Vlaamse Dienst van het Katholiek Volwassenenonderwijs VDKVO Guimardstraat BRUSSEL. Leerplan CATEGORIE. Meertalig Secretariaat EcHOSP.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Vlaamse Dienst van het Katholiek Volwassenenonderwijs VDKVO Guimardstraat 1 1040 BRUSSEL. Leerplan CATEGORIE. Meertalig Secretariaat EcHOSP."

Transcriptie

1 Vlaamse Dienst van het Katholiek Volwassenenonderwijs VDKVO Guimardstraat BRUSSEL Leerplan CATEGORIE Meertalig Secretariaat EcHOSP Modulair CATEGORIE Economisch 04-05/1466/V Maart 2005

2 Categorie economisch - Opleiding Meertalig secretariaat - EcHOKTSP A Talen B Secretariaatsbeheer C Informatieverwerking D Optie talen E Optie informatica A1 Nederlands TV 120 lt 5567 B1 Bedrijfsbeheer TV 80 lt 5575 C1 Bedrijfseconomische informatieverwerking TV 40 lt 5579 D1 Frans 3 TV 40 lt 5584 E1 Rekenprogramma 2 TV 40 lt 5588 A2 Communicatievaardigheden TV 60 lt 5568 B2 Inleiding tot het recht TV 40 lt 5576 C2 Presentatiepakket, e- mail en taakbeheer TV 40 lt 5580 D2 Engels 3 TV 40 lt 5585 E2 Gegevensbeheer 2 TV 40 lt 5589 A3 Frans 1 TV 120 lt 5569 B3 Sociale wetgeving, beroepsethiek en personeelsbeleid TV 60 lt 5577 C3 Tekstverwerking TV 80 lt 5581 D3 Vierde taal 3 TV 40 lt 5586 E3 Websiteontwikkeling TV 40 lt 5590 A4 Frans 2 TV 80 lt 5570 B4 Organsiatie TV 60 lt 5578 C4 Rekenprogramma 1 TV 60 lt 5582 D4 Projectwerk TV 80 lt 5587 E4 Projectwerk TV 80 lt 5591 A5 Engels 1 TV 120 lt 5571 C5 Gegevensbeheer 1 TV 60 lt 5583 A6 Engels 2 TV 80 lt 5572 A7 Vierde taal 1 TV 120 lt 5573 A8 Vierde taal 2 TV 80 lt 5574 goedgekeurd op 31 mei 2003 namens de Vlaamse minister bevoegd voor onderwijs de gemachtigde ambtenaar Patrick Weckesser adjunct van de directeur Deelcertificaat Talen (780 lt) Deelcertificaat Secretariaatsbeheer (240 lt) Deelcertificaat Informatieverwerking (280 lt) Deelcertificaat Optie talen (200 lt) Deelcertificaat Optie informatica (200 lt) Diploma meertalig secretariaat - optie talen (A+B+C+D) 1500 lt Diploma meertalig secretariaat - optie informatica (A+B+C+E) 1500 lt

3 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 1 INHOUD 1 Inleiding en situering Beginsituatie Algemene doelstellingen en algemene methodologische wenken...5 Eenheid A 1: Nederlands... 6 Eenheid A 2: Communicatievaardigheden Eenheid A 3: Frans Eenheid A 4: Frans Eenheid A 5: Engels Eenheid A 6: Engels Eenheid A 7: vierde taal 1 (Duits, Spaans of Italiaans) Eenheid A 8: vierde taal 2 (Duits, Spaans of Italiaans) Eenheid B 1: Bedrijfsbeheer Eenheid B 2: Inleiding tot het recht Eenheid B 3: Sociale Wetgeving, beroepsethiek en personeelsbeleid Eenheid B 4: Organisatie Eenheid C 1: Bedrijfseconomische informatieverwerking Eenheid C 2: Presentatiepakket, , agenda- en taakbeheer Eenheid C 3: Tekstverwerking Eenheid C 4: Rekenprogramma Eenheid C 5: Gegevensbeheer Eenheid D 1: Frans Eenheid D 2: Engels Eenheid D 3: Vierde taal 3 (Duits, Spaans of Italiaans) Eenheid D 4: Projectwerk Eenheid E 1: Rekenprogramma Eenheid E 2: Gegevensbeheer Eenheid E 3: Websiteontwikkeling Eenheid E 4: Projectwerk Evaluatie Minimale materiële vereisten Bibliografie Nederlands Communicatievaardigheden Frans Engels Vierde taal Secretariaatsbeheer Informatica

4 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 2 1 INLEIDING EN SITUERING Dit leerplan is tot stand gekomen door de krachten van verschillende centra te bundelen. Ervaring leert dat dergelijke bundeling efficiënter werkt en de productiviteit ruimschoots verhoogt. Door dit werk gezamenlijk aan te pakken, zijn we er niet alleen in geslaagd om een gemeenschappelijk product af te leveren, maar bovendien hebben onze samenkomsten gezorgd voor een stroom van informatie-uitwisseling tussen de collega s van de verschillende centra van de verschillende netten. Jarenlange leservaring heeft zo zijn beslag gekregen in dit leerplan.

5 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 3 2 BEGINSITUATIE 1 Om toegelaten te worden tot de opleiding moet de cursist ingeschreven zijn alvorens 1/3 van de lestijden van een module gegeven zijn. 2 Voor sommige modules is het aangewezen gebruik te maken van de computer. Van de cursisten die instappen, kan verwacht worden dat ze elementair kunnen omgaan met een Officepakket. 3 De cursist moet houder zijn van één van de hiernavolgende studiebewijzen: a. diploma van hoger secundair onderwijs; b. diploma van een aanvullend secundair beroepsonderwijs; c. een getuigschrift of diploma van hogere secundaire technische leergangen; d. een buitenlands diploma of getuigschrift dat op grond van gelijkwaardigheid met het niveau hoger secundair onderwijs gelijkwaardig verklaard kan worden. 4 Indien de cursist niet voldoet aan de diplomavereisten kan de cursist de opleiding aanvatten door het afleggen van een toelatingsproef slechts indien de cursist 21 jaar wordt in het jaar waarin de cursist de cursus aanvat. 5 Cursisten die de opleiding aanvatten kunnen starten in modules die geen voorafgaandelijk kennis vereisen. 6 Cursisten die de opleiding vervolgen kunnen vervolgmodules aanvatten indien de cursisten met succes verplicht voorafgaandelijke modules afgewerkt hebben of indien de cursisten door een vrijstellingsproef bewezen hebben aan de doelstellingen van verplicht voorafgaandelijk modules te voldoen.

6 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 4 3 ALGEMENE DOELSTELLINGEN Analyses uit het bedrijfsleven wijzen uit dat mensen met een diploma hoger onderwijs meer kansen op succes hebben op de arbeidsmarkt dan met een diploma secundair onderwijs. Het hoger volwassenenonderwijs biedt mensen - die door omstandigheden de kans op een hogere opleiding voltijds onderwijs gemist hebben de kans om een diploma hoger onderwijs te behalen. Modularisering van de opleiding biedt voldoende flexibiliteit om tegemoet te komen aan de opleidingsnoden van deze doelgroep. Cursisten kunnen volgens eigen behoeften zelf een leertraject uitstippelen, de opleidingsduur naar behoeften bepalen en de instapmomenten zelf vaststellen. Democratisering van het onderwijs wordt hierdoor geconcretiseerd. Het bedrijfsleven is nog steeds op zoek naar geschikte werkkrachten gezien de spectaculaire groei van het volwassenenonderwijs. In de opleiding wordt de klemtoon gelegd op het ontwikkelen van voornamelijk analytisch denken, de vorming van commercieel inzicht, het kunnen hanteren van conflictsituaties, organisatievermogen, inzicht in complexe situaties, planmatig denken, probleemoplossend vermogen De opleiding binnen het volwassenenonderwijs onderscheidt zich van de opleidingen binnen het voltijds onderwijs door zijn directe beroepsgerichtheid en inzetbaarheid van de afgestudeerden. Twee opties drongen zich hierbij op: Talen en Informatica. Dit zijn de twee hoofdgebieden die een goede secretariaatsmedewerker moet beheersen. De basis van beide wordt aangeboden in de verplichte basismodules, de vervolmaking van één van beiden volgt dan in de opties.

7 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 5 4 LEERPLANDOELSTELLINGEN EN ALGEMENE METHODOLOGISCHE WENKEN 1. : deze worden per module toegelicht 2. Algemene methodologische wenken a. Meer dan tot nu toe wordt het belangrijk gevonden de competentie te ontwikkelen om zelfstandig te leren uit boeken, artikels en papers, meer dan het leren via presentaties van docenten. Het ontwikkelen van methodische manieren van probleem oplossen en het leren van communicatieve vaardigheden krijgen ook feitelijk meer aandacht en inzet in het onderwijs. Vakinhoudelijke onderwerpen zijn belangrijk maar worden eerder gezien als gereedschap om te gebruiken in productieve taken, waarbij de vorm en inhoud van die taken sterk afhankelijk zijn van het vakgebied en de latere beroepsperspectieven. b. Er treedt een verschuiving op van doceren naar leren. In het ontwerp van dit leerplan wordt meer het leerproces van de cursist als uitgangspunt genomen voor de opzet van het studieprogramma en de indeling van de studieactiviteiten. De rol en taak van de docent verandert meer en meer in de richting van de coach van het leerproces, in plaats van degene die vakinhoud aanreikt. Reflectie op het leren vanuit eigen ervaring in opdrachten, problemen en projecten worden als zeer belangrijk gezien.

8 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 6 EENHEID A 1: NEDERLANDS Vereiste voorkennis De cursist heeft de specifieke eindtermen van Nederlands richtgraad 2.3 verworven. Met andere woorden, hij moet ofwel een certificaat richtgraad 2.3 behaald hebben, ofwel via een vrijstellingsproef aantonen dat hij Nederlands richtgraad 2.3 verworven heeft. Algemene doelstelling zich vlot en accuraat mondeling en schriftelijk zowel in de beroepscontext als in alledaagse situaties uitdrukken. De cursist communiceert effectief en efficiënt in het zakelijk Nederlands zowel schriftelijk/receptief als mondeling/productief. Bij tweegesprekken en vergaderingen kan hij zich luistervaardig maar ook assertief opstellen. Doordat hij kan notuleren en rapporteren, draagt hij ten slotte bij tot efficiënt werkoverleg en continuïteit in het beleid van de organisatie. Hij kan vlot en soepel een zakelijke brief, memorandum, bericht of fax opstellen in overeenstemming met de gangbare normen. Studieduur 120 lestijden

9 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 7 zijn ideeën helder en foutloos zowel mondeling als schriftelijk formuleren. Hij kan daarbij informatiebronnen en hulpmiddelen gebruiken. Adviezen om correct, aantrekkelijk, duidelijk en gepast te formuleren, uitspraak, spelling, woordenschat, grammatica en stijl zoals de zinsamentrekking, de beknopte bijzin, de werkwoordelijke eindgroep, congruentie, de puntsgewijze opsomming, de overspannen tangconstructie, te lange zinnen, lange aanloop, de nominalisering, woordovertolligheid, vlotte spreektaal, de juiste perspectiefkeuze, de lijdende vorm, variatie in zinsbouw, enz. De diverse (papieren en elektronische) bronnen en hulpmiddelen om op internet, in de bibliotheek en thuis taal- en spellingproblemen op te lossen en informatie op te zoeken (spellinggids, spellingchecker, grammatica, AN-gids, verklarend woordenboek, synoniemenwoordenboek, taaldatabanken enz.) Taalvaardigheid wordt opgevat als communicatieve competentie. Het centrale begrip daarbij is de taaltaak. Een taaltaak is een complete, op zichzelf staande communicatieve en functionele taak, bijvoorbeeld een verslag lezen of een documentaire bekijken. De cursisten moeten zich in het onderwijs volledig kunnen concentreren op de taaltaak en hun leerproces actief zelf weten te sturen. Taaltaken zijn opgebouwd uit deeltaken, het OVUR-principe: oriënteren op de taak; voorbereiden op de taak; uitvoeren van de taak; reflecteren op de taakuitvoering.

