Pilot Voorspelmodellen: de prijs van synthetisch rubber
|
|
- Joost de Veer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 SCALES-paper N Pilot Voorspelmodellen: de prijs van synthetisch rubber drs. H.H.M. Peeters drs. W.H.J. Verhoeven Zoetermeer, maart 2004
2 The SCALES-paper series is an electronic working paper series of EIM Business and Policy Research. The SCALES-initiative (Scientific Analysis of Entrepreneurship and SMEs) is part of the SMEs and Entrepreneurship programme, financed by the Netherlands Ministry of Economic Affairs. Complete information on this programme can be found at The papers in the SCALES-series report on ongoing research at EIM. The information in the papers may be (1) background material to regular EIM Research Reports, (2) papers presented at international academic conferences, (3) submissions under review at academic journals. The papers are directed at a research-oriented audience and intended to share knowledge and promote discussion on topics in the academic fields of small business economics and entrepreneurship research. address: mail address: telephone: telefax: website: Italiëlaan 33 P.O. Box AA Zoetermeer The responsibility for the contents of this report lies with EIM. Quoting numbers or text in papers, essays and books is permitted only when the source is clearly mentioned. No part of this publication may be copied and/or published in any form or by any means, or stored in a retrieval system, without the prior written permission of EIM. EIM does not accept responsibility for printing errors and/or other imperfections. 2
3 Inhoudsopgave Inleiding 4 1 Aanpak van het onderzoek Inleiding Keuze voor kwartaalcijfers Intercorrelatie tussen mogelijke exogenen Modelkeuze 5 2 Schattingsresultaten voor de prijsindex van synthetisch rubber 6 3 Voorspelling prijsindex derde kwartaal Prognose voor de prijsontwikkeling van natuurrubber voor
4 Inleiding Bij een groot deel van het Nederlandse industriële MKB is de prijs van de grondstoffen een zeer belangrijke component in de eindprijs van het product. Voor midden- en kleinbedrijven uit deze bedrijfstakken is de grondstofprijs moeilijk beïnvloedbaar, omdat men te maken heeft met mondiale, grote aanbieders. Tegelijkertijd zijn de afnemers van deze MKB-bedrijven ook vaak weer grote bedrijven die het product voor een zo laag mogelijke prijs willen afnemen. Er is veel concurrentie op deze industriële markt en daarom is beheersing van de kosten, en daarmee van de prijs van het product, van essentieel belang. Vanwege deze oorzaken is het voor deze industrieën van groot belang inzicht te hebben in de fluctuaties en voorspelbaarheid van de grondstofprijzen. Het kan aan de ene kant een factor zijn die een prijsverhoging richting afnemers kan verklaren en acceptabel maken. Aan de andere kant kan het mogelijkheden bieden om met de aanbieders van de grondstoffen te komen tot bijvoorbeeld een bandbreedte waarbinnen de prijsvorming van de grondstoffen zich afspeelt. Dit levert als voordeel op dat het risico van de grondstofprijs, als belangrijke factor voor de uiteindelijke prijs van het product, beter beheerst kan worden. Verbetering van de kostenkant van de industriële midden- en kleinbedrijven kan op deze wijze worden bevorderd. Een dergelijk onderzoek is voor veel takken van het industriële MKB van belang. Hierbij kan worden gedacht aan de rubber- en kunststofverwerkende industrie, de tapijtindustrie, de textielindustrie, de glasindustrie, de papierindustrie en de metaalindustrie. VNO-NCW zou door middel van een mini-onderzoek binnen de quick-scanfaciliteit ten behoeve van het industriële MKB een nadere uitwerking van dit model willen bewerkstelligen. Met behulp van het model moet een beter inzicht worden verkregen in de fluctuaties en voorspelbaarheid van de grondstofprijzen. Indicatoren voor de prijzen zijn onder andere de orderportefeuille en de voorraden van het industriële MKB. EIM doet in deze notitie verslag van de bereikte resultaten om de prijsontwikkelingen van het (synthetische) rubber te verklaren. Er is voor gekozen gebruik te maken van kwartaalcijfers. Het aantal verklarende variabelen is beperkt: de prijs van ruwe olie in euro s (met eventueel als componenten de dollarkoers en de olieprijs in dollars (Brent)), de orderpositie van de bedrijven in de kunststofverwerkende industrie alsmede de productie-index van producenten van synthetisch rubber in de VS. De producenten van deze producten in de VS hebben wereldwijd, door hun omvangrijke productie, een grote invloed op de prijsvorming. 4
