Inleiding door rector. magnificus

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Inleiding door rector. magnificus"

Transcriptie

1 Inleiding door rector magnificus Colofon Deze publicatie is een uitgave van de Universiteit Utrecht, en verschijnt in een oplage van exemplaren. Samenstelling, teksten en redactie: Martijn de Graaff en Rolf Schreuder, BureauQ. Projectbegeleiding vanuit de Universiteit Utrecht: Mirjam Bok en Marieke de Bakker, Directie Onderwijs & Onderzoek. Vormgeving: Mirjam Veenstra, Vorm MV. Fotografie: Jan Vonk Fotografie. Druk: Drukkerij Leijten. Copyright Universiteit Utrecht Bert van der Zwaan, Rector Magnificus. Voorwoord Het Sirius Programma is voor de Universiteit Utrecht van onschatbare waarde geweest: het heeft ons de gelegenheid gegeven om vier jaar lang uitgebreid te experimenteren met alle mogelijke variaties van honoursonderwijs. Het is een bijzonder vruchtbare proeftuin gebleken waarin honoursonderwijs over de volle breedte van de universiteit ontwikkeld en uitgebouwd kon worden, met ruimte voor de verscheidenheid, tradities en cultuur van de verschillende faculteiten en opleidingen. Er lag natuurlijk al een goede voedingsbodem: lang voor het Sirius Programma waren we in Utrecht al gestart met de University Colleges en het Utrecht Law College en op verschillende plekken werd geëxperimenteerd met honoursprogramma s. Mede dankzij het Sirius Programma is honoursonderwijs niet meer weg te denken. Ik vind het ook onze verantwoordelijkheid en plicht jonge academici alle mogelijkheden te bieden om hun talenten maximaal te ontwikkelen, zeker aangezien zij zich steeds vaker zullen moeten onderscheiden in een internationale omgeving. We staan nu voor de uitdaging de fase van experimenteren af te sluiten en het honoursonderwijs te verankeren in universiteitsbreed onderwijsbeleid. De grote variëteit die is ontstaan, heeft ook een keerzijde, waarover de auditcommissie haar zorg meermalen heeft uitgesproken: want wat kenmerkt nu het Utrechtse honoursonderwijs en wat levert het studenten eigenlijk op. De plannen voor de komende jaren liggen er en zijn ambitieus: voortbouwend op de verworvenheden van het Sirius Programma komen er herkenbare honours colleges binnen alle faculteiten, meteen vanaf het eerste bachelorjaar en niet meer bovenop maar ook onderdeel van de bachelor. In deze bundel laten we zien wat het honoursonderwijs ons de afgelopen jaren heeft gebracht: studenten die boven zichzelf uitstijgen, bevlogen docenten die hoge eisen durven te stellen en tegelijkertijd het vertrouwen geven aan studenten om tot deze prestaties te komen, studenten die over de grenzen van hun eigen vakgebied kunnen kijken en inmiddels vervolgopleidingen volgen waar ze niet van durfden te dromen. Kortom, een formidabele prestatie van alle betrokkenen bij het honoursonderwijs! Ik kan niet anders dan concluderen dat als ergens de kernwaarden van de Universiteit Utrecht Ambitie en Betrokkenheid tot uiting komen, het binnen ons rijkgeschakeerde honoursonderwijs is! 2 Vier jaar Sirius op de Universiteit Utrecht 3 Vier jaar Sirius op de Universiteit Utrecht

2 Inhoudsopgave Verzilveren en vernieuwen. Vier jaar Sirius op de Universiteit Utrecht - Interview Marieke de Bakker en Mirjam Bok 6 We doen het voor onze studenten - Interview Rob van der Vaart 8 Een critical friend in tijden van excellentie - Interview Taede Sminia 10 De aansluiting met het vwo. Programma YES-USE - Interview Nina van Loon en Erwin van Sas 12 Resultaten Faculteit Bètawetenschappen en Faculteit Sociale Wetenschappen 14 Over het Sirius Programma Het Sirius Programma ( is een landelijke programma dat hogescholen en universiteiten in staat stelt de beste studenten uit te dagen het beste uit zichzelf te halen. Het doel is inzicht te verkrijgen in hoe excellentie het beste bereikt kan worden en welke belemmeringen hiervoor in de huidige situatie bestaan. In 2008 is de eerste lichting hoger onderwijsinstellingen, waaronder de Universiteit Utrecht, gestart met het bachelortraject. Dit jaar eindigt dat traject. Over deze publicatie De publicatie is bedoeld als afsluiting en overzicht van het Siriustraject van de Universiteit Utrecht. Per faculteit zijn beschrijvingen en resultaten van de projecten opgenomen die onder de noemer Sirius vallen. Ook de honoursprogramma s van de twee faculteiten die niet meededen (Diergeneeskunde en Geneeskunde) zijn opgenomen. Daarnaast bevat de publicatie interviews met betrokkenen zoals studenten, docenten en externen. Het verkennen van onderzoek. Undergraduate research - Interview Frank Dignum en Timo Koppenberg 16 Excellente docenten voor excellente studenten - Interview Hanne ten Berge en Gerard van der Ree 18 Resultaten University Colleges en Universiteitsbreed 20 Resultaten Faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie en Faculteit Geowetenschappen 24 Descartes College: vrijplaats van universele geleerdheid - Interview Paul Ziche, Thijs de Beus en Anita Honingh 26 Wendbare, innovatieve denkers. De internationale context - Interview Fried Keesen en Ruben van Bergen 28 Resultaten Faculteit Geesteswetenschappen en Resultaten aansluiting met het vwo 30 Gepassioneerd voor de arbeidsmarkt. Honoursstudenten in het bedrijfsleven - Interview Marie-Louise Weeda en Joost Kok 32 Onderzoek naar Excellentie - Interview Karin Scager en Ada Kool 34 Resultaten Faculteit Diergeneeskunde en Faculteit Geneeskunde 36 Publicatielijst 38 4 Vier jaar Sirius op de Universiteit Utrecht 5 Vier jaar Sirius op de Universiteit Utrecht

3 Verzilveren en vernieuwen Vier jaar Sirius op de Universiteit Utrecht In 2008 begon de Universiteit Utrecht aan het Sirius Programma om bestaande honoursactiviteiten uit te bouwen en waar nodig nieuwe te ontwikkelen. Vier jaar later is excellentie niet meer weg te denken op de universiteit. De twee Sirius-projectleiders Marieke de Bakker en Mirjam Bok zijn zeer tevreden: Het is een fantastische opbrengst geworden. Marieke de Bakker is adviseur onderwijsbeleid voor het College van Bestuur. Mirjam Bok is adviseur onderwijsbeleid voor het College van Bestuur. Honoursonderwijs was in 2008 niet onbekend in Utrecht. Al in 1993 gingen de eerste programma s van start bij Geowetenschappen en Diergeneeskunde. Vijf jaar later introduceerde Utrecht selectief internationaal undergraduateonderwijs in Nederland met de oprichting van het University College. In 2005 volgde het Utrecht Law College en niet lang daarna Sociale Wetenschappen met hun honoursprogramma s. We hadden dus een stevige basis om op te staan toen de call voor het Sirius Programma kwam, vertelt Marieke. Voor ons was het een uitgelezen kans om de bestaande initiatieven verder te ontwikkelen en een duidelijke plek te geven. Waar nog niets was, hebben we nieuwe initiatieven ontwikkeld. Nu hebben al onze bachelorstudenten de mogelijkheid om een honoursprogramma te volgen. Onze excellentie-activiteiten zijn op de werkvloer ontstaan, zegt Mirjam. Ik weet nog dat de Siriusauditcommissie dat een sterk punt vond, want voor elke student is er iets van zijn gading. Maar het was ook een zwakte: wat is ons honoursgezicht?. Daarom hebben we het Siriustraject aangegrepen om meer gelijkvormigheid te creëren in de honoursprogramma s, zonder de eigenheid van elke faculteit of opleiding te kort te doen. De universiteit heeft een aantal gemeenschappelijke uitgangspunten voor de honoursprogramma s gedefinieerd: de ketenbenadering, undergraduate research, interdisciplinariteit, communityvorming en onderzoek naar excellentie-onderwijs. In het kader van Sirius zijn er twaalf projecten verspreid over de faculteiten geweest die een of meerdere van deze thema s in zich hadden. Marieke: Er waren faculteitsbreed georganiseerde honoursprogrammas met een interdisciplinaire component, bijvoorbeeld bij Sociale Wetenschappen. Twee programma s legden de link met het vwo: YES-USE bij Economie en BètaPlus voor de faculteit Bètawetenschappen. En ons excellentie-onderzoek levert steeds meer toepasbare resultaten op, zoals voor ons professionaliseringstraject in honoursdidactiek voor docenten. Mirjam is erg enthousiast over de kennisdeling tussen en professionalisering van docenten. Het is een wezenlijk onderdeel van excellent onderwijs. In 2011 zijn we begonnen met de leergang Honours Teaching om talentvolle docenten extra bagage mee te geven. Sinds de start hebben zo n veertig docenten de leergang volbracht. Die geven aan dat het erg waardevol is. Ze krijgen nieuwe inzichten, vooral door hun collega s van andere faculteiten en opleidingen, met verschillende mores, technieken en werkvormen. Juist daardoor ga je reflecteren op je eigen onderwijs. Naast kennisdeling is kennisontwikkeling een belangrijke poot onder de excellentie-aanpak. We hebben belangrijke inzichten opgedaan. We zijn bijvoorbeeld geneigd honoursstudenten heel veel vrijheid te geven, zegt Marieke. Dat is goed. Maar gezien de enorme ambities van deze groep, moet je ook sturing geven. Docenten moeten aan de ene kant honoursstudenten uit hun comfortzone halen en de lat hoog leggen. Maar ook een veilige omgeving bieden waar ze fouten mogen maken. Beide projectleiders zijn erg gelukkig met de opbrengsten van de afgelopen vier jaar. Bijna bachelorstudenten hebben meegedaan aan een honoursprogramma, zegt Mirjam vol trots. Dat is bijna 10% van het totaal. Als je het University College en Roosevelt Academy meetelt is dat zelfs 16%. En we kunnen ook constateren dat de uitval elk jaar afneemt. Het grappige is dat de Amerikaanse universiteiten waar we eerst van leerden, nu erg enthousiast zijn over onze aanpak, en jaloers zijn op de lage uitvalpercentages. Die liggen in Amerika veel hoger. Bedrijven als Philips laten ons weten dat ze steeds meer op zoek zijn naar interdisciplinair opgeleide studenten. Dan kun je niet anders dan tevreden terugkijken. Naast de cijfers is voor Marieke de omslag in het denken over honoursprogramma s heel erg belangrijk. Vijf jaar geleden was het lastig om docenten te enthousiasmeren voor honoursprogramma s. Men was sceptisch. Maar als ze eenmaal deze studenten hebben begeleid, zijn ze erg enthousiast en willen ze meer. Omdat ze werken met gemotiveerde en goede studenten, gebruiken docenten de honoursprogramma s ook als experimenteerruimte. Ze proberen nieuwe dingen uit. Als die werken, gebruiken ze deze in het reguliere onderwijs. Het mooiste blijft natuurlijk wat het met studenten doet en wat zij opleveren, zegt Mirjam. Ik kan veel voorbeelden opnoemen van studenten die een heel hoog niveau halen. Wij zijn daar steeds weer van onder de indruk. Bij Biologie bijvoorbeeld heeft een groepje studenten een boek gemaakt over de thema s die er voor biologie toe doen in de 21e eeuw. Dat boek is het jaar erop in een eerstejaarscursus gebruikt. Of een project waar sociaal-geografen samenwerken met aardwetenschappers over het opwekken van energie uit brak water. Prachtig is dat. Uiteindelijk zijn goed opgeleide en gepassioneerde honoursstudenten onze beste ambassadeurs. 6 Vier jaar Sirius op de Universiteit Utrecht 7 Vier jaar Sirius op de Universiteit Utrecht