10 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 8 brieven opstellen en beantwoorden, memo s en dienstnota s uitschrijven, en ook fax- en berichten schrijven en verzenden. zakelijke telefoongesprekken voeren. Hij weet bij tweegesprekken de nodige luisterbereidheid en vaardigheid aan de dag te leggen om vragen te beantwoorden en informatie te geven, te registreren en te verwerken. De structuur en de kenmerken van de belangrijkste soorten brieven, memoranda, faxen en berichten (volgens de BINnormen): goednieuws-, neutraalnieuws- en slechtnieuwsbrieven, persuasieve brieven zoals de offerte, de klachtenbehandeling, de afwijzing, de betalingsherinnering en de maanbrief, de verzoekbrief, de uitnodiging, brieven in verband met de handelstransactie, de goodwillbrief, enz. De telefoonetiquette en de huisstijl; de regels om klantgericht te telefoneren (telefoongesprek openen en afsluiten, doorverbinden met vooraanmelding, probleemsituaties oplossen enz.); de klachtenbehandeling; omgaan met lastige klanten; het telefoonalfabet; het gebruik van toestellen, enz. Basisgesprekstechnieken: luistervaardigheden (kleine aanmoedigingen, vragen stellen, parafraseren, samenvatten, reflectie van gevoel); regulerende vaardigheden (het gesprek openen en afsluiten, terugkoppelen naar begindoelen, situatie verduidelijken, hardop denken); zendervaardigheden (opbouwende kritiek geven, omgaan met kritiek en emoties, op een assertieve manier bezwaar maken enz.) Voordat cursisten een taaltaak uitvoeren, oriënteren ze zich eerst op die taak: ze gaan na met wat voor soort taak, tekst, communicatieve situatie ze te maken krijgen en welke ervaringen ze daar al mee hebben. Ze bereiden zich vervolgens voor op de taakuitvoering door hun voorkennis over het onderwerp op te roepen, informatie te verzamelen en een plan voor de uitvoering van een taak te maken. De taakuitvoering zelf houdt in het verstrekken en verwerken van informatie, met behulp van verschillende taalmiddelen en taalhandelingen. Na de taakuitvoeringen reflecteren de cursisten, zowel op het resultaat ervan (bijvoorbeeld de kwaliteit van hun voordracht) als op de manier waarop ze de taak hebben aangepakt. Wat ze ontdekken in de reflectiefase, nemen ze als leereffect mee in de oriëntatie op een volgende taaltaak. Zo wordt het leren een cyclisch proces op een steeds hoger niveau. Oriënteren Wat voor een soort tekst moet ik schrijven, lezen, beluisteren, vertellen? Waar vind ik voorbeelden van dit soort teksten? Hoe ziet zo'n tekst eruit? Wat zijn de kenmerken Welke informatie moet ik geven/vinden? Waarop moet ik speciaal letten om een goed resultaat te bekomen?

11 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 9 Hoe zal ik deze opdracht het best aanpakken? Stel een werkplan op. met medewerkers van gedachte wisselen en klanten en bezoekers te woord staan. Hij kan actief aan besprekingen en vergaderingen deelnemen. De structuur en de kenmerken van de belangrijkste professionele gespreksmodellen zoals het probleemoplossend gesprek (in het bijzonder het klachtengesprek), het interview, het slechtnieuwsgesprek, het advies- en coachinggesprek, het functionerings- en beoordelingsgesprek De structuur en kenmerken van de verschillende types vergaderingen (besluitvormingsvergaderingen, informerende en inspraakvergaderingen, brainstormvergaderingen, onderhandelingen en conflicthantering); de functie, de kenmerken en de verschillende onderdelen van goede vergaderagenda s; de taken van deelnemers voor en tijdens de vergadering, en de verschillende typen bijdragen die deelnemers kunnen leveren; de taken van de voorzitter voor en tijdens de vergadering, en de technieken om die taken goed uit te voeren; de taken van onderhandelaars in de verschillende onderhandelingsfasen; de kenmerken van de Harvard-methode van onderhandelen; de verschillende stijlen van conflicthantering Voorbereiden Waarover handelt de tekst die ik moet schrijven, lezen, beluisteren, vertellen? Wat weet ik/mijn publiek al over dit onderwerp? Wat zou ik er nog willen over weten? Wat is belangrijke informatie, wat is minder belangrijk? Welke volgorde geef ik aan deze informatie? Uitvoeren Ik voer de opdracht uit volgens het werkplan dat ik opstelde. Ik hou bij de uitvoering rekening met de antwoorden die ik tijdens de voorbereiding vond. Reflecteren Heb ik de vragen uit de eerste twee fases juist beantwoord? Blijf ik/mijn publiek nog met vragen zitten? Waar en wanneer heb ik problemen ondervonden? Heb ik de juiste werkwijze gevolgd? Wat deed ik goed, wat had ik beter kunnen doen? Denk vooraf goed na over de eisen die gesteld worden.

12 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 10 (Wanneer is deze opdracht geslaagd?) notuleren voor vergaderingen. De functies en kenmerken van verschillende soorten notulen; de taken van de notulist voor, tijdens en na de vergadering; de inhoudselementen, lay-out en formuleringskenmerken van goede notulen Stel een werkplan op waarin je vermeldt wat je wanneer doet. (Wanneer moet ik allemaal verzamelen, wat mag ik niet vergeten? ) Hij kan verslagen opstellen. De structuur en de kenmerken van de belangrijkste soorten eenvoudige rapporten: bijvoorbeeld de (telefoon)memo, de dienstnota, de mededeling (in het bijzonder de nieuwe regeling, de maatregel, de probleemsignalering), de circulaire, het kort verslag (van een gesprek, van een bezoek enz.), enzovoort een sollicitatiebrief met cv schrijven, aan een interview deelnemen en een sollicitatiegesprek voeren. De sollicitatiebrief met cv en het sollicitatiegesprek Ga op zoek naar veel informatie. Daaruit kan je selecteren, ideeën opdoen Hier ontdek je misschien ook mogelijke valkuilen Denk na over de uitvoering van je werk en vorm een redelijk oordeel. Voor het adequaat uitvoeren van de taaltaken ( en de deeltaken daarbinnen), heeft de cursist diverse soorten kennis en vaardigheden nodig. Een taalvaardige cursist maakt bij het uitvoeren van taaltaken in authentieke taalgebruikssituaties actief gebruik van de volgende componenten of bouwstenen: vorm: de cursist heeft kennis van talige vormaspecten van de taaltaak die nodig zijn om de taak te kunnen uitvoeren, bijvoorbeeld: tekststructuren, argumentaties, grammatica en spelling; gebruik: de cursist kan de taal gebruiken en interpreteren met het oog op passend in de

13 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 11 situatie en het beoogde effect; inhoud: de leerling kent woorden, begrippen en achtergronden voldoende om de onderwerpen van teksten of communicatieve situaties te begrijpen. aanpak: de cursist kent strategieën om taalgebruik en taalleren (bij) te sturen zodat de uitvoering van de taak tot een goed eind gebracht wordt.

14 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 12 EENHEID A 2: COMMUNICATIEVAARDIGHEDEN Vereiste voorkennis De cursist heeft de specifieke eindtermen van Nederlands richtgraad 2.3 verworven. Met andere woorden, hij moet ofwel een certificaat richtgraad 2.3 behaald hebben, ofwel via een vrijstellingsproef aantonen dat hij Nederlands richtgraad 2.3 verworven heeft. Algemene doelstelling Na deze eenheid kan de cursist zich met de beheersing van de communicatievaardigheden en de analyse en planning van de communicatie met inzicht en effect communiceren als een volwaardige gesprekspartner met medewerkers of klanten van de organisatie en met deskundigen uit andere afdelingen van de organisatie. Daarbij gaat de aandacht naar zowel het verbale als het non-verbale uitdrukkingsvermogen. efficiënt teksten lezen en schrijven, tweegesprekken voeren, deelnemen aan een groepsgesprek en een presentatie geven. Studieduur 60 lestijden

15 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 13 De cursist is vertrouwd met het communicatiemodel, de communicatiesoorten en de verschillende functies van de communicatie. Hij kan een communicatieplan opstellen. informatieve, persuasieve, argumentatieve en prescriptieve teksten ontwerpen, analyseren, samenvatten en kritisch becommentariëren. een tekst in de juiste stijl formuleren. De cursist kent de verschillende leesstrategieën om teksten te lezen. Communicatiemodel; non-verbale en verbale communicatie; de preferentiële, expressieve, relationele en appellerende functie van de communicatie Opdrachtanalyse, doelgroep- en contextanalyse, doelspecificering, keuze van communicatievorm en medium, randvoorwaarden, uitwerking van een communicatieplan Structurering van teksten: : thema s, verwijzingen, soorten relaties en hun markeringen, (model)vragenschema s (mindmapping), ordeningsprincipes voor antwoorden, verdeling in inleiding-kern-slot, manieren om structuur zichtbaar te maken, alinea-indeling en alineastructuur, titels en tussenkoppen Stijldimensies: uiterlijke structuur, moeilijkheid, exactheid, informatiedichtheid, aantrekkelijkheid, afstandelijkheid Cyclisch lezen in leesrondes (oriënterend, globaal en intensief lezen), snellezen, de kenmerken van verschillende soorten samenvattingen, kritisch lezen Volgens David Kolb komen een viertal leerstijlen vaak voor: het openstaan voor concrete ervaringen; - het analyseren van die ervaringen door middel van observatie en reflectie; - het zich eigen maken van regels, concepten en principes; - het uitproberen van en experimenteren met die verworven regels, concepten en principes. Doordat bij een bepaalde leerder bijvoorbeeld de reflectieve vaardigheid veel sterker is ontwikkeld dan de experimenteervaardigheid, ziet voor deze leerder het leerproces er anders uit dan voor een leerder waarbij het omgekeerde het geval is. Zo beginnen sommigen met het nadenken over het probleem; anderen proberen het eerst uit en ontdekken al doende wat er niet lukt en gaan er dan over nadenken. Een leerproces is echter pas volledig als alle fasen van dit proces doorlopen zijn.dit heeft belangrijke gevolgen voor het gebruik van werkvormen. Bij elke fase horen werkvormen die geschikt zijn om precies in die fase gebruikt te worden. in werkvormen zodat de vier leerstijlen

16 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 14 zowel naar voordrachten als naar gesprekspartners tijdens een vergadering actief luisteren. Hij kan een informatieve of persuasieve mondelinge presentatie houden, een tweegesprek voeren en aan een groepsgesprek deelnemen. Soorten openingen en afsluitingen; vooruitblik; goede innerlijke en uiterlijke structuur; goede overgangen; aantrekkelijke anekdotes, voorbeelden, citaten en retorische vragen; lichaamstaal zoals houding, gebaren, mimiek, oogcontact; stem- en taalgebruik; oordeelkundig gebruik van visuele hulpmiddelen zoals PowerPoint en van een spreekschema. aan bod komen opdat zoveel mogelijk leerder de volledige cirkel, het volledige leerproces doorlopen. Waar we starten op de cirkel zal ook variëren. Leren is een continu proces. Bij elke pool in het model van Kolb hoort een leeractiviteit: ervaren, verhelderen, verklaren, toepassen.