5 1 Aanpak van het onderzoek 1.1 Inleiding In oktober 2002 heeft EIM op verzoek van de NRK binnen de quick-servicefaciliteit gekeken of het mogelijk is een model te maken dat inzicht geeft in de te verwachten prijsontwikkeling van de grondstof synthetisch rubber. De eerste uitkomsten waren bemoedigend. 1.2 Keuze voor kwartaalcijfers In verband met het doel van het onderzoek, inzicht in het verloop van de grondstofprijzen, is een analyse met data op kwartaalbasis (1990-I t/m 2002-II) de meest interessante aanpak voor dit onderzoek. Voor het afsluiten van contracten is het nodig om goed inzicht te krijgen in omslagpunten en feitelijke prijsontwikkelingen. Bij jaarcijfers worden feitelijke ontwikkelingen minder goed traceerbaar. Het gaat immers om jaargemiddelden. Doordat er meer waarnemingen zijn, kan bij de analyse gewerkt worden met vertragingen in de doorwerking. 1.3 Intercorrelatie tussen mogelijke exogenen EIM heeft voor een groot aantal variabelen die in verband gebracht zouden kunnen worden met de prijsvorming van synthetisch rubber, cijferreeksen opgesteld voor de jaren Door van al deze variabelen een correlatiematrix op te stellen is de intercorrelatie tussen deze variabelen bekeken. Dit is belangrijk omdat we in een prognosemodel geen variabelen willen opnemen die sterk met elkaar gecorreleerd zijn. Zo veel mogelijk willen we multicollineariteit tussen variabelen in het prijsprognosemodel zo laag mogelijk houden. Zoals te verwachten viel, zijn een aantal prijzen sterk gecorreleerd 1. Ook is er een zwak verband tussen synthetisch-rubberprijzen en het aanbod, respectievelijk de vraag op de markt in de VS. 1.4 Modelkeuze Naast technische keuzes voor variabelen, zoals intercorrelatie tussen de diverse variabelen en een voorkeur voor kwartaalcijfers, speelt ook de validiteit van het gekozen model een grote rol. In de loop van het onderzoek werd duidelijk dat een redelijke verklaring van de prijsontwikkeling van synthetisch rubber kon worden gevonden op basis van de olieprijsontwikkeling (in euro's dan wel in dollars) en de orderpositie van de Nederlandse kunststoffenindustrie. Omdat er voor de synthetisch-rubberindustrie geen orderpositie bekend is binnen de nationale conjunctuurdata van het Centraal Bureau voor de Statistiek is daarvoor, als proxi-variabele, de orderpositie uit de kunststoffenindustrie gebruikt. 1 Er is een sterk verband als de correlatiecoëfficiënt > 0,6 is. Is deze lager dan 0,3 dan is amper sprake van enig verband. Tussen 0,3 en 0,6 is sprake van een zwak verband. 5
6 De schattingen, die op basis van deze variabelen zijn uitgevoerd, waren acceptabel en lieten ook plausibele prognoses zien. De indruk bestaat evenwel dat de Amerikaanse synthetisch-rubbermarkt een belangrijke invloed uitoefent op de ontwikkeling van de prijs van synthetisch rubber. Allereerst is daarom nagegaan of de vraag naar synthetisch rubber in de VS een redelijk substituut zou zijn voor de ontwikkeling van de orderpositie in Nederland en daarmee van invloed zou zijn op de prijsontwikkeling. De achtergrond hiervan is dat we veronderstellen dat deze ontwikkeling wellicht een betere maat zou zijn voor de ontwikkeling van de orderpositie in de kunststoffenindustrie, die we in de schattingen hebben meegenomen voor de verklaring van de prijsontwikkeling van synthetisch rubber. De ontwikkeling van de economie in de VS loopt, in het algemeen gesproken, wat voor op die in de EU, zodat een aantrekkende vraag daar een voorbode zou kunnen zijn voor een aantrekkende prijsontwikkeling op de nationale markt. Voorgaande gedachten hebben wij niet in significante coëfficiënten in een schattingsmodel kunnen concretiseren. 2 Schattingsresultaten voor de prijsindex van synthetisch rubber Het resultaat van een niveauschatting voor de prijsindex van synthetisch rubber (op basis van 45 waarnemingen), prijzen van olie, (een oordeel over) orderportefeuilles bij Nederlandse ondernemers die deze producten afnemen en de productie van primaire kunststoffen in de VS wordt onderstaand weergegeven. Normaal gesproken zijn alle variabelen 1 kwartaal vertraagd, door een correctie voor autocorrelatie komen er ook verder vertraagde variabelen in het schattingsmodel voor. Toetsingsgrootheid daarbij was de Durbin Watson coëfficiënt, een maatstaf die een indruk geeft van de aanwezigheid van autocorrelatie. Een acceptabele waarde voor deze toetsingsgrootheid is 1,5 à 1,7. Bij een eerste schatting met deze variabelen beliep de waarde van deze toetsingsgrootheid aanvankelijk 0,7, hetgeen duidt op de aanwezigheid van autocorrelatie. Het regressieresultaat luidt: PrSyr(t)= *(brent_oil (t-1)-rho*brent_oil(t-2))+0.25*(orderpositie(t-1)- rho*orderpositie(t-2)-0.03*(prod_vs(t-1)-rho*prod_vs(t-2))+rho*prsyr(t-1) waarin; rho, de correctie voor autocorrelatie gelijk is aan 0.67; PrSyr(t) de prijsindex van synthetisch rubber in kwartaal t; brent oil(t) de prijsindex van olie in kwartaal t; orderpositie(t) de index van de orderpositie in de kunststoffenindustrie, als proxi voor de orderpositie in de synthetisch-rubberindustrie, in kwartaal t; prod_vs de productie-index van het aanbod van de kunststoffenindustrie in de VS in kwartaal t. Over de waarnemingsperiode wordt het schattingsresultaat in beeld gebracht in figuur 1. 6
