LAPTOP, TABLET OF HYBRIDE? SSD BLOGGEN MET WORDPRESS ARDUINO ALS SPELLEIDER. TESTPANEL Samsung 850 EVO 500 GB SSD 68. Koopwijzer: 3 x 3 beste keus 50

Transcriptie

1 SSD TESTERS GEZOCHT CYBEROORLOG: hoe wij ons wapenen 60 EDITIE 280 FEBRUARI/MAART ,95 LAPTOP, TABLET RAID: SNEL EN VEILIG Maar back-up blijft nodig 16 MALWARE MYTHES Ook jij gelooft er in 28 VEILIG ONLINE ONDERWEG Via Mobile VPN met 30% lezerskorting 22 OF HYBRIDE? Koopwijzer: 3 x 3 beste keus 50 VEILIG JE WEBSITE HOSTEN Houd hackers buiten 90 WINDOWS OP JE MAC Dat doe je zo 36 DE BESTE BACK-UP Henk s stappenplan 94 APPS VOOR JE TUIN Klaar voor de lente 84 KOPERS DOORGELICHT Discrimineren webshops? 88 ANTIKYTHERA Oudste analoge computer 68 MOBIEL FOTOGRAFEREN Smartphone steeds slimmer 72 BETALEN VIA INTERNET Handig! En veilig? 64 VIRTUAL REALITY BRILLEN Verbluffend levensecht 78 E-BOOKS LENEN De moderne bieb 10 BLOGGEN MET WORDPRESS Workshop + 8 tips (deel 1) 32 Lezers korting! ARDUINO ALS SPELLEIDER Zelf bouwen en programmeren 46 Test deze SSD zelf! PC-ACTIVE TESTPANEL Samsung 850 EVO 500 GB SSD CROWDFUNDING Investeren en profiteren HCC!deals: ledenvoordeel en superdeals 82 BP

2 De nieuwe maatstaf voor prestaties en betrouwbaarheid Optimaliseer je computer met 3D V-NAND technologie De SSD die je computer transformeert in een snelheidsmonster. Nooit meer wachten op je computer, maar massa s data tegelijk verwerken met een gereduceerd stroomverbruik. En het beste van alles? Ongekende betrouwbaarheid met 5 jaar garantie.

3 VOORWOORD Wisseling van de wacht Afscheid Vlak voor deze PC-Active naar de drukker ging, vond in Parijs de protestmars plaats naar aanleiding van de dramatische aanslag op Charlie Hebdo. Overal ter wereld werd het recht op vrijheid van meningsuiting verdedigd en gevierd. Ook PC-Active is een voorvechter van deze vrijheid, wat vooral naar voren komt in artikelen tegen censuur op internet. Als hoofdredacteur van PC- Active, het grootste computermagazine van Nederland en België, heb ik ook een prachtig platform gehad om me voor deze belangrijke zaak in te zetten. Ik heb dat met veel liefde de laatste jaren gedaan, maar nu het magazine aan een gezonde tweede jeugd bij HCC is begonnen, heb ik ervoor gekozen om een nieuwe uitdaging aan te gaan. Het hoofdredacteursstokje geef ik over aan Rob Coenraads, voor PC-Active-lezers geen onbekend gezicht. Ken je hem nog niet, maak dan hiernaast kennis. Rob is achter de schermen al bezig met enkele leuke nieuwe rubrieken en geweldige projecten, waaronder het testen van producten door lezers van PC-Active. Dan rest mij mijn collega s te bedanken voor de samenwerking en jou als lezer voor de feedback en ideeën die ik mocht ontvangen. Ik ga jullie meningen missen. Jeroen Geelhoed (ex-)hoofdredacteur PC-Active Trots Allereerst wil ik Jeroen hartelijk bedanken voor alles wat hij voor PC-Active en HCC heeft gedaan. Zo is PC-Active mede door hem een goed, mooi en eigentijds verenigingsblad geworden. Uit de eind 2014 gehouden lezersenquête bleek dat ook: PC-Active wordt door de leden goed gewaardeerd en die ingeslagen weg wil ik graag voortzetten. Zoals Jeroen al aangaf, ben ik geen onbekende voor degenen die PC-Active jaren geleden al lazen. Ik ben namelijk al een aantal jaren hoofdredacteur van PC-Active geweest en daarnaast van onder andere Computer Idee en PCM. Ik ben er trots op dat ik de nieuwe hoofdredacteur van PC-Active ben en ook HCC-lid. Ik wil het verenigingsblad nog beter maken, mede aan de hand van de resultaten van de lezersenquête, het redactieteam, mijn ervaring en met gesprekken die ik voer met HCC-ers. Een belangrijk doel voor mij is om de leden meer te betrekken bij PC-Active. Zo kunnen zij zich vanaf dit nummer aanmelden voor het testen van producten; ik ben ervan overtuigd dat veel leden dit waarderen en zich hiervoor graag aanmelden. Verder doe ik mijn uiterste best om het HCC-lidmaatschap en PC-Active zo goed, aantrekkelijk en leuk mogelijk te maken, zodat je graag HCC-lid bent, blijft en wordt. Rob Coenraads hoofdredacteur PC-Active rob.coenraads@hcc.nl PC-Active is een uitgave van HCC en een vast onderdeel van het HCC-lidmaatschap Voor informatie over het lidmaatschap en het doorvoeren van wijzigingen: Wil je lid worden? Ga dan naar: PC-ACTIVE 3

4 MELD JE AAN Test m zelf! TEST TABLET, LAPTOP OF HYBRIDE? SSD TESTERS GEZOCHT Test zelf deze SSD van 500 GB Wij willen jou als lezer nog meer betrekken bij PC-Active en zullen vanaf nu regelmatig vragen of je een bepaald product wilt testen. Ditmaal gaat het om een SSD; zoals je weet is een SSD de beste manier om je computer te versnellen. Meld je aan en wellicht krijg jij deze SSD (adviesprijs: 269,95) opgestuurd om hem te testen. 77 Je oude vertrouwde laptop is aan vervanging toe, maar in plaats van een laptop kun je ook kiezen voor een tablet. Of kies je voor de derde mogelijkheid: een hybride-apparaat, dat het midden houdt tussen een laptop en een tablet. We geven voor elk apparaat 10 redenen waarom en waarvoor deze het meest geschikt is. Bovendien vertellen we welke tablet, laptop of hybride model de juiste keuze is EDITIE 280

