maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef in het universitaire onderwijs
|
|
- Theophiel Aalderink
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 6 maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef in het universitaire onderwijs In onze kennisintensieve samenleving is onderwijs de motor. Het hoger onderwijs - wetenschappelijk onderwijs en hoger beroepsonderwijs - moet voldoen aan de toenemende vraag van de arbeidsmarkt naar hoger opgeleiden. 1 Dit is de inleidende passage op de website van het Ministerie van OCW bij het dossier Hoger Onderwijs. Daarna volgen verwijzingen naar tal van strategische en operationele beleidsdocumenten. Op het eerste gezicht: niks mis met zo n tekst. Maar waarom staat er niet: De Nederlandse samenleving heeft te maken met ingrijpende sociale vraagstukken. Er is nog geen passende aanpak gevonden voor het samenleven van verschillende culturen, voor het ontwikkelen van nieuwe vormen van democratie en voor het doordenken van de betekenis van informatietechnologie. Het hoger onderwijs moet mensen opleiden die in staat zijn om te gaan met deze vraagstukken. De maatschappelijke rol van de universiteit is in de Wet op het Hoger Onderwijs vastgelegd: De universiteiten, hogescholen en de Open Universiteit schenken mede aandacht aan de persoonlijke ontplooiing en aan de bevordering van maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef. 2 Toch is het geen toeval dat juist deze passage de website van OCW zo prominent siert. In de praktijk van alledag krijgen de sociale ambities slechts in de marges van het wetenschappelijk onderwijs een plek. Universiteiten zijn geen bronnen van verwondering en opwinding over de grote maatschappelijke vragen. 3 Wij zouden willen dat aandacht voor persoonlijke ontplooiing en maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef het universitaire onderwijs meer gaan bepalen. In deze bijdrage zetten wij uiteen waarom we dat belangrijk vinden en wat er moet gebeuren. academische vorming als bijproduct of als de kern van de zaak Het universitaire onderwijs in Nederland richt zich op kennis en vaardigheden van één of meerdere vakgebieden en op het vermogen tot kennisontwikkeling. Academische vorming wordt in de regel dus zeer beperkt ingevuld. De ontwikkeling van maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef, de vorming tot wereldburger en de ontwik- 59
2 keling van de eigen persoonlijkheid vinden in belangrijke mate plaats in de leeftijd dat jongeren studeren, maar universiteiten in Nederland zijn in deze vormen van ontwikkeling niet of nauwelijks geïnteresseerd. Dat kan ook anders. In de Verenigde Staten bestaat een lange traditie van onderwijs in de liberal arts. Het bacheloronderwijs vindt veelal plaats in colleges, waar studenten onderwijs krijgen in alfa, bèta en gamma disciplines. Het onderwijs gaat niet alleen om kennis en kennisontwikkeling, maar vooral om how to become an educated person. Daarom besteden docenten tijd aan gesprekken met studenten over de maatschappelijke rol van de wetenschapper, nemen studenten verantwoordelijkheid voor vrijwilligersprojecten van allerlei aard, is ontwikkeling van leiderschapskwaliteiten een normaal onderdeel van het functioneren van studentenorganisaties en dragen studenten op tal van manieren verantwoordelijkheid binnen de universitaire organisatie. Ook bij de beoordeling van resultaten wordt breed gekeken. In een standaardwerk over de effecten van universitair onderwijs op studenten 4 bespreken de auteurs uitkomsten van onderzoek naar het effect van een universitaire opleiding op studenten. Het boek beschrijft cognitieve kennis en vaardigheden, psychosociale ontwikkeling, ontwikkeling van morele opvattingen, loopbaankeuzes, economische effecten en effecten op de kwaliteit van leven. Steeds wordt geanalyseerd wat de effecten zijn, welke factoren bepalend zijn voor de ontwikkeling en voor de verschillen in de ontwikkeling. Deze brede manier van kijken geeft inzicht in de betekenis van de samenstelling van de peer-group, het belang van interactie tussen wetenschappers en studenten buiten de collegezaal, het belang van een goede aanpak voor het maken van studie- en loopbaankeuzes en de betekenis van actieve betrokkenheid met de studie als sleutel voor succes. De studieomgeving (samenstelling van de studentenpopulatie, contacten met staf buiten de collegezaal, stimulansen voor vrijwilligersprojecten, verantwoordelijkheid binnen studentenorganisaties en de universitaire organisatie, etcetera) is voor brede academische vorming dus evenzeer belangrijk als de kwaliteit van het onderwijsprogramma en de wetenschappelijke en didactische kwaliteiten van docenten. En dat terwijl in Nederland de discussie over het hoger onderwijs nog steeds vooral gaat over de kwaliteit van de onderwijsprogramma s. het kan ook in nederland, de university colleges Ook in Nederland kan het anders. Sinds 1997 bestaat het University College Utrecht (UCU). Het startte als een college dat onderwijs wilde geven in de geest van liberal arts and sciences en daarmee breekt het met het traditionele Nederlandse onderwijsconcept dat specialisatie in een bepaalde discipline gedurende de hele opleiding centraal stelt 5. De missie van het UC luidt dan ook: To offer ambitious students an academic environment aimed at transforming their broad academic and social interests and their international orientation Andersson Elffers Felix Jaarboek