7 figuur 1 Werkelijke en geschatte waarden voor de prijsindex voor synthetisch rubber III 1991-I 1991-III 1992-I 1992-III 1993-I 1993-III 1994-I 1994-III 1995-I 1995-III 1996-I 1996-III 1997-I 1997-III 1998-I 1998-III 1999-I 1999-III 2000-I 2000-III 2001-I 2001-III 2002-I Figuur 1 laat een goede fit zien van de geschatte waarden voor de prijsindex en de werkelijke waarden. Ten opzichte van een eerder geschat model waarin de prijsindex van synthetisch rubber verklaard wordt uit olieprijzen en orderposities is er ook hier sprake van een aanzienlijke verbetering van de fit. Met name op het eind van de waarnemingsreeks sluit het nu geschatte model beter aan bij de werkelijke waarden van de prijsindex. 3 Voorspelling prijsindex derde kwartaal 2003 prijzen nieuwe modelraming In tabel 1 worden de schattingsresultaten voor de prijsindex voor synthetisch rubber gepresenteerd. tabel 1 Prijsontwikkeling kunststoffen I 2003-II 2003-III 2003-IV 2003 Exogenen: brent oil US $ 144,5 157,2 125,3 137,1 orderpositie 93,2 90,5 89,5 85,9 prod. USA 116,0 126,9 119,7 107,1 prijsontwikkeling synthetisch rubber 112,0 110,3 112,0 108,7 voorspelling prijsontwikkeling - 110,5 109,8 108,0 110,4 109,7 Tabel 1 laat zien dat het geschatte model de prijsontwikkeling van synthetisch rubber in het tweede kwartaal van dit jaar enigszins onderschat. In het derde kwartaal wijzen de 7
8 meeste in het model meegenomen variabelen op een daling van de prijsindex van synthetisch rubber: dalende olieprijzen en een licht verslechterde orderpositie. De lagere productie-index voor het aanbod uit de VS heeft een licht positieve invloed op de prijsontwikkeling van synthetisch rubber. In het laatste kwartaal van 2003 zal de prijsindex van synthetisch rubber verder toenemen als gevolg van stijgende olieprijzen en een gedaald aanbod uit de VS. De lichte daling van de orderpositie kan daar geen tegenwicht tegen bieden. 4 Prognose voor de prijsontwikkeling van natuurrubber voor 2003 Voor natuurrubber (NR) hebben we geen prognosemodel opgesteld. Dit was niet mogelijk binnen de termijn die beschikbaar was voor dit mini-onderzoek. De prijsbepalende factoren voor dit product zijn het aanbod van NR op de wereldmarkt en de wereldconsumptie van NR. De prijsontwikkeling van NR heeft grote invloed op de aanplant van plantages waar NR gewonnen kan worden. Wanneer de prijs van NR hoog is, wordt de productiecapaciteit sterk uitgebreid; is de prijs laag, dan gebeurt dat niet. Dat geeft een soort varkenscycluseffect te zien dat moeilijk in een eenvoudig model te vatten is. SEO in Amsterdam heeft uitgebreid onderzoek verricht naar vraag en aanbod van NR en heeft ook prognoses opgesteld voor de ontwikkeling van de prijs van NR. In een recente studie daarover 1 wordt aangegeven dat de prijzen voor NR de komende jaren sterk zullen stijgen. Tot en met 2002 was de prijs van NR relatief laag, wat met name veroorzaakt werd door omvangrijke voorraden van NR. Thans lijkt daar een eind aan gekomen te zijn, waardoor er in 2003 een sterke prijsstijging van NR zal plaatsvinden. In genoemde studie wordt aangegeven dat de prijsstijging van NR in 2003 uit kan komen op ruim 40%. Ook voor latere jaren wordt er een sterke prijsstijging voor NR voorzien. 1 Kees Burger en Hidde Smit, Natural Rubber Supply Policies and the Outlook for Natural Rubber Demand and Prices, SEO, Free University Amsterdam, augustus
Pilot Voorspelmodellen: de prijs van primaire kunststoffen
SCALES-paper N200404 Pilot Voorspelmodellen: de prijs van primaire kunststoffen drs. H.H.M. Peeters drs. W.H.J. Verhoeven Zoetermeer, maart 2004 The SCALES-paper series is an electronic working paper series
Nadere informatieMKB-index april 2017
MKB-index april 2017 Zoetermeer, 4 mei 2017 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties en
Nadere informatieDe Watersector Exportindex (WEX)