5 INHOUD PC-Active 280 WORKSHOP Bloggen met WordPress Bloggen is een populaire manier om jezelf te presenteren op internet. Met WordPress, deze workshop en de tips van professioneel blogger Martine Chambone zet je snel een succesvolle weblog op. INTERVIEW Kolonel Hans Folmer Het net gelanceerde Defensie Cyber Commando van defensie is klaar voor het moderne digitale slagveld. Kolonel Hans Folmer is commandant van deze eenheid, onder andere gericht op aanvallen via malware. REPORTAGE Crowdfunding 60 Crowdfunding-site Kickstarter.com haalde in 2014 ruim een half miljard dollar op, dankzij 3,3 miljoen deelnemers. Hoe interessant is het om hier geld in te steken en wat voor risico s loop je? PC-Active sprak 40 met diverse betrokkenen en zet de mooiste projecten op een rij. REPORTAGE Betalen via internet Mensen kopen steeds meer online in plaats van bij een reguliere winkel. Tijd om uitvoerig bij de verschillende betaalmethodes stil te staan. Wat zijn de verschillen en welke methode is het meest veilig? UPDATE 06 Inbox 14 6 Leuke apps voor je smartphone/tablet 16 RAID: zin en onzin 20 Nieuwste gadgets van de CES 26 Handige pc-tools 28 Mythes over malware 36 Windows op je Mac 56 Media: game, film en software 57 Boeken: Joomla! en Twitter 78 Virtual reality in gaming 84 Apps voor digitaal tuinieren 88 Mogen webwinkels discrimineren? 98 Next en Colofon TEST 50 Kies je een tablet, laptop of hybride? 66 Leuk of meuk: laser keyboard 76 SSD Samsung 850 Evo review WORKSHOP 22 Veilig mobiel internetten met een vpn 32 Bloggen met WordPress deel 1 46 Arduino als spelleider 72 Fotograferen met je smartphone 90 Veilig je website hosten TECH 68 Antikythera: de oudste analoge computer 80 Abort, Retry, Fail: glurende apps 94 Het Lab: eisen aan een back-up REPORTAGE 10 E-books lenen via online leesdiensten 40 Crowdfunding is hot 60 Interview kolonel Hans Folmer 64 Veilig betalen via internet? COLUMN 35 Herbert Blankesteijn 93 Henk van de Kamer 97 Wammes Witkop HCC 19 Word lid van HCC 67 Kwartaalthema: online betalen 71 Het digitale leven van Willem 77 Oproep voor het testen van SSD 82 HCC!deals: voordeel van je lidmaatschap 83 Lezersaanbiedingen PC-ACTIVE 5

6 INBOX Vragen van lezers 6 EDITIE 280

7 DOOR: HENK VAN DE KAMER UPDATE Inbox GETAL WORDT SKYPE-NUMMER Enige tijd geleden heb ik Skype geïnstalleerd op mijn laptop. Sindsdien verandert elk tiencijferig getal op mijn computer in een blauwgekleurd Skype-telefoonnummer. Wat is hier aan te doen? Herman Krijnen wijzigen op Sneltoetsen van taakbalk wijzigen. Vervolgens kun je onderaan klikken op Toetsencombinatie wijzigen. Bij Toetsenbordindeling wijzigen staat de optie standaard op Ctrl + Shift. Hier staan de opties: Niet toegewezen, Alt-links + Shift en Accent grave (`). Skype heeft een toolbar die voor de conversie verantwoordelijk is. Het is onduidelijk of deze standaard geïnstalleerd wordt. Het geheel is een extensie en te verwijderen door het menu te openen (knop rechtsboven). Kies dan Tools Extensions en klik op de prullenbak. PC-ACTIVE ALS PDF LEZEN Ik probeer PC-Active te lezen op mijn laptop. Ik krijg wel de verkleinde pagina s te zien, maar kan ze niet vergroten? Hoe moet dat? Aart Boogert Er zijn meerdere programma s om een pdf-bestand te openen. Deze hebben allemaal een optie om pagina s groter of kleiner af te beelden. Het meest bekende programma is Acrobat Reader. Midden bovenaan is een + en knop te vinden met daarnaast een tekstveld met een percentage. Daar kun je een ander percentage intikken of selecteer een optie via het dropdown-menu, bijvoorbeeld Beschikbare breedte. NOGMAALS TOETSENBORD In de afgelopen nummers is al meerdere keren de toetsenbordindeling aan de orde geweest. In Windows 8 wordt standaard Ctrl + Shift gebruikt. Is dit aan te passen naar een combinatie die minder vaak per ongeluk wordt gebruikt? Piet Tigelhaven TOCH SSD ALS BACK-UP In de vorige brievenrubriek beantwoorden jullie mijn vraag over SSD als back-upmedium. Het antwoord dat jullie geven is misschien voor de meeste situaties correct, maar niet in mijn geval. Ik wil niet met een harddisk rondlopen gezien de kwetsbaarheid. Mijn vraag staat dus nog open en misschien hebben jullie alsnog een instructie hoe dit te doen? Rob de Groot De meest eenvoudige optie is het kopen van een portable SSD. Onder andere Samsung heeft een nieuwe portable SSD, maar er zijn al meerdere partijen in deze markt actief. Een portable SSD is echter wel de duurdere optie. Goedkoper is om een gewone SSD te kopen en daarnaast een losse behuizing. Dan ben je tientallen euro s goedkoper uit. FOUTMELDING IN OUTLOOK 2010 Als ik in Outlook 2010 op een URL klik, volgt er een foutmelding. Uiteraard kan soms de URL gekopieerd worden naar een browser, maar handig is anders. Het zoeken in zowel de instellingen van Outlook als die van Windows heeft tot niets geleid. Het uitschakelen van de firewalls, zowel die van Windows als die van AVG, helpt ook niet. Is er een oplossing? Jan Brieffies Deze toetscombinatie is aan te passen via de volgende stappen: ga naar Configuratiescherm Klok, taal en land/regio. Bij Taal selecteer je de tweede optie Invoermethode wijzigen. Klik vervolgens links in de taakbalk op Geavanceerde instellingen en vervolgens bij Invoermethode De foutmelding geeft waarschijnlijk aan dat de koppeling met http niet werkt. Meestal is dan naast Internet Explorer een andere browser geïnstalleerd. Door deze weer als standaard in te stellen, wordt de koppeling meestal hersteld. Mocht dat niet helpen, dan is een duik in het PC-ACTIVE 7