3 into academic excellence, intellectual independence and world-citizenship within the UCU community.. 6 Inmiddels is het UCU een succes, kennen ook Maastricht en Middelburg succesvolle University Colleges en starten binnenkort ook colleges in Amsterdam en Den Haag 7. Kenmerken van de het onderwijsconcept zijn: selectie van gemotiveerde en getalenteerde studenten, kleinschaligheid van het onderwijs, gemeenschapsvorming door een strak curriculum en samenleven 8 op een campus. Het gaat het UCU er om een studieomgeving te bieden die alle studenten de mogelijkheid biedt hun talenten op een breed terrein te ontwikkelen. Dus niet een studieomgeving voor excellente studenten, maar een excellente studieomgeving, die alle talenten van studenten herkent en erkent. Tegelijkertijd zijn deze University Colleges enclaves in het Nederlandse universitaire onderwijs. De meeste Nederlandse bacheloropleidingen richten zich op kennis en vaardigheden van één of meerdere vakgebieden en zien brede academische vorming als bijproduct van een universitaire studie. Hoe zou het komen, dat deze succesvolle voorbeelden in de hoofdstroom van opleidingen zo weinig navolging krijgen? π Een eerste, en tamelijk fundamentele reden is dat het denken en doen van Nederlandse universiteiten in sterke mate bepaald is door het 19e eeuwse, Humboldtiaanse idee van een universiteit. Belangrijke elementen daarvan: onderwijs en onderzoek zijn met elkaar verbonden, onderwijs is gericht op vorming tot onderzoek, onderwijs is een oefening in wetenschappelijk denken als zodanig, wetenschap heeft een eigen ethos en wetenschappelijke vorming ís morele vorming. π Een tweede, eveneens zwaarwegende overweging is dat jongeren vanaf 18 jaar in de Nederlandse samenleving als jonge volwassenen worden beschouwd, die zelfstandig in staat zijn tot maatschappelijk oordelen en handelen en de universiteit niet nodig hebben om tot maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef te komen. π Een derde, meer praktische overweging is dat het waarderings- en beoordelingssysteem van stafleden in Nederlandse universiteiten vooral gericht is op waardering van wetenschappelijke prestaties. Publicaties in topbladen tellen meer dan intelligente maatschappelijke interventies. π Een laatste overweging die tamelijk laag bij de grond is: de studenten komen toch wel. Het Nederlandse universitaire systeem laat zo weinig verscheidenheid toe in het bacheloronderwijs, dat er weinig prikkels zijn om het eens echt anders te gaan doen. De historie van het Utrechtse University College leert hoeveel strijdlust en eruditie nodig was om zo n radicaal experiment van de grond te krijgen. wat moet er gebeuren? Dit is dus de situatie: de samenleving is druk in de weer met spannende maatschappelijke vragen en in het universitaire onderwijs is persoonlijke ontwikkeling en ontwikkeling van maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef alleen als bijproduct interessant. Wat moet er dan gebeuren? 61
4 Om te beginnen: wat er niet moet gebeuren. Liberal arts opleidingen moeten zeker niet hét model worden voor Nederlandse bacheloropleidingen. Het universitaire onderwijs gedijt beter bij groeiende diversiteit dan bij nieuwe eenheidsworst. Wat er wel moet gebeuren is in de eerste plaats de oprichting van een nationaal onderzoekscentrum voor studentenzaken 9, naar analogie van instituten die in de VS breed en langjarig onderzoek doen naar effecten van een universitaire opleiding op de ontwikkeling van studenten. Als je er goed over nadenkt, is het buitengewoon eigenaardig dat in Nederland diepgravend onderzoek wordt gedaan naar studierendement, kwaliteit van opleidingen, studiefinancieringsstelsels en toelatingssystemen, maar niet naar de effecten van universitair onderwijs op de ontwikkeling van studenten. In de tweede plaats zou een universiteit die zich wil onderscheiden door serieuze aandacht voor persoonlijke ontwikkeling en ontwikkeling van maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef hiervoor een uitdagend programma kunnen ontwikkelen. Elementen van zo n programma zijn: π assessment van ontwikkeling van studenten, óók op het gebied van persoonlijke ontwikkeling, maatschappelijke vorming en leiderschap; π universitaire programma s gericht op het inzetten van universitaire deskundigheid voor maatschappelijke vraagstukken in de directe nabijheid van de universiteit π universitaire programma s gericht op het inzetten van universitaire talenten voor culturele vorming en ontwikkeling; π stimuleren van vrijwilligersprojecten door studenten, ook in samenwerking met organisaties die buiten de muren van de universiteit actief zijn; π ontwikkeling van een core curriculum of denktank voor getalenteerde studenten, die ruimte krijgen om intensief met vragen op de grens van wetenschap en samenleving aan de slag te gaan; π in veel sterkere mate studenten een plek geven in de universitaire organisatie, het onderwijs en de voorzieningen en faciliteiten; π bijzondere aandacht voor valorisatie van onderzoek; π uitbouw van studium generale activiteiten, ook samen met buitenuniversitaire groepen, zodat universiteiten ook centra voor debat en ontwikkeling worden. Deze gedachtes zijn niet nieuw. Veel universiteiten hebben ze in beleids- en actieprogramma s staan. Maar er is geen universiteit die zich hierop echt wil profileren 10. Alle universiteiten beperken zich tot de bekende trits: aandacht voor kwaliteitsverbetering van het bacheloronderwijs, ontwikkeling van internationaal concurrerende masteropleidingen, ontwikkeling van toponderzoek. Wat zou het een weldaad zijn voor universiteit en samenleving, als er in Nederland universiteiten komen die ook sterk willen zijn in persoonlijke ontwikkeling en in bevordering van maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef van hun studenten. Andersson Elffers Felix Jaarboek
5 1 Zie 2 Wet op het Hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek, artikel 1.3, lid 4. 3 In een prachtige rede Een wolkje wetenschap heeft Jankarel Gevers in 1990 bij de opening van het Academisch Jaar een lans gebroken voor een universiteit die relevant is voor de prangende praktische problemen van de samenleving. 4 How college affects students, Ernest T. Pascarella en Patrick T. Terenzini, Jossey Bass Publishers, San Francisco/Oxford, Zie 6 Zie 7 In dit rijtje past ook de Academia Vitae in Deventer, die een freshman jaar aanbiedt in de traditie van de liberal arts. 8 Alleen Maastricht is niet als campusopleiding opgezet. 9 Of wordt ontwikkeld vanuit één van de bestaande instituten (SCO Kohnstamm of CHEPS). 10 Terwijl dit bijvoorbeeld voor universiteiten als de VU, Leiden, de EUR, Twente om heel verschillende redenen aanleiding is om dat wel te doen. 63
Deze brochure schetst de onderwijsvisie van onze universiteit op hoofdlijnen. De doelen die horen bij die visie kunnen we alleen samen bereiken.