4 We doen het voor onze studenten De afgelopen vier jaar zijn een vruchtbare periode geweest voor excellentie op de Universiteit Utrecht. Er zijn experimenten geweest en uitbreiding van bestaande programma s. En vooral: er zijn heel veel goede resultaten geboekt. Nu is het tijd om vooruit te kijken. Wat gaat er de komende jaren gebeuren? Rob van der Vaart kijkt met veel genoegen terug op het Sirius Programma. Er is een groot draagvlak ontstaan voor excellentie binnen de universiteit. Steeds meer studenten volgen een honoursprogramma, steeds meer docenten raken betrokken en bevlogen. Het is een onderdeel geworden van wie we zijn als universiteit. We hebben een track record en veel kennis opgebouwd. Die kennis komt uit de praktijk en uit eigen onderzoek naar excellentie-onderwijs. Het zijn soms simpele constateringen met een enorme impact. Bijvoorbeeld, de ene student is de andere niet. Sommige willen diep het onderzoek in, andere willen zich verbreden buiten de grenzen van hun vakgebied. Datzelfde geldt natuurlijk voor faculteiten en opleidingen, daar zie je een enorme diversiteit in cultuur. Ook het zorgen dat er een community ontstaat, is essentieel. Anders heeft het honoursonderwijs geen ziel. Studenten en docenten moeten elkaar fysiek kunnen ontmoeten. Nog een inzicht, je moet keuzes durven maken ten behoeve van het institutioneel belang. Een programma als YES-USE deed het erg goed bij de vwo-leerlingen. Helaas gingen ze daarna bij andere universiteiten studeren. Dan moet je op een gegeven moment een conclusie trekken. Dan de toekomst. Er is een raamplan om het honoursonderwijs in de gehele universiteit nog beter neer te zetten en nog meer te bieden aan studenten. Dat moet in 2015 klaar zijn. Van der Vaart coördineert het proces. Hij neemt de geleerde lessen zeer serieus. Dat er heel veel verschil zit tussen studenten en tussen opleidingen heb ik erg goed tussen mijn oren zitten. De grootste fout die we kunnen maken is een blauwdruk opleggen. We introduceren een model: honours houdt globaal een aantal zaken in. Bijvoorbeeld dat 25% van de cursussen die je als honoursstudent doet ook daadwerkelijk een honourskarakter heeft. Het moet in je major zitten en je schrijft een honoursthesis. Verder willen we dat in de opleidingen zowel verdieping als verbreding mogelijk is. En je moet internationale ervaring op doen. Van der Vaart heeft de afgelopen periode een ronde gedaan binnen de universiteit om te zien wat de stand van zaken is. Zoals gezegd hebben we een basis om op te staan. Er is veel ervaring en kennis, er is enthousiasme. Nu gaat het erom dat we met elkaar het honoursonderwijs verder brengen. Dat lijkt simpel, maar in de praktijk is het een proces van afwegen en overtuigen. Van elkaar inspireren. Ik begrijp dat honoursonderwijs niet bij iedereen bovenaan de prioriteitenlijst staat. Ze moeten het plan BaMa 3.0 Rob van der Vaart is honours dean van de Universiteit Utrecht en dean van het University College Utrecht. uitvoeren, en sommige faculteiten en opleidingen zitten midden in een reorganisatie. Het ijkpunt 2015 lijkt ook ver weg. Belangrijk op dit moment is dat de mensen die het binnen de verschillende faculteiten uitvoeren ook verder kunnen. Mijn stelling is dat geen enkel honoursprogramma zonder extra activiteiten kan, zegt Van der Vaart. Je moet de studenten meer bieden bovenop het bestaande curriculum. Faculteiten zullen het moeten opnemen in hun begroting, daar zijn we nu nog niet. Ik denk dat het extra onderwijs ongeveer 1% of 1,5% van de begroting zal bedragen. Dat valt mee. Het raamplan geeft faculteiten en opleidingen veel ruimte om zelf invulling te geven aan hun honoursonderwijs. Wel ziet Van der Vaart een aantal zaken die gezamenlijk bedacht en uitgevoerd moeten worden. Neem de ijking van termen. Wat bedoelen we met bijvoorbeeld honours of een College? Hetzelfde geldt voor de certificering voor deze opleidingen. Hoe doe je dat? Dat is een discussie die we universiteitsbreed moeten voeren. En landelijk met de andere universiteiten. Mijn gedachte daarbij is dat honoursonderwijs per definitie een plek is voor experimenten en innovatie. Je kunt het gewoonweg niet helemaal vastleggen. We moeten goed kijken naar onze marketing, vervolgt Van der Vaart. Hoe communiceren we over ons honoursonderwijs zonder reguliere studenten af te schrikken? Daarnaast is in Amerika een fysieke ruimte waar honoursstudenten en -docenten bij elkaar kunnen komen een premisse. Dat hebben we nu nog niet. Bij de opleiding Farmacie zie dat bijvoorbeeld al wel. En we willen de keten doortrekken naar de masteropleidingen. Wat is de essentie van honoursonderwijs? Voor Van der Vaart is dat duidelijk. Studenten die de ruimte krijgen en zichzelf op alle manieren mogelijk kunnen ontwikkelen. Bevlogen docenten die kunnen experimenteren met hun onderwijs. En de community, dat blijft ook een belangrijk onderdeel. Ik zou iedereen willen meegeven dat de gedachte niet moet zijn dat we honoursonderwijs moeten invoeren. Het hoort bij ons en geeft enorm veel energie. En, we doen het voor onze studenten! 8 Vier jaar Sirius op de Universiteit Utrecht 9 Vier jaar Sirius op de Universiteit Utrecht

5 Een critical friend in tijden van excellentie In de afgelopen vier jaar heeft de auditcommissie van het Sirius Programma de plannen, vorderingen en resultaten van de deelnemende instellingen nauwlettend in de gaten gehouden. Hoe kijken zij naar de aanpak en uitwerking van de Universiteit Utrecht? Taede Sminia was onder andere rector magnificus van de Vrije Universiteit Amsterdam en is nu voorzitter van de auditcommissie van het Sirius Programma. Taede Sminia komt net uit een vergadering van de auditcommissie. Er is overlegd over de komende ronde aan auditgesprekken die deze keer ook peer-reviews (twee instellingen die met elkaar de resultaten kritisch bespreken) zal omvatten. Hij is erg uitgesproken over hoe het Sirius Programma tot nu toe is verlopen. En ook zichtbaar gelukkig met de uitkomsten. Ik denk niet dat ik een programma heb meegemaakt waar zoveel positieve energie uit komt en zoveel wordt bewerkstelligd. In vier jaar tijd zie je hoe instellingen excellentie omarmen en ook na Sirius doorgaan. Excellentie staat op de agenda. Er is geen weg meer terug! Ook over de Universiteit Utrecht is hij positief, vooral over de manier waar de universiteit de afgelopen periode haar koers heeft verlegd. De universiteit zit in de kopgroep van Nederland als het gaat om excellentiebevordering. Utrecht heeft op een prachtige manier excellentieprogramma s geïntegreerd in haar meerjarenbeleid en strategie. Ik vind dat knap voor zo n grote universiteit. Je kunt het vergelijken met een mammoettanker die je van richting wilt laten veranderen. Dat doe je niet zomaar. De universiteit is daar wonderwel in geslaagd. Dat geeft ook veel energie aan de organisatie, om te zien wat er is bereikt in de afgelopen vier jaar. Door zijn jarenlange ervaring heeft Sminia een duidelijke visie ontwikkeld over wat belangrijk is als het gaat over onderwijsvernieuwing en excellentie. Bij dit soort programma s is de driehoek student, docent en context cruciaal. Alledrie behoeven ze evenveel aandacht. Ze kunnen ook niet zonder elkaar. De gebouwen en de omgeving moeten excellentie uitstralen. Dat beïnvloedt in positieve zin de cultuur om te willen presteren, om er alles uit te halen. Utrecht heeft dat fantastisch aangepakt. Natuurlijk heeft de universiteit mooie gebouwen, maar ze zet die ook goed in. Met de omgeving zet je de docenten en studenten in het zonnetje. Ik zie in Nederland dat daar nog te weinig aandacht voor is. Nog iets dat de universiteit goed doet in de ogen van Sminia: kennisdelen binnen de universiteit. Ook dat is belangrijk bij zo n groot programma. Zorg dat de mensen met elkaar in verbinding staan, en kennis en ervaringen delen. Utrecht heeft een mooi traject voor professionalisering van docenten in honoursprogramma s. Dat is ook nodig, want honoursonderwijs vraagt veel van docenten: nog meer reflectie op je eigen onderwijs en nog meer bijscholing op pedagogisch-didactisch terrein. Ik vind dat Utrecht echt een pluim verdient voor hoe ze dit hebben opgezet. Ook het ondersteunend onderzoek dat de universiteit doet naar excellent onderwijs is belangrijk voor het groeien van iedereen die bij honoursprogramma s is betrokken. Kennis delen is niet alleen belangrijk binnen en tussen excellentieprogramma s maar ook voor het reguliere onderwijs. Voor de auditcommissie was dat een belangrijk aandachtspunt. Dat komt ook goed naar voren bij Utrecht. Inzichten sijpelen door naar het reguliere onderwijs. En elke faculteit krijgt nu een eigen College. Ik wil de universiteit nog wel meegeven om een scherpere visie te hebben op reguliere studenten. Hoe passen zij in het plaatje? Worden ze geen tweederangs studenten? En daarnaast zien we als commissie dat er nog te weinig kennis wordt gedeeld tussen hoger onderwijsinstellingen. Ik zie daar voor Utrecht een uitgelezen rol. Noblesse oblige. En natuurlijk zijn hoger onderwijsinstellingen terughoudend als het gaat om elkaar te helpen. Ik denk dat dat beter zal gaan als instellingen werken aan een eigen profiel: wat maakt mij anders dan de rest? Dan de studenten. Sminia ziet ook daar dat Utrecht een voorsprong heeft. Als talentvolle student moet je niet alleen goed zijn, maar ook hard willen werken. Passie hebben voor wat je doet. Het is belangrijk dat dit zichtbaar is in de hele universiteit, zodat het een voorbeeld wordt voor andere studenten. Daartoe moet je wel een zekere massa hebben. En dat had Utrecht al, door bijvoorbeeld het Law College en het University College. Wat ik wel wil meegeven is om nog beter te kijken naar waarom studenten uitvallen. Nog beter analyseren en steeds weer de programma s verbeteren. En als laatste zou ik zeker kijken naar de diversiteit. De homogeniteit van de groep honoursstudenten is nu groot. Terwijl diversiteit in gender, cultuur en achtergrond belangrijk is om tot excellentie te komen. Utrecht in de kopgroep van Nederland 10 Vier jaar Sirius op de Universiteit Utrecht 11 Vier jaar Sirius op de Universiteit Utrecht