8 Ook een vraag? Vragen kun je sturen naar Je krijgt alleen een antwoord als je vraag voor deze rubriek wordt geselecteerd. Voor een grotere kans op antwoord raadpleeg je het forum: Gegarandeerd een antwoord? Stel dan je vraag aan de HCC-helpdesk: register noodzakelijk. Zoek daarvoor iemand met de nodige kennis en ervaring, want anders is het misschien wel operatie geslaagd, doch patiënt overleden. BIOS-CHIP OVERZETTEN Ik heb een harde schijf van Western Digital en door eigen nalatigheid heb ik het plastic rond de SATA-pennen afgebroken. Nu heb ik een hdcontroller gevonden en is het advies om de BIOSchip over te zetten. Kunnen jullie mij helpen? Ingo Wilcke Een paar jaar terug heeft een auteur een soortgelijke operatie met succes weten af te ronden. Toen werd de elektronica van een tweede, iden tieke harddisk in een zelfgemaakte clean room getransplanteerd. Dit is tegenwoordig door nieuwe ontwikkelingen zeer complex geworden en niet meer haalbaar. Doordat er steeds meer data op een platter wordt geperst, moet de servomotor steeds beter gekalibreerd worden. Vanwege marges in de productie is elke motor anders. In de fabriek wordt elk exemplaar doorgemeten en diens karakteristieken vastgelegd in een stukje geheugen op de controller. Dat is de elektronica die de motor aanstuurt om zo de data te lezen. De motor zit vast aan de platters en wordt bij een transplantatie dus niet vervangen. En daarmee gaat de optimale kalibratie verloren. Mogelijk dat het werkt, maar de kans daarop wordt steeds kleiner doordat alles steeds nauwkeuriger op elkaar afgestemd moet zijn om überhaupt te werken. MIJN.OVERHEID.NL Onze overheid vindt onbetrouwbaar en heeft dus een berichtenbox gemaakt via de website mijn.overheid.nl. Inloggen gaat via DigiD en ik had een vraag: wat voor extra beveiliging biedt de sms-mogelijkheid? Harry Croon DigiD kent drie zekerheid-niveaus: basis, midden en hoog. Bij basis kun je de eenvoudige en meest gebruikte diensten afnemen. Je logt dan alleen in met je gebruikersnaam en wachtwoord. Bij midden dien je jezelf ook nog te verifiëren middels sms. Je ontvangt na inloggen met je gebruikersnaam en wachtwoord een sms met een toegangscode. Zo kan iemand die jouw gebruikersnaam en wachtwoord heeft niet inloggen, want hij heeft ook je telefoon nodig. Dit verkleint de kans op identiteitsfraude. In de toekomst wordt er ook een hoog zekerheidsniveau geïntroduceerd. Je moet dan met een elektronische identiteitskaart inloggen. NOTITIE VERGROTEN Ik houd een huishoudboekje bij in Excel en gebruik daarbij de notitiemogelijkheden. In Libre Office Calc is dit ook aanwezig, maar lukt het mij niet om de breedte aan te passen. Is dit niet mogelijk? André de Weijert Jawel, dit is mogelijk. Selecteer de notitie en ga vervolgens met de muis op de rechterkant staan. De cursor verandert dan in een pijltje van links naar rechts. Druk de muistoets in en versleep de zijkant naar de gewenste grootte. Dit werkt alle 8 EDITIE 280

9 UPDATE Inbox kanten op. Nog makkelijker is het aanpassen via de hoeken, met name de hoek rechtsonder. Daarmee geef je de notitie in één keer de juiste hoogte en breedte. VPN NODIG OF NIET? Met veel belangstelling heb ik het artikel over wifi gelezen In PC-Active 279. Ik heb nog een vraag, want de Private-Tunnelsoftware bevat zeer veel reclame. Als ik vanuit Nederlandse hotels, restaurants en treinen uitsluitend websites bezoek en ik verder alleen Gmail gebruik, heb ik dan nog een vpn nodig? Ed Baas Windows 8. Omdat de Windows XP driver toen niet meer werkte, is deze vervangen door die van Vista. Dat werkt deels, want de hoogste resolutie is nu 1024x600 pixels en daarmee wil het systeem niet upgraden naar Windows 8.1. Is daarmee het einde bereikt of hebben jullie nog een idee? Harrie Korte Je kunt het beste op zoek gaan naar een nieuwere videodriver. Met een Windows 7-driver moet het systeem prima kunnen draaien op Windows 8.1. Een goede tip bij dit soort upgrades is altijd op zoek te gaan naar een driver die hooguit een versie ouder is dan de uiteindelijke Windows-versie. Gmail kan mail ontvangen en versturen via een versleutelde verbinding. Belangrijke websites van banken en de overheid gebruiken https en zijn dus ook veilig. Het probleem zit hem in websites die geen https gebruiken voor het inloggen. Afhankelijk van de gebruikte authenticatie kunnen wachtwoorden dan onversleuteld worden verzonden. Ook een afgeschermd deel van bijvoorbeeld Facebook kan via een onbeveiligde verbinding door kwaadwillenden bekeken worden. Het beste is dus om wel een vpn gebruiken. Lees hier meer over in het artikel over vpn op pagina 76. SCHERMRESOLUTIE TE LAAG Ik heb Windows XP op een HP mini 2133 vervangen door Windows 7. Voor de videokaart is de driver van Windows XP gebruikt en kon de resolutie op 1024 bij 768 pixels worden ingesteld. Onlangs kon ik het geheel upgraden naar RECTIFICATIE 279 STRATO RANKINGCOACH In het artikel Zoekmachine optimalisatie met STRATO rankingcoach in PC-Active 279 is helaas een fout geslopen. In het prijskader staat vermeld dat rankingcoach alleen voor 9,90 per maand te verkrijgen is, in combinatie met een ander product. De software is echter ook als stand-alone-versie voor dit bedrag te koop. Bovendien kun je het programma ook eerst 30 dagen gratis uitproberen. Meer informatie is te vinden via: of Voor de bronnen bij dit artikel: PC-ACTIVE 9

