Een milieuboordtabel voor de administratieve activiteiten van een overheidsinstelling

Transcriptie

1 Een milieuboordtabel voor de administratieve activiteiten van een overheidsinstelling Het hoe en waarom van het gebruik van indicatoren voor milieuprestaties bij overheidsinstellingen als milieubeheerssysteem De internationale en europese vrijwillige milieubeheerssystemen (ISO en EMAS) kunnen voortaan ook toegepast worden bij overheidsinstellingen. Het Federaal Plan inzake Duurzame Ontwikkeling (FDPO) omschrijft de overheidsadministraties die kunnen deelnemen aan een duurzaam milieubeheer. In deze context ondersteunt het Federaal Milieucharter de overheidsinstellingen het deelnemen aan een milieuzorgsysteem. De overzichtstabellen en milieuindicatoren vallen onder de eisen van deze charter.

2 Inhoudstabel 2 Deze brochure heeft ten doel overheidsadministraties en met name de federale, te ondersteunen bij de invoering van de milieubeheerstabellen. Wij starten met een introductie van het belang van het Federaal Milieucharter, het geen een vrijwillige toetreding van een overheidsinstelling inhoudt bij het invoeren van een milieubeleid. p. 4 De overheidsinstellingen hebben door hun administratieve activiteiten een directe impact op het milieu. Deze kunnen per dienst worden vastgesteld. p. 9 Het systematisch verzamelen van milieugegevens maakt het mogelijk de impact op het milieu te evalueren en de milieuindicatoren vast te stellen die vervolgens opgenomen zullen worden in de overzichtstabellen. p. 11 Deze indicatoren zijn noodzakelijk voor het permanent opvolgen en aantonen van de evolutie van het milieubeleid van de administratieve activiteiten. Tevens wordt het aldus mogelijk gemaakt door middel van deze indicatoren een evaluatie te maken van de overeenkomsten tussen andere vergelijkbare diensten (benchmarking). p. 13 Het analyseren van de indicatoren met behulp van de boordtabellen, helpt de administraties om de doelstellingen inzake het milieubeleid te bepalen. De planning en het invoeren van concrete verbeteringsacties van het milieubeleid, draagt bij tot de realisatie van deze doelstellingen. p.15 Auteurs : Jean-Yves Marion, IEC, Heinz-Werner Engel, ABECE Illustraties : Jean-Rodolphe Dussart Maquette : Ruelle & Co Verantwoordelijk uitgever : Eric Nicolas, Institut Eco-Conseil Boulevard de Merckem 7, B-5000 Namen