17 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 15

18 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 16 EENHEID A 3: FRANS 1 Vereiste voorkennis De cursist die Nederlands niet als moedertaal heeft, heeft de specifieke eindtermen van Frans richtgraad 2.3 verworven. Met andere woorden, hij moet ofwel een certificaat richtgraad 2.3 behaald hebben, ofwel via een vrijstellingsproef aantonen dat hij Frans richtgraad 2.3 verworven heeft. Algemene doelstelling zich vlot en accuraat mondeling en schriftelijk in eenvoudige communicatiesituaties zowel in de beroepscontext als in alledaagse situaties uitdrukken. De cursist communiceert effectief en efficiënt in de zakelijke vreemde taal zowel schriftelijk/receptief als mondeling/productief. Bij tweegesprekken en vergaderingen kan hij zich luistervaardig maar ook assertief opstellen. Doordat hij kan notuleren en rapporteren, draagt hij ten slotte bij tot efficiënt werkoverleg en continuïteit in het beleid van de organisatie. Hij kan vlot en soepel een eenvoudige en courante zakelijke brief, memorandum, bericht of fax opstellen in overeenstemming met de gangbare normen. efficiënt teksten lezen en schrijven, aantekeningen maken, tweegesprekken voeren, een eenvoudige presentatie geven en bezoekers verwelkomen. Studieduur 120 lestijden

19 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 17 vlot en accuraat functioneren in elementaire communicatiesituaties zowel in de beroepscontext als in alledaagse situaties. diverse bronnen en hulpmiddelen (verklarend woordenboek, vertaalwoordenboek, grammatica, internet) voldoende efficiënt gebruiken voor het produceren en begrijpen van teksten. Voldoende vlot en accuraat omgaan met onbekenden per telefoon of in tweegesprekken zoals het baliegesprek of het interview Verwelkoming van bezoekers aan een bedrijf of organisatie, bezoekers aankondigen, kennismaken, gastvrijheid tonen, zelf te woord staan, verzoeken inwilligen, bezoekers aan internen voorstellen en/of omgekeerd Een eenvoudige presentatie geven over onderwerpen zoals een product of een dienst met behulp van grafisch materiaal en moderne audiovisuele media Cijfermateriaal, grafieken en tabellen kritisch analyseren en uitleggen Communicatieve vaardigheden Communicatief vaardigheidsonderwijs is de uiteindelijke doelstelling van het taalonderwijs. De fundamentele opdracht van de taalcoach bestaat er dan ook in om zijn cursisten productief en receptief taalvaardig te maken en hen te begeleiden bij hun groei naar talige autonomie en bekwaamheid om zelfstandig te leren. Binnen dat proces van vaardigheidsverwerving moeten de noodzakelijke bouwstenen voor communicatie zoals woordenschatkennis, beheersing van het taalsysteem, socio-culturele competentie en tekstcompetentie hun geëigende, functionele plaats krijgen. De didactische implicaties van deze oriëntering zijn dan ook cursist-gerichtheid, strategieontwikkeling, de verwerving van metacognitie (de reflectie over het eigen leerproces) als voorwaarde voor strategisch handelen, taakgericht onderwijs en de holistische benadering van taal (taal als geheel). Oriënteer de lesactiviteiten op de training van de vier vaardigheden. Zeker in de beginfase van de taalopleiding is het belangrijk om veel aandacht te

20 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 18 correcte en gepaste omgangsvormen en formuleringen hanteren met voldoende zin voor grammaticale en lexicale precisie, spelling, interpunctie en een voldoende gevoel voor ontvangergerichtheid, taalregisters, correcte uitspraak en intonatie ontwikkelen. Geschreven teksten of audiovisuele documenten aan de hand van aantekeningen schriftelijk (schematisch) en mondeling samenvatten en becommentariëren Voor zichzelf aantekeningen maken als voorbereiding bijvoorbeeld van een telefoongesprek of naar aanleiding van een vergadering Analyse en synthese van informatieve, prescriptieve en argumentatieve zakelijke teksten via begrijpend lezen (scannen en skimmen) en de hoofdzaken ervan samen te vatten Eenvoudige (zaken)brieven ( persoonlijke semi-formele, formele) schrijven zoals een uitnodiging, regeling in verband met afspraken en zakenreizen, hotel en stand reserveren, felicitatie, bedanking, condoléance besteden aan de training van elke vaardigheid. Luistervaardigheid Goed leren luisteren helpt niet alleen een goede uitspraak te verwerven, het ondersteunt ook de ontwikkeling van de andere vaardigheden. Bovendien kan het geoefend worden zonder te hoeven spreken, lezen of schrijven in de vreemde taal. In de beginfase is het moeilijk om uit te gaan van volledig authentiek taalmateriaal: gesproken taal lijkt dikwijls ongestructureerd en chaotisch. Authentieke teksten op beginnerniveau zijn wel bruikbaar als ze kort en eenvoudig zijn, en als er een goede contextuele ondersteuning is, bijvoorbeeld in de vorm van illustraties of toelichtingen vooraf. Luisteropdrachten kunnen extensief en intensief luisteren betreffen. Bij het eerste gaat het om een globaal begrip (bijv. luisteren naar een verhaaltje). Bij het tweede richten de cursisten zich meer op specifieke informatie (bijv. luisteren naar een mededeling op het perron). Leesvaardigheid Goed kunnen lezen ondersteunt en ontwikkelt de andere vaardigheden, speelt een rol bij het

21 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 19 voldoende functioneren in de socioculturele en socio-economische diversiteit van het taalgebied. attitudes en vaardigheden ontwikkelen die in sociaal en communicatief opzicht onontbeerlijk zijn voor de management assistant. Handelsbrieven, faxberichten, memoranda en mailberichten voldoende accuraat en lezergericht schrijven over onderwerpen zoals inlichtingen, prijsaanvraag, offerte, bestelling, verpakking, verzending, betaling, vervoer, verzekering, bank, douane Een instructie of aanwijzing voor producten of diensten begrijpen en schrijven in de vorm van een kattebelletje, memorandum, nota of standaarddocument verwerven en consolideren van woordenschat, morfologie en syntactische structuren, en introduceert de cursisten in een andere cultuur en samenleving. Ook hier kun je een onderscheid maken tussen extensieve en intensieve leesvaardigheid. Oefenopdrachten kun je het beste toesnijden op het inoefenen van de leesstrategieën die een goed lezer hanteert: de verhaallijn zoeken, de inhoud van een volgend tekstgedeelte voorspellen, de betekenis van onbekende woorden uit de context proberen afleiden, logische verbanden binnen een tekst opsporen. Zowel nagespeelde elementaire beroepssituaties oefenen (zoals rollenspel, simulatie) als werkelijke communicatie (zoals discussie, debat) aan de hand van actuele en socio-economische teksten (wordt vervolgd) Blijk geven van attitudes en vaardigheden zoals zin voor zelfstandigheid, accuraatheid, analytisch en synthetisch denkvermogen, resultaatsgericht werken, flexibiliteit, organisatievermogen, stijl in omgangsvormen, verantwoordelijkheid, zelfstandigheid, assertiviteit en

22 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 20 persoonlijke creativiteit Contexten Met context wordt de situatie bedoeld waarin men de taal gebruikt. Elke context dekt een ruim semantisch veld van woordfamilies, dat als vertrekpunt kan dienen voor het aanbrengen van de woordenschat in de vreemde taal. De nadruk ligt op functioneel taalgebruik, dat wil zeggen taalgebruik dat de cursist toelaat zelfstandig te functioneren in de vreemde taal. De opsomming hieronder is oriënterend en niet dwingend. 1. Contacten met officiële instanties 2. Leefomstandigheden 3. Afspraken en regelingen (logies en maaltijden) 4. Consumptie 5. Openbaar en privé-vervoer 6. Voorlichtingsdiensten 7. Vrije tijd 8. Nutsvoorzieningen 9. Ruimtelijke oriëntering

23 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat Onthaal 11. Gezondheidsvoorzieningen 12. Klimaat 13. Sociale communicatie op het werk 14. Opleidingsvoorzieningen 15. Communicatie op het werk De onderwerpen, waaruit een keus wordt gemaakt in functie van de prioritaire beroepscontext en belangstellingssfeer van de cursisten, zijn van socio-economische en socio-culturele aard zoals: - economie: macro-economische begrippen, financieel-economische begrippen, economische crisis, economisch beleid, ontwikkeling, Noord- Zuid, milieuproblematiek - werkgelegenheid: arbeidsomstandigheden, arbeidsvoorwaarden, werkgever en werknemer, arbeidsverhoudingen, veiligheid en gezondheid, mobiliteit, loopbaan, werkloosheid, etiquette, voorkomen, gedrag, karakter, workaholism, stress, leidinggevende vaardigheden, managementvaardigheden, technologie, rol vrouw, teamwerk - opleiding: beroepsopleiding, toekomstperspectieven, promotiekansen,

24 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 22 nascholing, omscholing, specialisatie, interviewtechnieken, assertiviteit, probleemoplossend denken - consumptie: kantoorbenodigdheden, gewicht, hoeveelheid, grootte, maten, cijfers, symbolen, betaalmiddelen, prijs en geld, prijsberekening, consument zijn, geld, bankwezen - onderneming / organisatie: structuur, leiding en management, producten en diensten, personeel, financiën, boekhouding, administratie, reclame, public relations, marketing, verkoop, inkoop, verzekering, transport, beurs - kantoor: kantoorbenodigdheden, inrichting, computer, werkzaamheden, grafiek en tabel, communicatie, gesprekken, reageren, kritiseren, redeneren, meetings, klantenonthaal - landkunde: geschiedenis (historische mijlpalen), commerciële en financiële instellingen, internationale organisaties, EG, handel en economie, sociale, politieke, culturele en economische actualiteit, taalgebieden, sociale conventies en gebruiken, omgaan met verschillen (intercultureel domein) - tijd: toekomstverwachtingen, time management, taalveranderingen - communicatie: onderhandelen en overleggen, beargumenteren, vergaderen, besluit vormen, technisch taalgebruik, klantenbehandeling, presentatie geven Kennis van het taalsysteem

25 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 23 De aanpak van de grammatica heeft grondige wijzigingen ondergaan sinds de opkomst van de communicatieve aanpak: grammatica wordt niet langer beschouwd als een doel op zich, maar als een middel om efficiënter te kunnen communiceren. Daaruit volgt dat kennis en gebruik van de metataal tot het strikte minimum worden beperkt. De lijst van grammaticale elementen die opgesomd wordt in wat volgt is oriënterend: een communicatieve aanpak veronderstelt uiteraard dat de lesgever ingaat op de praktische noden van de cursist. 1. Woordsoorten, morfologie en spelling Le verbe La conjugaison des verbes réguliers, irréguliers usuels et pronominaux - à tous les temps et modes appris Le pronom Les pronoms relatifs composés (à qui, pour lesquels...)

26 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 24 Le mot "tout" Les numéraux Spelling en interpunctie Les accents (aigu, grave, circonflexe) Le tréma (p. ex. haïr, aiguë) La cédille L apostrophe Le trait d union L emploi des majuscules (p. ex. la France, les Français, le français, le vin français) Les abréviations (p. ex. Mme, M.) Syntaxis La voix passive L emploi de quelques semi-auxiliaires L emploi des modes dans la proposition subordonnée - introduite par que

27 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 25 - introduite par un pronom relatif (ou adverbe relatif) - introduite par une conjonction (ou locution conjonctive) La phrase affirmative/négative La phrase interrogative La phrase impérative Algemene taalhandelingen zoals: Informatie uitwisselen - informatie ordenen - ideeën structureren en verbanden aangeven - trends beschrijven - organisatie beschrijven - informatie benadrukken of afzwakken - equivalente en inclusieve relatie van ideeën weergeven - een tegenstelling weergeven - een stand van zaken vergelijken met een andere - informatie controleren en vergelijken Gevoelens en attitudes uitdrukken

28 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 26 - voorkeur uitdrukken - akkoord gaan en niet akkoord gaan - zich beledigd voelen Logische en persoonlijke relaties beschrijven - oorzaak en gevolg aangeven - noodzaak en verplichting aangeven - mogelijkheid en onmogelijkheid uitdrukken - waarschijnlijkheid uitdrukken Actie en reactie uitlokken - een advies formuleren en iets suggereren - informatie inwinnen en actie uitlokken - blijk geven van de nodige assertiviteit bij het reageren - iemand tot een standpunt of een actie overhalen Sociaal functioneren - contacten beleefd afwijzen - een voorstel afwijzen en de afwijzing acceptabel maken