10 E-BOOKS LENEN VIA ONLINE LEESDIENSTEN 10 EDITIE 280

11 DOOR: JEROEN RUITER REPORTAGE E-books lenen via online leesdiensten Mediaproducten lenen in plaats van kopen, je ziet het steeds vaker. Voor films kun je terecht op Netflix en op Spotify kun je miljoenen muzieknummers luisteren. Allemaal voor een klein bedrag per maand. Maar hoe zit het met e-books? Kun je die al onbeperkt lenen? H et is nog vrij onbekend bij het grote publiek, maar het online boeken lenen, een soort van digitale bibliotheek, bestaat al. De grootste speler op dit gebied in Nederland is momenteel Bibliotheek.nl, een samenwerking van alle bibliotheken in Nederland. Ook Yindo heeft in 2012 geprobeerd een abonnementendienst op te zetten, maar deze kwam helaas de proefperiode niet door. Hoe kan het dat online leesdiensten in Nederland nog in de kinderschoenen staan? En waarom heeft Bibliotheek.nl nauwelijks concurrentie? Twee experts leggen uit hoe het zit. BIBLIOTHEEK.NL Bij Bibliotheek.nl kun je nu ruim verschillende e-books lenen van bijna 150 uitgeverijen. Roel Zuidhof, directeur van de bibliotheek in Nijkerk (zie kader p. 13), houdt zich lokaal bezig met de promotie van de online leesdienst. Je hebt de posters met aparte uitspraken vorig jaar misschien wel zien hangen, bijvoorbeeld: Ik leen mijn boeken liever s nachts. Deze campagne lijkt zijn vruchten te hebben afgeworpen. Inmiddels heeft Bibliotheek.nl meer dan gebruikers en zijn er in het afgelopen jaar ruim e-books uitgeleend. Maar waarom zijn tot nu toe alleen de bibliotheken succesvol op dit gebied? Roel Zuidhof maakt duidelijk dat zij een voorsprong hebben op de concurrentie. Alle bibliotheken in Nederland, meer dan 800 vestigingen in totaal, hebben gezamenlijk ruim 4 miljoen leden. Dit maakt het aantrekkelijk voor uitgevers om e-books aan te bieden. Zij krijgen namelijk voor elk uitgeleend Er blijven één of twee grote spelers over e-book een bedrag, net als in de normale bibliotheek. Zonder uitgevers heb je geen boeken om aan te bieden en zonder genoeg variatie in titels werkt een online leesdienst niet. Bovendien worden de bibliotheken en Bibliotheek.nl gefinancierd door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Wanneer een commercieel bedrijf een online leesdienst op wil zetten, moet het uit eigen zak gefinancierd worden en begin je zonder een enkel lid. De online leesdienst van Bibliotheek.nl is in principe gratis, maar je moet wel lid zijn van een bibliotheek bij jou in de buurt. Dit heeft zowel voor- als nadelen. Sommigen vinden het handig PC-ACTIVE 11

12 dat je zowel online als in de bibliotheek boeken kan lenen, maar anderen hebben liever alleen een digitaal abonnement. Deze mogelijkheid is er momenteel nog niet. YINDO In 2012 heeft Yindo geprobeerd een online leesdienst op te zetten, met het zogeheten 24Seven-abonnement. Het abonnement had een proefperiode van drie maanden, waarin ongeveer 350 mensen er gebruik van maakten. Ondanks dat de proefperiode als succesvol wordt gezien, is het 24Seven-abonnement nooit van de grond gekomen. Volgens Bob van Duuren, Uitgeverijen bepalen het succes van een online leesdienst directeur van Duuren Media en medeoprichter Yindo (zie kader), was het aanbod te eenzijdig. In het 24Seven abonnement zaten ruim verschillende titels van meer dan 80 uitgeverijen. Het probleem was alleen dat het allemaal non-fictie was. Denk bijvoorbeeld aan boeken over fotografie of bedrijfsmanagement. Voor een succesvolle leesdienst heb je fictie nodig, boeken die mensen lezen voor hun plezier. De uitgevers van fictie wilden toentertijd alleen niet Bob van Duuren Bob is in 2002 de uitgeverij Van Duuren Media begonnen. Hier werkt hij als directeur/uitgever. Daarnaast is hij medeoprichter van Yindo, waar hij werkte aan het 24Seven-abonnement dat na de proefperiode werd stopgezet. In 2013 is in samenwerking met Yindo wel de online leesdienst Boekenwolk.nl opgezet, speciaal gericht op kinderboeken. meewerken, omdat de angst voor piraterij heerste. Uitgevers waren bang dat e-books uitlenen teveel invloed zou hebben op de verkoop van geprinte boeken, maar ik denk dat de twee juist eerder in elkaars verlengde liggen. Aldus Bob van Duuren. Yindo biedt momenteel enkele kleinere abonnementen aan. Een grote online leesdienst komt er voorlopig niet, want de voorsprong van Bibliotheek.nl lijkt te groot. Yindo wordt waarschijnlijk meer een technisch platform voor bedrijven en studenten. We hebben wel Boekenwolk.nl opgezet, een online leesdienst voor kinderen. Misschien doen we dat in de toekomst ook wel met onze technische boeken, een soort van computerboekenwolk. UITGEVERIJEN De uitgeverijen bepalen dus het succes van een online leesdienst. Zij bezitten namelijk de rechten op boeken. Wil je een titel van een uitgever verkopen of uitlenen? Dan gaat een deel van de opbrengst naar de uitgever toe en dit deel moet financieel aantrekkelijk zijn. Maar bij de introductie van e-books waren de uitgeverijen erg sceptisch: de komst van het digitale boek mocht niet het einde van het geprinte boek betekenen. Uitgevers zijn een behoorlijk behoudend volkje. Ook is het digitaal lezen slecht geïntroduceerd in Nederland. Als je kijkt naar films en muziek, was er drie á vier jaar geleden veel piraterij. Uitgeverijen waren bang dat dit ook met hun boeken ging gebeuren, laat Bob van Duuren weten. Roel Zuidhof kijkt er anders tegenaan: Het beeld dat uitgevers hebben lijkt al enigszins te zijn veranderd, we kunnen ze makkelijker overtuigen. Het is voor hen een handig zakcentje, want de boeken worden alleen maar meer gelezen. Je spreekt namelijk een heel ander publiek aan met e-books. REGELGEVING Een andere belangrijke factor voor een succesvolle online leesdienst is de regelgeving op e-books. Die is namelijk niet hetzelfde als 12 EDITIE 280