3 Waarom een milieubeheer invoeren binnen de administratieve activiteiten van een overheidsinstelling? Door de administratieve werkzaamheden (privé en openbaar) wordt grote druk uitgeoefend op de dienstverlenende sector. Dikwijls geconcentreerd in grote steden, gebruiken deze een niet te onderschatten hoeveelheid energie, papier en natuurlijke en menselijke hulpbronnen. Administratieve activiteiten kunnen als volgt in milieutermen worden gekarakteriseerd : door hun energieverbruik (temperatuurregeling van lokalen, warm en koud, verlichting, kantoorapparatuur, ) (dit alleen al vertegenwoordigt zo n 30% van de energienota s in Brussel), door hun productenverbruik (papier, computers, kantoorbenodigdheden,.), en als gevolg hiervan de afvalproductie (waarvan 80% papier en karton) die ongeveer 120 kg afval per ambtenaar en per jaar bedraagt. Geef het goede voorbeeld Overheidsinstellingen zijn meer en meer verplicht een voorbeeldfunctie te tonen aan de bevolking en maatschappij. Hoe kan men een ingezetene vragen zich milieubewust op te stellen als meerdere overheidsadministraties geen goed voorbeeld geven bij hun eigen milieubeleid? Een deelname op federaal niveau Het eerste Federaal Plan inzake Duurzame Ontwikkeling (FPDO) (KB van 5 mei 1997 m.b.t. het federaal beleid inzake duurzame ontwikkeling) heeft de departementen en federale overheidsdiensten aangewezen om een duurzaam consumptiebeleid in te voeren binnen de belgische gemeenschap. Het FPDO gaat ervan uit dat de federale overheidsinstellingen een voorbeeldfunctie kunnen uitoefenen in het milieubeleid. Het Plan voorziet in de te nemen maatregelen en de te bereiken doelstellingen. Het Federaal Milieucharter ondersteunt de overheidsdiensten bij het invoeren van een milieuzorgsysteem. Dit charter is een uitstekend startpunt voor het geleidelijk invoeren van een systeem dat enkel de directe milieuimpacten behandelt. Aansluitend is het mogelijk een stapje verder te gaan in het beheersen van de indirecte impacten. Het opstarten van een milieubeheer Deze brochure laat het belang zien van het invoeren van een milieuzorgsysteem door een federale overheidsadministratie. Alleen de indicatoren voor milieuprestaties van de directe milieuimpacten en factoren van een overheidsinstelling zijn hierin opgenomen. Tevens kan men zien hoe de overzichtstabellen van milieubeheer als uitgangspunt worden gebruikt bij het invoeren van een milieuzorgsysteem zoals het Federaal Milieucharter. En verder? Op internationaal niveau is er sinds enkele jaren vanwege openbare diensten en overheidsinstellen veel interesse voor het milieuzorgsysteem ISO Het vrijwillig europees kwaliteitslabel betreffende milieubeleid (EMAS) heeft in haar laatste versie (2001) twee nieuwe sectoren opgenomen : openbare diensten en overheidsadministraties. In het Brussels Gewest wordt een kwaliteitslabel aan bedrijven en overheidsinstellingen uitgereikt en ondersteuning geboden bij het geleidelijk invoeren van een milieuzorgsysteem (ecodynamisch label voor bedrijven). Wat betreft het Waalse Gewest ; er werden reeds verschillende overheidsdiensten en intercommunale afvalverwerkings- en afvalwaterbedrijven uitgenodigd om een milieuzorgsysteem in te voeren met het oog op het verkrijgen van het certificaat ISO of een EMAS registratie. 3

4 Een duurzame ontwikkeling binnen de overheidsadministraties gaat samen met een milieubeheer 4 Het Federaal Plan inzake Duurzame Ontwikkeling (FPDO) vraagt de gewesten en met name de overheidsadministraties, een milieubeheer toe te passen volgens de principes van een duurzame ontwikkeling Het Federaal Plan inzake Duurzame Ontwikkeling bepaalt de doelstellingen voor federale overheidsadministraties. In haar Federaal Plan inzake Duurzame Ontwikkeling (FPDO) legt de regering de te bereiken doelstellingen vast van federale administraties op het gebied van wateren energiegebruik, afvalbeheer, producten- en dienstenaankoop, aanbestedingen van overheidsopdrachten, Doelstellingen Milieubeheer Administratie Acties Termijn ref. FPDO Geleidelijke uitvoering van een milieuzorgsysteem Aanstelling eco-adviseur 4% van voedingaankoop Voorstel van één bio-maaltijd in de refters van de federale administratie 4% van voedingaankoop Vermindering met 10 % voor alle Federale gebouwen in vergelijking met 1999 Vermindering met 6m3 per ambtenaar Vermindering van 25 % van het verbruik door de federale administratie Vermindering met 30 kg per ambtenaar van de hoeveelheid niet gesorteerd afval (in vergelijking met 1999) Aankoop van producten Uitvoering geven aan de omzendbrief van de Staatsecretaris voor Duurzame en diensten Ontwikkeling voor het gebruik van milieuvriendelijke producten 158 Doelstellingen Milieubeheer EMAS Bio-producten Sociaal verantwoorde producten Energieverbruik Waterverbruik Papierverbruik Afval Opstellen door het Federaal Aankoopbureau van een model van lastenboek voor milieuvriendelijke producten Opnemen van een clausule voor het gebruik van milieuvriendelijke producten in nieuwe onderhoudscontracten (diensten) van federale gebouwen Toekenning Invoering van sociale en milieuclausules in het lastenboek van overheidsop- test en 2001 objectifs en van overheidsopdrachten drachten en diensten