29 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 27 - een uitnodiging beleefd afwijzen - bezwaren afwimpelen - klachten formuleren - klachten pareren - sociale gedragscodes toepassen - talige gedragscodes toepassen Argumenteren - een standpunt nuanceren - eigen standpunt uiteenzetten en in passende context plaatsen - eigen standpunt bespreekbaar maken - tegenargumenten formuleren - tegenargumenten weerleggen Communicatie structureren en controleren - verkeerd begrip rechtzetten - opsommingen markeren - signaalwoorden gebruiken - tekstelementen op een rijtje

30 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 28 zetten - het effect van een boodschap nagaan

31 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 29 EENHEID A 4: FRANS 2 Vereiste voorkennis Voorheen moeten de cursisten de eenheid Frans 1 hebben gevolgd of moeten ze beschikken over een gelijkwaardige voorkennis. Algemene doelstelling zich vlot en accuraat mondeling en schriftelijk uitdrukken in communicatiesituaties zowel in de beroepscontext als in alledaagse situaties. De cursist communiceert effectief en efficiënt in de zakelijke vreemde taal zowel schriftelijk/receptief als mondeling/productief. Bij tweegesprekken en vergaderingen kan hij zich luistervaardig maar ook assertief opstellen. Doordat hij kan notuleren en rapporteren, draagt hij ten slotte bij tot efficiënt werkoverleg en continuïteit in het beleid van de organisatie. Hij kan vlot en efficiënt een complexer(e) zakelijke brief, memorandum, bericht of fax opstellen in overeenstemming met de gangbare normen. efficiënt teksten lezen en schrijven, tweegesprekken en groepsgesprekken voeren en diverse bronnen en hulpmiddelen gebruiken voor communicatieve doelen. Studieduur 80 lestijden

32 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 30 vlot en efficiënt functioneren in elementaire en complexere communicatiesituaties zowel in de beroepscontext als in alledaagse situaties. zelfstandig diverse hulpmiddelen en bronnen (verklarend woordenboek, vertaalwoordenboek, grammatica, internet) gebruiken voor het produceren en gebruiken van teksten. Overlegsituaties in twee- en groepsgesprekken zoals meetings en briefings. Mondelinge en schriftelijke behandeling van klachten op een klantvriendelijke wijze. Gebruik van multimedia voor diverse communicatieve doeleinden (presentaties, analyses, besprekingen van grafieken en tabellen). Gebruik van elektronische hulpbronnen (internet, ,...) bij diverse communicatiesituaties Zelfstandig analyseren, schematiseren en weergeven van informatieve, prescriptieve en argumentatieve teksten Complexere (handels)brieven, faxberichten, memoranda en berichten zoals een verzoek, inwilliging, klachtenbrief en voorstel, excuusbrief, geruststelling, afwijsbrief, slechtnieuwsbrief, (vervolg van eenheid A3) Spreekvaardigheid De beste benadering van de spreekvaardigheidstraining is de directe exploitatie. Daarmee is bedoeld de systematische inoefening van het productief mondeling taalgebruik vanaf het begin van de opleiding: verworven kennis van woordenschat, grammatica en taalhandelingen worden zo snel mogelijk toegepast in communicatieve situaties. Deze benadering komt overigens tegemoet aan de verwachtingen van de cursisten om op korte termijn iets te doen met wat ze leren, ook al zijn hun talige middelen nog beperkt. Waar die talige middelen tekortschieten, kun je de cursisten helpen om compensatiestrategieën te ontwikkelen (verzoeken om iets te herhalen of om langzamer te spreken, parafraseren enz.). Vanzelfsprekend streef je ernaar dat alle communicatie met en onder de cursisten in de doeltaal verloopt. Schrijfvaardigheid

33 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 31 correcte en gepaste omgangsvormen hanteren met voldoende zin voor grammaticale en lexicale precisie, spelling, interpunctie evenals een gevoel voor ontvangergerichtheid, taalregisters, correcte uitspraak en intonatie ontwikkele. goodwillbrief, sollicitatiebrief en cv vloeiend en accuraat schrijven Vloeiend en accuraat een informatieve tekst, notulen van een vergadering, een briefing of persmededeling schrijven Bondige verslagen naar aanleiding van bijvoorbeeld een bezoek of telefoonboodschap Vloeiend en accuraat een zakelijke informatieve, prescriptieve en argumentatieve tekst analyseren en synthetiseren Contexten Schrijven in de vreemde taal heeft verschillende functies. Het bevordert het verwervingsproces van nieuwe taalelementen: het opschrijven van die elementen in de beginfase van de opleiding kan ervoor zorgen dat ze beter beklijven. Daarnaast ondersteunt het de andere vaardigheden: wie in een transcriptie van een mondeling aangeboden tekst ontbrekende elementen moet invullen, zal effectief leren luisteren. Ten slotte bereidt het de cursisten voor op adequaat functioneren in een maatschappelijke, vreemdtalige context (een informatieve brief schrijven, reageren op advertenties, formulieren invullen, enz.). Met context wordt de situatie bedoeld waarin men de taal gebruikt. Elke context dekt een ruim semantisch veld van woordfamilies, dat als vertrekpunt kan dienen voor het aanbrengen van de woordenschat in de vreemde taal. Voor De nadruk ligt op functioneel taalgebruik, dat wil zeggen taalgebruik dat de cursist toelaat zelfstandig te functioneren in de vreemde taal. De opsomming hieronder is oriënterend maar niet dwingend. 1. Contacten met officiële instanties (wordt vervolgd)

34 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat Leefomstandigheden 3. Afspraken en regelingen (logies en maaltijden) 4. Consumptie 5. Openbaar en privé-vervoer 6. Voorlichtingsdiensten 7. Vrije tijd 8. Nutsvoorzieningen 9. Ruimtelijke oriëntering 10. Onthaal 11. Gezondheidsvoorzieningen 12. Klimaat 13. Sociale communicatie op het werk 14. Opleidingsvoorzieningen 15. Communicatie op het werk De onderwerpen, waaruit een keus wordt gemaakt in functie van de prioritaire beroepscontext en belangstellingssfeer van de cursisten, zijn van socio-economische en socio-culturele aard zoals: - economie: macro-economische begrippen, financieel-economische begrippen, economische

35 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 33 crisis, economisch beleid, ontwikkeling, Noord- Zuid, milieuproblematiek - werkgelegenheid: arbeidsomstandigheden, arbeidsvoorwaarden, werkgever en werknemer, arbeidsverhoudingen, veiligheid en gezondheid, mobiliteit, loopbaan, werkloosheid, etiquette, voorkomen, gedrag, karakter, workaholism, stress, leidinggevende vaardigheden, managementvaardigheden, technologie, rol vrouw, teamwerk - opleiding: beroepsopleiding, toekomstperspectieven, promotiekansen, nascholing, omscholing, specialisatie, interviewtechnieken, assertiviteit, probleemoplossend denken - consumptie: kantoorbenodigdheden, gewicht, hoeveelheid, grootte, maten, cijfers, symbolen, betaalmiddelen, prijs en geld, prijsberekening, consument zijn, geld, bankwezen - onderneming / organisatie: structuur, leiding en management, producten en diensten, personeel, financiën, boekhouding, administratie, reclame, public relations, marketing, verkoop, inkoop, verzekering, transport, beurs - kantoor: kantoorbenodigdheden, inrichting, computer, werkzaamheden, grafiek en tabel, communicatie, gesprekken, reageren, kritiseren, redeneren, meetings, klantenonthaal - landkunde: geschiedenis (historische mijlpalen), commerciële en financiële instellingen, internationale organisaties, EG, handel en

36 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 34 economie, sociale, politieke, culturele en economische actualiteit, taalgebieden, sociale conventies en gebruiken, omgaan met verschillen (intercultureel domein) - tijd: toekomstverwachtingen, time management, taalveranderingen - communicatie: onderhandelen en overleggen, beargumenteren, vergaderen, besluit vormen, technisch taalgebruik, klantenbehandeling, presentatie geven Kennis van het taalsysteem De aanpak van de grammatica heeft grondige wijzigingen ondergaan sinds de opkomst van de communicatieve aanpak: grammatica wordt niet langer beschouwd als een doel op zich, maar als een middel om efficiënter te kunnen communiceren. Daaruit volgt dat kennis en gebruik van de metataal tot het strikte minimum worden beperkt. De lijst van grammaticale elementen die opgesomd wordt in wat volgt is oriënterend: een communicatieve aanpak veronderstelt uiteraard dat de lesgever ingaat op de praktische noden van de cursist.

37 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 35 Woordsoorten, morfologie en spelling L adjectif et le verbe La distinction formelle entre l adjectif verbal, le participe présent et le gérondif Spelling en interpunctie L orthographe grammaticale : les accords sujet-verbe (cas particuliers) participe passé (cas particuliers, e.a: + infinitif; verbes dits intransitifs; "en" COD; verbes impersonnels; ci-joint, etc.; attendu, non compris, etc.) L'emploi de la vigule Syntaxis La différence d emploi entre le gérondif, le participe présent et l adjectif verbal La concordance des temps dans la phrase complexe

38 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 36 Le discours indirect au passé La question indirecte Le discours indirect d une phrase impérative Algemene taalhandelingen zoals: Informatie uitwisselen - informatie ordenen - ideeën structureren en verbanden aangeven - trends beschrijven - organisatie beschrijven - informatie benadrukken of afzwakken - equivalente en inclusieve relatie van ideeën weergeven - een tegenstelling weergeven - een stand van zaken vergelijken met een andere - informatie controleren en vergelijken Gevoelens en attitudes uitdrukken - voorkeur uitdrukken - akkoord gaan en niet akkoord gaan - zich beledigd voelen Logische en persoonlijke relaties beschrijven

39 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 37 - oorzaak en gevolg aangeven - noodzaak en verplichting aangeven - mogelijkheid en onmogelijkheid uitdrukken - waarschijnlijkheid uitdrukken Actie en reactie uitlokken - een advies formuleren en iets suggereren - informatie inwinnen en actie uitlokken - blijk geven van de nodige assertiviteit bij het reageren - iemand tot een standpunt of een actie overhalen Sociaal functioneren - contacten beleefd afwijzen - een voorstel afwijzen en de afwijzing acceptabel maken - een uitnodiging beleefd afwijzen - bezwaren afwimpelen - klachten formuleren - klachten pareren - sociale gedragscodes toepassen - talige gedragscodes toepassen Argumenteren

40 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 38 - een standpunt nuanceren - eigen standpunt uiteenzetten en in passende context plaatsen - eigen standpunt bespreekbaar maken - tegenargumenten formuleren - tegenargumenten weerleggen Communicatie structureren en controleren - verkeerd begrip rechtzetten - opsommingen markeren - signaalwoorden gebruiken - tekstelementen op een rijtje zetten - het effect van een boodschap nagaan

41 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 39 EENHEID A 5: ENGELS 1 Vereiste voorkennis De cursist die Nederlands niet als moedertaal heeft, heeft de specifieke eindtermen van Engels richtgraad 2.3 verworven. Met andere woorden, hij moet ofwel een certificaat richtgraad 2.3 behaald hebben, ofwel via een vrijstellingsproef aantonen dat hij Engels richtgraad 2.3 verworven heeft. Algemene doelstelling zich vlot en accuraat mondeling en schriftelijk in eenvoudige communicatiesituaties zowel in de beroepscontext als in alledaagse situaties uitdrukken. De cursist communiceert effectief en efficiënt in de zakelijke vreemde taal zowel schriftelijk/receptief als mondeling/productief. Bij tweegesprekken en vergaderingen kan hij zich luistervaardig maar ook assertief opstellen. Doordat hij kan notuleren en rapporteren, draagt hij ten slotte bij tot efficiënt werkoverleg en continuïteit in het beleid van de organisatie. Hij kan vlot en soepel een eenvoudige en courante zakelijke brief, memorandum, e- mailbericht of fax opstellen in overeenstemming met de gangbare normen. efficiënt teksten lezen en schrijven, aantekeningen maken, tweegesprekken voeren, een eenvoudige presentatie geven en bezoekers verwelkomen. Studieduur 120 lestijden