De Watersector Exportindex (WEX) Prognose 2005 drs. P. Gibcus drs. W.H.J. Verhoeven Zoetermeer, februari 2006 Dit onderzoek is gefinancierd door het programma Partners voor Water. De verantwoordelijkheid
Nadere informatieDe Watersector Exportindex (WEX)
De Watersector Exportindex (WEX) prognose 2006 drs. P. Gibcus drs. W.H.J. Verhoeven Zoetermeer, februari 2007 Dit onderzoek is gefinancierd door het programma Partners voor Water. De verantwoordelijkheid
Nadere informatieKostenontwikkeling binnenvaart 2015 en raming 2016
Kostenontwikkeling binnenvaart 2015 en raming 2016 Uitgave januari 2016 Rapport uitgebracht aan: Centraal Bureau voor de Rijn- en Binnenvaart W. van der Geest C11540/2016/0188 Zoetermeer, 29 januari 2016
Nadere informatiePersoneelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Fryslân
Personeelsmonitor Provincies Benchmarkrapport Zoetermeer, september 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning
Nadere informatiePersoneelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Zeeland
Personeelsmonitor Provincies Benchmarkrapport Zoetermeer, september 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning
Nadere informatiePersoneelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Gelderland
Personeelsmonitor Provincies Benchmarkrapport Zoetermeer, september 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning
Nadere informatiePersoneelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Drenthe
Personeelsmonitor Provincies Benchmarkrapport Zoetermeer, september 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning
Nadere informatiePersoneelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Zuid-Holland
Personeelsmonitor Provincies Benchmarkrapport Zoetermeer, september 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning
Nadere informatiePersoneelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Limburg
Personeelsmonitor Provincies Benchmarkrapport Zoetermeer, september 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning
Nadere informatiePersoneelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Flevoland
Personeelsmonitor Provincies Benchmarkrapport Zoetermeer, september 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning
Nadere informatiePersoneelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Noord-Holland
Personeelsmonitor Provincies Benchmarkrapport Zoetermeer, oktober 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning
Nadere informatieErgernissen van ondernemers in het MKB Minirapportage
Ergernissen van ondernemers in het MKB Minirapportage drs. C.M. Wiggers Zoetermeer, augustus 2003 Nummer: M200304 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij EIM. Het gebruik van cijfers en/of teksten
Nadere informatieBNA Conjunctuurmeting
BNA Conjunctuurmeting September 2011 Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten Jollemanhof 14 Postbus 19606 1000 GP Amsterdam T 020 555 36 66 F 020 555 36
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Heliomare
Tevredenheidsonderzoek Heliomare Naar Werk Meetjaar 2017/2018 Zoetermeer, 4-5-2018 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2011. Dienst inburgeren Universiteit van Amsterdam, INTT
Tevredenheidsonderzoek 2011 Dienst inburgeren Universiteit van Amsterdam, INTT Zoetermeer, zaterdag 4 februari 2012 In opdracht van Universiteit van Amsterdam, INTT De verantwoordelijkheid voor de inhoud
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Dienst inburgeren Hogeschool Inholland Amsterdam/Diemen
Tevredenheidsonderzoek 2011 Dienst inburgeren Hogeschool Inholland Amsterdam/Diemen Zoetermeer, zaterdag 4 februari 2012 In opdracht van Hogeschool Inholland Amsterdam/Diemen De verantwoordelijkheid voor
Nadere informatieAanscherpingen glijdende schaal. Geschatte resultaten van recente en voorgenomen aanscherpingen. Samenvatting
Aanscherpingen glijdende schaal Geschatte resultaten van recente en voorgenomen aanscherpingen Samenvatting WODC, Ministerie van Veiligheid en Justitie 2014 Drs. Zosja Berdowski; Ir. Alexandra Vennekens
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2011. Dienst inburgeren Studiecentrum Talen Eindhoven bv
Tevredenheidsonderzoek 2011 Dienst inburgeren Studiecentrum Talen Eindhoven bv Zoetermeer, zaterdag 4 februari 2012 In opdracht van Studiecentrum Talen Eindhoven bv De verantwoordelijkheid voor de inhoud
Nadere informatieDe stand van Mediation in Nederland
De stand van Mediation in Nederland drs. R.J.M. Vogels Zoetermeer, 17 november 2011 In opdracht van het Nederlands Mediation Instituut (NMI). De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Stratus.
