Geen pijn, geen angst, geen leven. Culemborg, 30 maart 2017 Stanneke Lunter

Transcriptie

1 Geen pijn, geen angst, geen leven Culemborg, 30 maart 2017 Stanneke Lunter

2 Indeling voordracht Jitske tot december 2013 Diagnostiek bij suïcidale jongeren Depressie bij jongeren Veerkracht bij suïcidale jongeren en hun omgeving Jitske dec okt Toepassing theorie op beloop ziekteproces Jitske aandachtspunten bij diagnostiek en behandeling van suïcidale jongeren

3 Jitske

4 Diagnostiek bij suïcidale jongeren Uitermate complex! Bio psycho sociaal Levensfase Coping nog niet uitgerijpt Persoonlijkheid in ontwikkeling Invloed van actuele klachten op diagnostisch proces Aspecifieke presentatie 1: multidisciplinaire richtlijn, 2: Meerdinkveldboom et al

5 Bio-psycho-sociaal model Depressie Angststoornis Biologisch Genetische aanleg Karakter Manier van omgaan met stress Omstandigheden

6 Bio-psycho-sociaal model Depressie Angststoornis Biologisch Genetische aanleg Karakter Manier van omgaan met stress Omstandigheden Medicijnen Therapie Acceptatie Gezond verstand

7 Diagnostiek bij suïcidale jongeren Uitermate complex! Bio psycho sociaal Levensfase Coping nog niet uitgerijpt Persoonlijkheid in ontwikkeling Invloed van actuele klachten op diagnostisch proces Aspecifieke presentatie

8 Levensfase puberteit/adolescentie ik ben 1: multidisciplinaire richtlijn, 2: Meerdinkveldboom et al ik word Separatie individuatie Veranderingen, keuzes Nog volop in ontwikkeling Keuzes op basis van gewenste identiteit Onzekerheid: kan ik wel worden wie ik wil zijn? Ben ik goed genoeg? Presteren/prestatiedrang Sociale media Het vertrouwde valt weg, het onbekende is spannend Jongeren vertellen niet alles

9 Diagnostiek bij suïcidale jongeren Uitermate complex! Bio psycho sociaal Levensfase Coping nog niet uitgerijpt Persoonlijkheid in ontwikkeling Invloed van actuele klachten op diagnostisch proces Aspecifieke presentatie

10 Ontwikkeling van copingstrategieën 3: Garnefski et al Scala aan manieren om met stress om te gaan en emoties te hanteren Ontwikkeling vanaf kindertijd Transitiefase in adolescentie Ontwikkeling abstract denken Ontwikkeling reflectie eigen cognitieve processen Copingstrategieën bij depressie/angst Meer zelfbeschuldiging, rumineren, catastroferen Minder acceptatie, positieve herwaardering Disfunctionele coping sterker in adolescentie Minder ervaring met voorbijgaan problemen

11 Diagnostiek bij suïcidale jongeren Uitermate complex! Bio psycho sociaal Levensfase Coping nog niet uitgerijpt Persoonlijkheid in ontwikkeling Invloed van actuele klachten op diagnostisch proces Aspecifieke presentatie

12 Persoonlijkheid De stabiele, georganiseerde verzameling psychologische eigenschappen en mechanismen in de mens die zijn of haar interacties met en aanpassingen aan de psychische, sociale en fysieke omgeving beïnvloeden 4: Larsen & Buss

13 Persoonlijkheidsstoornis en adolescentie Een star en duurzaam patroon van gedachten, gevoelens en gedragingen die binnen de cultuur van de betrokkene duidelijk afwijkt van de verwachtingen Trekken zijn inflexibel, niet aangepast en chronisch en veroorzaken subjectief lijden en/of significant disfunctioneren, ongeacht de leeftijd In de adolescentiefase kan de diagnose persoonlijkheidsstoornis gesteld worden als de symptomatologie dusdanig erg is dat gedurende minstens een jaar de daaruit voortvloeiende gedragingen aanhoudend interfereren met het dagelijks functioneren NB: volgens de DSM-IV pas als de jongere minimaal 18 jaar is Mits zorgvuldig onderzocht is de diagnose persoonlijkheidsstoornis in de adolescentie betrouwbaar Tijdige diagnostiek >> tijdige behandeling mogelijk >> in 10 jaar tijd 88% van de adolescenten met BPS in remissie 5: DSM-IV-R, 6: De Bascule, 7: Ingenhoven, 8: Hutsebaut & Hessels, 9: Winsper et al

14 Diagnostiek bij suïcidale jongeren Uitermate complex! Bio psycho sociaal Levensfase Coping nog niet uitgerijpt Persoonlijkheid in ontwikkeling Invloed van actuele klachten op diagnostisch proces Aspecifieke presentatie

15 Invloed actuele klachten op diagnostisch proces Actuele stemming bepalend voor retrospectieve evaluatie Actuele stemming bepalend voor zelfevaluatie Sociale contacten stemming zelfvertrouwen School stemming - zelfvertrouwen Actuele gedrag / copingstijl op voorgrond Middelengebruik Roekeloos gedrag Automutilatie Suïcidepoging(en)

16 Diagnostiek bij suïcidale jongeren Uitermate complex! Bio psycho sociaal Levensfase Coping nog niet uitgerijpt Persoonlijkheid in ontwikkeling Invloed van actuele klachten op diagnostisch proces Aspecifieke presentatie