6 De aansluiting met het vwo programma YES-USE De Universiteit Utrecht kent meerdere programma s om talentvolle vwo-leerlingen uit te dagen en om de overstap naar de universiteit te verkleinen. Het programma YES-USE doet dat voor economie. Nina van Loon is tweedejaars student economie en deed als vwo-leerling mee aan YES-USE. Erwin van Sas is universitair docent institutionele economie en de grondlegger van YES-USE. De Utrecht University School of Economics is gelegen op de campus van het University College, in de Adam Smith Hall. Toepasselijk, want de theorie van de onzichtbare hand (als iedereen zijn eigen belang nastreeft, zullen alle inspanningen aan de gehele samenleving ten goede komen) van Smith lijkt ten grondslag te liggen aan het programma YES-USE. Net zoals een ander bekend economische fenomeen: marktwerking. Het begon voor Erwin van Sas met af en toe gastcolleges op middelbare scholen. In die tijd werd het Junior College Utrecht voor bètavakken steeds bekender. Economiedocenten zagen de meerwaarde voor hun eigen school en vroegen mij of er ook iets dergelijks voor hun vak kon komen. Toen ik die vraag steeds vaker kreeg, zijn we begonnen met een kleinschalig programma. Het programma moest aanvullend en verbredend zijn op de lesstof van de middelbare school. En wel zodanig dat het een betere aansluiting op het eerste jaar zou bewerkstelligen. We merkten vaak dat zelfs de echt goede leerlingen problemen hadden als ze hier bij ons op de universiteit kwamen. Nina van Loon is het daar hartgrondig mee eens. Ik heb dat zelf meegemaakt. Economie op de middelbare school richt zich heel erg op theorie en verhalen. Op de universiteit verandert economie van een verhaal naar heel erg veel wiskunde. Ik merkte meteen het verschil toen ik aan YES-USE begon. We moesten bij een onderzoek een fatsoenlijke onderzoeksvraag neerzetten, modellen gebruiken om de theorie te ondersteunen en conclusies trekken. Dat was totaal anders dan ik op school had gekregen. Het verhaal van Nina is voor Erwin erg herkenbaar. Die schok is ook de bedoeling. We vragen andere kennis en vaardigheden van onze studenten. Daarnaast wil ik niet alleen de aansluiting verbeteren, maar ook dat leerlingen een bewuste keuze kunnen maken. Dat is ook belangrijk voor leerlingen die goed zijn in economie, zoals Nina. In dat kleine programma zijn we gaan experimenteren. Er kwamen veel goede reacties uit het veld, veel scholen deden mee. Toen het Sirius Programma kwam, konden we de proeftuin uitwerken naar een mooi en uitdagend programma: YES-USE. Voor Nina was het duidelijk dat ze iets met economie wilde doen, maar ze had geen goed beeld wat dat kon zijn. Door de slechte ervaringen op haar eigen school ging ze op zoek naar alternatieven. Ze kwam uit bij YES-USE. Ik vond het een verademing om in een groep te zitten met leerlingen die het echt willen. Die alles eruit willen halen. De motivatie was voor mij ook nodig. Vanuit mijn school kreeg ik de vrijheid om het te doen, maar ik moest wel alle examenvakken inhalen. Daar bovenop kreeg ik ook huiswerk voor YES-USE. De leerlingen nemen het extra werk en de reistijd voor lief, zegt Erwin. Ze zijn allemaal toe aan een extra uitdaging. En die leerlingen willen we ook: zeer gemotiveerd en geïnteresseerd in een keuze voor een economische opleiding. Ze komen een middag in de week, van begin september tot half april. Er zijn drie grote blokken: een inleiding op de micro-economie en institutionele economie, het opzetten en uitwerken van academisch onderzoek en bedrijfseconomie. Je hebt dan een brede inleiding over de verschillende vakgebieden. Aan het einde van een jaar houden we 35 van de veertig deelnemers over, waarvan 25 leerlingen een volledig certificaat krijgen en de rest deelcertificaten. Uit het enthousiasme waarmee Nina over het programma praat, is duidelijk dat het voor haar een enorme meerwaarde heeft gehad. Ik vond het absoluut een uitdaging. Er wordt van je verwacht dat je boven je eigen kunnen uitstijgt. Je bent je academisch denkniveau al aan het ontwikkelen. En je wordt flink gepusht. Daardoor hadden we ook een hechte groep. We gingen ook regelmatig samen wat drinken of uit eten na het college. Toen ik aan het einde van dat project mijn diploma kreeg, was ik erg trots. Voor mij maakte het programma de stap naar de universiteit ook veel kleiner: ik wist waar ik aan begon. Een economische afweging maakt ook een einde aan YES-USE, vertelt Erwin met veel spijt. Van alle deelnemers gaat 80% naar een andere universiteit. Ik denk omdat de meeste uit de omgeving van Utrecht komen en liever gaan studeren in een andere stad. We leiden dus op voor andere universiteiten. Dan moeten we helaas een afweging maken om het programma niet te continueren, ook al krijgen we van docenten, leerlingen en zelfs de Sirius-auditcommissie heel veel lof toegezwaaid. 12 Vier jaar Sirius op de Universiteit Utrecht 13 Vier jaar Sirius op de Universiteit Utrecht

7 Bètawetenschappen Sociale Wetenschappen Science Honours Academy College of Pharmaceutical Sciences Het Von Humboldt College Meer informatie Science Honours Academy: betainutrecht.nl/ beta-in-utrecht/honour. html College of Pharmaceutical Sciences: Het Von Humboldt College: Dit honoursprogramma is bedoeld voor gemotiveerde en enthousiaste studenten die extra uitdaging zoeken en die hun bacheloropleiding willen verdiepen en verbreden. Elke opleiding van de faculteit (Biologie, Farmaceutische Wetenschappen, Informatica, Scheikunde, Natuurkunde & Sterrenkunde, Scheikunde) heeft een disciplinair honoursprogramma, waarvan de invulling opleidingsspecifiek is. Tevens worden er faculteitsbreed interdisciplinaire activiteiten georganiseerd voor en door honoursstudenten. Wat zijn de kenmerken van het Science Honours Academy? Academische verrijking van het bachelorprogramma in de vorm van verbreding en verdieping, onderzoeksgericht, community-building, interdisciplinair, kleinschalig (maximaal 10% instroom per cohort per opleiding), vrijheid binnen kaders met ruimte voor persoonlijke keuzes. Wat is de opzet en inhoud van het Science Honours Academy? Er wordt gebruik gemaakt van andere onderwijsmethodes, zoals samenwerkend leren. Door kleinere groepen en meer contact met docenten en onderzoekers kan er intensiever feedback worden gegeven en is er meer ruimte voor het oefenen van academische vaardigheden (waaronder schrijfvaardigheden, kritisch denken en creatief denken). Ook wordt er meer aandacht besteed aan interdisciplinariteit, is community-building van belang en wordt er aandacht besteed aan academische vorming (waaronder ethisch bewustzijn en wereldburgerschap). Het College is in 2010 gestart als een honoursprogramma van de bachelor Farmacie dat studenten zo snel mogelijk vertrouwd maakt met het functioneren in een onderzoeksgerichte omgeving. Daarbij staat onderzoek naar, en het ontwikkelen van, innovatieve geneesmiddelen centraal. Wat zijn de kenmerken van het College? Selectief, Engelstalig, onderzoeksgerichtheid, grote keuzevrijheid in electives, zes maanden undergraduate research, veel ruimte voor eigen initiatief studenten, enquiry-based learning, kleinschalig (op dit moment 25 studenten per cohort). Wat is de opzet en inhoud van het College? De eerste anderhalf jaar van het curriculum vormt een gemeenschappelijke basis. In deze periode maken studenten kennis met alle aspecten van het geneesmiddel-onderzoek, van epidemiologie tot moleculaire eigenschappen van geneesmiddelen. Daarna volgt een maximale keuzevrijheid waarbij de student zich kan focussen op de eigen interesse. Uiteindelijk mondt dit uit in een individueel onderzoeksproject naar keuze. Welke extra activiteiten zijn er? Informele bijeenkomsten voor alle College-studenten, excursies, extracurriculaire activiteiten van andere honours programma s van de bètafaculteit (Science Honours Academy). Coördinatoren Fred Wiegant Bètawetenschappen Irma Meijerman College of Pharmaceutical Sciences Bernadette van der Rijt Sociale Wetenschappen Het Von Humboldt College is het honoursprogramma van de faculteit Sociale Wetenschappen, bedoeld voor studenten die meer kunnen en meer willen naast hun reguliere bacheloropleiding Wat zijn de kenmerken van het College? Academische verdieping, interdisciplinariteit, maatwerk (ruimte voor persoonlijke keuzes), kleinschaligheid en betrokkenheid, communityvorming. Wat is de opzet en inhoud van het College? Het Von Humboldt College is extracurriculair met 30EC geprogrammeerd naast het tweede en derde jaar van de bachelor. Er is een gezamenlijke interdisciplinaire startcursus, en studenten volgen verschillende workshops (film maken, congres organiseren, tijdschrift maken, sociale media). Studenten maken daarna een keuze tussen disciplinair of interdisciplinair tracé. Binnen de tracés is er ruimte voor maatwerk middels de creative challenge. Studenten schrijven een verzwaarde bachelorthesis op een eigen gekozen onderwerp. Welke extra activiteiten zijn er? Gastlezingen, sociale activiteiten vaak georganiseerd door de studenten zelf. Cedric Lau - (College of Pharmaceutical Sciences) Als CPS-student neem je meer dan een kijkje in de keuken van het farmaceutisch onderzoek. Je bent meesterkok-inopleiding om nieuwe gerechten te bedenken en te bereiden. Het Science Honours Academy in cijfers College of Pharmaceutical Sciences in cijfers Het Von Humboldt College in cijfers Aantal deelnemende studenten (sinds 2009) 171 Percentage van totaal aantal studenten 7% Gemiddeld GPA (regulier gemiddeld GPA) 3,8 (3,1) Aantal deelnemende studenten (sinds 2010) 28 Percentage van totaal aantal studenten 5% Aantal deelnemende studenten (sinds 2009) 189 Percentage van totaal aantal studenten 6% Gemiddeld GPA (regulier gemiddeld GPA) 3,7 (3,1) 14 Vier jaar Sirius op de Universiteit Utrecht 15 Vier jaar Sirius op de Universiteit Utrecht