Nadere informatieConjunctuurpeiling BNA Voorjaar 2015
Conjunctuurpeiling BNA Voorjaar René Vogels Zoetermeer, 10 april De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen,
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2014 / Accessio Inburgering
Tevredenheidsonderzoek 2014 / 2015 Accessio Inburgering Zoetermeer, woensdag 5 augustus 2015 In opdracht van Accessio Inburgering De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik
Nadere informatieKunnen MKB-ondernemers de weg nog vinden? Veranderingen in de sociale zekerheid
Kunnen MKB-ondernemers de weg nog vinden? Veranderingen in de sociale zekerheid Peter Brouwer Zoetermeer, april 2003 Dit onderzoek maakt deel uit van het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap, dat
Nadere informatieBelasting over de winst verdeeld naar sector en grootteklasse
Belasting over de winst verdeeld naar sector en grootteklasse Minirapportage ir. C.C. van de Graaff drs. W.H.J. Verhoeven drs. P. Vroonhof K. Bakker Zoetermeer, 18 september 2002 Dit onderzoek is uitgevoerd
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Heliomare
Tevredenheidsonderzoek Heliomare Werkfit maken Meetjaar 207/208 Zoetermeer, 4-5-208 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Fox AOB
Tevredenheidsonderzoek 2015 Fox AOB Zoetermeer, zondag 14 februari 2016 In opdracht van Fox AOB De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting
Nadere informatieCliëntenaudit Bureau ABC
Cliëntenaudit Bureau ABC 2014 Zoetermeer 17 april 2015 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties
Nadere informatieGlobal Entrepreneurship Monitor 2002
Global Entrepreneurship Monitor 2002 Niels Bosma Zoetermeer, 14 november 2002 Dit onderzoek maakt deel uit van het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap, dat wordt gefinancierd door het Ministerie
Nadere informatieExportontwikkeling van het industriële MKB
Exportontwikkeling van het industriële MKB Ro Braaksma Zoetermeer, 3 september 2003 Bestelnummer: M200305 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij EIM. Het gebruik van cijfers en/of teksten als
Nadere informatieKostenstructuur zand en grindvaart 2015 en raming 2016
Kostenstructuur zand en grindvaart 2015 en raming 2016 Uitgave januari 2016 Rapport uitgebracht aan: Centraal Bureau voor de Rijn- en Binnenvaart W. van der Geest C11540/2015/0187 Zoetermeer, 29 januari
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015 / Hogeschool van Amsterdam
Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 Hogeschool van Amsterdam Zoetermeer, woensdag 9 november 2016 In opdracht van Hogeschool van Amsterdam De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek De Opstap, Leerwerktraject van De Kapstok
Tevredenheidsonderzoek 2014-2015 De Opstap, Leerwerktraject van De Kapstok Zoetermeer, maandag 3 augustus 2015 In opdracht van De Opstap, Leerwerktraject van De Kapstok De verantwoordelijkheid voor de
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2014 / Fontys Hogescholen - Talencentrum
Tevredenheidsonderzoek 2014 / 2015 Fontys Hogescholen - Talencentrum Zoetermeer, dinsdag 4 augustus 2015 In opdracht van Fontys Hogescholen - Talencentrum De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust
Nadere informatieBrancheonderzoek BNA. Conjunctuurpeiling voorjaar Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten
Brancheonderzoek BNA Conjunctuurpeiling voorjaar 2012 Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten Jollemanhof 14 Postbus 19606 1000 GP Amsterdam T 020 555 36
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2014 / 2015. Regionaal Autisme Centrum onderdeel Autismewerk.nl
Tevredenheidsonderzoek 2014 / 2015 Regionaal Autisme Centrum onderdeel Autismewerk.nl Zoetermeer, vrijdag 13 november 2015 In opdracht van Regionaal Autisme Centrum onderdeel Autismewerk.nl De verantwoordelijkheid
Nadere informatieKengetallen ondernemerschap
Kengetallen ondernemerschap Tabellenboek drs. N.G.L. Timmermans R. in 't Hout K. Bakker drs. W. H.J. Verhoeven Zoetermeer, 14 augustus 2009 Dit onderzoek is gefinancierd door het Ministerie van Economische
Nadere informatieBouwers en hun gemeente
Bouwers en hun gemeente E e n pe iling in de aanloop naar de Gemeenteraadsverkiezinge n 2014 1 2 Bouwers en hun gemeente E e n pe iling in de aanloop naar de Gemeenteraadsverkiezinge n 2014 drs. Pim van
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek ROC De Leijgraaf
Tevredenheidsonderzoek 2015 ROC De Leijgraaf Zoetermeer, zondag 14 februari 2016 In opdracht van ROC De Leijgraaf De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2012. Jobcoach organisatie Trace Daelzicht
Tevredenheidsonderzoek 2012 Jobcoach organisatie Trace Daelzicht Zoetermeer, maandag 4 februari 2013 In opdracht van Jobcoach organisatie Trace Daelzicht De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij
Nadere informatieZoetermeer, 28 februari 2018
Cliëntenaudit BWRI Zoetermeer, 28 februari 2018 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties
Nadere informatieVBO Woonindex. Tweede kwartaal drs. P. Rosenboom
VBO Woonindex Tweede 2008 drs. P. Rosenboom Zoetermeer, 10 juli 2008 In opdracht van VBO Makelaars. De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Stratus. Het gebruik van cijfers en/of teksten als
Nadere informatieConjunctuurpeiling BNA. Voorjaar René Vogels
Conjunctuurpeiling BNA Voorjaar 2014 René Vogels Zoetermeer, 22 april 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning
Nadere informatieDe oudere starter in Nederland Quick Service
De oudere starter in Nederland Quick Service Heleen Stigter Zoetermeer, januari 2003 Dit onderzoek maakt deel uit van het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap, dat wordt gefinancierd door het Ministerie
Nadere informatieBijdrage van buitenlandse werknemers aan innovatie in het MKB. drs. A. Bruins T. Span MSc drs. P. Gibcus
Bijdrage van buitenlandse werknemers aan innovatie in het MKB drs. A. Bruins T. Span MSc drs. P. Gibcus Zoetermeer, december 2013 ISBN : 978-90-371-1096-8 Rapportnummer : A201363 Dit onderzoek is gefinancierd
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Wajong Talenten B.V.