42 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 40 vlot en accuraat functioneren in elementaire communicatiesituaties zowel in de beroepscontext als in alledaagse situaties. diverse bronnen en hulpmiddelen (verklarend woordenboek, vertaalwoordenboek, grammatica, internet) voldoende effciënt gebruiken voor het produceren en begrijpen van teksten. Voldoende vlot en accuraat omgaan met onbekenden per telefoon of in tweegesprekken zoals het baliegesprek of het interview Verwelkoming van bezoekers aan een bedrijf of organisatie, bezoekers aankondigen, kennismaken, gastvrijheid tonen, zelf te woord staan, verzoeken inwilligen, vergezellen naar een restaurant, bezoekers aan internen voorstellen en/of omgekeerd Een eenvoudige presentatie geven over onderwerpen zoals een product of een dienst met behulp van grafisch materiaal en moderne audiovisuele media Cijfermateriaal, grafieken en tabellen kritisch analyseren en uitleggen Geschreven teksten of audiovisuele documenten aan de hand van aantekeningen schriftelijk (schematisch) en mondeling samenvatten en becommentariëren (vervolg van eenheid A4) In de communicatieve benadering ligt het accent uiteraard op de noodzaak om de vaardigheden zo systematisch mogelijk in elkaar te laten schuiven, precies zoals dat in reële taalgebruikssituaties het geval is. Wel kunnen ze bij de evaluatie gescheiden worden om redenen van diagnostische en remediërende aard. Besteed voldoende aandacht aan de verwerving van ondersteunende kennis. Communicatieve competentie vooronderstelt in de eerste plaats taalcompetentie; woordenschatbeheersing en kennis van het taalsysteem zijn er essentiële bouwstenen van. Woordenschat en kennis van het taalsysteem Onderzoeksmatig is gebleken dat leerders nieuwe woordenschat het best integreren en onthouden als het onderwijs erin goed georganiseerd is en strategisch wordt aangepakt. Het doel van de woordenschatlessen is dan ook om de strategieën voor het begrijpen van teksten en voor het memoriseren van nieuwe woorden bij de cursisten te ontwikkelen. Cursisten moeten beseffen dat het niet nodig is om alle woorden in een tekst te kennen om die tekst ook globaal te verstaan. Elke tekst bevat een aantal elementen die kunnen helpen de betekenis van onbekende woorden te ontsluiten. Train dus je

43 OSP-HOSP categorie: economisch opleiding: Meertalig secretariaat 41 correcte en gepaste omgangsvormen en formuleringen hanteren met voldoende zin voor grammaticale en lexicale precisie, spelling, interpunctie en een voldoende gevoel voor ontvangergerichtheid, taalregisters, correcte uitspraak en intonatie ontwikkelen. Voor zichzelf aantekeningen maken als voorbereiding bijvoorbeeld van een telefoongesprek of naar aanleiding van een vergadering Analyse en synthese van informatieve, prescriptieve en argumentatieve zakelijke teksten via begrijpend lezen (scannen en skimmen) en de hoofdzaken ervan samen te vatten Eenvoudige (zaken)brieven ( persoonlijke semiformele, formele) schrijven zoals een uitnodiging, regeling in verband met afspraken en zakenreizen, hotel en stand reserveren, felicitatie, bedanking, condoléance Handelsbrieven, faxberichten, memoranda en mailberichten voldoende accuraat en lezergericht schrijven over onderwerpen zoals inlichtingen, prijsaanvraag, offerte, bestelling, verpakking, verzending, betaling, vervoer, verzekering, bank, douane cursisten in het afleiden van woordbetekenissen uit de context en leer hen te letten op de functie van bijv. intonatie, punctuatie en morfologie (stam, voor- en achtervoegsels). Om woorden te memoriseren, is het aanbieden van (vertaalde) lijsten van geïsoleerde woorden zonder context weinig productief. Volgens veel taalverwervingsstrategieën wordt woordenschat in ons lange-termijngeheugen opgeslagen, niet zozeer als geïsoleerde morfemen, maar vooral als samenhangende stukken. Als taalcoach kun je daarop inspelen door, vanaf de start van de opleiding nieuwe woordenschat als lexicale eenheden aan te bieden. Je kunt daarbij uitgaan van woordassociaties (winter-koude), synoniemen (huis, woning), antoniemen (geslaagd-gezakt) connotaties (man-heer), hiërarchische reeksen (flatgebouw, appartement, zitkamer, bankstel). Train je cursisten ook in het hanteren van spreekwoorden, idiomatische uitdrukkingen, woordverbindingen (bijv. een oordeel uitspreken, een beslissing nemen), alternatieven voor connectoren (bijv. dit heeft tot gevolg naast bijgevolg) en lexicale uitdrukkingen (bijv. voor zover ik weet, als ik jou was). Het memorisatieproces zal bevorderd worden als de nieuwe woordenschat goed gedoseerd is overschat het assimilatievermogen van de cursist niet en als de woordenschatoefeningen zoveel mogelijk een beroep doen op de

VOLWASSENENONDERWIJS

VOLWASSENENONDERWIJS VOLWASSENENONDERWIJS Organisatie: Modulaire opleiding Onderwijsvorm: HOSP Categorie: Economisch Opleiding: MEERTALIG SECRETARIAAT Modules: A Talen 780 lt B Secretariaatsbeheer 240 lt C Informatieverwerking

Nadere informatie

VOLWASSENENONDERWIJS

VOLWASSENENONDERWIJS VOLWASSENENONDERWIJS Organisatie: modulaire opleiding Onderwijsvorm: HOSP Categorie: Economisch Opleiding: MEERTALIG SECRETARIAAT Modules: A Talen 780 lt B Secretariaatsbeheer 240 lt C Informatieverwerking

Nadere informatie

CVO PANTA RHEI - Schoonmeersstraat GENT

CVO PANTA RHEI - Schoonmeersstraat GENT identificatie opleiding Meertalig secretariaat modulenaam Engels 1 code module A5 Geldig vanaf 01/09/2015 aantal lestijden 120 studiepunten structuurschema / volgtijdelijkheid link: structuurschema meertalig

Nadere informatie

~ 1 ~ selecteren. (LPD 1,8,27) (LPD 13,22,23,27)

~ 1 ~ selecteren. (LPD 1,8,27) (LPD 13,22,23,27) ~ 1 ~ Functionele taalvaardigheid/ tekstgeletterdheid Eindtermen (P)AV voor 2 de graad SO 3 de graad SO 3 de jaar 3 de graad SO DBSO niveau 2 de graad DBSO niveau 3 de graad DBSO niveau 3 de jaar 3 de

Nadere informatie

Kruistabel ter inspiratie voor het opmaken van een jaarplan Duits voor de derde graad Moderne Talen

Kruistabel ter inspiratie voor het opmaken van een jaarplan Duits voor de derde graad Moderne Talen Titel / thema tekst / toets Kruistabel ter inspiratie voor het opmaken van een jaarplan Duits voor de derde graad Moderne Talen LUISTERVAARDIGHEID De leerlingen kunnen Lu 1 op beschrijvend niveau van narratieve,

Nadere informatie

Eindtermen Nederlands algemeen secundair onderwijs (derde graad)

Eindtermen Nederlands algemeen secundair onderwijs (derde graad) Eindtermen Nederlands algemeen secundair onderwijs (derde graad) Bron: www.ond.vlaanderen.be/dvo 1 Luisteren 1 De leerlingen kunnen op structurerend niveau luisteren naar uiteenzettingen en probleemstellingen

Nadere informatie

CONCEPT. Domein A 1: Lezen van zakelijke teksten. Tussendoelen Nederlands onderbouw vo havo/vwo

CONCEPT. Domein A 1: Lezen van zakelijke teksten. Tussendoelen Nederlands onderbouw vo havo/vwo Tussendoelen Nederlands onderbouw vo havo/vwo Domein A 1: Lezen van zakelijke teksten Subdomein A 1.1: Woordenschat 1.1 h/v de betekenis van onbekende woorden afleiden uit de context; 1.2 h/v de betekenis

Nadere informatie

MODERNE VREEMDE TALEN - ASO DUITS Het voorliggende pakket eindtermen beantwoordt aan de decretale situatie waarbij in de basisvorming in de derde

MODERNE VREEMDE TALEN - ASO DUITS Het voorliggende pakket eindtermen beantwoordt aan de decretale situatie waarbij in de basisvorming in de derde MODERNE VREEMDE TALEN - ASO DUITS Het voorliggende pakket eindtermen beantwoordt aan de decretale situatie waarbij in de basisvorming in de derde graad ASO, Duits als tweede moderne vreemde taal kan worden

Nadere informatie

Profiel Professionele Taalvaardigheid

Profiel Professionele Taalvaardigheid Profiel Professionele Taalvaardigheid PPT Het Profiel Professionele Taalvaardigheid omvat de taalvaardigheid die nodig is om professioneel in het Nederlands te functioneren en is in de eerste plaats gericht

Nadere informatie

Luister- en kijkvaardigheid in de lessen Nederlands

Luister- en kijkvaardigheid in de lessen Nederlands Les Taalblad, Pendelaars Tekstsoort, publiek, niveau Informatieve en persuasieve tekst Onbekend publiek Structurerend niveau voor leesvaardigheid, beoordelend niveau voor luistervaardigheid Verwijzing

Nadere informatie

2.3 Literatuur. 1.4.2 Schriftelijke vaardigheden 1.4.2.1 Lezen LES GODVERDOMSE DAGEN OP EEN GODVERDOMSE BOL LEERPLAN ALGEMEEN:

2.3 Literatuur. 1.4.2 Schriftelijke vaardigheden 1.4.2.1 Lezen LES GODVERDOMSE DAGEN OP EEN GODVERDOMSE BOL LEERPLAN ALGEMEEN: LES GODVERDOMSE DAGEN OP EEN GODVERDOMSE BOL ALGEMEEN: p.8 2.3 Literatuur In onze leerplannen is literatuur telkens als een aparte component beschouwd, meer dan een vorm van leesvaardigheid. Na de aanloop

Nadere informatie

CONCEPT. Domein A 1: Lezen van zakelijke teksten. Tussendoelen Nederlands onderbouw vo, vmbo

CONCEPT. Domein A 1: Lezen van zakelijke teksten. Tussendoelen Nederlands onderbouw vo, vmbo Tussendoelen Nederlands onderbouw vo, vmbo Domein A 1: Lezen van zakelijke teksten Subdomein A 1.1: Woordenschat 1.1 vmbo de betekenis van onbekende woorden afleiden uit de context; 1.2 vmbo de betekenis

Nadere informatie

Wat stelt de doorlichting vast? Enkele voorbeelden:

Wat stelt de doorlichting vast? Enkele voorbeelden: Werken aan leerlijnen De nieuwe leerplannen zijn nu van kracht in het basisonderwijs, in de eerste en de tweede graad. Dit is een geschikt moment om leerlijnen opnieuw te bekijken of uit te werken. Wat

Nadere informatie

CONCEPT. Tussendoelen Engels onderbouw vo havo/vwo

CONCEPT. Tussendoelen Engels onderbouw vo havo/vwo Tussendoelen Engels onderbouw vo havo/vwo Preambule Voor alle domeinen van Engels geldt dat het gaat om toepassingen van kennis en vaardigheden op thema s die alledaags en vertrouwd zijn. Hieronder worden

Nadere informatie

Secundair volwassenenonderwijs STUDIEGEBIED TALEN RICHTGRAAD 1&2

Secundair volwassenenonderwijs STUDIEGEBIED TALEN RICHTGRAAD 1&2 Secundair volwassenenonderwijs STUDIEGEBIED TALEN RICHTGRAAD 1&2 Modulaire opleiding Europese talen groep 1* R 1 AO TA 001 *Europese talen groep 1: Deens, Duits, Engels, Frans, Italiaans, Portugees, Roemeens,

Nadere informatie

Taaltaken, verwerkingsniveaus, tekstsoorten, tekstkenmerken en strategieën

Taaltaken, verwerkingsniveaus, tekstsoorten, tekstkenmerken en strategieën 1 Bijlage 3. Eindtermen moderne vreemde talen: Frans of Engels van de tweede graad bso (eerste en tweede leerjaar) Taaltaken, verwerkingsniveaus, tekstsoorten, tekstkenmerken en strategieën LUISTEREN met

Nadere informatie

Kan ik het wel of kan ik het niet?