ONDERWIJSVISIE OP HO OFDLIJNEN Geachte collega s, 1 Deze brochure schetst de onderwijsvisie van onze universiteit op hoofdlijnen. De doelen die horen bij die visie kunnen we alleen samen bereiken. We
Nadere informatieWat onderscheidt ons, Tilburg University, van de andere Nederlandse universiteiten? Waar maken wij het verschil?
Dames en Heren, Het zal u waarschijnlijk niet zijn ontgaan dat ons stelsel van hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek onderwerp is van maatschappelijk en (vooral ook) politiek debat. Er is al veel
Nadere informatieStudiebegeleiding & tutoraat
Studiebegeleiding & tutoraat Patricia Post-Nievelstein, Head Tutor, University College Utrecht Richard van den Doel, Senior Tutor, University College Roosevelt Oscar van den Wijngaard, Coordinator Academic
Nadere informatieOpleidingsspecifieke deel OER, Opleiding / programma: BA Liberal Arts and Sciences
Opleidingsspecifieke deel OER, 2017-2018 Opleiding / programma: Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum Het toelatingsonderzoek, bedoeld in art. 7.29 van de wet, heeft betrekking op de volgende vakken op het
Nadere informatieHandreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs
Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs 12 november 2012 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Handreiking voor specifieke invulling van de standaarden
Nadere informatieCode of Conduct. Omgangsregels van de Universiteit Utrecht
Code of Conduct Omgangsregels van de Universiteit Utrecht Welke uitgangspunten geven richting aan ons gedrag? INLEIDING De Code of Conduct is het kader voor gedrag en reflectie voor medewerkers en studenten
Nadere informatieOpleiding / programma: BA Liberal Arts and Sciences. Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum
Opleidingsspecifieke deel OER, 2018-2019 Opleiding / programma: Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum Het toelatingsonderzoek, bedoeld in art. 7.29 van de wet, heeft betrekking op de volgende vakken op het
Nadere informatieErasmus Universiteit Rotterdam. De universiteit voor denkers en doeners. Integriteitscode. CODE:i
Erasmus Universiteit Rotterdam. De universiteit voor denkers en doeners. Integriteitscode CODE:i Missie De Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) heeft als primaire taken het genereren en overdragen van
Nadere informatieTilburg University 2020 Toekomstbeeld. College van Bestuur, april 2013
Tilburg University 2020 Toekomstbeeld College van Bestuur, april 2013 Strategie in dialoog met stakeholders Open voor iedere inbreng die de strategie sterker maakt Proces met respect en waardering voor
Nadere informatieSOCIOLOGIE FACULTEIT DER SOCIALE WETENSCHAPPEN
SOCIOLOGIE FACULTEIT DER SOCIALE WETENSCHAPPEN PROGRAMMA WAT GA IK DE KOMENDE 45 MINUTEN VERTELLEN? 1. Waarom sociologie studeren (wat is sociologie?) 2. Waarom sociologie studeren aan de VU? 3. Hoe ziet
Nadere informatieVerbinden van wetenschap en samenleving. NWO-strategie
Verbinden van wetenschap en samenleving NWO-strategie 2019-2022 Verbinden van wetenschap en samenleving Dit strategisch plan beschrijft de koers van NWO voor de jaren 2019 tot en met 2022. NWO legt hierin
Nadere informatieBESTUURS- EN ORGANISATIEWETENSCHAP FACULTEIT DER SOCIALE WETENSCHAPPEN
BESTUURS- EN ORGANISATIEWETENSCHAP FACULTEIT DER SOCIALE WETENSCHAPPEN VOORLICHTING BESTUURS- EN ORGANISATIEWETENSCHAP > Wat is Bestuurs- en organisatiewetenschap (B&O)? > Zo zit je opleiding in elkaar
Nadere informatieWendbaar en waarde(n)vol onderwijs!
Wendbaar en waarde(n)vol onderwijs! In ons onderwijs staat de mens centraal, of het nu gaat om studenten of medewerkers, om ouders of werknemers uit het bedrijfsleven, jongeren of volwassenen. Wij zijn
Nadere informatieOnderwijsconcept Albeda Zet De Toon!
Onderwijsconcept Onderwijsconcept Albeda Zet De Toon! Voorwoord Albeda heeft een mooie en grote maatschappelijke opdracht. We willen een TOP-school zijn voor studenten en bedrijven in de stad Rotterdam
Nadere informatieStages in het flexibel semester. Initiatiefvoorstel voor het implementeren van studiepunten voor stages in het flexibel semester
Initiatiefvoorstel Fractie SAM Stages in het flexibel semester Initiatiefvoorstel voor het implementeren van studiepunten voor stages in het flexibel semester Fractie SAM Aan de universiteitsraad 13 november
Nadere informatieInstellingsbeleid doelstellingen en profiel
Instellingsbeleid doelstellingen en profiel 1 Inleiding 2 Beleid 3 Onderwijs 4 Onderzoek 5 Beroepspraktijk en regio 6 Kwaliteit is mensenwerk 7 Operational Excellence 8 Bestuur 9 Raad van Toezicht 10 Financiën
Nadere informatieSTUDIEKEUZEGESPREKKEN BIJ LIBERAL ARTS AND SCIENCES
STUDIEKEUZEGESPREKKEN BIJ LIBERAL ARTS AND SCIENCES Over het voorkomen van studieuitval bij een universiteitsbrede, interdisciplinaire bacheloropleiding SURF ACADEMY: MASTERCLASS STUDIEKEUZEGESPREKKEN
Nadere informatieContextschets Techniek
Contextschets Techniek Nationaal Techniekpact 2020... 2 Welke activiteiten ondernemen de hbo-instellingen?... 2 Welke activiteiten ondernemen de universiteiten?... 3 Welke activiteiten onderneemt de 3TU?...