13 REPORTAGE E-books lenen via online leesdiensten voor geprinte boeken. Heeft de Wet op de Vaste Boekenprijs bijvoorbeeld invloed op e-books? Deze wet zorgt ervoor dat een nieuw Nederlands of Fries boek overal voor dezelfde prijs wordt verkocht om een ruim aanbod te hanteren. Volgens Bob van Duuren werkt de invloed eerder andersom. De Wet op de Vaste Boekenprijs heeft geen invloed op e-books. De wet is achterhaald en dat hebben e-books laten zien. E-books vallen wettelijk onder software, waardoor je er op promotioneel gebied veel meer mee kunt doen. Dat e-books onder software vallen, werkte wel mee aan de moeizame start van het digitale lezen. Op geprinte boeken zit een btw-tarief van 6 procent. Voor software is dat 21 procent. Hierdoor zijn e-books dus een stuk duurder. Duurder dan aantrekkelijk is voor de lezer. Ook hier moet de regelgeving worden aangepast om de positie van e-books te verbeteren. Het probleem is alleen dat dit op Europees niveau moet gebeuren. Maar er dreigt ander gevaar voor e-books. De Vereniging van Openbare Bibliotheken heeft een proces aangespannen tegen de stichting Leenrecht, die e-books onder het leenrecht willen laten vallen. De zaak is nu doorverwezen naar het Europese Hof. Door het leenrecht zijn uitgevers verplicht om boeken uit te lenen via de bibliotheken. Als dit ook voor e-books zou gaan gelden, zou dit een slechte zaak zijn volgens Bob van Duuren. Wanneer e-books ook verplicht uitgeleend moeten worden, maakt dat e-books minder aantrekkelijk voor uitgevers. Dat zou het einde van e-books kunnen betekenen. TOEKOMST VAN LEZEN Door e-books ontstond er een discussie over de toekomst van het geprinte boek. Zowel Roel Zuidhof als Bob van Duuren verwachten dat het geprinte boek voorlopig niet verdwijnt. Net als muziek op vinyl nog steeds bestaat. Er zijn wel meerdere partijen uit het buitenland die roet in het eten kunnen gooien voor de Nederlandse online leesdiensten. Het Amerikaanse Amazon heeft bijvoorbeeld al veel succes met Kindle Unlimited. Dat buitenlandse leesdiensten meer succesvol zijn, heeft te maken met de taalbarrière. Engels wordt door veel meer mensen op de wereld gesproken dan Nederlands. Er zullen flinke veranderingen plaatsvinden als een grote speler zich op de Nederlandse markt gaat begeven. Die heeft dan niet alleen een aanbod van Nederlandse boeken, maar ook vele Engelse titels. Hier zouden de Nederlandse uitgevers dan natuurlijk wel aan mee moeten werken. Roel Zuidhof denkt dat de markt van online leesdiensten beperkt blijft. Er is ruimte voor andere bedrijven om online leesdiensten te beginnen, maar die kunnen de grote spelers niet bijbenen. Je hebt een groot aanbod van titels nodig en daarvoor ook een goede samenwerking met alle uitgevers. Ik denk dat er in Nederland uiteindelijk één of twee grote spelers overblijven. En waarschijnlijk is Bibliotheek.nl er daar een van. NIET LENEN, MAAR KOPEN Koop je liever e-books? Dan zijn er in Nederland meerdere partijen waarbij je terecht kunt. Zowel Bol.com als Amazon.nl hebben een groot aanbod aan e-books. Door een account aan te maken op heb je vervolgens gratis je eigen digitale bibliotheek om je e-books op te slaan. Zo kun je overal en op al je apparaten je favoriete e-books lezen. Roel Zuidhof Roel is sinds 2003 directeur van de bibliotheken in Nijkerk en Hoevelaken. Daarnaast is hij, net als iedere bibliotheekdirecteur, de laatste paar jaar bezig met het digitale lezen van Bibliotheek.nl. Lokaal draagt hij de eindverantwoordelijkheid en verzorgt hij de promotie. Roel zorgt er ook voor dat alle medewerkers op de hoogte zijn, zodat zij de leden kunnen helpen. PC-ACTIVE 13

14 DOOR: MAIKEL DIJKHUIZEN APPS Leuke software voor smartphone en tablet Kopie paspoort Veel bedrijven en instellingen vragen om een kopie van je paspoort, identiteitskaart of rijbewijs. KopieID is een initiatief van de overheid om te voorkomen dat kwaadwillenden aan de haal gaan met je identiteit. Met deze app maak je een veilige kopie van een identiteitsbewijs. Na het maken van een foto vraagt de app je om het burgerservicenummer door te strepen. Daarnaast kun je ook andere gegevens onherkenbaar maken, zoals een gedeelte van de pasfoto. Als extra veiligheidsmaatregel integreert de app een watermerk. Na afloop verzend je de kopie via . Speurtocht Met Troovie zet je eenvoudig een speurtocht uit voor kinderen. Je kiest een route in de buurt en voegt op verschillende plekken opdrachten toe. Een pijltje op het scherm wijst de weg en de opdrachten verschijnen vanzelf in beeld. Laat kinderen onderweg bijvoorbeeld evenwichtspelletjes doen en foto s maken. Vooraf geef je aan hoeveel kinderen er meedoen en hoe lang de speurtocht duurt. Bij de gratis versie is de afstand van een speurtocht maximaal 750 meter. Voor 0,99 hef je dit limiet op. Tegen extra betaling zijn er ook meer kant-en-klare opdrachten beschikbaar. Tickets te koop TicketSwap is een marktplaats voor tweedehands e-tickets. Wanneer een concert, festival of sportwedstrijd is uitverkocht, kun je via deze dienst alsnog kaartjes scoren. Op internet stikt het van de dubieuze ticket handelaren, maar TicketSwap maakt een betrouwbaardere indruk. Wie via dit platform wil verkopen, dient het e-ticket eerst te uploaden en er een Facebook-account aan te koppelen. Nadat er is betaald, ontvangt de koper het toegangsbewijs. TicketSwap zegt de geldigheid te controleren. Minpunt: je kunt de app alleen gebruiken om e-tickets te kopen, verkopen kan alleen nog via de browser versie. KopieID Systeemeisen: Android 4.1+, ios 7.1+, Windows Phone 8+ Taal: Nederlands Prijs: gratis Troovie Systeemeisen: Android 2.3+, ios 7.0+ Taal: Nederlands Prijs: gratis TicketSwap Systeemeisen: ios 8.0+ Taal: Nederlands Prijs: gratis 14 EDITIE 280