5 Naast het aanwerven of aanstellen van een milieucoördinator(- trice), zal elke federale overheidsinstelling of departement zich verbinden tot het invoeren van een milieubeheerssysteem, op regionaal, federaal of internationaal niveau. Het Federaal Plan inzake Duurzame Ontwikkeling (FPDO) (KB 19/9/2000, BS 17/10/2000) vermeldt in het hoofdstuk aangaande de consumptiepolitiek, de rol die de federale overheidsadministraties dienen te vervullen. Teneinde de strategische doelstellingen van het FPDO na te komen, worden er drie hefbomen aan de federale overheidsdiensten voorgesteld : 1. hun aankoopbeleid 2. het milieubeheer van hun activiteiten 3. de wetgeving betreffende overheidsopdrachten voor diensten of werken Aankoop producten en het beheer van de activiteit De overheidsadministraties moeten het goede voorbeeld geven door het milieuvriendelijk aankopen van producten die in menswaardige omstandigheden geproduceerd werden. Het milieubeheer van hun activiteiten berust op het verbruik van niet-hernieuwbare hulpbronnen en afvalproductie. Tot nu toe hebben overheidsadministraties een aantal pilootacties van goede milieuzorg gevoerd. Deze acties zijn echter losstaand gebleven en over het algemeen zijn de water en energieconsumpties, alsmede de afvalproductie nog veel te hoog gebleken. Deze overconsumptie van hulpbronnen en overproductie van afval door de administraties, hebben bijkomende kosten tot gevolg. De definitie van overheidsopdrachten voor diensten of werken In het lastenboek van aanbestedingen kunnen de administraties de invoering van milieu- of sociale clausules bevorderen, waardoor de inschrijver verplicht wordt bepaalde categorieën werkzoekenden aan te werven of op te leiden. Paragraaf 157 van het FPDO stipuleert : Alle ministriële kabinetten, federale administraties en instellingen die ervan afhangen, zullen een systeem van ecologisch beheer aannemen. De regering zal voor 2002 een milieucharter opstellen, geïnspireerd op de gewestelijke charters en op internationaal erkende certificaatsystemen (communautair milieubeheer- en milieuauditsysteem EMAS of ISO 14001). De voornaamste actoren van een duurzaam milieubeheer op federaal niveau Federaal Planbureau, in samenwerking met een Task Force Duurzame Ontwikkeling (TFDO) Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling (FRDO) Interdepartementale Commissie voor Duurzame Ontwikkeling (ICDO) Werkgroep «Greening» van de ICDO Interdepartementale Contactgroep Milieubeheer (milieucoördinatoren) Federale coördinatiecel milieuzorgacties De TFDO en FRDO werken aan de definitie van het milieubeheer duurzame ontwikkeling op federaal niveau. De vier andere groepen zijn betrokken bij verwante opdrachten op verschillend niveau : 5 Opdracht Samenstelling Toepassingsveld ICDO Voorbereiding van het FPDO Jaarlijks rapport aan de regering inzake DO-acties Ambtenaren van federale diensten, gemeenten en gewesten Alle DO-sectoren voor alle administraties (federale en andere) Werkgroep Greening van de ICDO Voorbereiding van haar gedeelte van het FPDO Standaardiseert het interne werk op elk departement Federale ambtenaren gespecialiseerd in DO-vragen Milieubeheer van de federale administraties Contactgroep Milieubeheer (milieucoördinatoren) Uitwisselingsforum tussen departementen Doorsturen van beslissingen van de WG Greening naar federale Milieucoördinatoren (één per Ministerie) vertegenwoordigen de Staatssecretarissen Milieubeheer van de federale administraties Federale coördinatiecel milieuzorgacties Coördineert departementale acties Samenvatting van resultaten voor de ICDO Een team specialisten verbonden aan het MSZVL Milieubeheer van de federale administraties