Nadere informatieHet traject Bèta and Life Science
Informatiebijeenkomst Honours College Het traject Bèta and Life Science Eline Bergijk (W&N) Peter van den Broek (LUMC) Honours College Universiteit Leiden nieuw vanaf 2009/10 +30 EC (!) extracurriculair
Nadere informatieVoorlichtingsdag Bedrijfskunde. Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde
Voorlichtingsdag Bedrijfskunde Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde PROGRAMMA Bedrijfskunde@VU: hoe, wat en waarom? Prof. dr. W.E.H. Dullaert, Opleidingsdirecteur bachelor bedrijfskunde
Nadere informatieIntensief Onderwijs. Onderwijs waar je van wakker ligt
Intensief Onderwijs Onderwijs waar je van wakker ligt Teun Dekker - Vice-Dean of Academic Affairs - University College Maastricht Fried Keesen - Director of Education - University College Utrecht Leo de
Nadere informatieBIJDRAGEN VAN HOGESCHOOL LEIDEN AAN HET HOGER ONDERWIJS
BIJDRAGEN VAN HOGESCHOOL LEIDEN AAN HET HOGER ONDERWIJS Opening Cursusjaar Hogeschool Leiden 6 september 2006 A.M.L. van Wieringen Inhoudsopgave Positie van het hoger beroepsonderwijs Bijdragen van Hogeschool
Nadere informatieConcept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs
Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs 2 december 2008 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Beoordelingskader 4 pagina 2 1 Inleiding Dit beoordelingskader bevat een aantal facetten
Nadere informatieOnderwijsvisie Vrije Universiteit
Onderwijsvisie Vrije Universiteit Oktober 2018 1 Inhoudsopgave INLEIDING 3 DE IDENTITEIT VAN DE VU ANNO 2018 4 DE KERNWAARDEN NADER INGEVULD 5 DE STUDENT ALS PARTNER IN INNOVATIE EN ONDERWIJS 7 HET VU-ONDERWIJS
Nadere informatieIndeling hoger onderwijs
achelor & master Sinds enkele jaren is de structuur van het hoger onderwijs in België afgestemd op die van andere Europese landen. Hierdoor kan je makkelijker switchen tussen hogescholen en universiteiten
Nadere informatieNajaarsbijeenkomst Sectie Onderwijs van de MOA
Najaarsbijeenkomst Sectie Onderwijs van de MOA De uitdaging voor de HBO-docent? 7 november 2013 FEM @ HU name / Agenda 13.00 uur Ontvangst HUIB 13.30 uur Opening door Edith de Leeuw (UU) en een up van
Nadere informatieMekelweg 4, kamer LB02.800 2628 CD Delft 015-2781430 j.vandeluitgaarden-ninaber@tudelft.nl
Pagina 1/5 Mekelweg 4, kamer LB02.800 2628 CD Delft 015-2781430 j.vandeluitgaarden-ninaber@tudelft.nl Aan: TU Delft, College van Bestuur Van: Betreft: Prestatieafspraken TU Delft Datum: 2 januari 2011
Nadere informatieProfessionele Masters. Uitgangspunten verdere uitbouw aanbod professionele masters
Professionele Masters Uitgangspunten verdere uitbouw aanbod professionele masters Professionele Masters Uitgangspunten verdere uitbouw aanbod professionele masters Inhoud 5 Voorwoord 7 Inleiding 8 Professionele
Nadere informatieAanvraag beoordeling macrodoelmatigheid International Bachelor of Bioscience. Leiden, 17 januari 2017
Aanvraag beoordeling macrodoelmatigheid International Bachelor of Bioscience Leiden, 17 januari 2017 Samenvatting aanvraag Algemeen Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): Naam instelling Contactpersoon/contactpersonen
Nadere informatieHet hoger onderwijs verandert
achelor & master Sinds september 2004 is de hele structuur van het hoger onderwijs veranderd. Die nieuwe structuur werd tegelijkertijd ingevoerd in andere Europese landen. Zo sluiten opleidingen in Vlaanderen
Nadere informatieZoek het uit! Studiekeuze123
Zoek het uit! Opdrachten Studiekeuze123 Naam: Klas: Wat denk je zelf? Het maken van een studiekeuze is belangrijk, maar kan best lastig zijn. Er zijn ruim 1.700 bacheloropleidingen waaruit je kunt kiezen
Nadere informatieSTRATEGISCH PLAN 20152020. Excellent onderwijs voor een innovatieve regio
STRATEGISCH PLAN 20152020 Excellent onderwijs voor een innovatieve regio introductie Met meer dan 10.000 studenten en ruim 800 medewerkers zijn we het grootste opleidingencentrum voor beroepsonderwijs
Nadere informatieEffectief onderwijs. Onderzoek in vogelvlucht. ROC Mondriaan, Strategisch Beleidscentrum, Marja van Knippenberg
Effectief onderwijs Onderzoek in vogelvlucht ROC Mondriaan, Strategisch Beleidscentrum, Marja van Knippenberg Effectief onderwijs Veel onderzoek met verschillende onderzoeksopzetten in verschillende settings:
Nadere informatiein het mbo Werken aan uitstroom - instroom
ONTWIKKELINGEN CULTUUREDUCATIE IN HET MBO ONDERWIJSVERNIEUWING Onderwijsvernieuwing in het mbo Onderwijs 2032, nieuwe speerpunten voor het kunstvakonderwijs én binnen het mbo een eigen verklaring over
Nadere informatieBinnen twee jaar als leerkracht voor de klas. Verkorte opleiding Leraar Basisonderwijs (pabo) share your talent. move the world.