8 Het verkennen van onderzoek Undergraduate research Hoe krijg je excellente wetenschappers? Onder andere door hen al zo vroeg mogelijk kennis te laten maken met onderzoek. Niet alleen met de vaardigheden maar ook met de mogelijkheden binnen een kennisdomein. Dat is het uitgangspunt van undergraduate research bij de Universiteit Utrecht. Timo volgde het vak informatica al op de middelbare school. Hij koos dezelfde universitaire opleiding met het idee om wellicht programmeur te worden. Het liep anders. Informatica heeft pas in het eerste jaar echt mijn hart veroverd, vooral omdat de wiskundige kant mij erg aansprak. Naast de vakken ben ik heel veel gaan lezen, en in het tweede jaar koos ik voor de Science Honours Academy. Ik wilde meemaken hoe het is om echt onderzoek te doen. Na een jaar honoursprogramma weet ik nu wat ik echt wil: een aio-positie en promoveren. Ik hou heel erg van onderzoek doen, diep over materie nadenken en met nieuwe dingen bezig zijn. Dat is onze bedoeling, zegt Frank. We willen laten zien wat er in het onderzoek gebeurt en welke mogelijkheden er zijn. Je kunt honoursstudenten natuurlijk ook extra kennis geven, maar die hebben ze al genoeg. De breedte en diepte van het onderzoek tonen is ook een belangrijk onderdeel van je wetenschappelijk vorming. In hun eerste honoursjaar gaan de studenten de verschillende onderzoeksgroepen langs en werken dan in groepjes aan een klein onderzoek van ongeveer een maand dat binnen bestaand onderzoek valt. Ze verkennen op die manier de reikwijdte van ons onderzoeksdomein. Regelmatig hebben we bijeenkomsten met de honoursstudenten waar ze aan elkaar hun werk presenteren. In het tweede jaar kiezen ze een onderwerp waarmee ze een heel jaar de diepte in gaan. Het zijn echte onderzoekjes, zegt Timo enthousiast. Dat is voor mij het grootste verschil met het reguliere onderwijs. waar je vooral bezig bent met bestaande opdrachten in een strak tijdschema. Bij het honoursprogramma hebben we veel meer vrijheid. Als we meer tijd willen omdat we interessante resultaten hebben, dan kan dat. Als we een andere methode willen uitproberen, dan kan dat ook. De bedoeling is dat we bezig zijn met nieuwe zaken. Het regelmatige contact met de coördinatoren is ook erg fijn, meestal is dat wekelijks. We praten dan over het onderzoek waar je mee bezig bent. En ze geven feedback over je vooruitgang. Voor Frank is de interdisciplinariteit een belangrijk aspect van het Science Honours Academy. Ze praten met mensen van andere opleidingen en bezoeken en organiseren symposia. Dat kun je bij het normale onderwijs niet kwijt. Een groot verschil tussen Informatica en de rest van de bèta-opleidingen is dat die empirisch zijn: ze kijken wat er al is in de werkelijkheid. Terwijl wij vooral bezig zijn met het scheppen van nieuwe mogelijkheden, zeg ik altijd. Want elk computerprogramma dat je maakt, levert Frank Dignum is universitair hoofddocent informatica. Timo Koppenberg is tweedejaars student informatica en honoursstudent in de Science Honours Academy. mogelijkheden op om iets nieuws, iets anders te doen. We denken dat honoursstudenten daardoor een meerwaarde hebben na hun studie. Of ze nu onderzoek gaan doen bij een universiteit of gaan werken bij een bedrijf. Het feit dat je geleerd hebt buiten je eigen gebied te kijken, breed te denken en met mensen van verschillende achtergronden kunt praten, is ontzettend belangrijk. Timo heeft een symposium georganiseerd samen met studenten van natuurkunde, biologie en scheikunde. Het onderwerp was smart energy solutions. Daarbij heb ik zelf een workshop georganiseerd over een bepaald soort smart grids systeem. Dat is een onderwerp dat gedeeltelijk binnen informatica valt, maar waarbij ook wiskunde en economie komt kijken. De samenwerking met de andere studenten vond ik erg leerzaam. Of gewoon een uurtje met elkaar om de tafel zitten en een goed gesprek hebben over wat ons interesseert. En hoe de discipline van de ander kan helpen met de ontwikkeling van de jouwe. Frank is overtuigd van de kwaliteiten die de honoursstudenten meekrijgen. Ze hebben een breder perspectief en kunnen hun creativiteit kwijt. Ze hebben veel meer bagage als ze daarna een masteropleiding gaan doen. Ook voor het buitenland is het een pre als je dit gedaan hebt, het maakt dat je veel makkelijker binnenkomt. En dat geldt uiteindelijk ook voor aio-posities. Je kunt laten zien dat je al ervaring hebt met onderzoek doen, je weet hoe het is, en dat scheelt gewoon. Je kunt gelijk van start. Ik hou erg van onderzoek doen 16 Vier jaar Sirius op de Universiteit Utrecht 17 Vier jaar Sirius op de Universiteit Utrecht

9 Excellente docenten voor excellente studenten De leergang Honours Teaching helpt ervaren docenten die honoursonderwijs geven om nog beter in te spelen op de behoeftes van topstudenten. In mei 2012 rondden elf docenten de eerste leergang af. Gerard van der Ree was een van hen. Hanne ten Berge is een van de programmaleiders. De leergang was precies wat ik zocht, zegt Gerard met veel enthousiasme. Ik heb me altijd ongemakkelijk gevoeld bij het standaard twee keer drie kwartier college geven. De afgelopen jaren heb ik geëxperimenteerd met onderwijsvormen en zocht ik naar mijn manier van lesgeven. En ook al kreeg ik erg goede reacties van de studenten, ik heb me er altijd onzeker over gevoeld. Ik doe maar wat, dacht ik. Het was een prettige verrassing dat mijn verhaal en ervaringen door de andere leergang-deelnemers met veel enthousiasme werden ontvangen. We hebben er vaak serieus over gesproken. Het verhaal van Gerard was voor de deelnemers erg inspirerend, herinnert Hanne zich. Wat in die groep erg leefde was hoe je met elkaar over je eigen grenzen heen kunt gaan, uit je comfortzone kunt komen. We willen dat docenten dat van hun studenten vragen, maar het geldt voor docenten net zo goed. Juist omdat je in honoursonderwijs als docent en student samen aan het werk bent met een bepaald vraagstuk waarvan de oplossing niet vastligt. Als docent kun je niet alleen een voorbeeld zijn van hoe je dat aanpakt, maar ook hoe je je eigen grenzen verlegt. Laat zien dat je nog steeds aan het leren bent en aan het zoeken naar de beste manier om studenten te begeleiden. Sinds drie jaar geef ik een interdisciplinaire honourscursus voor rechten, economie en bestuurskunde, vertelt Gerard. Het idee is om honoursstudenten bij elkaar te brengen en niet van tevoren te zeggen wat ze moeten doen. Laat ze met hun eigen motivatie en inspiratie aan de gang gaan zonder een eisenlijstje van onze kant. Hoewel ik daar met een zekere radicaliteit in ben gegaan, was het voor mij een behoorlijk angstige ervaring. Ik ben er zelf erg enthousiast over en ben me steeds opener en kwetsbaarder gaan opstellen, bijvoorbeeld door steeds meer vragen te gaan stellen waar ik het antwoord ook niet op wist. Daardoor werd het niveau in de klas steeds hoger, merkte ik. En studenten werden ook steeds opener. Ze merken dat we samen het leren vorm aan het geven zijn, en gaan zich ook steeds meer zo gedragen. En dat brengt mij weer verder in mijn eigen leerproces. Docenten met wie Gerard de cursus gaf hadden er meer moeite mee. Er was een enorme spanning tussen de onderwijscultuur in het algemeen en dit soort projecten. Dat wierp bij mij veel vragen op. Wat kunnen we met deze manier van lesgeven? Wat levert het op? Hoe ga je verder? Dat waren concrete vragen die heel erg bij mij speelden. Docenten die honoursonderwijs geven, zijn vaak al Hanne ten Berge is senior adviseur hoger onderwijs van het Centrum voor Onderwijs en Leren van de Universiteit Utrecht. Samen met Rob van der Vaart, honours dean van de Universiteit Utrecht, is zij programmaleider van de leergang Honours Teaching. Gerard van der Ree is docent aan het University College Utrecht en nam deel aan de eerste editie van de leergang Honours Teaching die onder auspiciën van het Centre of Excellence in University Teaching wordt uitgevoerd. vernieuwend, zegt Hanne. Dat merk je al aan wat Gerard vertelt. Ze hebben ook veel andere cursussen en opleidingen gedaan, zoals de leergang Onderwijskundig leiderschap en hebben regelmatig een Senior Kwalificatie Onderwijs. Terwijl voor de leergang Honours Teaching alleen Basis Kwalificatie Onderwijs vereist is. Die vragen we omdat we willen dat deelnemende docenten op een bepaald niveau met elkaar kunnen praten over het vormgeven van onderwijs. Ze wisselen kennis uit en kunnen gebruik maken van elkaars inspiratie en ideeën. Groepsvorming was dus erg belangrijk. Belangrijk voor de universiteit is ook dat ze een netwerk vormen van honoursdocenten die als groep aangesproken kunnen worden voor de ontwikkelingen op de universiteit. We hebben ze natuurlijk ook gevoed met inzichten uit onderzoek naar de honoursstudent, de honoursdidactiek en de honoursdocent. Voorafgaand aan de leergang definieert elke deelnemer zijn eigen leervragen en een idee voor een klein project waarin deelnemers wat ze oppikken in de leergang toepassen in hun eigen onderwijs. Beide bespreken we in het intakegesprek. Dat is erg belangrijk, vervolgt Hanne. We weten daardoor waar de belangrijke thema s zitten. Daarmee gaan we de tweede bijeenkomst vormgeven. We zoeken naar gastsprekers of kennis die goed aansluiten op de leervragen en de deelnemers kunnen voeden met relevante inzichten. Daarmee en met de feedback van hun mede-deelnemers gaan ze aan de slag. In de derde en laatste bijeenkomst presenteert iedereen zijn project, wat ze hebben geleerd, waar ze nu staan en wat ze verder gaan doen. Voor mij was de grootste les niet wie honoursdocent en wie honoursstudent is, zegt Gerard. Maar hoe de relatie tussen deze twee vorm krijgt. In de interactie breng je zowel studenten als docenten verder. Dat geeft het onderwijs veel meer een honourskarakter dan de docenten en studenten zelf. En dat was ook waar ik naar op zoek was. Naar de meerwaarde van honoursonderwijs die uitstijgt boven kennis en vaardigheden. Uiteindelijk heeft de leergang mijn manier van lesgeven niet heel erg veranderd, het heeft het juist versterkt en me meer vertrouwen gegeven in mijn manier van lesgeven. 18 Vier jaar Sirius op de Universiteit Utrecht 19 Vier jaar Sirius op de Universiteit Utrecht