15 UPDATE Apps Spullen lenen Peerby is een platform waarop buurtgenoten elkaar belangeloos helpen door spullen uit te lenen. Je kunt in verschillende categorieën oproepjes achterlaten. Op die manier vraag je bijvoorbeeld of er gereedschap of een partytent te leen is. Peerby verzendt het verzoekje vervolgens naar je buren. Er zijn al veel mensen actief op het platform, waardoor er een reële kans van slagen is. Peerby heeft zijn mobiele app onlangs opnieuw vormgegeven. Een verbetering is dat je in een tijdlijn kunt zien welke spullen buren onlangs van elkaar hebben geleend. Opvolger Gmail Google heeft met Inbox een vernieuwde mailclient uitgerold. Tot dusver is deze dienst alleen op uitnodiging te gebruiken, maar de bedoeling is dat Inbox op termijn Gmail gaat vervangen. De ontwikkelaars hebben gekozen voor een vernieuwd uiterlijk, waarbij nieuwe berichten in een soort tijdlijn voorbijkomen. Verder voegt Inbox inkomende berichten toe aan bundels, zoals reclame, aankopen en s over reizen. Handig: je kan alvast belangrijke informatie lezen zonder het bericht volledig te openen. Nieuw is ook de mogelijkheid om berichten te snoozen en herinneringen toe te voegen. Fotoboek maken Tot dusver bestaan er nog nauwelijks mobiele apps waarmee je fotoboeken kunt samenstellen. Albelli brengt daar met de nieuwe ipad-app verandering in. Je hebt vooraf keuze uit verschillende formaten fotoboeken. Helaas is er geen mogelijkheid om andere fotoproducten te selecteren. Nadat je een thema hebt geselecteerd, voeg je lokale foto s toe of importeer je ze vanaf de pc. Dit werkt erg goed. Je past het fotoformaat aan, voegt achtergronden toe en voorziet het fotoboek van leuke titels. Na afloop bestel je het boek rechtstreeks vanuit de app. Peerby Systeemeisen: Android 4.0+, ios 7.0+ Taal: Nederlands Prijs: gratis Inbox by Gmail Systeemeisen: Android 4.1+, ios 7.0+ Taal: Nederlands Prijs: gratis Albelli Fotoboeken Systeemeisen: ios 7.0+ Taal: Nederlands Prijs: gratis PC-ACTIVE 15

16 DOOR: ROBBIN OOIJEVAAR WAT KUN JE MET RAID? RAID is een methode voor dataopslag en lijkt iets uit het verleden. Wat houdt het ook alweer in en heb je er nog iets aan? We bespreken de zin en onzin van RAID, de belangrijkste standaarden, benodigdheden en wanneer je er echt iets aan hebt. RAID. De term RAID staat voor redundant array of independent disks. Vrij vertaald: een samenwerkende verzameling van onafhankelijke schijven. Je kan een RAID voor drie doelen gebruiken: snelheidswinst behalen, veiligheid optimaliseren of een combinatie van beide. Bij een RAID-opstelling maak je altijd gebruik van twee of meer harde schijven of SSD s. RAID 0: SNELHEID De snelste RAID-opstelling die je kunt maken, is RAID 0. Hierbij worden gegevens verspreid en gelijktijdig geschreven naar twee harde schijven. Dit principe heet striping. Je kunt hierbij een snelheidsverdubbeling behalen van de lees- en schrijfsnelheid van beide harde schijven. Een ander voordeel is dat de volledige opslagcapaciteit beschikbaar is. Als je twee schijven hebt van ieder 1 TB, heb je in een RAID 0-opstelling een totale opslagcapaciteit van 2 TB. Het grootste probleem met RAID 0 treedt op als één van de schijven een defect krijgt: er is geen vangnet en je raakt alle gegevens kwijt. RAID 0 wordt in de praktijk gebruikt in computers waarbij lees- en schrijfsnelheid essentieel is, 16 EDITIE 280