Verkorte opleiding Leraar Basisonderwijs (pabo) HBO-bachelor voltijd Startmoment: september 2019 Graad: Bachelor of Education Binnen twee jaar als leerkracht voor de klas Je hebt een hbo- of universitaire
Nadere informatieProf. mr. Paul van der Heijden, rector magnificus en voorzitter van het College van Bestuur, Universiteit Leiden 3 september 2012
Prof. mr. Paul van der Heijden, rector magnificus en voorzitter van het College van Bestuur, Universiteit Leiden 3 september 2012 Toespraak opening academisch jaar 3 september 2012 Kiezen en delen 1. Waar
Nadere informatieGeachte collega's, beste studenten,
College van Bestuur Geachte collega's, beste studenten, Na de hectische weken met de bezetting van het Bungehuis en het Maagdenhuis, hebben we een moment van bezinning ingelast. Wij hebben tijd genomen
Nadere informatiePROFIEL RECTOR MAGNIFICUS, LID COLLEGE VAN BESTUUR
PROFIEL RECTOR MAGNIFICUS, LID COLLEGE VAN BESTUUR Over de Vrije Universiteit (VU) Sinds haar oprichting in 1880 staat de VU voor een onderscheidende manier van wetenschap bedrijven. De VU is een open
Nadere informatieOverzicht curriculum VU
Overzicht curriculum VU Opbouw van de opleiding Ter realisatie van de gedefinieerde eindkwalificaties biedt de VU een daarbij passend samenhangend onderwijsprogramma aan. Het onderwijsprogramma bestaat
Nadere informatieDE GECONCRETISEERDE VU ONDERWIJSVISIE, EEN HANDVAT VOOR ACADEMISCH BURGERSCHAP?
DE GECONCRETISEERDE VU ONDERWIJSVISIE, EEN HANDVAT VOOR ACADEMISCH BURGERSCHAP? Gerhard van de Bunt, FSW Joke van Saane, GGL Marjolein Zweekhorst, FALW Inge van Wijk, VUmc SMS 2 Concretisering VU Onderwijsvisie
Nadere informatieOnze visie INTERNATIONALE ONDERZOEKSUNIVERSITEIT
Over ons - 2017 Onze visie INTERNATIONALE ONDERZOEKSUNIVERSITEIT Innovatief, intercultureel, internationaal. De Universiteit Leiden speelt een zichtbare rol in het wetenschappelijk onderzoek en onderwijs.
Nadere informatieONZE AGENDA OPLEIDEN IN ROTTERDAM VOOR DE WERELD VAN MORGEN STRATEGISCHE AGENDA
ONZE AGENDA OPLEIDEN IN ROTTERDAM VOOR DE WERELD VAN MORGEN STRATEGISCHE AGENDA VOORWOORD Hoe leiden we elke student op tot de professional voor de wereld van morgen? Met de blik op 2025 daagt die vraag
Nadere informatieINSTITUUT VOOR INTERDISCIPLINAIRE STUDIES bacheloropleiding Bèta-gamma
INSTITUUT VOOR INTERDISCIPLINAIRE STUDIES bacheloropleiding Bèta-gamma Intakeformulier 1. Persoonsgegevens Naam Adres Postcode & plaats Telefoon E-mail adres Geboortedatum Svp invullen, uitprinten en terugsturen
Nadere informatieGriekse en Latijnse taal en cultuur. Je wordt een all-round classicus met een brede blik én diepgang.
Griekse en Latijnse taal en cultuur Je wordt een all-round classicus met een brede blik én diepgang. Griekse en Latijnse taal en cultuur In de bachelor Griekse en Latijnse taal en cultuur word je opgeleid
Nadere informatiestudenten die gekozen hebben voor een studie aan deze Universiteit.
Dames en heren, Graag heet ik u van harte welkom bij de opening van het Academisch Jaar 2013/2014. Met uw aanwezigheid vandaag geeft u nog eens blijk van uw bijzondere verbondenheid aan deze Universiteit,
Nadere informatieExcellent onderwijs nader bekeken Kees Vernooij
Excellent onderwijs nader bekeken Kees Vernooij EXCELLENT ONDERWIJS NADER BEKEKEN Dr. Kees Vernooij Lector emeritus Effectief taal- en leesonderwijs Kenniscentrum Expertis Motto Excellente scholen zijn
Nadere informatieOnze visie WAT WIJ UITDRAGEN: ONZE VISIE
Over ons - 2016 Onze visie WAT WIJ UITDRAGEN: VRIJHEID VAN GEEST, DENKEN EN MENINGSUITING ONGEBONDEN ONTWIKKELING VAN DE WETENSCHAP VERANTWOORDELIJKHEID JEGENS DE SAMENLEVING INTEGRITEIT IN WERK EN GEDRAG
Nadere informatieHaarlem'30'november'2015,'door:'Hans'Adriaansens.'
