijeenkomst wordt onder andere informatie gegeven over wat hechtingsproblematiek is en wanneer je spreekt van een hechtingsstoornis. Duidelijk wordt hoe je de signalen herkent en wat je er vervolgens mee kunt doen. Kun je een relatie opbouwen met deze kinderen? kun je verwachten? creëer je een veilige omgeving waarin dit kind zich toch optimaal kan ontwikkelen? Mag je dit kind straffen, of moet je daar voorzichtig mee zijn? kan ik sociaal contact met andere kinderen bevorderen, of zal het nooit echt vriendschappen kunnen aangaan? Je weet hoe je hechtingsproblematiek kunt herkennen en wat je er vervolgens mee kunt doen Je weet in welke onderwijs- leeromgeving deze leerling zich het beste thuis voelt Je kunt een optimale interactie bewerkstelligen tussen jou en de leerling en tussen de leerling en medeleerlingen De bijeenkomst vindt plaats in de tweede helft van het schooljaar op een middag na schooltijd leerkrachten en intern begeleiders volgt Exacte informatie over plaats, tijd en informatie over de trainer. De trainingen worden bij veel belangstelling gegeven in de regio van jouw school. 10

11 7. Differentiëren en gevolgen voor klassenmanagement, leerkrachtgedrag, e.d. (Pijler 1: Basiskwaliteit) Passend onderwijs is een veelbesproken en ingrijpende onderwijsverandering die op verschillende niveaus in het Nederlandse onderwijs invloed uitoefent. Leerlingen met uiteenlopende onderwijsbehoeften komen hierdoor sneller bij elkaar in één klas terecht. jou als leerkracht is het de uitdaging om in kaart te brengen wat de verschillende onderwijsbehoeften van de leerlingen in jouw klas zijn, om vervolgens met passende interventies in te kunnen spelen op deze verschillen. Is dat anders dan voor Passend onderwijs? Zijn er nieuwe inzichten waar je kennis van moet nemen en zijn er nieuwe vaardigheden aan te leren? We gaan tijdens deze bijeenkomsten in op wat Passend onderwijs van je vraagt als het gaat om differentiatie en de gevolgen daarvan voor klassenmanagement, leerkrachtgedrag e.d. Bij klassenmanagement zijn de competenties van de leerkracht belangrijk. kunnen we onderwijs op maat bieden waarbij elke leerling wordt uitgedaagd en waarbij leren (weer) leuk wordt voor leerlingen? speel je als leerkracht in op de verschillen in niveaus, motivatie, leerstijlen en persoonskenmerken? betekent het om je klas te delen met een of meerdere andere volwassenen (handen in de klas)? Met behulp van actuele inzichten en literatuur is het mogelijk steeds beter antwoord te kunnen geven op deze vragen. Dit delen we met jullie tijdens deze bijeenkomsten. Daarnaast zal reflectie op je leerkrachtvaardigheden, je helpen je verder te ontwikkelen en je leerkrachtvaardigheden te vergroten. Je hebt kennis genomen van actuele inzichten en literatuur die betrekking hebben op differentiatie en de gevolgen voor leerkrachtgedrag Er heeft reflectie plaats gevonden op leerkrachtvaardigheden, waardoor je deze kunt ontwikkelen en/of vergroten De twee bijeenkomsten vinden plaats in de tweede helft van het schooljaar leerkrachten en intern begeleiders volgt Exacte informatie over plaats, tijd en informatie over de trainer. De trainingen worden bij veel belangstelling gegeven in de regio van jouw school. 11

12 8. Beeldvorming passend onderwijs (Pijler 1: Basiskwaliteit) Passend onderwijs is een veelbesproken en ingrijpende onderwijsverandering die op verschillende niveaus in het Nederlandse onderwijs invloed heeft. Het onderwerp roept verschillende reacties op. fijn dat meer kinderen binnen het regulier onderwijs een plek kunnen krijgen. hebben we nou eigenlijk aan dat Passend Onderwijs? Passend onderwijs; dat is toch gewoon een verkapte vorm van bezuiniging? Ik merk als leerkracht helemaal niks van dat Passend Onderwijs. De school onderzoekt heel uitgebreid wat mogelijk is voor mijn kind. Mag ik nu helemaal geen kind meer doorverwijzen naar het Speciaal (basis) onderwijs. Het samenwerkingsverband wil dat kinderen in de basisschool blijven. De reacties en ervaringen zijn zo divers dat het soms lastig is om goed op elkaar af te stemmen en bij elkaar aan te sluiten. Het SWV bestaat uit alle schoolbesturen/scholen. Binnen ons SWV hebben we vaak hetzelfde doel: het beste voor het kind. Storen de verschillende beelden van wat het beste is voor het kind bij het bewandelen van de beste route? We gaan tijdens deze bijeenkomst vooral met elkaar in gesprek. Een flinke dialoog nodig? Dat kan. Deze wordt in goede banen geleid en voorgezeten door een ervaren (en inhoudelijk onderlegde) gespreksleider. Het doel? Elkaar beter begrijpen, van en met elkaar leren en beelden op elkaar afstemmen. Laat je horen, denk mee en kom tot constructieve gesprekken, waardoor je met opgeheven hoofd morgen weer het beste uit het kind gaat halen. Er wordt een film gemaakt van deze bijeenkomst. Er is zicht op de beelden die er binnen ons SWV bestaan over Passend Onderwijs Beelden worden met elkaar gedeeld en besproken, waardoor we onze ideeën en wensen beter op elkaar kunnen afstemmen Helder is wie eigenaar is van welk proces binnen ons SWV De bijeenkomst genereert input voor (nieuwe) ontwikkelingen binnen ons SWV De bijeenkomst vindt plaats in februari 2018 op een middag van met aansluitend wat te eten leerkrachten, intern begeleiders, directeuren, bestuurders, Steunpuntteamleden en Steunpunt coördinatoren volgt Exacte informatie over plaats, tijd en informatie over de trainer. 12

13 9. jullie nog missen Het professionaliseringsaanbod dat in deze brochure beschreven wordt, is gebaseerd op het verder uitbouwen van de basisondersteuning. Het kan zijn dat dit aanbod niet volledig aansluit bij, of tegemoet komt aan jouw persoonlijke professionaliseringsbehoefte. We horen graag van je welk(e) onderwerp(en), gerelateerd aan Passend Onderwijs en de basisondersteuning, in aanmerking komen om op te nemen in het professionalseringsaanbod van het Samenwerkingsverband. Laat het ons weten door in te schrijven op aanbod 9 en beschrijf kort wat jouw vraag is/behoefte is aan verdere professionalisering. Sluit jouw vraag aan bij het verhogen van de basisondersteuning, dan beoordelen we of het mogelijk is om een aanbod te realiseren vanuit het Samenwerkingsverband. Suggestie(s) voor aanbod 9 vermelden op tabblad 3 van het Inschrijfformulier scholingen met vermelding van: onderwerp, opbrengstverwachting, naam van indiener en adres. Hartelijk dank voor je inschrijving en de eventuele suggesties, namens het SWV, Astrid Later Martin van den Brink 13