17 UPDATE Wat kun je met RAID? bijvoorbeeld voor gaming. Vanwege de grote kans op gegevensverlies bij een defect raden wij deze opstelling af. Mocht je deze toch willen gebruiken, vergeet dan niet regelmatig te back-uppen. RAID 1: VEILIGHEID In een RAID 1-configuratie is veiligheid het speerpunt. Gegevens worden gelijktijdig weggeschreven naar twee schijven. Dit wordt mirroring genoemd. Wanneer er één schijf uitvalt door een defect, staan je bestanden altijd nog op de andere schijf. Je behaalt met RAID 1 geen extra snelheid, maar in vergelijking met het gebruik van één harde schijf lever je hier ook niet op in. Bij RAID 1 heb je wel opslagcapaciteitsverlies. De opslagcapaciteit is gehalveerd, omdat beide schijven een vangnet van elkaar zijn. In een RAID 1-opstelling met twee harde schijven van 1 TB kun je dus 1 TB aan gegevens opslaan. RAID 1 is populair bij NAS-apparatuur, maar kun je ook thuis toepassen in pc s. RAID 5: SNELHEID EN VEILIGHEID De RAID 5-standaard zie je niet vaak in thuissituaties. Je hebt er minimaal drie schijven voor nodig. De capaciteit van één van de schijven ben je kwijt aan de foutcorrectie. Als je drie schijven hebt van 1 TB, kun je dus 2 TB aan gegevens opslaan. Kenmerken van RAID 5 zijn de goede leesprestaties en een vangnet voor het geval dat één van de schijven het begeeft. In dit geval is het mogelijk om de RAID-opstelling opnieuw op te bouwen. Hier komen we bij een het minpunt van RAID 5: dit proces kan zeer veel tijd in beslag nemen. Voor RAID 5 is een gespeciali seerde insteekkaart (RAID-controller) wenselijk. Deze is eveneens verantwoordelijk voor de schrijfsnelheid, die vanwege de ingebouwde foutcorrectie complexer is dan bij RAID 0 en RAID 1. THUISGEBRUIK RAID stamt nog uit de tijd dat harde schijven een stuk minder betrouwbaar waren dan vandaag de dag. Het wordt nu vooral gebruikt in de zakelijke RAID met SSD Als je je de luxe kunt permitteren, kun je ook een RAID-opstelling maken met meerdere SSD s. Wil je snelheid en veiligheid in één? Dan kun je met drie SSD s een RAID 5-opstelling maken of met vier SSD s kiezen voor RAID 10. In laatstgenoemde situatie combineert de snelheid van striping met de veiligheid van mirroring. Vier SSD s van 256 GB geven in deze opstelling een opslagcapaciteit van 512 GB. Je krijgt ongeveer een verdubbeling van de snelheid en er kunnen twee schijven uitvallen zonder dat je gegevens kwijtraakt. Het idee dat meer schijven steeds een prestatieverdubbeling opleveren is een fabeltje. Een interessant YouTube-filmpje hierover bekijk je via: PC-ACTIVE 17

18 Hot-swappable Bij de term RAID wordt vaak ook aan hot-swappable gedacht. Dit houdt in dat je bijvoorbeeld een defecte schijf uit een RAID-opstelling kunt vervangen, zonder dat je het computersysteem uitschakelt. De SATAstandaard (de techniek/stekker waarmee je harde schijf is aangesloten) ondersteunt dit. Deze ondersteuning wordt ook geboden door de meeste RAID-controllers en moederborden. Fysiek moet het uiteraard ook mogelijk zijn. Als je geen speciale harde schijf-bay hebt, kun je je computer het beste even uitschakelen. Hiermee voorkom je de kans op een schok en defecten door statische elektriciteit. Een bedrijfsserver en NAS hebben vaak twee of meerdere harde schijf-bays, waarmee je zonder de computer te openen de schijven kunt wisselen. opslag, bij internetproviders of de server van een bedrijfsnetwerk. Voor thuisgebruik is RAID een aanrader voor je NAS. Voor de meerprijs hoef je het niet te laten en je voorkomt gegevensverlies als een schijf in je netwerkopslag het begeeft. standaard wordt ondersteund. Je hebt alleen nog twee identieke schijven nodig en je hebt een stabiele opslag gecreëerd, waarbij één van de schijven stuk mag gaan. Wil je meer snelheid? Dan kun je nog een SSD toevoegen voor je besturingssysteem en de RAID-opstelling gebruiken als belangrijke opslag. Zo heb je het beste van twee werelden: snelheid voor het besturingssysteem op de SSD en voordeligste prijs per GB voor de harde schijfopslag in de RAID-opstelling. RAID IN JE PC Als je RAID wil gebruiken, moet je computer dit ondersteunen. Dit kan op twee manieren: via de fabrikant van je moederbord of door een extra RAID-controller als insteekkaart te plaatsen. Ook heb je twee of meer harde schijven nodig, bij voorkeur van hetzelfde merk, type en opslagcapaciteit. Over RAID 0 kunnen we alleen maar melden dat het bijzonder onverstandig is om te gebruiken. Extra snelheid is leuk, maar het risico op gegevensverlies is groot. RAID 0 is daarnaast voor thuisgebruik inmiddels achterhaald. Wie een snel opslagmedium wil, koopt een snelle SSD en denkt niet meer na over het stapelen van harde schijven. Voor thuisgebruik is RAID het meest interessant in een RAID 1-opstelling. Veel moderne computers hebben een moederbord waarbij dit Zodra je meerdere schijven als RAID gaat gebruiken, heb je het niet meer over de individuele schijven maar over een RAIDopstelling. Bij het aanmaken hiervan worden de schijven volledig gewist, iets om rekening mee te houden. Laptopgebruikers hebben het probleem dat harde schijven in laptops zeer gevoelig zijn voor schokken en stoten. Prominente laptopmerken hebben een model/serie waarbij je RAID 1 als optie kunt kiezen. Dit is veiliger dan één harde schijf, maar ook hier is een SSD veiliger en sneller. Voor geavanceerde RAIDconfiguraties is een extra RAID-controller wenselijk GEEN BACK-UP? RAID is geen excuus om geen back-ups te maken. Als je RAID 1 gebruikt, zijn je gegevens veel veiliger dan wanneer je deze bewaart op een enkele harde schijf, maar je kunt beide schijven altijd nog verliezen door een stroomstoring, brand of diefstal. Een back-up bewaar je daarom het beste buitenshuis, bijvoorbeeld op een externe harde schijf die je opbergt op je werk of sla je gegevens op in de cloud. 18 EDITIE 280