10 University Colleges Universiteitsbreed Meer informatie Roosevelt Academy: University College Utrecht: Descartes College: descartescollege Undergraduate research (Roosevelt Academy) De Roosevelt Academy is een internationaal Liberal Arts and Sciences honourscollege van de Universiteit Utrecht. In het kader van Sirius is een gestructureerd en geïntegreerd programma ontwikkeld voor undergraduate research. Het gaat uit van de gedachte dat er geen betere manier is om excellentie te stimuleren dan door studenten samen met ervaren wetenschappers eigen, origineel onderzoek te laten uitvoeren. Het uitvoeren van authentieke taken met een hoog realiteitsgehalte vergroot de inzet, nieuwsgierigheid en motivatie van studenten. Wat zijn de kenmerken van de Roosevelt Academy? Vraaggestuurd, sterke onderzoekscomponent, undergraduate research, interdisciplinair, academic community, eigen ambities en interesses van studenten als uitgangspunt. Wat is de opzet en inhoud van de Roosevelt Academy? Het programma omvat speciale research seminars, waarin goede derdejaars studenten in onderzoeksgroepen samen met ervaren docenten een onderzoeksproject uitvoeren. Het onderzoek wordt deels uitgevoerd in het buitenland, in de vorm van veldonderzoek (field trips) voor de antropologie- en archeologiestudenten. Daarnaast zijn er summer internships, waarbij een zeer selecte groep studenten in de zomer een eigen, origineel onderzoek uitvoeren. Al deze onderzoeken kunnen leiden tot publicaties, en de resultaten worden gepresenteerd op undergraduate conferences. De Roosevelt Academy in cijfers Aantal deelnemende studenten (sinds 2009) 65 Percentage van totaal aantal studenten 12% Individuele programma s (University College Utrecht) Het University College Utrecht (UCU) is een internationaal Liberal Arts and Science honourscollege van de Universiteit Utrecht. Het UCU heeft als doel de begaafdheid, motivatie en creativiteit van excellente studenten extra te stimuleren. Binnen het honoursprogramma is er een traject voor individuele programma s voor studenten die een nog grotere uitdaging willen. Wat zijn de kenmerken van het UCU? Individueel werken binnen groep van gelijkgestemde en gemotiveerde studenten, balans tussen zelfstandigheid en supervisie, individuele verantwoordelijkheid voor het leerproces, kennis en ervaring van het UCU inzetten in het reguliere onderwijs, opzetten van een netwerk. Wat is de opzet en inhoud van het UCU? De seminars zijn vraaggestuurd: studenten definiëren hun eigen cursus en geven deze zelf vorm met een minimale vorm van supervisie. Studenten presenteren hun werk aan elkaar en schrijven een diepgravende paper over een gekozen wetenschappelijk onderwerp. Daarnaast worden studenten ondersteund om een onderzoeks-internship te vinden bij topinstituten als TNO en ISS. Welke extra activiteiten zijn er? Gastlezingen, symposia, gespreksavonden, filmavonden. Het University College Utrecht in cijfers Aantal deelnemende studenten (sinds 2009) 117 Percentage van totaal aantal studenten 17% Coördinatoren Henk Meijer Roosevelt Academy Rosemary Orr University College Utrecht Paul Ziche Descartes College Het Descartes College Het Descartes College is het universitaire honoursprogramma voor bachelorstudenten. Het is een ontmoetingsplaats voor de beste wetenschappers en de beste studenten. Door hen samen te brengen maakt het Descartes College een vrije gedachtewisseling mogelijk over verschillen en overeenkomsten tussen de diverse wetenschapsgebieden en de relatie tussen de wetenschappen en de maatschappij. Wat zijn de kenmerken van het Descartes College? Colleges over wetenschap, kritische reflectie over elk academisch onderwerp, nadruk op open discussies, essays en papers om colleges te verwerken, sterk gemeenschapsgevoel. Wat is de opzet en inhoud van het Descartes College? Het Descartes College duurt twee jaar en bestaat uit vier cursussen. Elke cursus bestaat uit dertien colleges met minstens tien colleges van een gasthoogleraar. De vier cursussen zijn: 1. Wetenschap - wat is dat? Een overzicht van diverse wetenschappen; 2. Wetenschap in maatschappelijke context, een overzicht van de relatie tussen wetenschap en maatschappij; 3. De twintigste eeuw, een ideeëngeschiedenis en wetenschapsgeschiedenis van de twintigste eeuw; en 4. De eenentwintigste eeuw, collegereeks die wordt samengesteld op basis van suggesties van studenten. Welke extra activiteiten zijn er? Studiereis, excursies, borrels, diner, uitreiking getuigschriften. Het Descartes College in cijfers Aantal deelnemende studenten (sinds 2009) 148 Percentage van totaal aantal studenten n.v.t. Gemiddeld GPA 3,6 Kate Backhouse - (University College Utrecht) UCU has not only given me the ambition to succeed within my own field of study, but the desire to understand and entertain concepts and ideas from other domains. 20 Vier jaar Sirius op de Universiteit Utrecht 21 Vier jaar Sirius op de Universiteit Utrecht

11 Maaike Tol - (Humanities College) Bij Humanities ga je verder waar je eigen studie ophoudt. Isabelle Kappen - (Geneeskunde) Je haalt enorme motivatie uit het samenwerken met andere ambitieuze medestudenten. Merle Krebber - (Science Honours Academy) De interdisciplinaire excursie naar Heidelberg heeft mijn ogen geopend voor de mogelijkheden buiten mijn eigen vakgebied. Cristian Oranje - (Descartes College) Diepgang en interactie doet de student naar ware kennis streven. 22 Vier jaar Sirius op de Universiteit Utrecht 23 Vier jaar Sirius op de Universiteit Utrecht

12 Recht, Economie, Bestuur en Organisatie Geowetenschappen Het Utrecht Law College (ULC) Topklassen REBO Honours College Geowetenschappen Meer informatie Utrecht Law College: of Het ULC is het honoursprogramma binnen de reguliere bacheloropleiding rechtsgeleerdheid. Het ULC is bedoeld voor gemotiveerde en enthousiaste studenten die extra uitdaging zoeken en die hun bacheloropleiding willen verrijken. Momenteel zijn er twee colleges. Het programma van de Faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie richt zich op de beste studenten uit de selectieve honoursprogramma s van de bacheloropleidingen van de faculteit. Zij werken in dit project in topklassen aan actuele maatschappelijke thema s met meerdere dimensies. Coördinatoren Marian van Gestel Recht, Economie, Bestuur en Organisatie Het Honours College Geowetenschappen beoogt om aan talentvolle en ambitieuze studenten van alle bacheloropleidingen binnen de Faculteit Geowetenschappen een forum te bieden voor groepsvorming en persoonlijke en academische ontwikkeling. Honours College Geowetenschappen: geowetenschappen Wat zijn de kenmerken van het Law College? Academische verdieping, praktijkgerichtheid, ownership bij studenten, kleinschaligheid (maximale instroom 75 studenten), betrokkenheid, vrijheid binnen kaders, ruimte voor persoonlijke keuzes. Wat is de opzet en inhoud van het Law College? Honoursstudenten volgen de vakken en het programma van de reguliere bacheloropleiding met daarnaast vaste werkgroepen met gemotiveerde studenten (gedurende 2 jaar) en een vast docententeam dat uitdagend onderwijs geeft. Er is een plusprogramma zonder studiepunten met een extra activiteit bij elk vak en extra activiteiten buiten het curriculum om, vooral georganiseerd door studievereniging Sirius. Welke extra activiteiten zijn er? Modules, gastlezingen, onderzoeksprojecten, jurisprudentiebesprekingen, leesclubs, oefenrechtbanken, ministages, studiereizen, sociale activiteiten. Wat is de opzet en inhoud van de Topklassen? In het programma worden studenten van University College, Economie, Rechtsgeleerdheid en B&O bij elkaar gebracht om gemeenschappelijk en op interdisciplinaire wijze zelfgekozen thema s te bestuderen. Verschillende mogelijke thema s worden ingeleid door inspirerende gastcolleges van wetenschappers en bestuurders. De studenten doen een eigen interdisciplinair groepsonderzoek naar een vrij te kiezen onderwerp. Het programma wordt afgesloten met een seminar waarin de groepen hun bevindingen presenteren, discussiëren over de meerwaarde van interdisciplinair onderzoek en de verbinding zoeken in hun werk. Dit programma wordt aangeboden in het Engels. Margien Bootsma Geowetenschappen Wat zijn de kenmerken van het Honours College? Undergraduate reseach, interdisciplinaire benadering, ownership bij studenten, kleinschaligheid (maximaal 75 studenten instroom) en betrokkenheid, vrijheid binnen kaders, ruimte voor persoonlijke keuzes. Wat is de opzet en inhoud van het Honours College? Het programma is in totaal 60 EC, waarvan 30 extra en 30 vervangende EC (vervangend voor majorvakken of profilering). Het bestaat uit een honours-seminar (wekelijkse bijeenkomsten van alle honoursstudenten met als doel reflectie te geven op studeren, ontwikkeling van talent, een academic community en een (inter)disciplinaire wetenschapsattitude), Geohuis-bijeenkomsten met lezingen en discussie over actuele (geo)wetenschappelijk vraagstukken, een multidisciplinair project, undergraduate honours researchproject (individueel), honoursleeronderzoek (kleine groepen), Creative Challenge (zelf te organiseren door studenten, individueel of duo s) en de honoursbachelorthesis (individueel). Aalt Colenbrander - (Utrecht Law College) Het ULC maakte mij van luie scholier tot een pro-actieve student. Dat is voor mij nog steeds van grote waarde. Het Utrecht Law College in cijfers De Topklassen REBO in cijfers Het Honours College in cijfers Aantal deelnemende studenten (sinds 2009) 233 Percentage van totaal aantal studenten 10% Gemiddeld GPA (regulier gemiddeld GPA) 3,5 (3,0) Aantal deelnemende studenten (sinds 2009) 72 Percentage van totaal aantal studenten n.v.t. Aantal deelnemende studenten (sinds 2009) 144 Percentage van totaal aantal studenten 10% Gemiddeld GPA (regulier gemiddeld GPA) 3,6 (2,9) 24 Vier jaar Sirius op de Universiteit Utrecht 25 Vier jaar Sirius op de Universiteit Utrecht

Veel gestelde vragen over de U-Talent Academy

Veel gestelde vragen over de U-Talent Academy Veel gestelde vragen over de U-Talent Academy Deze lijst met veel gestelde vragen gaat in op de meest gestelde vragen over de U-Talent Academy. Deze lijst is bedoeld voor vwo-leerlingen die interesse hebben

Nadere informatie

Handleiding Honours Programma Wiskunde

Handleiding Honours Programma Wiskunde Handleiding Honours Programma Wiskunde Deze handleiding beschrijft inhoud en organisatie van het honours programma (HP) van de bacheloropleiding Wiskunde en Wiskunde en Toepassingen aan de Universiteit

Nadere informatie

BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG

BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG STUDENTEN DOEN UITSPRAKEN OVER DE ACADEMISCHE WERELD, HET VAKGEBIED EN HET BEROEPENVELD.. onderzoek niet zo saai als ik dacht werken in

Nadere informatie

Handleiding Honours Programma Wiskunde

Handleiding Honours Programma Wiskunde Handleiding Honours Programma Wiskunde Deze handleiding beschrijft inhoud en organisatie van het honours programma (HP) van de bacheloropleiding Wiskunde en Wiskunde en Toepassingen aan de Universiteit

Nadere informatie

Handleiding Honours Programma Wiskunde

Handleiding Honours Programma Wiskunde VERSIE - 13 maart 2017 Handleiding Honours Programma Wiskunde Deze handleiding beschrijft inhoud en organisatie van het honours programma (HP) van de bacheloropleiding Wiskunde en Wiskunde en Toepassingen

Nadere informatie

Veel gestelde vragen over de U-Talent Academie

Veel gestelde vragen over de U-Talent Academie Veel gestelde vragen over de U-Talent Academie Veel leerlingen die overwegen om deel te nemen aan de U-Talent Academie hebben vragen over het programma, de selectie, de zwaarte van het programma. In dit

Nadere informatie

IPS EXCELLENTIEPROGRAMMA S STUDIEJAAR 2014-2015. Domein Health Instituut Paramedische Studies

IPS EXCELLENTIEPROGRAMMA S STUDIEJAAR 2014-2015. Domein Health Instituut Paramedische Studies IPS EXCELLENTIE STUDIEJAAR 2014-2015 Domein Health Instituut Paramedische Studies 2 Instituut Paramedische Studies Domein Health Excellentieprogramma s Paramedische Studies Uitdagende talentprogramma s

Nadere informatie

U-Talent Academie. Uitdagend bètaonderwijs op school en de universiteit

U-Talent Academie. Uitdagend bètaonderwijs op school en de universiteit U-Talent Academie Uitdagend bètaonderwijs op school en de universiteit U-Talent Academie Uitdagend bètaonderwijs op school en de universiteit Uitdaging in bèta en techniek voor vwo ers Zoek je meer uitdaging

Nadere informatie

Deze brochure schetst de onderwijsvisie van onze universiteit op hoofdlijnen. De doelen die horen bij die visie kunnen we alleen samen bereiken.