Haarlem30november2015,door:HansAdriaansens. 1.! In de afgelopen 15 jaar, na de oprichting van University College Utrecht enalhelemaalnadatderooseveltacademy(nuucr)zichinmiddelburg hadgevestigd,hebikheelwatstedenaantafelgehaddieookzo
Nadere informatieAANDACHT VOOR JOUW TALENT! INFO VOOR HET VWO EN HOOGBEGAAFDE LEERLINGEN
AANDACHT VOOR JOUW TALENT! INFO VOOR HET VWO EN HOOGBEGAAFDE LEERLINGEN ATHENEUM EN GYMNASIUM OP HET RIJSWIJKS LYCEUM MET AANDACHT VOOR HOOGBEGAAFDE LEERLINGEN Onze school is een afspiegeling van de bevolking
Nadere informatieWetenschapsethiek. Prof. dr. Marcus Düwell Departement Wijsbegeerte/Ethiek Instituut Studium Generale-reeks: Weten en Geweten 7 februari 2007
Wetenschapsethiek Prof. dr. Marcus Düwell Departement Wijsbegeerte/Ethiek Instituut Studium Generale-reeks: Weten en Geweten 7 februari 2007 1 Overzicht 1. Enkele discussies in de 20 e eeuw 2. Wat is ethiek?
Nadere informatieUNIVERSITY OF EYE-OPENING SCIENCE. BACHELOR OF SCIENCE TECHNISCHE NATUURKUNDE
UNIVERSITY OF EYE-OPENING SCIENCE. BACHELOR OF SCIENCE TECHNISCHE NATUURKUNDE BACHELORPROGRAMMA TECHNISCHE NATUURKUNDE In de Nederlandstalige bacheloropleiding Technische Natuurkunde draait het om het
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Kennis IPC 5200 Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatiePartnerschap. en scholen werken op basis van een gezamenlijke verantwoordelijkheid samen met studenten aan hun ontwikkeling tot professional.
Sinds een tiental jaren hebben we opleidingsvormen ontwikkeld die recht doen aan zowel vakbekwaamheid als praktijkkennis van aanstaande leraren. In toenemende mate doen we dat op basis van opleiden in
Nadere informatieINCLUSIVE EXCELLENCE: OP WEG NAAR EFFECTIEF DIVERSITEITSBELEID IN HET HOGER ONDERWIJS
INCLUSIVE EXCELLENCE: OP WEG NAAR EFFECTIEF DIVERSITEITSBELEID IN HET HOGER ONDERWIJS PROF. DR. KAREN VAN OUDENHOVEN-VAN DER ZEE nr. WWW.VU.NL/DIVERSITEIT Inclusive excellence Waarde uit verschil Inclusieve
Nadere informatiethuishaven voor topwetenschappers
Vlaanderen thuishaven voor topwetenschappers Slim en handig, creatief en inventief. Odysseus wist van aanpakken. Steeds vond hij een uitweg uit moeilijke situaties. Op een handige manier loste hij problemen
Nadere informatieOpleidingsspecifiek deel MA Religie en theologie. toelatingseisen opleiding
Opleidingsspecifiek deel Art.2.1 toelatingseisen opleiding 1. Toelaatbaar tot de opleiding is de bezitter van een Nederlands of een buitenlands diploma van hoger onderwijs, die aantoont te beschikken over
Nadere informatieDOORSTUDEREN NA HET HBO
DOORSTUDEREN NA HET HBO Met welke financiële gevolgen moet je rekening houden? Informatie van het Avans Studentendecanaat Stand van zaken 2015-2016 Kenmerk: 14 september 2015 Studeren na het HBO: onderwerpen
Nadere informatieArbeidsmarkt. Bedrijfskunde. Technische bedrijfskunde
wo bedrijfskunde Goede managers komen altijd aan de bak, ook in tijden van crisis. Maar nu het herstel tegen lijkt te vallen moet je wel voorbereid zijn op verrassingen. Veel bedrijfskunde-opleidingen
Nadere informatieVerder studer e n. Zoek de zeven verschillen: bachelor en master
Verder studer e n Zoek de zeven verschillen: bachelor en master Alles over bachelors en masters Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Beleidsdomein Onderwijs Vorming www.hogeronderwijsregister.be Awel,
Nadere informatieDatum 8 februari 2016 Antwoord op schriftelijke vragen van het lid Mohandis (PvdA) over het bericht dat selectie aan de poort allochtonen dupeert
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Hoger Onderwijs & Studiefinanciering Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375
Nadere informatieVU PRE UNIVERSITY COLLEGE VOOR DE SCHOLIER DIE VERDER KIJKT
VU PRE UNIVERSITY COLLEGE VOOR DE SCHOLIER DIE VERDER KIJKT NAAR VU PRE UNIVERSITY COLLEGE VERDIEPT, VERRIJKT EN VERBINDT De VU wil graag met u werken aan de versterking van de kwaliteit van het voortgezet
Nadere informatieVeel gestelde vragen over de U-Talent Academy
Veel gestelde vragen over de U-Talent Academy Deze lijst met veel gestelde vragen gaat in op de meest gestelde vragen over de U-Talent Academy. Deze lijst is bedoeld voor vwo-leerlingen die interesse hebben
Nadere informatiePOLITICOLOGIE FACULTEIT DER SOCIALE WETENSCHAPPEN
POLITICOLOGIE FACULTEIT DER SOCIALE WETENSCHAPPEN 1 KENNISMAKEN MET DE OPLEIDING Waar gaat Politicologie over? Wat doen politicologen aan de VU? Overzicht van de opleiding en vakken Beroepsperspectieven
Nadere informatieUniversiteit Leiden. John Kroes 12 mei 2017
Universiteit Leiden John Kroes 12 mei 2017 In Leiden en Den Haag Leiden Nederland Amsterdam Den Haag Eerste Universiteit van Nederland Opgericht door Willem van Oranje in 1575 Als beloning voor verzet