6 Het Federaal Milieucharter nodigt de administraties uit een duidelijke omschrijving te geven van een milieubeheer 6 Om de doelstellingen van het FPDO te volgen, worden de overheidsadministraties uitgenodigd zich te verbinden aan een milieuzorgsysteem. Het Federaal Milieucharter is geïnspireerd op een milieubewust gedragspatroon door middel van toe te passen permanente verbeteringsacties binnen het milieubeheerssysteem. Wat is het principe van het charter? Een permanente verbetering van de milieuprestaties van een federaal departement. Wat betekenen doelstellingen in het algemeen? Verlaging van de milieufactoren (water- en electriciteitsverbruik, verwarmingsenergie, afval, ) Verbetering van de milieuprestaties hiervan Invoeren van maatregelen en acties teneinde de doelstelling van het FPDO te bereiken Wie kunnen hierbij helpen? De Regie der Gebouwen voor de controle en opvolging van energie- en watergebruik ; De Federale Coördinatiecel voor acties inzake milieubeheer (Ministerie van Sociale Zaken, Volksgezondheid en Leefmilieu, MSZVL)!

7 Waartoe verbinden we ons bij het invoeren van het Federaal Milieucharter? De federale overheidsadministratie of het departement verbindt zich tot het geleidelijk invoeren van volgende principes :! 7 1. Organisatie van het milieubeheer Wat Wie Hoe Wanneer Benoemen of aanwerven Staatssecretaris Aanwerven van een Voorzien in 2001 van een milieudeskundige deskundige (m/v) die de rol of coördinator(-trice) van milieucoördinator(-trice) vervult Coördineren van de invoering Milieucoördinator(-trice) Voorstel van een actieplan Direct na van een milieuzorgsysteem ondertekening van het charter Samenstellen van een Staatssecretaris Afgevaardigde van elke Ten laatste vanaf intern comité dienst het moment van Afgevaardigde van raad ondertekening van bestuur van het charter Opstellen van milieu- Milieucoördinator(-trice) Invullen van boordtabellen Eén maal per jaar analyse (energie, water, afval, ) Verspreiden van Intern comité Aan federale coördinatiecel Voor de 1e maart milieu-overzicht Aan regie der gebouwen van elk jaar Aan minister waaronder de dienst valt Opstellen van meerjaarlijks Intern comité, op Gebaseerd op prioriteiten Voor ondertekening milieuprogramma en jaarlijkse voorstel van en beschikbare middelen van het charter planning doelstellingen coördinator(-trice) Elk jaar voor jaarlijkse planning Verspreiding van eerste De coördinator(-trice) Aan federale coördinatiecel 3 maanden nà opzet jaarlijkse planning ondertekening charter Deelname van personeel De coördinator(-trice) Personeelsjournaal Te bepalen in het (sensibilisatie, informatie, i.s.m. de betrokken dienst Affiches, jaarlijkse planning actieplan opleiding) belast met de interne communicatie communicatie Evaluatie van verwachte De coördinator(-trice) Verzamelen en invullen van Tenminste één maal per milieuprestaties boordtabellen en vergelijking jaar met doelstellingen