Deze brochure schetst de onderwijsvisie van onze universiteit op hoofdlijnen. De doelen die horen bij die visie kunnen we alleen samen bereiken. ONDERWIJSVISIE OP HO OFDLIJNEN Geachte collega s, 1 Deze brochure schetst de onderwijsvisie van onze universiteit op hoofdlijnen. De doelen die horen bij die visie kunnen we alleen samen bereiken. We

Nadere informatie

Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A

Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A INLEIDING Ik heb vandaag een cadeautje meegenomen. Niet voor jullie, maar voor mijzelf. Het cadeautje staat voor de verrassingen

Nadere informatie

Voorlichtingsdag Bedrijfskunde. Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde

Voorlichtingsdag Bedrijfskunde. Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde Voorlichtingsdag Bedrijfskunde Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde PROGRAMMA Bedrijfskunde@VU: hoe, wat en waarom? Prof. dr. W.E.H. Dullaert, Opleidingsdirecteur bachelor bedrijfskunde

Nadere informatie

Overwegende dat KOMEN HET VOLGENDE OVEREEN: Artikel 1. Begripsbepalingen

Overwegende dat KOMEN HET VOLGENDE OVEREEN: Artikel 1. Begripsbepalingen Archeologie, het Bestuur van de Faculteit Campus Den Haag, het Bestuur van de Faculteit der Geesteswetenschappen, het Bestuur van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid, het Bestuur van de Faculteit der Sociale

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,

Nadere informatie

Opleidingsspecifieke deel OER, Opleiding / programma: BA Liberal Arts and Sciences

Opleidingsspecifieke deel OER, Opleiding / programma: BA Liberal Arts and Sciences Opleidingsspecifieke deel OER, 2017-2018 Opleiding / programma: Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum Het toelatingsonderzoek, bedoeld in art. 7.29 van de wet, heeft betrekking op de volgende vakken op het

Nadere informatie

Aanvraag beoordeling macrodoelmatigheid International Bachelor of Bioscience. Leiden, 17 januari 2017

Aanvraag beoordeling macrodoelmatigheid International Bachelor of Bioscience. Leiden, 17 januari 2017 Aanvraag beoordeling macrodoelmatigheid International Bachelor of Bioscience Leiden, 17 januari 2017 Samenvatting aanvraag Algemeen Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): Naam instelling Contactpersoon/contactpersonen

Nadere informatie

Nota Universiteitsraad

Nota Universiteitsraad Nota Universiteitsraad UR nummer Corsanummer 14.128 14.30421 Aan Van Opsteller Onderwerp Status : Universiteitsraad : College van Bestuur : Mirjam Bok : Stand van zaken honoursonderwijs, deelproject bama3.0

Nadere informatie

Blok 1 - Introductie

Blok 1 - Introductie Reflectie jaar 1 Algemeen Aan het begin van het eerste jaar kwamen een hoop nieuwe dingen op mij af. Na een jaar reizen had ik veel zin om aan de studie Voeding en Diëtetiek te beginnen en was erg benieuwd

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,

Nadere informatie

VU PRE UNIVERSITY COLLEGE VOOR DE SCHOLIER DIE VERDER KIJKT

VU PRE UNIVERSITY COLLEGE VOOR DE SCHOLIER DIE VERDER KIJKT VU PRE UNIVERSITY COLLEGE VOOR DE SCHOLIER DIE VERDER KIJKT NAAR VU PRE UNIVERSITY COLLEGE VERDIEPT, VERRIJKT EN VERBINDT De VU wil graag met u werken aan de versterking van de kwaliteit van het voortgezet

Nadere informatie

Opleiding / programma: BA Liberal Arts and Sciences. Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum

Opleiding / programma: BA Liberal Arts and Sciences. Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum Opleidingsspecifieke deel OER, 2018-2019 Opleiding / programma: Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum Het toelatingsonderzoek, bedoeld in art. 7.29 van de wet, heeft betrekking op de volgende vakken op het

Nadere informatie

Dubbeltalent gezocht. VUmc Zigma Zij-Instroomprogramma Geneeskunde Master Amsterdam

Dubbeltalent gezocht. VUmc Zigma Zij-Instroomprogramma Geneeskunde Master Amsterdam Dubbeltalent gezocht VUmc Zigma 2019-2020 Zij-Instroomprogramma Geneeskunde Master Amsterdam De opleiding Ben je een talentvolle student met interesse in en ervaring met wetenschap pelijk onderzoek? Misschien

Nadere informatie

Leiden Leadership Programme Honours programma voor ambitieuze masterstudenten

Leiden Leadership Programme Honours programma voor ambitieuze masterstudenten Leiden Leadership Programme Honours programma voor ambitieuze masterstudenten Bij ons leer je de wereld kennen Leiden Leadership Programme Voor wie? In het Leiden Leadership Programme ontwikkel je als

Nadere informatie

Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig

Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Grijp je Ambities Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Je dromen verwezenlijken in 7 stappen. Grijp je ambities Brengt je dichterbij je ideaal Geeft je inzicht in jouw persoonlijke

Nadere informatie

Het traject Bèta and Life Science

Het traject Bèta and Life Science Informatiebijeenkomst Honours College Het traject Bèta and Life Science Eline Bergijk (W&N) Peter van den Broek (LUMC) Honours College Universiteit Leiden nieuw vanaf 2009/10 +30 EC (!) extracurriculair

Nadere informatie

Interview Han van der Maas

Interview Han van der Maas Interview Han van der Maas Voor mij is programmeren een essentiële tool, zoals hamer en spijkers voor een timmerman 272 Interview Hoe ben je zelf geïnteresseerd geraakt in programmeren? Pas op de universiteit,

Nadere informatie

Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING

Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING In gesprek met elkaar. Uitwerking van de stellingen. De onderstaande stellingen hebben we deze avond besproken onder elke stelling staan een aantal opmerkingen die

Nadere informatie

VUmc Zigma Zij-Instroomprogramma Geneeskunde Master Amsterdam. Dubbeltalent gezocht

VUmc Zigma Zij-Instroomprogramma Geneeskunde Master Amsterdam. Dubbeltalent gezocht VUmc Zigma 2017-2018 Zij-Instroomprogramma Geneeskunde Master Amsterdam Dubbeltalent gezocht Ben je een talentvolle student met interesse in en ervaring met wetenschappelijk onderzoek? Misschien kun jij

Nadere informatie

Docent van het Jaar verkiezing 2018

Docent van het Jaar verkiezing 2018 1 Voorwoord Al vele jaren organiseren de ASVA studentenunie en de CSR de Docent van het Jaar verkiezing. Tijdens deze verkiezing wordt er extra aandacht gevestigd op goed docentschap en het daarmee samenhangende

Nadere informatie

Ambitie brengt je naar een hoger niveau

Ambitie brengt je naar een hoger niveau Ambitie: Excellent Lokaal Overheidsmanagement Ambitie brengt je naar een hoger niveau Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Duizenden aanbieders van opleidingen zijn er in overheidsland. En

Nadere informatie

Opleidingsspecifiek deel bij de OER Bacheloropleiding Natuurwetenschap en Innovatiemanagement Undergraduate School Geosciences

Opleidingsspecifiek deel bij de OER Bacheloropleiding Natuurwetenschap en Innovatiemanagement Undergraduate School Geosciences Opleidingsspecifiek deel bij de OER 2016-2017 Bacheloropleiding Natuurwetenschap en Innovatiemanagement Undergraduate School Geosciences art. 2.1 Toelating 1. Naast de in de wet genoemde diploma s die

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie

Handleiding Honours Programma Informatica 2014-2015

Handleiding Honours Programma Informatica 2014-2015 VERSIE - 26 mei 2014 Handleiding Honours Programma Informatica 2014-2015 Deze handleiding beschrijft inhoud en organisatie van het honours programma (HP) van de bacheloropleiding Informatica aan de Universiteit

Nadere informatie

Studieloopbaan en Loopbaanorientatie. Nieke Campagne Studenten Loopbaan Service Universiteit Leiden

Studieloopbaan en Loopbaanorientatie. Nieke Campagne Studenten Loopbaan Service Universiteit Leiden Studieloopbaan en Loopbaanorientatie Nieke Campagne Studenten Loopbaan Service Universiteit Leiden Programma - Wat kan er in de opleiding - Hoe kies je? - Loopbaan oriëntatie en Studieloopbaankeuzes, binnen

Nadere informatie

Invoering van Sirius, gewoon DOEN! Drie manieren om de stap van idee naar praktische realisatie te maken!

Invoering van Sirius, gewoon DOEN! Drie manieren om de stap van idee naar praktische realisatie te maken! Invoering van Sirius, gewoon DOEN! Drie manieren om de stap van idee naar praktische realisatie te maken! Brigitte van Barneveld Portefeuillehouder Sirius Instituut Bewegingsstudies Faculteit Gezondheidszorg

Nadere informatie

Onderzoek naar Honors programma s op Saxion

Onderzoek naar Honors programma s op Saxion Onderzoek naar Honors programma s op Saxion Studiekeuzeconferentie Toegankelijk, Talent en Living Technology Simone van der Donk MSc Onderzoeksgroep Dr. Mark Gellevij Coördinatie en eindredactie Simone

Nadere informatie

Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig

Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Grijp je Ambities Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Je dromen verwezenlijken in 7 stappen. Grijp je ambities Brengt je dichterbij je ideaal Laat je talenten leven Helpt je het

Nadere informatie

Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek

Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Zwaantina van der Veen / Dymphna Meijneken / Marieke Boekenoogen Stad met een hart Inhoud Hoofdstuk 1 Inleiding 3 Hoofdstuk 2

Nadere informatie

Handleiding Honours Programma Natuurkunde

Handleiding Honours Programma Natuurkunde VERSIE 15 JANUARI 018 Handleiding Honours Programma Natuurkunde 017-018 Het honoursprogramma Natuurkunde 1 is bedoeld voor studenten die meer willen en kunnen dan het reguliere programma biedt. Het honoursprogramma

Nadere informatie

BESTUURS- EN ORGANISATIEWETENSCHAP FACULTEIT DER SOCIALE WETENSCHAPPEN

BESTUURS- EN ORGANISATIEWETENSCHAP FACULTEIT DER SOCIALE WETENSCHAPPEN BESTUURS- EN ORGANISATIEWETENSCHAP FACULTEIT DER SOCIALE WETENSCHAPPEN VOORLICHTING BESTUURS- EN ORGANISATIEWETENSCHAP > Wat is Bestuurs- en organisatiewetenschap (B&O)? > Zo zit je opleiding in elkaar