Tevredenheidsonderzoek 2015 Wajong Talenten B.V. Zoetermeer, zondag 14 februari 2016 In opdracht van Wajong Talenten B.V. De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Dienst inburgeren Landstede
Tevredenheidsonderzoek 2011 Dienst inburgeren Landstede Zoetermeer, zaterdag 4 februari 2012 In opdracht van Landstede De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers
Nadere informatieBrancheonderzoek BNA. Conjunctuurmeting oktober 2012. Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten
Brancheonderzoek BNA Conjunctuurmeting oktober 2012 Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten Jollemanhof 14 Postbus 19606 1000 GP Amsterdam T 020 555 36 66
Nadere informatieVan goede naar betere dienstverlening. Tevredenheids- en behoefteonderzoek voor het Vervangingsfonds en Participatiefonds
Van goede naar betere dienstverlening Tevredenheids- en behoefteonderzoek voor het Vervangingsfonds en Participatiefonds Inge van den Ende, Mandy Goes en Roxanne de Vreede Zoetermeer, 26 april 2018 De
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2014 / De Nieuwe Werkgever
Tevredenheidsonderzoek 2014 / 2015 De Nieuwe Werkgever Zoetermeer, dinsdag 4 augustus 2015 In opdracht van De Nieuwe Werkgever De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van
Nadere informatieBedrijvendynamiek en werkgelegenheid 1998-2012
Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid 1998-2012 drs. K.L. Bangma drs. A. Bruins drs. D. Snel drs. N. Timmermans Zoetermeer, 5 juli 2013 Rapportnummer : A201337 Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Jobcoach Company
Tevredenheidsonderzoek 2014 Jobcoach Company Zoetermeer, vrijdag 13 februari 2015 In opdracht van Jobcoach Company De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek. ROC Drenthe College meetperiode: 1 januari 2018 tot en met 31 december 2018 Definitief rapport
Tevredenheidsonderzoek ROC Drenthe College meetperiode: 1 januari 2018 tot en met 31 december 2018 Definitief rapport In opdracht van ROC Drenthe College Zoetermeer, donderdag 22 maart 2018 De verantwoordelijkheid
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Dienst inburgeren ROC Mondriaan
Tevredenheidsonderzoek 2010 Dienst inburgeren ROC Mondriaan Zoetermeer, vrijdag 4 februari 2011 In opdracht van ROC Mondriaan De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Dienst inburgeren ROC Midden Nederland Participatieopleidingen
Tevredenheidsonderzoek 2010 Dienst inburgeren ROC Midden Nederland Participatieopleidingen Zoetermeer, vrijdag 4 februari 2011 In opdracht van ROC Midden Nederland Participatieopleidingen De verantwoordelijkheid
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015 ROC A12
Tevredenheidsonderzoek 2015 ROC A12 Zoetermeer, zondag 14 februari 2016 In opdracht van ROC A12 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 BABEL
Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 BABEL Zoetermeer, donderdag 4 augustus 2016 In opdracht van BABEL De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Twintaal Trainingen
Tevredenheidsonderzoek 2015 Twintaal Trainingen Zoetermeer, woensdag 17 februari 2016 In opdracht van Twintaal Trainingen De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Nieuwland Opleidingen B.V.