8 2. Milieuthema s Wat Wie Hoe Wanneer 8 Het plaatsen van geselecteerde afvalcontainers Het invoeren van maatregelen om FPDO-doelstelling te bereiken i.v.m. verlaging hoeveelheid niet-gesorteerd afval Opvolgen van energieverbruik Verlaging van energieverbruik door juiste afstelling Logistieke afdeling De coördinator(-trice) met verantwoordelijke gebouwen De coördinator(-trice) Technisch verantwoordelijken gebouwen Papier, karton, Batterijen Gevaarlijk afval Toners en cartridges Keukenafval Bepalen van hoeveelheid geproduceerd afval Invoeren van een intern beleid rationeel gebruik van papier Plaatsen van gescheiden Afvalbakken Evaluatie Boordtabellen milieubeheer Aangepaste thermostaten met uur- en dagregeling voor verwarming gebouwen Souvent déjà en partie en place, selon le plan d actions Voor de initiële milieu-analyse Volgens planning Eerste verslag Permanente actie Permanente actie Opvolgen van waterverbruik Verlaging van waterverbruik door optimaal onderhoud Verbetering van kwaliteit afvalwater Groenen aankoopbeleid Opstellen van een verplaatsingsplan voor het personeel Aankoop/leasing milieuvriendelijker wagens Beperken van geluidshinder door beheersing van interne overlast Beperken van directe en indirecte uitstoot van schadelijke stoffen in de atmosfeer Beheer groene zones De coördinator(-trice) Logistieke dienst of Regie der Gebouwen Onderhoudsploeg Laboratoria Aankoopdienst Coördinator(-trice) Staatssecretaris op voorstel van coördinator(-trice) Logistieke afdeling IDPB IDPB en Logistieke afdeling Coördinator(-trice) Logistieke afdeling Met behulp van de boordtabellen milieubeheer Regelmatig onderhoud Vermindering van gebruik bepaalde gevaarlijke stoffen Op basis van de Federale lijst van milieuvriendelijke producten Een woon-werkverplaatsingsplan en één voor zakelijke verplaatsingen Introductie van milieucriteria in lastenboek aankoop of leasing Respecteren van wetgeving ARAB Controle Verlaging van geluidsoverlast (airconditioniing, apparatuur,..) Onderzoek van mogelijke acties bij het transport en van de verwarming Aankoop van milieuvriendelijke producten zonder oplosmiddelen Zich informeren over ecologische praktijken Onderhandelen met onderhoudsfirma s Permanente actie Permanente actie Permanente actie Volgens planning Volgens planning Tijdens het vervangen van het autopark Controle en acties volgens planning Volgens planning Volgens planning

9 Kantooractiviteiten van overheidsadministraties hebben een directe milieuimpact Het invoeren van de eisen van het Federaal Milieucharter, maar ook andere milieubeheerssystemen (Brussels eco-dynamische label, ISO en EMAS) voorziet in het bepalen van de milieutoestand van een organisatie (administratie). We zullen het hier alleen hebben over de directe milieufactoren en impacten en niet over de indirecte effecten die door activiteiten van de diensten worden veroorzaakt. 9 Ventilatie en verwarming van openbare gebouwen verbruiken energie Activiteiten van kantoren en ateliers veroorzaken veel afval Overheidsinstellingen gebruiken een enorme hoeveelheid papier Woon-werkverkeer en zakelijke verplaatsingen van het personeel vervuilen de lucht Consumptie van dranken en maaltijden veroorzaakt afval

10 Elke dienst heeft zijn eigen milieufactoren en -impacten 10 Naast het indelen per instelling of gebouw van de algemene administratieve factoren en impacten, kunnen we ook de voornaamste directe milieuimpacten per dienst aanduiden. Hierna laten we enkele voorbeelden zien per dienst. Sommige milieuimpacten zijn voor alle diensten van toepassing. Dienst Dienst Aankoop Logistieke afdeling Niet-logistieke operationele diensten Documentatieafdeling Technische diensten Schoonmaakdienst Laboratoria en keuringen Keuken/kantine Activiteiten specifiek voor de diensten Aankoop producten, gerecycleerde producten Aanpassing kantoorapparatuur Terugname van apparaten of producten na afschrijving Administratieve activiteiten Doorstroom van documenten en tijdschriften persberichten Onderhoud van electronische apparaten Interne opknapbeurten Onderhoud van kantoren, vergaderzalen en andere lokalen Opmeten en ijken van apparaten, controle van producten Aankoop van voedingswaren en bereiding van maaltijden, beheer van maaltijdresten Directe factoren Verpakkingsafval van bestelde producten, afval van aangekochte producten Energieverbruik kantoorapparatuur Afval van kantoorapparatuur Papierverbruik, energieverbruik (verwarming of airconditioning), waterverbruik, afvalproductie, papier, Papierconsumptie, kopieën en een overvloed aan tijdschriften Afval : onderhoud van mechanische en electronische apparaten, reparties en lichte opknapbeurten van gebouwen, Afval van onderhoudsproducten waterverbruik en gebruik producten Electriciteits- en waterverbruik, specifiek afval (schadelijke producten, afvalwater,..) Electriciteits- en waterverbruik, productverbruik, afval maaltijden, schoonmaakproducten,