Nadere informatie

studenten die gekozen hebben voor een studie aan deze Universiteit.

studenten die gekozen hebben voor een studie aan deze Universiteit. Dames en heren, Graag heet ik u van harte welkom bij de opening van het Academisch Jaar 2013/2014. Met uw aanwezigheid vandaag geeft u nog eens blijk van uw bijzondere verbondenheid aan deze Universiteit,

Nadere informatie

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige

Nadere informatie

Handleiding Honours Programma Wiskunde

Handleiding Honours Programma Wiskunde VERSIE - 26 januari 2015 Handleiding Honours Programma Wiskunde Deze handleiding beschrijft inhoud en organisatie van het honours programma (HP) van de bacheloropleiding Wiskunde en Wiskunde en Toepassingen

Nadere informatie

Graag tot ziens! Het Remind Team

Graag tot ziens! Het Remind Team In dit document kun je lezen wat Remind doet, waar Remind voor staat, wat er van je verwacht wordt als trainer, welke studenten bij Remind passen, en wat je aankomende vijf maanden kunt verwachten als

Nadere informatie

VUmc Zigma Zij-Instroomprogramma Geneeskunde Master Amsterdam. Dubbeltalent gezocht

VUmc Zigma Zij-Instroomprogramma Geneeskunde Master Amsterdam. Dubbeltalent gezocht VUmc Zigma 2018-2019 Zij-Instroomprogramma Geneeskunde Master Amsterdam Dubbeltalent gezocht Ben je een talentvolle student met interesse in en ervaring met wetenschappelijk onderzoek? Misschien kun jij

Nadere informatie

Economie en Bedrijfseconomie. Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde

Economie en Bedrijfseconomie. Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde Economie en Bedrijfseconomie Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde ( FEWEB) Opbouw van studie door prof. dr. Henri de Groot (programmadirecteur)

Nadere informatie

1. Jurriaan Vogel. 2. Mark van Wijgerden. Waarde medestudenten,

1. Jurriaan Vogel. 2. Mark van Wijgerden. Waarde medestudenten, 1. Jurriaan Vogel Als derdejaarsstudent Bedrijfseconomie mag ik dit jaar al namens Student Party ECCO in de faculteitsraad van Tilburg School of Economics and Management plaatsnemen. Hier hebben we al

Nadere informatie

Interventieonderzoek als onderdeel van docentenprofessionalering Een good practice

Interventieonderzoek als onderdeel van docentenprofessionalering Een good practice Interventieonderzoek als onderdeel van docentenprofessionalering Een good practice Interventieonderzoek als onderdeel van docentenprofessionalisering: het stimuleren van een onderzoekende houding bij honoursdocenten

Nadere informatie

Jouw praktische weg naar het hbo. Onderdeel van AOC Oost

Jouw praktische weg naar het hbo. Onderdeel van AOC Oost Jouw praktische weg naar het hbo Onderdeel van AOC Oost 2014 2015 2Informatie Het Groene Lyceum 2014-2015 Lekker praktisch bezig zijn maar wel op een hoog niveau. Is dat ook voor jou de leukste route naar

Nadere informatie

U levert maatwerk, wij ook. Zakelijke taaltrainingen op maat.

U levert maatwerk, wij ook. Zakelijke taaltrainingen op maat. Klantbeoordelingen 2015 - zakelijke taaltrainingen januari t/m december 2015, n = 1.247 Klantenwaardering Vraagstelling Uitstekend Goed Voldoende Onvoldoende Slecht Wat vindt u van het gebruikte lesmateriaal?

Nadere informatie

Understanding Society

Understanding Society Understanding Society Understanding Society Onze onderwijsprogramma s voor excellente en ambitieuze studenten Joop Vianen Conferentie Studiesucces in het hoger onderwijs 3 maart 2010 Onze onderwijsprogramma

Nadere informatie

HOE KIES IK EEN MASTER?

HOE KIES IK EEN MASTER? HOE KIES IK EEN MASTER? MASTERKEUZE-STAPPENPLAN W W W.UVA.NL / MASTERKEUZE INHOUD Het masterplan - een master kiezen doe je zo 3 Je huidige opleiding 4 Aansluiting tussen studie en werk 6 Masterkeuze

Nadere informatie

Ontwikkel je specialiteit! TOPklas leerjaar 1 Cultuur, Sport, ICT en Science

Ontwikkel je specialiteit! TOPklas leerjaar 1 Cultuur, Sport, ICT en Science Ontwikkel je specialiteit! TOPklas leerjaar 1 Cultuur, Sport, ICT en Science Op het Picasso Lyceum sta jij centraal. En de leraren doen er alles aan om jouw talenten verder te ontwikkelen. Daar staat natuurlijk

Nadere informatie

Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015

Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015 Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015 In het leven van alle dag speelt Wetenschap en Techniek (W&T) een grote rol. We staan er vaak maar weinig bij stil, maar zonder de vele uitvindingen in de wereld van

Nadere informatie

Ruimte voor verschil: een model voor differentiatie in het vwo

Ruimte voor verschil: een model voor differentiatie in het vwo Ruimte voor verschil: een model voor differentiatie in het vwo Door drs. Sanne Tromp Een project van: 124 Het aantal scholieren dat na het vwo kiest voor een universitaire bèta- of techniekopleiding is

Nadere informatie

Handleiding Honours Programma Natuurkunde 2014-2015

Handleiding Honours Programma Natuurkunde 2014-2015 VERSIE 16 JUNI 01 Handleiding Honours Programma Natuurkunde 01-015 Het honoursprogramma Natuurkunde 1 is bedoeld voor studenten die meer willen en kunnen dan het reguliere programma biedt. Het honoursprogramma

Nadere informatie

Voorlichting over de U-Talent Academy. 8 april 2019

Voorlichting over de U-Talent Academy. 8 april 2019 Voorlichting over de U-Talent Academy 8 april 2019 Even voorstellen Berenice Michels Directeur U-Talent Saskia Klaasing/Liesbeth Walther Medewerker studentzaken Docenten/ontwikkelaars: Andrea van Bruggen

Nadere informatie

Studiebegeleiding: de studieadviseur en de student

Studiebegeleiding: de studieadviseur en de student 30-5-2016 1 Studiebegeleiding: de studieadviseur en de student Geartsje Zondervan Anneke Schrik Bart Borghols Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen 30-5-2016 2 30-5-2016 3 Even voorstellen Geartsje

Nadere informatie

Trainersopleiding 2014

Trainersopleiding 2014 Trainersopleiding 2014 Remind Keizersgracht 253, Amsterdam www.remindlearning.nl trainersopleiding@remindlearning.nl Uitleg van de trainersopleiding In dit document kun je lezen wat Remind doet, waar Remind

Nadere informatie

VOOR DIE ENE LEERLING Manifest

VOOR DIE ENE LEERLING Manifest VOOR DIE ENE LEERLING Manifest Dit manifest vertelt waar wij voor staan. Het geeft richting aan alles wat we doen. Het is onze toetssteen. Ons verhaal waarover we met elkaar en anderen in gesprek gaan.

Nadere informatie

Jonge ambtenaar van het jaar

Jonge ambtenaar van het jaar Verkiezing opent vele deuren voor Katherine Diaz Winnares Katherine Diaz vertelt over haar motiva Winnares Katherine Diaz vertelt over haar motivatie voor het werk, bewustwording tijdens en kansen na het

Nadere informatie

KIJKWIJZER COMMUNICEREN MET KINDEREN VOOR WETENSCHAPPERS

KIJKWIJZER COMMUNICEREN MET KINDEREN VOOR WETENSCHAPPERS KIJKWIJZER COMMUNICEREN MET KINDEREN VOOR WETENSCHAPPERS INLEIDING De kijkwijzer biedt de mogelijkheid om op gestructureerde wijze te reflecteren op een activiteit met kinderen. Hiermee kun je inzicht

Nadere informatie

STUDIEKEUZEGESPREKKEN BIJ LIBERAL ARTS AND SCIENCES

STUDIEKEUZEGESPREKKEN BIJ LIBERAL ARTS AND SCIENCES STUDIEKEUZEGESPREKKEN BIJ LIBERAL ARTS AND SCIENCES Over het voorkomen van studieuitval bij een universiteitsbrede, interdisciplinaire bacheloropleiding SURF ACADEMY: MASTERCLASS STUDIEKEUZEGESPREKKEN

Nadere informatie

Reflectiegesprekken met kinderen

Reflectiegesprekken met kinderen Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen

Nadere informatie

Science. De nieuwe bètabrede bacheloropleiding van de Radboud Universiteit Nijmegen

Science. De nieuwe bètabrede bacheloropleiding van de Radboud Universiteit Nijmegen Science De nieuwe bètabrede bacheloropleiding van de Radboud Universiteit Nijmegen Waarom een brede natuurwetenschappelijke opleiding? Je krijgt een brede natuurwetenschappelijke basis met vakken uit de

Nadere informatie

AANDACHT VOOR JOUW TALENT! INFO VOOR HET VWO EN HOOGBEGAAFDE LEERLINGEN

AANDACHT VOOR JOUW TALENT! INFO VOOR HET VWO EN HOOGBEGAAFDE LEERLINGEN AANDACHT VOOR JOUW TALENT! INFO VOOR HET VWO EN HOOGBEGAAFDE LEERLINGEN ATHENEUM EN GYMNASIUM OP HET RIJSWIJKS LYCEUM MET AANDACHT VOOR HOOGBEGAAFDE LEERLINGEN Onze school is een afspiegeling van de bevolking

Nadere informatie

forum beroepsonderwijs. DEC 6 dilemma s pittige discussies constructieve uitkomsten én hilarische momenten 1 oktober 2015 @THNK

forum beroepsonderwijs. DEC 6 dilemma s pittige discussies constructieve uitkomsten én hilarische momenten 1 oktober 2015 @THNK forum beroepsonderwijs 1 oktober 2015 @THNK Vindt u ook wat van het beroepsonderwijs? Praat mee! De volgende bijeenkomst vindt plaats op: n e x t DEC 3 Terugblik op het eerste Forum op 1 oktober met als

Nadere informatie

11/8/2016. Academisch Schrijven in het curriculum. Opzet van deze bijeenkomst. Academisch schrijven. Toepassing in curriculum.

11/8/2016. Academisch Schrijven in het curriculum. Opzet van deze bijeenkomst. Academisch schrijven. Toepassing in curriculum. Academisch Schrijven in het curriculum Dr N. Saab, ICLON, Dr Ph. Dol, Academisch Talencentrum, Dr. J.A. Mol, Faculteit der Archeologie Opzet van deze bijeenkomst Interactief: 1. Wij geven enkele voorbeelden

Nadere informatie

Overzicht curriculum VU

Overzicht curriculum VU Overzicht curriculum VU Opbouw van de opleiding Ter realisatie van de gedefinieerde eindkwalificaties biedt de VU een daarbij passend samenhangend onderwijsprogramma aan. Het onderwijsprogramma bestaat

Nadere informatie

Wendbaar en waarde(n)vol onderwijs!