Nadere informatieBIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG
BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG STUDENTEN DOEN UITSPRAKEN OVER DE ACADEMISCHE WERELD, HET VAKGEBIED EN HET BEROEPENVELD.. onderzoek niet zo saai als ik dacht werken in
Nadere informatieWetenschap 2.0. Social media als tools voor wetenschapscommunicatie en burgerparticipatie
Wetenschap 2.0 Social media als tools voor wetenschapscommunicatie en burgerparticipatie Marjolein Pijnappels Inspiratiedag 2012: Cocreatie & participatie in onderzoek 13 december, Stadscampus Universiteit
Nadere informatieStandpunt KVAB : Learning Analytics in het Vlaams hoger onderwijs
Standpunt KVAB : Learning Analytics in het Vlaams hoger onderwijs Maandag 29 april 2019 29 april 2019 1 Herdenking Prof. Dr. Ir. Georges Van der Perre Joos Vandewalle Ere-voorzitter KVAB 29 april 2019
Nadere informatieVeel gestelde vragen over de U-Talent Academie
Veel gestelde vragen over de U-Talent Academie Veel leerlingen die overwegen om deel te nemen aan de U-Talent Academie hebben vragen over het programma, de selectie, de zwaarte van het programma. In dit
Nadere informatiesamenvatting 1. Context, opdracht en aanpak
samenvatting 1. Context, opdracht en aanpak In de afgelopen jaren zijn steeds meer opleidingen in het Nederlands hoger onderwijs geheel of gedeeltelijk Engelstalig geworden. Deze ontwikkeling is het sterkst
Nadere informatieJapans-Nederlandse wetenschappelijke publicaties. Paul op den Brouw, 3 juli 2014, meer informatie: www.ianetwerk.nl
Japans-Nederlandse wetenschappelijke publicaties Paul op den Brouw, 3 juli 2014, meer informatie: www.ianetwerk.nl Samenvatting Elf Japanse top-onderzoeksuniversiteiten spraken tijdens zijn bezoek aan
Nadere informatieKOERSNOTA VEELZIJDIG STERK ONDERWIJS
KOERSNOTA VEELZIJDIG STERK ONDERWIJS Veelzijdig sterk onderwijs Het Edison College, het Gymnasium Apeldoorn en de Koninklijke Scholengemeenschap (KSG) zijn verenigd in AVOO. Onze scholen bieden goed onderwijs
Nadere informatieWaarom falen (zoveel) studenten in het hoger onderwijs?
Samenvatting Studierendement is indicator voor kwaliteit van de organisatie van het onderwijs Studenten richten zich op vigerende normen voor voldoende prestaties Activerend onderwijs leidt echt tot beter
Nadere informatieU-Talent Academie. Uitdagend bètaonderwijs op school en de universiteit
U-Talent Academie Uitdagend bètaonderwijs op school en de universiteit U-Talent Academie Uitdagend bètaonderwijs op school en de universiteit Uitdaging in bèta en techniek voor vwo ers Zoek je meer uitdaging
Nadere informatieHighlights Nationale Studenten Enquête 2015
Highlights Nationale Studenten Enquête 2015 De Nationale Studenten Enquête (NSE) is een grootschalig landelijk onderzoek waarin jaarlijks alle Bachelor en Master studenten in het hoger onderwijs gevraagd
Nadere informatieHet Interuniversitair Centrum voor Onderwijswetenschappen De periode nader bekeken
Het Interuniversitair Centrum voor Onderwijswetenschappen De periode 2006-2011 nader bekeken Jos Beishuizen Diana Dolmans Jan van Driel Iwan Wopereis Jeroen van Merriënboer Onderwijs Research Dagen 2012,
Nadere informatieBachelor Cognition, Language and Communication. uva.nl/ba-cognition-language-communication
Bachelor 2019-2020 Cognition, Language and Communication uva.nl/ba-cognition-language-communication In de bachelor Cognition, Language and Communication bestudeer je taal en communicatie in relatie tot
Nadere informatiePedagogische wetenschappen (BSc)
Pedagogische wetenschappen (BSc) Bachelor Bij ons leer je de wereld kennen Type Bachelor Voertaal Nederlands Plaats Leiden Als je Pedagogische Wetenschappen in Leiden studeert, dan houd je je bezig met
Nadere informatiewao Gegevens Instelling Opleiding Variant Afstudeeerrichtingen
wao nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie datum 29 juli 2016 onderwerp Besluit toekenning bijzonder kenmerk'kieinschalig en intensief onderwijs' wo-bachelor Liberal Arts and Sciences Tilburg University
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 03. Missie en kernwaarden 07. Nieuwe perspectieven voor de toekomst 13. Beloften 23. Merkbaar en herkenbaar 37
Inhoud Voorwoord 03 Missie en kernwaarden 07 Nieuwe perspectieven voor de toekomst 13 Beloften 23 Merkbaar en herkenbaar 37 01 Voorwoord ROC Friese Poort staat midden in de samenleving, want onderwijs
Nadere informatieStrategisch sturen in stedelijke gebiedsontwikkeling MCD. master city developer
Strategisch sturen in stedelijke gebiedsontwikkeling MCD master city developer Ontwikkel een eigen visie Werk je in stedelijke gebiedsontwikkeling of herstructurering dan is de MCD opleiding voor jou een
Nadere informatieDUURZAAM BOUWEN. ...op weg naar een duurzame Zernikecampus. Wat is dat en wat betekent het voor onderwijs huisvestiging?