Kan ik het wel of kan ik het niet? 1 Kan ik het wel of kan ik het niet? Hieronder staan een aantal zogenaamde kan ik het wel, kan ik het niet-schalen. Deze hebben betrekking op uw taalvaardigheid in zowel het Nederlands als het Engels.

Nadere informatie

Taaltaken, verwerkingsniveaus, tekstsoorten, tekstkenmerken en strategieën

Taaltaken, verwerkingsniveaus, tekstsoorten, tekstkenmerken en strategieën 1 Bijlage 10. Eindtermen moderne vreemde talen: Frans of Engels van de derde graad bso (derde leerjaar) Taaltaken, verwerkingsniveaus, tekstsoorten, tekstkenmerken en strategieën LUISTEREN vrij concreet

Nadere informatie

CVO PANTA RHEI - Schoonmeersstraat GENT

CVO PANTA RHEI - Schoonmeersstraat GENT identificatie opleiding Talen modulenaam Spaans Richtgraad 3: niveau 7 en 8 (ERK = Vantage) code module 6014/6015 en 6016/6017 goedkeuring door aantal lestijden 120/jaar studiepunten datum goedkeuring

Nadere informatie

Niveaus van het Europees Referentiekader (ERK)

Niveaus van het Europees Referentiekader (ERK) A Beginnend taalgebruiker B Onafhankelijk taalgebruiker C Vaardig taalgebruiker A1 A2 B1 B2 C1 C2 LUISTEREN Ik kan vertrouwde woorden en basiszinnen begrijpen die mezelf, mijn familie en directe concrete

Nadere informatie

Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming 1 september 2007 LEERGEBIED TALEN. Modulaire opleiding Frans Opstap talen AO BE 011

Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming 1 september 2007 LEERGEBIED TALEN. Modulaire opleiding Frans Opstap talen AO BE 011 LEERGEBIED TALEN Modulaire opleiding Frans Opstap talen AO BE 011 Versie 2.0 BVR Pagina 1 van 9 Inhoud Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming 1 september 2007 1 Opleiding... 3 1.1 Relatie opleiding

Nadere informatie

Voor alle leraren Nederlands. 'Vergelijkend schema', eindtermen vaardigheden van de 3 graden: tekstsoorten, procedures/strategieën en attitudes.

Voor alle leraren Nederlands. 'Vergelijkend schema', eindtermen vaardigheden van de 3 graden: tekstsoorten, procedures/strategieën en attitudes. Voor alle leraren Nederlands 'Vergelijkend schema', eindtermen vaardigheden van de 3 graden:, procedures/strategieën en attitudes. 1 Luisteren 1e graad 2e graad 3e graad uiteenzetting leerstofonderdeel

Nadere informatie

Kan-beschrijvingen ERK A2

Kan-beschrijvingen ERK A2 Kan-beschrijvingen ERK A2 Lezen Ik kan zeer korte, eenvoudige teksten lezen. Ik kan specifieke voorspelbare informatie vinden in eenvoudige, alledaagse teksten zoals advertenties, folders, menu's en dienstregelingen

Nadere informatie

Taaltaken, verwerkingsniveaus, tekstsoorten, tekstkenmerken en strategieën

Taaltaken, verwerkingsniveaus, tekstsoorten, tekstkenmerken en strategieën 1 Bijlage 7. Eindtermen moderne vreemde talen: Frans of Engels van de derde graad bso (eerste en tweede leerjaar) Taaltaken, verwerkingsniveaus, tekstsoorten, tekstkenmerken en strategieën LUISTEREN vertrouwd

Nadere informatie

Tussendoelen Engels onderbouw vo havo/vwo

Tussendoelen Engels onderbouw vo havo/vwo Tussendoelen Engels onderbouw vo havo/vwo Preambule Voor alle domeinen van Engels geldt dat het gaat om toepassingen van kennis en vaardigheden op thema s die alledaags en vertrouwd zijn. Hieronder worden

Nadere informatie

VOET EN STUDIEGEBIED HANDEL

VOET EN STUDIEGEBIED HANDEL Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel VOET EN STUDIEGEBIED HANDEL Elementen van de Stam Alle elementen van de stam zijn fundamenteel in de vorming van de leerling

Nadere informatie

Model om schoolse taalvaardigheden te observeren en te reflecteren

Model om schoolse taalvaardigheden te observeren en te reflecteren 1 Bijlage 1: Model om schoolse taalvaardigheden te observeren en te reflecteren Als een leraar op zoek is naar een mogelijk instrument om schoolse taalvaardigheid bij zijn leerlingen te observeren, dan

Nadere informatie

Zakelijk Professioneel (PROF) - B2

Zakelijk Professioneel (PROF) - B2 Zakelijk Professioneel (PROF) - B2 Voor wie? Voor hogeropgeleiden die hun taalvaardigheid in het Nederlands zullen moeten bewijzen op de werkvloer in Vlaanderen, Nederland of in een buitenlands bedrijf

Nadere informatie

CVO PANTA RHEI - Schoonmeersstraat GENT

CVO PANTA RHEI - Schoonmeersstraat GENT identificatie opleiding modulenaam Talen Duits Richtgraad 1: niveau 1 en niveau 2 (ERK = Breakthrough en Waystage) code module 5850/5851 en 5852/5853 goedkeuring door aantal 120/jaar studiepunten datum

Nadere informatie

Opleiding. Meertalig secretariaat. Code + officiële benaming van de module. A3 Frans 1. Academiejaar 2015-2016. Semester. 1 en 2.

Opleiding. Meertalig secretariaat. Code + officiële benaming van de module. A3 Frans 1. Academiejaar 2015-2016. Semester. 1 en 2. Opleiding Meertalig secretariaat Code + officiële benaming van de module A3 Frans 1 Academiejaar 2015-2016 Semester 1 en 2 Studieomvang 9 studiepunten Totale studietijd 180 Aantal lestijden 120 Aandeel

Nadere informatie

Naam leerlingen. Groep BBL 1 Nederlands. Verdiepend arrangement. Basisarrange ment. Leertijd; 5 keer per week 45 minuten werken aan de basisdoelen.

Naam leerlingen. Groep BBL 1 Nederlands. Verdiepend arrangement. Basisarrange ment. Leertijd; 5 keer per week 45 minuten werken aan de basisdoelen. Verdiepend Basisarrange ment Naam leerlingen Groep BBL 1 Nederlands Leertijd; 5 keer per week 45 minuten werken aan de basisdoelen. - 5 keer per week 45 minuten basisdoelen toepassen in verdiepende contexten.

Nadere informatie

Nederlands ( 2F bb kb/gl/tl )

Nederlands ( 2F bb kb/gl/tl ) Einddoelen Nederlands Nederlands ( 2F bb kb/gl/tl ) vmbo bovenbouw = CE = Basis = SE = Varieert per bb/kb/gt-leerweg en varieert ook door de keuze voor papieren of digitaal examen. Zie Syllabus 2014. Leesvaardigheid

Nadere informatie

Secretaresse. NVOG opleidingen groep. 1 jaar, 36 lessen van 3 uur, een avond per week + 4 examenavonden Alkmaar Hoorn

Secretaresse. NVOG opleidingen groep. 1 jaar, 36 lessen van 3 uur, een avond per week + 4 examenavonden Alkmaar Hoorn Secretaresse 1 jaar, 36 lessen van 3 uur, een avond per week + 4 examenavonden Voor iedereen die werkzaam is of wil zijn in een secretariële functie en daarvoor het volledig secretaressediploma wil behalen

Nadere informatie

Inhoudsoverzicht NN5 Tweede Fase

Inhoudsoverzicht NN5 Tweede Fase Inhoudsoverzicht NN5 Tweede Fase Cursus Hoofdstuk havo 4/5 vwo 4 vwo 5/6 1 Leesvaardigheid 2 Schrijfvaardigheid 1 Inleiding leesvaardigheid 1 Leesstrategieën 2 Schrijfdoelen 3 Tekstsoorten 4 Tekst en publiek

Nadere informatie

CVO PANTA RHEI - Schoonmeersstraat GENT

CVO PANTA RHEI - Schoonmeersstraat GENT identificatie opleiding Talen modulenaam Frans Richtgraad 1: niveau 1 en niveau 2 (ERK = Breakthrough en Waystage) code module 5858/5859 en 5860/5861 goedkeuring door aantal lestijden 120/jaar studiepunten

Nadere informatie

Dienstenbeschrijving communicatieve vaardigheden

Dienstenbeschrijving communicatieve vaardigheden Dienstenbeschrijving communicatieve vaardigheden Training-1 Training-2 Training-3 : Basistraining communicatieve vaardigheden : Communicatieve vaardigheden voor professionals : Hoe voer ik een intakegesprek

Nadere informatie

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Wetenschappen AO AV 004 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 24 Inhoud Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 1 Deel 1 Opleiding... 5 1.1 Korte

Nadere informatie

Resonans geletterdheidsmodules

Resonans geletterdheidsmodules Resonans geletterdheidsmodules Provinciaal Onderwijs Vlaanderen 8 mei 2014 Inhoud 1. Wat 2. Ontwikkeling 3. Stand van zaken 4. Mogelijkheden en beperkingen 5. Organisatie 6. Vragenronde 7. Inhoudelijke

Nadere informatie

NVOG opleidingen. Secretaresse. 1 jaar, 36 lessen van 2 3/4 uur, een avond per week + 4 examenavonden Alkmaar Hoorn

NVOG opleidingen. Secretaresse. 1 jaar, 36 lessen van 2 3/4 uur, een avond per week + 4 examenavonden Alkmaar Hoorn vo Secretaresse 1 jaar, 36 lessen van 2 3/4 uur, een avond per week + 4 examenavonden Voor iedereen die werkzaam is of wil zijn in een secretariële functie en daarvoor het volledig secretaressediploma

Nadere informatie

CVO PANTA RHEI - Schoonmeersstraat GENT

CVO PANTA RHEI - Schoonmeersstraat GENT identificatie opleiding Meertalig secretariaat modulenaam Communicatievaardigheden code module A4 goedkeuring door aantal lestijden 60 studiepunten datum goedkeuring structuurschema / volgtijdelijkheid

Nadere informatie

Educatief Professioneel (EDUP) - C1

Educatief Professioneel (EDUP) - C1 Educatief Professioneel (EDUP) - C1 Voor wie? Voor hogeropgeleide volwassenen (18+) die willen functioneren in een uitdagende kennis- of communicatiegerichte functie: in het hoger onderwijs, als docent

Nadere informatie

PTA Nederlands TL/GL Bohemen, Houtrust, Kijkduin, Media&Design cohort 13-14-15

PTA Nederlands TL/GL Bohemen, Houtrust, Kijkduin, Media&Design cohort 13-14-15 Examenprogramma NE/K/1 Oriëntatie op leren en werken De kandidaat kan zich oriënteren op de eigen loopbaan en op het belang van Nederlands in de maatschappij. NE/K/2 Basisvaardigheden De kandidaat kan

Nadere informatie

Opleiding. Tolk Vlaamse Gebarentaal. Code + officiële benaming van de module. Module Vlaamse Gebarentaal B. Academiejaar 2015-2016.