Wendbaar en waarde(n)vol onderwijs! Wendbaar en waarde(n)vol onderwijs! In ons onderwijs staat de mens centraal, of het nu gaat om studenten of medewerkers, om ouders of werknemers uit het bedrijfsleven, jongeren of volwassenen. Wij zijn

Nadere informatie

INSTITUUT VOOR INTERDISCIPLINAIRE STUDIES bacheloropleiding Bèta-gamma

INSTITUUT VOOR INTERDISCIPLINAIRE STUDIES bacheloropleiding Bèta-gamma INSTITUUT VOOR INTERDISCIPLINAIRE STUDIES bacheloropleiding Bèta-gamma Intakeformulier 1. Persoonsgegevens Naam Adres Postcode & plaats Telefoon E-mail adres Geboortedatum Svp invullen, uitprinten en terugsturen

Nadere informatie

FOLLOW YOUR SUN LESSENREEKS GROEP 7 & 8 SCHOOLJAAR 2018 / Missie: ieder kind straalt!

FOLLOW YOUR SUN LESSENREEKS GROEP 7 & 8 SCHOOLJAAR 2018 / Missie: ieder kind straalt! LESSENREEKS GROEP 7 & 8 SCHOOLJAAR 2018 / 2019 Follow your Sun biedt 10 wekelijkse lessen van 1.5 uur waarin kinderen hun talenten en die van hun klasgenoten ontdekken en leren te gebruiken. Tijdens de

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik

Nadere informatie

19. Reflectie op de zeven leerfuncties

19. Reflectie op de zeven leerfuncties 19. Reflectie op de zeven leerfuncties Wat is het? Wil een organisatie kennisproductief zijn, dan heeft zij een leerplan nodig: een corporate curriculum dat de organisatie helpt kennis te genereren, te

Nadere informatie

Onze visie WAT WIJ UITDRAGEN: ONZE VISIE

Onze visie WAT WIJ UITDRAGEN: ONZE VISIE Over ons - 2016 Onze visie WAT WIJ UITDRAGEN: VRIJHEID VAN GEEST, DENKEN EN MENINGSUITING ONGEBONDEN ONTWIKKELING VAN DE WETENSCHAP VERANTWOORDELIJKHEID JEGENS DE SAMENLEVING INTEGRITEIT IN WERK EN GEDRAG

Nadere informatie

Opleidingsspecifiek deel Natuurwetenschap en Innovatiemanagement bij de OER Bacheloropleidingen Undergraduate School Geosciences

Opleidingsspecifiek deel Natuurwetenschap en Innovatiemanagement bij de OER Bacheloropleidingen Undergraduate School Geosciences Opleidingsspecifiek deel Natuurwetenschap en Innovatiemanagement bij de OER 2017-2018 Bacheloropleidingen Undergraduate School Geosciences art. 2.1 Toelating 1. Naast de in de wet genoemde diploma s die

Nadere informatie

Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling.

Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Leerzaam, leuk, nieuwe contacten opgedaan, nieuwe ideeën. Het open Space concept is geweldig. Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Ontspannen maar

Nadere informatie

COMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen

COMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen COMMUNICATIE training effectief communiceren met iedereen Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij

Nadere informatie

Zij-instroomprogramma geneeskunde. Dubbeltalent gezocht

Zij-instroomprogramma geneeskunde. Dubbeltalent gezocht Zij-instroomprogramma geneeskunde Dubbeltalent gezocht Ben je een talentvolle student met interesse in en ervaring met wetenschappelijk onderzoek? Misschien kun jij dan wel deelnemen aan het vierjarige

Nadere informatie

APQ-vragenlijst 30 januari Daan Demo

APQ-vragenlijst 30 januari Daan Demo APQ-vragenlijst 30 januari 2019 Daan Demo Inleiding In dit rapport bespreken we jouw inzetbaarheid en wat je kunt doen om jouw positie op de arbeidsmarkt te verbeteren. Om dit te bepalen hebben we de volgende

Nadere informatie

Hoe kunt u passende sturing en ruimte geven aan uw team?

Hoe kunt u passende sturing en ruimte geven aan uw team? Hoe kunt u passende sturing en ruimte geven aan uw team? Leidinggevenden in het mbo hebben tijdens de werkplaats van SOM op 20 september gespard en ervaringen uitgewisseld over dagelijkse dilemma s rondom

Nadere informatie

Growth & Reflection. Opleverdatum: 18 juni 2014

Growth & Reflection. Opleverdatum: 18 juni 2014 Growth & Reflection Growth & Reflection Opleverdatum: 18 juni 2014 Multimediaal Reclamebureau 2013/2014 Inleiding Er zit alweer een half jaar bij MMR op en ik heb weer veel nieuwe dingen geleerd en nieuwe

Nadere informatie

Irma Steenbeek VERSTAG

Irma Steenbeek VERSTAG Irma Steenbeek VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen van

Nadere informatie

Juridische medewerker

Juridische medewerker 28-11-2013 Sectorwerkstuk Juridische medewerker Temel, Elif HET ASSINK LYCEUM Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Hoeveel procent van de opleiding bestaat uit stage?... 6 o Begeleiding...

Nadere informatie

Zelfbewust en sociaal bewust leren, werken en leven DE BRUG NAAR DE TOEKOMST

Zelfbewust en sociaal bewust leren, werken en leven DE BRUG NAAR DE TOEKOMST Zelfbewust en sociaal bewust leren, werken en leven DE BRUG NAAR DE TOEKOMST DE BRUG NAAR DE TOEKOMST Zelfbewust en sociaal bewust leren, werken en leven De basisschool is de brug naar de toekomst. Een

Nadere informatie

Leren met je hart, je hoofd en je handen. Play Learn Change is partner van LEGO Education

Leren met je hart, je hoofd en je handen. Play Learn Change is partner van LEGO Education Leren met je hart, je hoofd en je handen Play Learn Change is partner van LEGO Education Wat is ook weer het doel van leren? Jouw wereld ontdekken en begrijpen Jouw eigen plek ontdekken Jezelf staande

Nadere informatie

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid 18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je

Nadere informatie

Hoofdlijn advies. Wat vind jij? Laat het ons weten op: Persoonlijke ontwikkeling. Basiskennis en -vaardigheden. Vakoverstijgend leren

Hoofdlijn advies. Wat vind jij? Laat het ons weten op: Persoonlijke ontwikkeling. Basiskennis en -vaardigheden. Vakoverstijgend leren Hoofdlijn advies Taalvaardig Rekenvaardig Digitaal vaardig Sociaal vaardig Persoonlijke ontwikkeling Basisvaardigheden Basiskennis en -vaardigheden Natuur & technologie Mens & maatschappij Taal & cultuur

Nadere informatie

Erratum Onderwijs en Examenregeling (OER) Bacheloropleidingen

Erratum Onderwijs en Examenregeling (OER) Bacheloropleidingen Erratum Onderwijs en Examenregeling (OER) Bacheloropleidingen 2013-2014 Datum Blz Omschrijving 12-06-2013 15 art. 5.9 termijn beoordeling Het moet zijn: 1. Het resultaat van de mondelinge toets wordt binnen

Nadere informatie

10 Innovatielessen uit de praktijk 1

10 Innovatielessen uit de praktijk 1 10 Innovatielessen uit de praktijk 1 Geslaagde gastoudermeeting levert veel ideeën op voor innovatie! Wat versta ik onder innoveren? Innoveren is hot. Er zijn vele definities van in omloop. Goed om even

Nadere informatie

Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële

Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële uitingen. Als startend ondernemer is alles nieuw. De boekhouding,

Nadere informatie

12peciale voorlichtingns-eum,

12peciale voorlichtingns-eum, _ M R E T AS S S CLA T RUIM DOND E TALE R O O V ERDA G ARI JANU 12peciale voorlichtingns-eum, S the ver het a avond o ium en gymnas erclass de mast NT! MASTERCLASS IETS VOOR JOU? Ben jij altijd op zoek

Nadere informatie

Jeroen Neef: betontimmerman met diploma

Jeroen Neef: betontimmerman met diploma bouwen Magazine over loopbaanontwikkeling en vaktechniek voor werknemers in de bouw en infra nr. 2 april 2011 Jeroen Neef: betontimmerman met diploma Prefab fundering met IJB Smartfoot Uitvoerder Cees

Nadere informatie

PeerEducatie Handboek voor Peers

PeerEducatie Handboek voor Peers PeerEducatie Handboek voor Peers Handboek voor Peers 1 Colofon PeerEducatie Handboek voor Peers december 2007 Work-Wise Dit is een uitgave van: Work-Wise info@work-wise.nl www.work-wise.nl Contactpersoon:

Nadere informatie

Where innovation starts Vakken eerste jaar major Sustainable Innovation*

Where innovation starts Vakken eerste jaar major Sustainable Innovation* Where innovation starts Vakken eerste jaar major Sustainable Innovation* *Deze major is formeel onderdeel van de bacheloropleiding Technische Innovatiewetenschappen TU/e Bachelor College De Technische

Nadere informatie

Regionaal verslag. Landelijk debat Ons Onderwijs Den Haag, 28 mei 2015

Regionaal verslag. Landelijk debat Ons Onderwijs Den Haag, 28 mei 2015 Regionaal verslag Landelijk debat Ons Onderwijs 2032 Den Haag, 28 mei 2015 1. Een korte impressie van de dialoog De debatavond in Den Haag bij het HCO is bezocht door circa 35 deelnemers. Van de aanwezige

Nadere informatie

U-talent programma USG

U-talent programma USG U-talent programma USG U-talent is een programma voor getalenteerde en gemotiveerde bèta-leerlingen. Het zwaartepunt van dit programma ligt in klas 5 en 6, maar ook in klas 1 t/m 4 vinden er U-talent activiteiten

Nadere informatie

Flitsende en bruisende dienstverlening

Flitsende en bruisende dienstverlening Beleidsprogramma A+O fondsen Flitsende en bruisende dienstverlening Door: Rieke Veurink/ Fotografie: Shutterstock / Kees Winkelman Niet meer alleen het oude faciliteren, maar op weg gaan naar iets nieuws.

Nadere informatie

December 2013. Vriendelijke groet, betasteunpunt@org.hanze.nl d.j.schorren@pl.hanze.nl 050-595 7821 06-13 222 700/ 050-595 5552.

December 2013. Vriendelijke groet, betasteunpunt@org.hanze.nl d.j.schorren@pl.hanze.nl 050-595 7821 06-13 222 700/ 050-595 5552. December 2013 Het Betasteunpunt van de Hanzehogeschool is het eerste aanspreekpunt voor scholieren en docenten uit het voortgezet onderwijs (VO) met interesse voor techniek en ict. In het schooljaar 2013-2014

Nadere informatie

Naar een facultair meerjarenplan Opbrengst visiebijeenkomsten

Naar een facultair meerjarenplan Opbrengst visiebijeenkomsten Naar een facultair meerjarenplan 2016-2021 Opbrengst visiebijeenkomsten Het faculteitsbestuur van Geesteswetenschappen heeft eind mei en begin juni visiebijeenkomsten georganiseerd voor respectievelijk

Nadere informatie

Radboud Honours Academy. Onderwijsdag oktober 2013

Radboud Honours Academy. Onderwijsdag oktober 2013 Radboud Honours Academy Onderwijsdag oktober 2013 GESCHIEDENIS Vanaf 2002 interdisciplinair honoursprogramma - twee jaar, extra inspanning 600 uur - jaarlijkse instroom 100 studenten 2008: subsidie voor

Nadere informatie