17 Depressie bij jongeren versus volwassenen Deel symptomen hetzelfde Somberheid, moedeloosheid Verminderde belangstelling Verminderd plezier Meer/minder slaap Meer/minder eetlust Terugtrekgedrag 5: DSM-IV-R, 10: Mayo Clinic, 11: webmd, 12: helpguide

18 Bij depressieve jongeren meer 10: Mayo Clinic, 11: webmd, 12: helpguide, 13: Yorbik et al, 14: Wesselhöft Prikkelbaarheid, opstandigheid, vijandigheid Huilbuien Stemmingswisselingen Concentratiezwakte Zelfbeschuldiging, laag zelfbeeld Uitvergroten eerdere negatieve ervaringen Overgevoeligheid voor afwijzing, falen Achteruitgang op school Zelfbeschadiging Suïcidepogingen

19 Depressie en neuro-imaging Volwassenen Reactie meer vanuit de frontaalkwab Daardoor beter in staat emoties te remmen en reguleren Meer overzicht, meer relativering Adolescenten Reactie meer vanuit amygdala, anterior cingulate cortex en thalamus Ineffectieve emotieregulatie Rumineren Moeite met switch van gerichtheid op falen naar taakgerichtheid 15: Miller et al

20 Veerkracht bij suïcidale jongeren + omgeving Krachtbronnen in de jongere zelf Wat gaat er goed? Wat hielp eerder? Welke positieve eigenschappen zijn er? Je hoeft het niet alleen te doen: krachtbronnen in de directe omgeving Wie staan er om de jongere heen? Gezin, familie, vrienden, school, huisdieren Wat is nodig om verbinding met elkaar te maken en houden? Ook familie/vrienden hoeven het niet alleen te doen Beslis zo mogelijk samen met de jongere wanneer er professionele hulp nodig is Jongere afwerend /omgeving toch heel bezorgd: hulp inschakelen Belangrijk dat omgeving ook voor zichzelf zorgt, emoties deelt, bijtankt, zelf hulp vraagt

21 Diagnostiek bij Jitske Ziektebeloop dec 2013-okt Uitermate complex! Bio psycho sociaal Levensfase Coping nog niet uitgerijpt Persoonlijkheid in ontwikkeling Invloed van actuele klachten op diagnostisch proces Aspecifieke presentatie

22 Wil je niet meer leven, of wil je dit leven niet? Een wanhopige jongere kan heel moeilijk geloven dat het ooit weer beter kan worden Dit geldt eigenlijk ongeacht de diagnose Contrast depressie persoonlijkheidsproblematiek is bij jongeren minder groot dan het lijkt (Ongenuanceerde) berichtgeving op internet van invloed op beleving diagnose, zeker bij jongeren! Zowel het ziek zijn als de omgeving tijdens de ziekteperiode kunnen onzekerheid en negativiteit over zelfbeeld en toekomst versterken En relativering is al niet hun sterkste punt

23 Take home message Jitske was meer dan alleen haar ziekte en overlijden, ze was ook een heerlijke meid die helaas vastliep door ziekte in een lastige levensfase Diagnostiek bij jongeren is uitermate complex Een diagnose heeft zeer veel impact Blijf breed kijken, denken en behandelen Behandel zo mogelijk ambulant Meer of minder risico is geen absolute voorspeller Betrek bij diagnostiek en behandeling niet alleen de pathologie, maar ook de veerkracht van zowel de jongere als diens omgeving

24 Literatuurlijst 1. Multidisciplinaire richtlijn diagnostiek en behandeling van suïcidaal gedrag. De Tijdstroom Meerdinkveldboom et al. Handboek suïcidaal gedrag bij jongeren. Boom Psychologie, N. Garnefski et al. Cognitive coping strategies and symptoms of depression and anxiety: a comparison between adolescents and adults. Journal of Adolescence 2002, 25, Larsen, R., & Buss, D.M. (2002). Personality psychology: Domains of knowledge about human nature. Boston: McGraw Hill 5. DSM-IV-R 6. Richtlijn diagnostiek en indicatiestelling borderline persoonlijkheidsstoornis bij adolescenten, De Bascule, Academisch Centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie 7. T. Ingenhoven Persoonlijkheidsstoornissen bij adolescenten. Tijdschrift voor Psychiatrie, jaargang 56, mei J. Hutsebaut & C.J. Hessels. Klinische stadiëring en vroege interventie bij borderline persoonlijkheidsstoornissen 9. C. Winsper et al. The aetiological and psychopathological validity of borderline personality disorder in youth: A systematic review and meta-analysis. Clinical Psychological Review 44 (2016) Mayo Clinic Staff Teen depression O. Yorbik et al. Clinical Characteristics of Depressive Symptoms in Children and Adolescents With Major Depressive Disorder. J. Clin. Psychiatry 65:12, December R.T. Wesselhoft. Childhood Depressive Disorders. Danish Medical Journal 2016;63(10):B C.H. Miller et al. Meta-analysis of Functional Neuroimaging of Major Depressive Disorder in Youth. Original Investigation, 2015 American Medical Association 16. Haim Omer. Nieuwe autoriteit. Hogrefe uitgevers BV, 2011.