...op weg naar een duurzame Zernikecampus DUURZAAM BOUWEN Wat is dat en wat betekent het voor onderwijs huisvestiging? 18 november 2010 Willem Hein Schenk de essentie van duurzaamheid De Zwarte Hond in
Nadere informatieBedrijfskunde in deeltijd (MSc)
Bedrijfskunde in deeltijd (MSc) Waarom Bedrijfskunde in deeltijd aan de Universiteit van Amsterdam? Bedrijfskunde in deeltijd is speciaal ontwikkeld voor professionals die naast hun werk een academische
Nadere informatieBijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs
Bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs 4 november 2011 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Beoordelingskader 4 3 Procedure 6 pagina 2 1 Inleiding Instellingsbesturen kunnen voor opleidingen met kleinschalig,
Nadere informatieToekomstbeeld. College van Bestuur maart 2013
Toekomstbeeld College van Bestuur maart 2013 Toekomstbeeld College van Bestuur maart 2013 Kiezen voor kwaliteit Elke vier jaar maakt Tilburg University een strategisch plan met daarin de hoofdlijnen van
Nadere informatieMAAK KENNIS MET DE OPLEIDING NOTARIEEL RECHT
MAAK KENNIS MET DE OPLEIDING NOTARIEEL RECHT FACULTEIT DER RECHTSGELEERDHEID MR. F.A. GROOTE WASSINK WELKOM Wat is notarieel recht? Opbouw opleiding Beroepsperspectief Studeren aan de VU Praktische zaken
Nadere informatieExcellentietraject TUA
Excellentietraject TUA 1. Visie op excellentie De TUA ziet het als haar missie om naast het opleiden van predikanten en theologen ook haar kennis te verbreden en te delen. Zij doet dat door middel van
Nadere informatie2. Beter nu dan later
Daarom Duits 1. Engels is niet voldoende Natuurlijk is kennis van de Engelse taal essentieel, maar: Englisch ist ein Muss, Deutsch ist ein Plus. Onderzoek wijst uit dat 86 procent van de Nederlandse ondernemers
Nadere informatieScience. De nieuwe bètabrede bacheloropleiding van de Radboud Universiteit Nijmegen
Science De nieuwe bètabrede bacheloropleiding van de Radboud Universiteit Nijmegen Waarom een brede natuurwetenschappelijke opleiding? Je krijgt een brede natuurwetenschappelijke basis met vakken uit de
Nadere informatie28 mei Uitlokken en honoreren
Verslag debat over interdisciplinariteit in het bètadomein 28 mei 2015 Uitlokken en honoreren Hoe schep je voorwaarden voor interdisciplinariteit? Met deze woorden leidde Decaan Karen Maex het debat in.
Nadere informatiepartnerships met Junior Enterprises in Europa studenten consultants die advies uitbrengen aan bedrijven
UniPartners heeft: 10 vestigingen door heel Nederland 14 partnerships met Junior Enterprises in Europa 70 studenten bestuurders per jaar 300 studenten consultants die advies uitbrengen aan bedrijven 3500
Nadere informatieUNIVERSITY OF EYE-OPENING SCIENCE. BACHELOR OF SCIENCE WERKTUIGBOUWKUNDE
UNIVERSITY OF EYE-OPENING SCIENCE. BACHELOR OF SCIENCE BACHELORPROGRAMMA De bacheloropleiding Werktuigbouwkunde is een veelzijdige universitaire opleiding, waarin je technische kennis leert omzetten naar
Nadere informatieStudenten lerarenopleiding. In gesprek over de inhoud van het onderwijs
Studenten lerarenopleiding In gesprek over de inhoud van het onderwijs 1 Algemeen Doe mee en praat mee! Antwoord of reactie op deze vraag? Dé landelijke dialoog over ons onderwijs en de toekomst. Deel
Nadere informatieOntwikkelingen in het hoger onderwijs. Ontwikkelingen in het hoger onderwijs. Ontwikkelingen in het hoger onderwijs
Ontwikkelingen in het hoger onderwijs Presentatie Heideheeren Leuven, 1425 17 februari 2010 Ontwikkelingen in het hoger onderwijs Leiden, 1575 Ontwikkelingen in het hoger onderwijs Bologna, 1088 Ontwikkelingen
Nadere informatieSpeech Thom de Graaf opening symposium Kunstonderwijs en. Dank aan de Amsterdamse hogeschool voor de Kunsten die vandaag onze
Speech Thom de Graaf opening symposium Kunstonderwijs en Kunstonderzoek op 6 oktober 2016 Dames en heren, Dank aan de Amsterdamse hogeschool voor de Kunsten die vandaag onze gastheer is. De AHK leidt studenten
Nadere informatieLeyden Academy. on vitality and ageing. Masteropleiding Vitality and Ageing voor pioniers in de medische zorg van morgen
Leyden Academy on vitality and ageing. Masteropleiding Vitality and Ageing voor pioniers in de medische zorg van morgen Nadat de kindersterfte succesvol werd opgelost zijn de ouderen gekomen. Meer dan
Nadere informatieDe IUR mag beschouwd worden als een onderwijsinstelling die opleidingen biedt waarbij de islam
EEN BEKNOPTE BELEIDSPLAN De Islamic University of Applied Sciences Rotterdam (IUR) opgericht in 1997 is een Nederlandse onderwijsinstelling op islamitische grondslag. Met de twee hbogeoriënteerde opleidingen
Nadere informatieOnderwerp University College
Wethouder van Onderwijs, Jeugdzaken en Sport S. Dekker Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus 12 600, 2500 DJ Den Haag Aan: de Commissie Jeugd en Burgerschap Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk BOW/2008.930
Nadere informatieWorkshop Hogeschool Rotterdam
Workshop Hogeschool Rotterdam 29 maart 2011 Alexandra den Heijer Aanleiding Voorstudies en Routekaarten voor MJA sectoren Strategische positionering sector in 2030 Onderliggende werkhypothese 50% energie-efficiency
Nadere informatieEP-Nuffic Jaarcongres 2015 Doorlopende leerlijn: Internationale Competenties in het hoger onderwijs. Jos Walenkamp Lector Internationale Samenwerking
EP-Nuffic Jaarcongres 2015 Doorlopende leerlijn: Internationale Competenties in het hoger onderwijs Jos Walenkamp Lector Internationale Samenwerking Samenvatting Wereldburgers, in de 21 ste eeuw, benodigde
Nadere informatie