11 Overzichtstabellen milieubeheer 11 De overzichtstabellen milieubeheer zijn nodig voor het berekenen en opmeten van de directe milieufactoren en impacten van de kantooractiviteiten van overheidsinstellingen. Op basis van de verzamelde milieugegevens, kunnen we indicatoren samenstellen die het milieubeheer van de administratie kunnen ondersteunen. De methode van het opstellen van indicatoren maakt deel uit van een andere brochure die te zien is op de volgende website : Welke milieugegevens moeten we verzamelen? Oppervlakte (m 2 ) extra-muros van verwarmde gebouwen Personeelsleden (aantal personen full-time equivalent) Afmetingen keuken (aantal verstrekte warme maaltijden per maand) Jaarlijks waterverbruik (m 3 ) Jaarlijks electriciteitsverbruik (kwh) Jaarlijks energieverbruik (thermostaatregeling, verwarming en airconditioning (kwh) Jaarlijkse afvalproductie (kg) Jaarlijks papierverbruik (kg) Jaarlijkse kosten waterverbruik ( ) Jaarlijkse kosten electriciteitsverbruik ( ) Jaarlijkse kosten verwarming ( ) Jaarlijkse kosten afvalbeheer ( ) Deze gegevens kan men in het algemeen bij de betrokken diensten terugvinden (boekhouding, logistiek, Algemene Dienst -beheer, ). Eens verzameld, kunnen ze gebruikt worden voor het opstellen van de indicatoren voor milieuprestaties. Indicatoren voor productie gerelateerde prestaties lverbruikte energie (kwh) en natuurlijke bronnen (m 3 water) gebruik van grondstoffen en aanverwante producten (kg of liter) productie van vast en vloeibaar afval (kg of liter) uitstoten van toxische stoffen in de lucht (ppm) Indicatoren voor beheersprestaties indicatoren voor milieuprestaties (opleiding van personeel) Economische indicatoren economische aan het milieu gerelateerde ratio s (energiekosten) Indicatoren voor de toestand van het milieu indicatoren voor het vaststellen van de locale en algemene milieutoestand (luchtkwaliteit)

12 Milieuindicatoren voor elke dienst 12 De indicatoren zullen door verschillende diensten gebruikt kunnen worden tijdens het invoeren van een milieubeheerssysteem binnen de administratie : milieucoördinator (MC), logistiek, boekhouding, We kunnen beginnen met het bepalen van de voornaamste milieuindicatoren (cursief). Deze in jaarlijks verkregen uitgedrukte indicatoren, reflecteren het milieubeheer in de boordtabellen. Zie volgende website : Water- en afvalwaterverbruik m 3 waterverbruik/persoon/jaar MC *, Logistiek, Boekhouding Aantal met waterbesparende filters voorziene kranen/totaal kranen Logistiek Onderhoudsfrequentie ontvetter/jaar Logistiek Jaarlijkse kosten waterverbruik Boekhouding, MC Verbruik energiebronnen kwh verbruikte electriciteit per oppervlakte (m 2 )/jaar MC, Logistiek kwh verwarming per oppervlakte (m 2 )/jaar MC, Logistiek Jaarlijkse kosten electriciteitsverbruik Boekhouding, MC Jaarlijkse kosten thermostaatregeling (verwarming, airconditioning) Boekhouding, MC Sorteren en afvalbeheer kg totaal afval/persoon/jaar Boekhouding, Logistiek, MC kg papierafval/persoon/jaar Boekhouding, Logistiek, MC kg PMD afval/persoon/jaar Boekhouding, Logistiek, MC Kosten afvalophaling Boekhouding, MC % recyclage toners en cartridges MC, Logistiek % recyclage gevaarlijke producten MC, Logistiek % gebouwen met afvalsortering MC, Logistiek Eco-consumptie en afvalpreventie kg verbruikt papier/persoon MC, Logistiek % ecologische producten, aangekocht voor kantine of kantoorartikelen MC, Logistiek % ethische producten, aangekocht voor kantine of kantoorartikelen MC, Logistiek % verkochte dranken met wegwerpverpakkingen MC, Logistiek % gebruikt gerecycleerd papier MC, Logistiek Gebruik van chemische of gevaarlijke producten MC, Onderhoud, Logistiek Ltr verbruikte onderhoudsproducten/maand/m 2 schoongemaakte oppervlakte MC, Onderhoud, Logistiek Mobiliteit % openbaar vervoer gebruikt voor woon-werkverkeer MC, Personeelsdienst % abonnementen openbaar vervoer MC, Personeelsdienst Milieuzorgsysteem Aantal voorstellen milieuacties komende van personeel of diensten MC, Dienstverantwoordelijken Aantal ingevoerde milieuacties/jaar MC, Intern comité Aantal bereikte doelstellingen/verwachte doelstellingen MC, Dienst Beheer Aantal gebouwen die een boordtabel hebben ingevoerd/geheel gebouwen MC, Dienst Beheer Opleiding en Communicatie Aantal uren sensibilisatie, opleiding van personeel/jaar MC, Dienst Opleidingen Voorziene budget milieuopleidingen MC, Boekhouding *MC = milieucoördinator(-trice) Al naar gelang de overheidsadministratie, kunnen andere indicatoren worden opgesteld en toegevoegd worden aan deze niet-bindende lijst