Tevredenheidsonderzoek 2015 Nieuwland Opleidingen B.V. Zoetermeer, zondag 14 februari 2016 In opdracht van Nieuwland Opleidingen B.V. De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek totaal inburgering bv
Tevredenheidsonderzoek 2015 totaal inburgering bv Zoetermeer, zondag 14 februari 2016 In opdracht van totaal inburgering bv De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2014 / Stichting VluchtelingenWerk Zuidwest Nederland
Tevredenheidsonderzoek 2014 / 2015 Stichting VluchtelingenWerk Zuidwest Nederland Zoetermeer, donderdag 13 augustus 2015 In opdracht van Stichting VluchtelingenWerk Zuidwest Nederland De verantwoordelijkheid
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2012 / A&P Partners
Tevredenheidsonderzoek 2012 / 2013 A&P Partners Zoetermeer, zaterdag 3 augustus 2013 In opdracht van A&P Partners De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015 / TAMA TalentCentrum
Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 TAMA TalentCentrum Zoetermeer, donderdag 4 augustus 2016 In opdracht van TAMA TalentCentrum De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015 / Fontys Hogescholen - Talencentrum
Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 Fontys Hogescholen - Talencentrum Zoetermeer, dinsdag 19 juli 2016 In opdracht van Fontys Hogescholen - Talencentrum De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek ROC Kop van Noord-Holland bedrijfsopleidingen
Tevredenheidsonderzoek 2013 ROC Kop van Noord-Holland bedrijfsopleidingen Zoetermeer, dinsdag 4 februari 2014 In opdracht van ROC Kop van Noord-Holland bedrijfsopleidingen De verantwoordelijkheid voor
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015 / Piblw-Reïntegratie BV.
Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 Piblw-Reïntegratie BV. Zoetermeer, dinsdag 19 juli 2016 In opdracht van Piblw-Reïntegratie BV. De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2010 / Olympia uitzendbureau
Tevredenheidsonderzoek 2010 / 2011 Olympia uitzendbureau Zoetermeer, donderdag 4 augustus 2011 In opdracht van Olympia uitzendbureau De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek ROC Alfa-college, unit Educatie
Tevredenheidsonderzoek 2014 ROC Alfa-college, unit Educatie Zoetermeer, vrijdag 13 februari 2015 In opdracht van ROC Alfa-college, unit Educatie De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia.
Nadere informatieEffecten BTW-verandering op het. gedrag van consumenten in de. Schilders- en stukadoorsbranche. drs. K.L. Bangma drs. D. Snel
Effecten BTW-verandering op het gedrag van consumenten in de Schilders- en stukadoorsbranche drs. K.L. Bangma drs. D. Snel Zoetermeer, 23 maart 2012 Dit onderzoek is gefinancierd door CNV Vakmensen, FNV
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Friesland College, FC-Extra,School voor Volwasseneneducatie
Tevredenheidsonderzoek 2014 Friesland College, FC-Extra,School voor Volwasseneneducatie Zoetermeer, vrijdag 13 februari 2015 In opdracht van Friesland College, FC-Extra,School voor Volwasseneneducatie
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2011. BHP Groep Loopbaanadvisering
Tevredenheidsonderzoek 2011 BHP Groep Loopbaanadvisering Zoetermeer, zaterdag 4 februari 2012 In opdracht van BHP Groep Loopbaanadvisering De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia/Stratus.
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015. Rijn IJssel, Educatie & Integratie
Tevredenheidsonderzoek 2015 Rijn IJssel, Educatie & Integratie Zoetermeer, zaterdag 27 februari 2016 In opdracht van Rijn IJssel, Educatie & Integratie De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015. AM Werk Reïntegratie BV
Tevredenheidsonderzoek 2015 AM Werk Reïntegratie BV Zoetermeer, zondag 14 februari 2016 In opdracht van AM Werk Reïntegratie BV De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van
Nadere informatieUitgevoerd in opdracht van. Rapportage beoordelen en incidenteel belonen 2013 Provincies
Uitgevoerd in opdracht van Rapportage beoordelen en incidenteel belonen 2013 Provincies Zoetermeer, 17 september 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2014. STE Languages
Tevredenheidsonderzoek 2014 STE Languages Zoetermeer, vrijdag 13 februari 2015 In opdracht van STE Languages De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten
Nadere informatieAdministratieve lasten Regeling invoer, uitvoer en verkeer van planten Nulmeting 2002
Administratieve lasten Regeling invoer, uitvoer en verkeer van planten Nulmeting 2002 Frits Suyver Zoetermeer, 17 februari 2004 Dit onderzoek is gefinancierd door het Ministerie van Landbouw, Natuur en
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015. Stap.nu Reïntegratie & Counseling
Tevredenheidsonderzoek 2015 Stap.nu Reïntegratie & Counseling Zoetermeer, zaterdag 27 februari 2016 In opdracht van Stap.nu Reïntegratie & Counseling De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia.