19 PC-ACTIVE JANUARI 2015 EDITIE 279 ROUTERTEST HCC 7 ROUTERS GETEST EDITIE 279 JANUARI ,95 HET NATIONALE VUURWERK magische techniek 66 Jeugd leert programmeren CODEWEEK Het antwoord op al je digitale vragen TEST ROUTERS Duurder hoeft niet meer 48 Wat je nog niet weet WINDOWS IN DIT NUMMER: Hoe betrouwbaar zijn wifi-hotspots? 10 Internetbankieren veiliger en eenvoudiger 18 Foto s retoucheren 74 Malware en phising: wat levert het op? 30 Het Lab: loggen naar MySQL 86 Leuk of Meuk: draadloze geheugenstick 84 Apple-hardware 58 HCC!modelbaanautomatisering 34 PC-ACTIVE FEBRUARI/MAART 2015 EDITIE 280 TEST: LAPTOP, TABLET OF HYBRIDE? BLOGGEN MET WORDPRESS BETALEN VIA INTERNET ARDUINO ALS SPELLEIDER VEILIG VIA VPN RAID HCC Kaarten personaliseren MAILMERGE 22 BP SSD TESTERS GEZOCHT EDITIE 280 FEBRUARI/MAART ,95 RAID: SNEL EN VEILIG Maar back-up blijft nodig 16 MALWARE MYTHES Ook jij gelooft er in 28 VEILIG ONLINE ONDERWEG Via Mobile VPN met 30% lezerskorting 22 VEILIG JE WEBSITE HOSTEN Houd hackers buiten 90 WINDOWS OP JE MAC Dat doe je zo 36 DE BESTE BACK-UP Henk s stappenplan 94 APPS VOOR JE TUIN Klaar voor de lente 84 KOPERS DOORGELICHT Discrimineren webshops? 88 ANTIKYTHERA Oudste analoge computer 68 MOBIEL FOTOGRAFEREN Smartphone steeds slimmer 72 BETALEN VIA INTERNET Handig! En veilig? 64 VIRTUAL REALITY BRILLEN Verbluffend levensecht 78 E-BOOKS LENEN De moderne bieb 10 CYBEROORLOG: hoe wij ons wapenen 60 BLOGGEN MET WORDPRESS Workshop + 8 tips (deel 1) 32 ARDUINO ALS SPELLEIDER Zelf bouwen en programmeren 46 HCC!deals: ledenvoordeel en superdeals 82 Bij wie ben je welkom met vragen over alles wat digitaal is? En hoe zorgen we dat de belangen van digitale consumenten gehoord én behartigd worden? Het antwoord is HCC! We helpen onze leden graag en bieden veel voordeel. PC-ACTIVE NOVEMBER 2014 EDITIE 278 OPMARS VAN DE DRONE HCC 1 JAAR GRATIS ANTIVIRUS LAPTOP, TABLET OF HYBRIDE? Koopwijzer: 3 x 3 beste keus 50 Lezers korting! Test deze SSD zelf! PC-ACTIVE EDITIE 278 NOVEMBER ,95 GRATIS 1 JAAR ANTIVIRUS t.w.v. 39,95 TESTPANEL Samsung 850 EVO 500 GB SSD 68 BP ½ jaar GRATIS voor niet HCC-leden Je eigen film monteren 88 WORKSHOP IMOVIE 20 De sky is géén limit 40 Wereld Natuur Fonds TECHNIEK & NATUUR 58 IN DIT NUMMER: De 12 uur van een virus 32 Hoe realistisch is Assasin s Creed? 48 HCC!testbank 68 Veilig surfen met Browser in the Box 46 Tips portretfotografie 72 Doneer je processorkracht 16 Gebruiksgemak boven veiligheid? 36 Weer-apps 74 Zo werkt spraakherkenning CROWDFUNDING Investeren en profiteren Het antwoord op al je digitale vragen REPORTAGE OPMARS VAN DE DRONE Snel en betaalbaar DE BESTE SSD S GETEST 50 BP 6x per jaar PC-Active 01_Cover2.indd :30 word nu HCC-lid voor slechts 27,50 PC-Active is onderdeel van het HCClidmaatschap en valt zes keer per jaar automatisch bij de leden op de mat. Als je nú lid wordt, betaal je slechts 27,50 voor het eerste jaar (i.p.v. 37,50). Ga naar om je aan te melden en bespaar direct 10,- op het lidmaatschap voor het eerste jaar! PC-Active is het verenigingsmagazine van HCC en staat 6x per jaar bol van de informatie en workshops rond je digitale leven. Computers, tablets, smartphones, fotografie, audio, internet-of things; alles wat met ICT en techniek te maken heeft, komt in PC-Active aan bod. 10,- korting als je nú lid wordt. lidworden Het antwoord is

20 DOOR: SANDER ALMEKINDERS HARDWARE Het nieuwe technologiejaar is ook in 2015 weer begonnen met de Consumer Electronics Show (CES) in Las Vegas. We zetten de leukste apparaten/ontwikkelingen voor je op een rijtje. Roost Smart Battery: slimme batterij voor rookmelders Roost heeft een normale 9 volt-batterij uitgerust met moderne techniek. Het bedrijf heeft wifi en een piepklein pcb toegevoegd. De batterij is te gebruiken in een rookof koolmonoxidemelder. Middels een app voor Android en ios wordt de batterij onderdeel van je thuisnetwerk. Je krijgt vervolgens als gebruiker de alarmen door op je smartphone of tablet. Het is tevens mogelijk om de resterende capaciteit van de batterij af te lezen. De batterij heeft een levensduur van zo n vijf jaar. Motix: computer bedienen zonder muis Motix heeft hardware laten zien waarmee vingerbewegingen waargenomen worden. Intern gaat een ARM Cortex-processor schuil die de bewegingen van de vingertoppen leest. Via de usb-aansluiting worden deze doorgegeven aan het besturingssysteem, die vervolgens de cursor over het scherm laat bewegen. Een tweede stukje hardware onder de spatiebalk fungeert als touchpad, scrollwiel en linker- en rechtermuisknop. De combinatie werkt op een pc en maakt het ook mogelijk om door apps te swipen op een tablet. Bekijk een duidelijk filmpje over hoe het werkt via: D-Link Ultra Performancerouters: routers in de vorm van een ruimteschip D-Link komt binnenkort met een nieuwe serie high-end routers, die er op zijn zachtst gezegd tamelijk gedurfd uitzien. De DIR-895L/R, DIR-890L/R en de DIR-885L/R zien eruit alsof ze uit een Star Wars of Star Trek-film komen. Het zijn respectievelijk AC5300, AC3200 en AC3100-routers, waarbij de getallen slaan op het aantal Mbits dat theoretisch door alle frequenties draadloos doorgevoerd kan worden. De AC3200 en de AC5300 zijn zogeheten tri-band-modellen, die één keer 2,4 GHz aanbieden en twee keer 5 GHz. Dit alles om de belasting zo goed mogelijk te verdelen en een zo hoog mogelijke doorvoersnelheid te behalen. 20 EDITIE 280