13 Indicatoren, boordtabel, waarom? Voor het evalueren, vergelijken en communiceren van het milieubeheer Enkele gebruiksvoorbeelden van milieuindicatoren bij kantooractiviteiten van administraties Enkele overheidsinstellingen hebben zich reeds verbonden aan het Federaal Milieucharter door het verbeteren van het milieubeheer van hun gebouwen. Op basis van de verzamelde gegevens, met name op het gebied van waterverbruik, verwarming en electriciteit, hebben zij de milieutoestand vastgesteld van de gebouwen en hun prioriteiten hieromtrent bepaald. Vervolgens hebben zij verbeterende maatregelen genomen en hebben de evolutie gevolgd van hun indicatoren voor milieuprestaties. 13 Voorbeeld 1 : Milieubeheer van administratieve gebouwen Waterverbruik (Bron OFO-MSZVL, 2002) Waterverbruik m 3 /persoon/jaar Administratieve gebouwen waterverbruik in 2000 waterverbruik in 2001 Door het bestuderen van de milieuprestaties van de verschillende gebouwen, kunnen de beheerders de prioriteiten en milieudoelstellingen voor de gebouwen bepalen. Met name de beheerders van de gebouwen 4 en 10 konden hun watergebruik (lekken) drastisch verlagen. Voorbeeld 2 : Algemene verbruiksevolutie Met het jaarlijks opvolgen van de indicatoren, is het mogelijk het resultaat van de gedane inspanningen op de voet te volgen en de verwachte doelstellingen te bereiken. Bovendien komen hierdoor de effecten van de genomen acties duidelijker naar voren. (Gebouwen van het MSZVL van de administratieve zetel) Water : verlaging van het verbruik met 20% in 3 jaar ( ) Gas : verlaging van het verbruik met 60% in 10 jaar ( ) Electriciteit : verlaging van het verbruik met 30% in 10 jaar ( )

14 14 Voorbeeld 3 : Milieubeheer van administratieve gebouwen Genormaliseerd verbruik verwarming (Bron OFO-MSZVL, 2002) Genormaliseerd verbruik verwarming kwh/m 2 /jaar Administratieve gebouwen verbruik verwarming in 2000 verbruik verwarming in 2001 Door het combineren van de jaarlijkse evolutie van de indicatoren en het vergelijken tussen de gebouwen, kunnen we de algemene vooruitgang evalueren van een groep gebouwen in termen van milieuprestaties. Het opvolgen van de jaarlijkse evolutie van indicatoren voorziet in een milieuboordtabel voor de verschillende gebouwen van een administratie. Voorbeeld 4 : het scheiden van papier Het scheiden van papier is gelanceerd in 1999 en wordt momenteel in alle gebouwen van het Ministerie van Verkeer en Infrastructuur toegepast. Door deze maatregel werd er een belangrijke verlaging geconstateerd van de hoeveelheid huishoudelijk afval (ongeveer 400 m 3 voor de Aarlenstraat) en een flinke besparing (ongeveer 6200 /jaar voor de Aarlenstraat).