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015 / Pappenheim Re-integratie en Outplacement
Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 Pappenheim Re-integratie en Outplacement Zoetermeer, dinsdag 19 juli 2016 In opdracht van Pappenheim Re-integratie en Outplacement De verantwoordelijkheid voor de inhoud
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Wajong Talenten B.V.
Tevredenheidsonderzoek 2014 Wajong Talenten B.V. Zoetermeer, zondag 3 mei 2015 In opdracht van Wajong Talenten B.V. De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of
Nadere informatieInnovatie in het MKB in Noord-Nederland
Innovatie in het MKB in C10978 Petra Gibcus en Yvonne Prince Zoetermeer, 16 juli 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of
Nadere informatieEvaluatie campagne Doe meer met Afval. mening betrokken gemeenten
Evaluatie campagne Doe meer met Afval mening betrokken gemeenten Zoetermeer, 10 maart 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting
Nadere informatieGebruik van datasets programmaonderzoek in 2012
Gebruik van datasets programmaonderzoek in 2012 S.P. Meppelink Zoetermeer, april 2013 Rapportnummer: R201302 Dit onderzoek is mede gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap (www.ondernemerschap.nl).
Nadere informatieBenchmark klanten Qredits
Benchmark klanten Qredits Lia Smit Zoetermeer, maart 2013 Rapportnummer: A201308 Dit onderzoek is mede gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap (www.ondernemerschap.nl). Voor alle
Nadere informatieCliëntenaudit Stichting SEIN
Cliëntenaudit Stichting SEIN Zoetermeer, 17 februari 2017 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen,
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Lest Best
Tevredenheidsonderzoek 2014-2015 Lest Best Zoetermeer, maandag 3 augustus 2015 In opdracht van Lest Best De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015 / Profunda Loopbaancoaching
Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 Profunda Loopbaancoaching Zoetermeer, donderdag 4 augustus 2016 In opdracht van Profunda Loopbaancoaching De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het
Nadere informatieFinancieringsproblemen in de binnenvaart
Financieringsproblemen in de binnenvaart Drs. M.J. Overweel Drs. P.Th. van der Zeijden Zoetermeer, 26 maart 2014 ISBN : 978-90-371-1120-0 Rapportnummer : A201414 Dit onderzoek is gefinancierd door het
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2013-2014. Stichting ActiefTalent
Tevredenheidsonderzoek 2013-2014 Stichting ActiefTalent Zoetermeer, donderdag 21 mei 2015 In opdracht van Stichting ActiefTalent De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015 / Plan B Loopbaanbegeleiding en re-integratie
Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 Plan B Loopbaanbegeleiding en re-integratie Zoetermeer, donderdag 4 augustus 2016 In opdracht van Plan B Loopbaanbegeleiding en re-integratie De verantwoordelijkheid
Nadere informatieEffecten invoering dubbeltariefsysteem straattaxi
Effecten invoering dubbeltariefsysteem straattaxi Dammis van 't Zelfde Zoetermeer, 16 september 2013 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015 / Bijstand naar Werk
Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 Bijstand naar Werk Zoetermeer, dinsdag 19 juli 2016 In opdracht van Bijstand naar Werk De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers
Nadere informatieStemming onder ondernemers in het MKB
Stemming onder ondernemers in het MKB ISBN : 978-90-371-1130-9 Rapportnummer : A201424 Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap (www.ondernemerschap.nl) Panteia
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Gezamenlijke ID Stichting (GIDS)
Tevredenheidsonderzoek 2014 Gezamenlijke ID Stichting (GIDS) Zoetermeer, vrijdag 13 februari 2015 In opdracht van Gezamenlijke ID Stichting (GIDS) De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia.
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Solvid Ondernemen BV
Tevredenheidsonderzoek 2014 Solvid Ondernemen BV Zoetermeer, vrijdag 13 februari 2015 In opdracht van Solvid Ondernemen BV De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Replooy re-integratie & coaching vof
Tevredenheidsonderzoek 2013-2014 Replooy re-integratie & coaching vof Zoetermeer, zondag 3 augustus 2014 In opdracht van Replooy re-integratie & coaching vof De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Voorzet Arbeid B.V.
Tevredenheidsonderzoek 2015 Voorzet Arbeid B.V. Zoetermeer, zondag 14 februari 2016 In opdracht van Voorzet Arbeid B.V. De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Nieuwe Koers BV
Tevredenheidsonderzoek 2014 Nieuwe Koers BV Zoetermeer, vrijdag 13 februari 2015 In opdracht van Nieuwe Koers BV De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015 / P&M arbeidsreintegratie
Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 P&M arbeidsreintegratie Zoetermeer, dinsdag 19 juli 2016 In opdracht van P&M arbeidsreintegratie De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek 2015 / Replooy re-integratie & coaching vof
Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 Replooy re-integratie & coaching vof Zoetermeer, dinsdag 19 juli 2016 In opdracht van Replooy re-integratie & coaching vof De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust
Nadere informatie