Opleiding. Tolk Vlaamse Gebarentaal. Code + officiële benaming van de module. Module Vlaamse Gebarentaal B. Academiejaar 2015-2016. Opleiding Tolk Vlaamse Gebarentaal Code + officiële benaming van de module Module Vlaamse Gebarentaal B Academiejaar 2015-2016 Semester 2 Studieomvang 9 studiepunten Totale studietijd 180 Aantal lestijden

Nadere informatie

WISKUNDIGE TAALVAARDIGHEDEN

WISKUNDIGE TAALVAARDIGHEDEN WISKUNDIGE TLVRDIGHEDEN Derde graad 1 Het begrijpen van wiskundige uitdrukkingen in eenvoudige situaties (zowel mondeling als 1V4 2V3 3V3 (a-b-c) schriftelijk) 2 het begrijpen van figuren, tekeningen,

Nadere informatie

CVO PANTA RHEI - Schoonmeersstraat GENT

CVO PANTA RHEI - Schoonmeersstraat GENT identificatie opleiding modulenaam code module Talen Engels Richtgraad 2: niveau 3, 4, 5 en 6 (ERK = Threshold) 5906/5907 en 5908/5909 en 5910/5911 en 5912/5913 goedkeuring door aantal lestijden 120/jaar

Nadere informatie

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Economie AO AV 002 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 26 Inhoud 1 Deel 1 Opleiding... 5 1.1 Korte beschrijving... 5 1.1.1 Inhoud... 5 1.1.2 Modules... 5 1.2 Plaats

Nadere informatie

PTA Nederlands BBL Kijkduin, Statenkwartier Waldeck cohort 15-16-17

PTA Nederlands BBL Kijkduin, Statenkwartier Waldeck cohort 15-16-17 Exameneenheden Nederlands (verschillen tussen BBL en KBL zijn in de tekst aangegeven) NE/K/1 Oriëntatie op leren en werken De kandidaat kan zich oriënteren op de eigen loopbaan en op het belang van Nederlands

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 13602 25 juli 2011 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 29 juni 2011, nr. VO/309740, houdende

Nadere informatie

CVO PANTA RHEI - Schoonmeersstraat GENT

CVO PANTA RHEI - Schoonmeersstraat GENT identificatie opleiding Talen modulenaam Spaans Richtgraad 4: niveaus 9 en 10 (ERK = Effectiveness) code module 6046/6047 en 6048/6049 goedkeuring door aantal lestijden 120/jaar studiepunten datum goedkeuring

Nadere informatie

Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs

Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs Vakdocumenten Frans (2004) Visie en accenten leerplan Frans BaO 1 De eerste stappen zetten - Basiswoordenschat

Nadere informatie

Doorlopende leerlijn vaardigheden Frans ERK (PO - havo/vwo) 2009 Streefniveaus en eindniveaus ERK per vaardigheid

Doorlopende leerlijn vaardigheden Frans ERK (PO - havo/vwo) 2009 Streefniveaus en eindniveaus ERK per vaardigheid Doorlopende leerlijn vaardigheden Frans ERK (PO - havo/vwo) 2009 Streefniveaus en eindniveaus ERK per vaardigheid Kernvaardigheden PO Onderbouw havo en vwo Tweede fase havo Tweede fase vwo 1. Leesvaardigheid

Nadere informatie

PTA Nederlands BBL & KBL Kijkduin, Statenkwartier (Vakcollege Techniek) cohort 14-15-16

PTA Nederlands BBL & KBL Kijkduin, Statenkwartier (Vakcollege Techniek) cohort 14-15-16 Examenprogramma (verschillen tussen BBL en KBL zijn in de tekst aangegeven) NE/K/1 Oriëntatie op leren en werken De kandidaat kan zich oriënteren op de eigen loopbaan en op het belang van Nederlands in

Nadere informatie

Overzicht modules Algemene vorming TSO3

Overzicht modules Algemene vorming TSO3 Overzicht modules Algemene vorming TSO3 Inhoud TSO3 Aardrijkskunde 1... 2 TSO3 Aardrijkskunde 2... 3 TSO3 Aardrijkskunde 3... 4 TSO3 Engels 1... 5 Engels 2... 6 TSO3 Nederlands 1... 7 TSO3 Nederlands 2...

Nadere informatie

TAALDREMPELS OPLEIDINGSVLOER INFORMATICA

TAALDREMPELS OPLEIDINGSVLOER INFORMATICA TAALDREMPELS OPLEIDINGSVLOER INFORMATICA Aan: Directie opleiding Informatica Van: Huis van het Nederlands 11/04/2012 Dit zijn talige eisen die alleen de opleiding stelt. Voor de werkvloer zijn ze niet

Nadere informatie

Behaal je diploma secundair onderwijs

Behaal je diploma secundair onderwijs www.diplomasecundair.be Behaal je diploma secundair onderwijs INTKO is dé school voor Tweedekansonderwijs in de regio Halle-Vilvoorde. Ben je ouder dan 18 en heb je je diploma secundair onderwijs nog niet

Nadere informatie

Secundair volwassenenonderwijs STUDIEGEBIED TALEN RICHTGRAAD 1&2

Secundair volwassenenonderwijs STUDIEGEBIED TALEN RICHTGRAAD 1&2 Secundair volwassenenonderwijs STUDIEGEBIED TALEN RICHTGRAAD 1&2 Modulaire opleiding Europese Talen groep 2* R 1 AO TA 005 *Europese talen groep 2: Bulgaars, Fins, Grieks, Hongaars, Pools, Russisch, Servisch-Kroatisch,

Nadere informatie

Europees Referentiekader

Europees Referentiekader Europees Referentiekader Luisteren Ik kan vertrouwde woorden en basiszinnen begrijpen die mezelf, mijn familie en directe concrete omgeving betreffen, wanneer de mensen langzaam en duidelijk spreken. Ik

Nadere informatie

PTA Nederlands TL voor overstappers uit 3H Houtrust cohort 14-15-16

PTA Nederlands TL voor overstappers uit 3H Houtrust cohort 14-15-16 Examenprogramma PTA Nederlands TL voor overstappers uit 3H Houtrust cohort 14-15-16 NE/K/1 Oriëntatie op leren en werken De kandidaat kan zich oriënteren op de eigen loopbaan en op het belang van Nederlands

Nadere informatie

Niveaubepaling Nederlandse taal

Niveaubepaling Nederlandse taal Niveaubepaling Nederlandse taal Voor een globale niveaubepaling kunt u de niveaubeschrijvingen A1 t/m C1 doornemen en vaststellen welk niveau het beste bij u past. Niveaubeschrijving A0 Ik heb op alle

Nadere informatie

Niveaus Europees Referentie Kader

Niveaus Europees Referentie Kader Niveaus Europees Referentie Kader Binnen de niveaus van het ERK wordt onderscheid gemaakt tussen begrijpen, spreken en schrijven. Onder begrijpen vallen de vaardigheden luisteren en lezen. Onder spreken

Nadere informatie

Professional Communication Advanced

Professional Communication Advanced Exameneisen PCA Professional Communication Advanced Publicatiedatum 1 juni 2008 Startdatum 1 januari 2005 Doelgroep Voorkennis Vrijstelling - mensen die basiskennis hebben van communicatie, bijvoorbeeld

Nadere informatie

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Humane Wetenschappen ASO2 AO AV 003 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 24 Inhoud Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 1 Deel 1 Opleiding...

Nadere informatie

inhoud Hoofdstuk 3 Ik, de ontvanger 40 3.1 Luisteren 40 3.1.1 Non-verbaal luistergedrag 41 3.1.2 Verbaal luistergedrag 42 3.2 Kritiek ontvangen 43

inhoud Hoofdstuk 3 Ik, de ontvanger 40 3.1 Luisteren 40 3.1.1 Non-verbaal luistergedrag 41 3.1.2 Verbaal luistergedrag 42 3.2 Kritiek ontvangen 43 inhoud Deel 1 Communicatief competent Hoofdstuk 1 Strategisch denken 2 1.1 Communicatie en strategie 2 1.2 Publieks- en situatiegericht denken 3 1.3 Doelgericht denken 4 1.3.1 Het formuleren van doelen

Nadere informatie

CVO PANTA RHEI - Schoonmeersstraat GENT

CVO PANTA RHEI - Schoonmeersstraat GENT identificatie opleiding modulenaam code module aantal lestijden Talen Duits Richtgraad 2: niveau 3, 4, 5, 6 (ERK = Treshold) 5892/5893 en 5894/5895 en goedkeuring door 5896/5897 en 5898/5899 120/jaar studiepunten

Nadere informatie

Secundair volwassenenonderwijs STUDIEGEBIED TOERISME

Secundair volwassenenonderwijs STUDIEGEBIED TOERISME Secundair volwassenenonderwijs STUDIEGEBIED TOERISME Opleiding Medewerker reisbureau/touroperator BO TO 003 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 20 Inhoud Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming 1 september

Nadere informatie

VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS. NEDERLANDS Derde graad BSO Derde leerjaar. Alle studierichtingen

VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS. NEDERLANDS Derde graad BSO Derde leerjaar. Alle studierichtingen VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS NEDERLANDS Derde graad BSO Derde leerjaar Alle studierichtingen Licap - Brussel: - september 1995 INHOUD 1 BEGINSITUATIE...

Nadere informatie

Programma van Inhoud en Toetsing

Programma van Inhoud en Toetsing Onderdeel: Grammatica zinsdelen (RTTI) Lesperiode: 1 Hoofdstuk: 1, 2,3 & 5 Theorie blz 28, 68, 108, 188, 189 De leerling moet de volgende zinsdelen kennen: persoonsvorm onderwerp werkwoordelijk gezegde

Nadere informatie

Programma van Inhoud en Toetsing

Programma van Inhoud en Toetsing Onderdeel: Grammatica zinsdelen (RTTI) Lesperiode: 1 Aantal lessen per week: 4 Hoofdstuk: 1, 2,3 & 5 Theorie blz 28, 68, 108, 188, 189 De leerling moet de volgende zinsdelen kennen: persoonsvorm onderwerp

Nadere informatie

De leerling leert strategieën te gebruiken voor het uitbreiden van zijn Duitse woordenschat.

De leerling leert strategieën te gebruiken voor het uitbreiden van zijn Duitse woordenschat. A. LEER EN TOETSPLAN DUITS Onderwerp: Leesvaardigheid De leerling leert strategieën te gebruiken voor het uitbreiden van zijn Duitse woordenschat. De leerling leert strategieën te gebruiken bij het verwerven

Nadere informatie

Profiel Academische Taalvaardigheid PAT

Profiel Academische Taalvaardigheid PAT Het Profiel Academische Taalvaardigheid omvat de taalvaardigheid die nodig is om op academisch niveau het Nederlands te functioneren en is de eerste plaats gericht op formele communicatie. Dit profiel

Nadere informatie

Behaal je diploma secundair onderwijs

Behaal je diploma secundair onderwijs www.diplomasecundair.be Behaal je diploma secundair onderwijs INTKO is dé school voor Tweedekansonderwijs in de regio Halle-Vilvoorde. Ben je ouder dan 18 en heb je je diploma secundair onderwijs nog niet

Nadere informatie

Competentieprofiel. Maatschappelijk werker

Competentieprofiel. Maatschappelijk werker Competentieprofiel maatschappelijk werker OCMW 1. Functie Functienaam Afdeling Dienst Functionele loopbaan Maatschappelijk werker Sociale zaken Sociale dienst B1-B3 2. Context Het OCMW garandeert aan elke

Nadere informatie

Kruistabel ter inspiratie voor het opmaken van een jaarplan Duits voor het 2 e leerjaar van de 2 e graad aso. Datu m van de les. De leerlingen kunnen

Kruistabel ter inspiratie voor het opmaken van een jaarplan Duits voor het 2 e leerjaar van de 2 e graad aso. Datu m van de les. De leerlingen kunnen Titel / thema tekst / toets Kruistabel ter inspiratie voor het opmaken van een jaarplan Duits voor het 2 e leerjaar van de 2 e graad aso De leerlingen kunnen LUISTERVAARDIGHEID Lu 1 op beschrijvend niveau

Nadere informatie

Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap vrijdag 5 mei 2006 STUDIEGEBIED TALEN. Modulaire opleiding Hebreeuws R2 AO TA 010

Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap vrijdag 5 mei 2006 STUDIEGEBIED TALEN. Modulaire opleiding Hebreeuws R2 AO TA 010 STUDIEGEBIED TALEN Modulaire opleiding Hebreeuws R2 AO TA 010 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 27 Inhoud 1 Deel 1 Opleiding... 3 1.1 Korte beschrijving... 3 1.1.1 Inhoud... 3 1.1.2 Modules... 3 1.1.3 Niveau