15 Wat kunnen we doen om onze milieufactoren en impacten te verbeteren? Enkele voorbeelden van te nemen acties Het analyseren van de toestand van het milieubeheer, in het bijzonder van de indicatoren voor milieuprestaties, helpt bij het bepalen van de prioriteiten en te bereiken doelstellingen. Het invoeren van sommige of alle genoemde acties, behoeft het aanstellen van een groep binnen de verschillende diensten. Deze kan samengesteld worden uit personeelsleden die zich het meest betrokken voelen bij het milieugebeuren. De groep kan worden begeleid door een milieucoördinator(-trice). Hieronder enkele voorbeelden van reeds uitgevoerde acties binnen verscheidene administraties of federale departementen. Deze acties werden in het algemeen geleid door de milieucoördinator(-trice) in samenwerking met de betrokken diensten. 15 Ze hebben het al gedaan Waterverbruik Regelmatige controle van leidingen om lekkages op te sporen Energieverbruik Realisatie van energieaudits en/of milieuaudits Vervanging van cartridges en toners Papier Gebruik van gerecycleerd papier voor kopieën en printers Mobiliteit Terugbetaling van fietsverplaatsingen (0,15 /km) Het afficheren van tijdstabellen openbaar vervoer Aankoop van dienstfietsen Aankoop van zakenvoertuigen op LPG Opnemen van brandstofverbruik van zakenvoertuigen Onderhoudsproducten Sensibilisatie van onderhoudspersoneel Informeren van personeel door interne nota s Opleiding van toekomstige milieucoördinatoren BIVV, MVI MSZVL, MEZ MEZ BIVV MVI, MEZ BIVV MSZVL BIVV BIVV MSZVL MSZVL alle departementen Legende BIVV : MEZ : MSZVL : MVI : Belgisch Instituut voor Verkeersveiligheid Ministerie van Economische Zaken Ministerie van Sociale Zaken, Volksgezondheid en Leefmilieu Ministerie van Verkeer en Infrastructuur

16 Nuttige adressen van actieve organisaties op het gebied vanduurzame ontwikkeling op federaal niveau FEDERALE RAAD VOOR DUURZAME ONTWIKKELING (FRDO) Aduatiquesstraat Brussel INTERDEPARTEMENTALE COMMISSIE VOOR DUURZAME ONTWIKKELING (ICDO) Kunstlaan Brussel FEDERALE COÖRDINATIECEL MINISTERIE VAN SOCIALE ZAKEN, VOLKSGEZONDHEID EN LEEFMILIEU (MSZVL) Esplanade Pachecolaan 19, bus Brussel FEDERAAL PLANBUREAU, TASK FORCE VOOR DUURZAME ONTWIKKELING Kunstlaan Brussel REGIE DER GEBOUWEN ENERGIECEL EN DUURZAME ONTWIKKELING Residentie Palace Wetstraat 155, bus Brussel OPLEIDINGSINSTITUUT FEDERALE OVERHEID (OFO) Bisschoffsheimstraat Brussel Voor meer brochures aangaande andere sectoren (cultureel, collectieve keukens, gemeente), kijk op de website van het ABECE : Institut Eco-Conseil Jean-Yves Marion 7, Boulevard de Merckem 5000 Namur - Belgique Tel. : Fax : econseil@skypro.be Web : vzw Belgische Vereniging voor Milieuraadgevers (BVM) Van Elewyckstraat Brussel- België Tel. : Fax : abece@skynet.be Web : Federale diensten voor Wetenschappelijke, Technische en Culturele aangelegenheden Wetenschapsstraat Brussel- België Tel. : Fax : Web :