Nadere informatie

Educatief Professioneel (EDUP) - C1

Educatief Professioneel (EDUP) - C1 Educatief Professioneel (EDUP) - C1 Voor wie? Voor hogeropgeleide volwassenen (18+) die willen functioneren in een uitdagende kennis- of communicatiegerichte functie: in het hoger onderwijs, als docent

Nadere informatie

Eindtermen Nederlands lager onderwijs

Eindtermen Nederlands lager onderwijs Eindtermen Nederlands lager onderwijs Bron: www.ond.vlaanderen.be/dvo 1 Luisteren De leerlingen kunnen (verwerkingsniveau = beschrijven) de informatie achterhalen in: 1.1 een voor hen bestemde mededeling

Nadere informatie

Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming 25-9-2008 STUDIEGEBIED HANDEL. Modulaire opleiding Secretariaatsmedewerker BO HA 002

Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming 25-9-2008 STUDIEGEBIED HANDEL. Modulaire opleiding Secretariaatsmedewerker BO HA 002 RLLL/EXT/ADV/001bijl1 STUDIEGEBIED HANDEL Modulaire opleiding Secretariaatsmedewerker BO HA 002 Bijlage bij het Vlor-advies Pagina 1 van 34 Inhoud Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming 25-9-2008 1

Nadere informatie

Behaal je diploma secundair onderwijs

Behaal je diploma secundair onderwijs www.diplomasecundair.be Behaal je diploma secundair onderwijs INTKO is dé school voor Tweedekansonderwijs in de regio Halle-Vilvoorde. Ben je ouder dan 18 en heb je je diploma secundair onderwijs nog niet

Nadere informatie

Basisarrangement. Groep: AGL fase 1 Leerjaar 1 Vak: Nederlandse taal. 5x per week 45 minuten werken aan de basisdoelen

Basisarrangement. Groep: AGL fase 1 Leerjaar 1 Vak: Nederlandse taal. 5x per week 45 minuten werken aan de basisdoelen Basis Groep: AGL fase 1 Leerjaar 1 Vak: Nederlandse taal 5x per week 45 minuten werken aan de basisdoelen Deviant methode leer/werkboek VIA vooraf op weg naar 1F. De 8 thema s in het boek hebben terugkerende

Nadere informatie

Registratieblad aanbod doelen SLO groep 1 en 2

Registratieblad aanbod doelen SLO groep 1 en 2 Registratieblad aanbod doelen SLO groep 1 en 2 Mondelinge taalvaardigheid: aanbod doelen voor groep 1 en 2 verwerkt in de kleuterthema s Woordenschat en woordgebruik Th 1 2 3 4 5 6 totaal uitbreiden van

Nadere informatie

PTA Nederlands BBL & KBL Kijkduin, Statenkwartier (Vakcollege Techniek) cohort

PTA Nederlands BBL & KBL Kijkduin, Statenkwartier (Vakcollege Techniek) cohort Examenprogramma (verschillen tussen BBL en KBL zijn in de tekst aangegeven) NE/K/1 Oriëntatie op leren en werken De kandidaat kan zich oriënteren op de eigen loopbaan en op het belang van Nederlands in

Nadere informatie

CVO PANTA RHEI - Schoonmeersstraat GENT

CVO PANTA RHEI - Schoonmeersstraat GENT identificatie opleiding Talen modulenaam Italiaans Richtgraad 1: niveau 1 en niveau 2 (ERK = Breakthrough en Waystage) code module 5862/5863 en 5864/5865 goedkeuring door aantal lestijden 120/jaar studiepunten

Nadere informatie

Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap woensdag 24 mei 2006 STUDIEGEBIED TALEN. Modulaire opleiding Arabisch Chinees Japans R 2 AO TA 008

Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap woensdag 24 mei 2006 STUDIEGEBIED TALEN. Modulaire opleiding Arabisch Chinees Japans R 2 AO TA 008 STUDIEGEBIED TALEN Modulaire opleiding Arabisch Chinees Japans R 2 AO TA 008 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 61 Inhoud 1 Deel 1 Opleiding... 3 1.1 Korte beschrijving... 3 1.1.1 Inhoud... 3 1.1.2 Modules...

Nadere informatie

Secundair volwassenenonderwijs STUDIEGEBIED HANDEL

Secundair volwassenenonderwijs STUDIEGEBIED HANDEL RLLL/EXT/ADV/006bijl7 Secundair volwassenenonderwijs STUDIEGEBIED HANDEL Zwevende module Communicatie, telefonie en onthaal in een 3 e vreemde taal (Ontwerp) Bijlage bij Vlor-advies Pagina 1 van 7 Inhoud

Nadere informatie

ASO - studierichtingen in VIA-TIENEN

ASO - studierichtingen in VIA-TIENEN ASO - studierichtingen in VIA-TIENEN De onderwijsvorm ASO is een breed algemeen vormende doorstroomrichting waarin de leerlingen zich voorbereiden op een academische of professionele bacheloropleiding.

Nadere informatie

Moderne vreemde talen vmbo Leerlijnen landelijke kaders

Moderne vreemde talen vmbo Leerlijnen landelijke kaders Moderne vreemde talen vmbo Leerlijnen landelijke kaders SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Verantwoording 2009 Stichting leerplanontwikkeling (SLO), Enschede Alle rechten voorbehouden.

Nadere informatie

PTA Nederlands TL/GL Bohemen, Houtrust, Kijkduin, Statenkwartier cohort

PTA Nederlands TL/GL Bohemen, Houtrust, Kijkduin, Statenkwartier cohort Examenprogramma NE/K/1 Oriëntatie op leren en werken De kandidaat kan zich oriënteren op de eigen loopbaan en op het belang van Nederlands in de maatschappij. NE/K/2 Basisvaardigheden De kandidaat kan

Nadere informatie

Europese talen groep 2 * R 2. Algemene opleiding Studiegebieden Europese neventalen R1 en R2, Oosterse talen en Slavische talen

Europese talen groep 2 * R 2. Algemene opleiding Studiegebieden Europese neventalen R1 en R2, Oosterse talen en Slavische talen Bijlage 11 bij het besluit van de Vlaamse Regering van.../.../... tot wijziging van de puntenenveloppe voor de centra voor basiseducatie en de indeling van studiegebieden in opleidingen van het secundair

Nadere informatie

Taalvaardigheid Preventie en remediëring. -betrokkenheid verhogende werkvormen creëren -een maximale -herformuleren de lln het probleem

Taalvaardigheid Preventie en remediëring. -betrokkenheid verhogende werkvormen creëren -een maximale -herformuleren de lln het probleem Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel VOET LEREN LEREN EN GOK Voet@2010 leren leren en thema s gelijke onderwijskansen Socio-emotionele ontwikkeling (1ste graad)

Nadere informatie

CORRESPONDENTIE EN MONDELINGE CONTACTEN MVT 4 - KEUZETAAL 1, 2 (CSE06.4, CSE11.4/CREBO:50181, 50176)

CORRESPONDENTIE EN MONDELINGE CONTACTEN MVT 4 - KEUZETAAL 1, 2 (CSE06.4, CSE11.4/CREBO:50181, 50176) CORRESPONDENTIE EN MONDELINGE CONTACTEN MVT 4 - KEUZETAAL 1, 2 (CSE06.4, CSE11.4/CREBO:50181, 50176) sd.cse06.4.v1 ECABO, Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, overgenomen,

Nadere informatie

Kennisbasis Duits 8 juli 2009. 2. Taalkundige kennis

Kennisbasis Duits 8 juli 2009. 2. Taalkundige kennis Kennisbasis Duits 8 juli 2009 Thema Categorie/kernconcept Omschrijving van de categorie / het kernconcept De student 1. Taalvaardigheden 1.1 De vaardigheden 1.1.1 beheerst de kijkvaardigheid en de luistervaardigheid

Nadere informatie

Engels, vmbo gltl, Liesbeth Pennewaard kernen subkernen Context (inhoud) taalvaardigheidsniveau CE of SE Eindterm niveau GL/TL Exameneenh eid Lezen

Engels, vmbo gltl, Liesbeth Pennewaard kernen subkernen Context (inhoud) taalvaardigheidsniveau CE of SE Eindterm niveau GL/TL Exameneenh eid Lezen Engels, vmbo gltl, Liesbeth Pennewaard kernen subkernen Context (inhoud) taalvaardigheidsniveau CE of SE Eindterm niveau GL/TL Exameneenh eid Lezen Correspondentie lezen Opleiding: uitwisseling, vorming,

Nadere informatie

1 Basiscompetenties voor de leraar secundair onderwijs

1 Basiscompetenties voor de leraar secundair onderwijs 1 Basiscompetenties voor de leraar secundair onderwijs Het Vlaams parlement legde de basiscompetenties die nagestreefd en gerealiseerd moeten worden tijdens de opleiding vast. Basiscompetenties zijn een

Nadere informatie

Eindtermen. Opleiding Grensbewaking

Eindtermen. Opleiding Grensbewaking Eindtermen Opleiding Grensbewaking () Deelkwalificatie 1 Communicatie Onderwijseenheden deelkwalificatie 1 01. Mondelinge Communicatieve Vaardigheden... 02 02. Nederlands (schrijfvaardigheid B2)... 04

Nadere informatie

Modularisering van meertalige en multiculturele academische communicatievaardigheden voor BA en MA niveau

Modularisering van meertalige en multiculturele academische communicatievaardigheden voor BA en MA niveau 2011 2014 Projectnummer 517575-LLP-1-2011-1-CH- ERASMUS-EMCR OVEREENKOMST NR. 2011-3648 / 001-001 Modularisering van meertalige en multiculturele academische communicatievaardigheden voor BA en MA niveau

Nadere informatie

PTA Nederlands KBL Bohemen, Kijkduin, Statenkwartier Waldeck cohort 15-16-17

PTA Nederlands KBL Bohemen, Kijkduin, Statenkwartier Waldeck cohort 15-16-17 Exameneenheden Nederlands NE/K/1 Oriëntatie op leren en werken De kandidaat kan zich oriënteren op de eigen loopbaan en op het belang van Nederlands in de maatschappij. NE/K/2 Basisvaardigheden De kandidaat

Nadere informatie

Uitgegeven: 3 februari 2010. 2010, no. 10 PROVINCIAAL BLAD VAN FRYSLAN

Uitgegeven: 3 februari 2010. 2010, no. 10 PROVINCIAAL BLAD VAN FRYSLAN Uitgegeven: 3 februari 2010 2010, no. 10 PROVINCIAAL BLAD VAN FRYSLAN BELEIDSREGEL voor het verkrijgen van een partiële ontheffing voor het vak Fries in het primair en voortgezet onderwijs in de provincie

Nadere informatie

klantgerichtheid... ... klanteninzicht... ... groepsdynamica... ... omgaan met diversiteit... ... stemgebruik... ... taalvaardigheid... ...

klantgerichtheid... ... klanteninzicht... ... groepsdynamica... ... omgaan met diversiteit... ... stemgebruik... ... taalvaardigheid... ... P1 VOORBEELD OBSERVATIE-INSTRUMENT GROEP klantgerichtheid klanteninzicht groepsdynamica omgaan met diversiteit PRESENTATIE stemgebruik taalvaardigheid non-verbaal communiceren professionele houding PERSOON

Nadere informatie

Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W

Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W 1 Naam student: Studentnummer: Datum: Naam leercoach: Inleiding Voor jou ligt het meetinstrument ondernemende houding. Met dit meetinstrument

Nadere informatie

CVO PANTA RHEI - Schoonmeersstraat GENT

CVO PANTA RHEI - Schoonmeersstraat GENT identificatie opleiding Talen modulenaam Spaans Richtgraad 1: niveau 1 en 2 (ERK = Breakthrough) code module 5870/5871 en 5872/5873 goedkeuring door aantal lestijden 120/jaar studiepunten datum goedkeuring

Nadere informatie