Studiegids 2 aba - VT

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Studiegids 2 aba - VT"

Transcriptie

1 Studiegids 2 aba - VT

2 2ABA-VT Stpt d Coörd. Verantw. Semester 1 Semester 2. Naam./d Ex Stpt KO BKV L Ex Stpt KO BKV L Contract OD Stpt/d FCHE2 Chemie 2 3 FCHE2 MeMy S/P c Punt/d Punten/ FWIS2 Numerieke Wiskunde en statistiek 4 FWIS2 VnGi S/P/M e FDIGE1 Digitale Elektronica 1 3 FDIGE1 SmDi S/P c FINF2 Informatica 2 3 FINF2 AeKr S/P e FFYS2 Fysica2 3 FFYS2 Wou St S e FFLUI Fluïdomechanica 3 FFLUI BaBr S/P/M c FTHE Thermodynamica 3 FTHE DeWi S/P/M c FOCO2 Onderzoek en communicatie 2 3 FOCO2 LeNa P c FSTVO1 Sterkteleer en vormgeving 1 6 SchPi e 60 Sterkteleer 1 FSTER1 SchPi S J 4 40 Vormgevingstechnieken 1 FVORM1 ThJo S J 2 20 FINGM1A Ingenieur & maatschappij 1A (*) 3 FINGM1A LeSy S 3 30 e FINGM1B Ingenieur & Maatschappij 1B (*) 3 FINGM1B ValSt P e Verpakkingstechnologie FPCHE Industriële proceschemie 3 FPCHE LyMy M/P c FSIGNS Signalen en Systemen 3 FSIGNS BaJo S e FINGMI_A introductie in ingenieurstechnieken MI 3 FINGMI_A VeIn S e FORG_VTMI Organische Chemie 4 FORG_VTMI BuMi S/P c FOCO_VT Onderzoek en Communicatie 2 Verpakkingstechnologie 3 FOCO_VT LeNa P 3 24 c FVMAT1 Verpakkingsmaterialen1 4 FVMAT1 JaLi S/P/M e FVONT1 Inleiding Ontwerpen 3 FVONT1 BuMi P 3 24 c FLOG1 Inleiding Logistiek 3 FLOG1 BuMi S 3 24 e Totaal Aantal Opleid.Ond. -- Aantal examens Totaal aantal contacturen Gemidd. aantal contacturen / week 22 22,3 ECTS-punten / semester Aantal creditattesten KO: Kennisoverdracht ; BKV: Begeleide kennisverwerking; L : Lab(o) Contract: e: examencontract is mogelijk; c: geen examencontract mogelijk (*) Keuze uit FINGM1A of FINGM1B Ex: P: permanente evaluatie ; L: lab(o)-examen ; S: schriftelijk examen ; M: mondeling examen : Opleidingsonderdeel --- OD: indien J: overdracht punten deelvak mogelijk

3 FCHE2_1213_MeMy Chemie 2 FCHE2 Coördinator Myriam Meyers (MeMy) Lesgever(s) Els Goignard (GoEl), Mieke Buntinx (BuMi), Adèle Peeters (PeAd), Etienne Van Hoof (VaEt), Myriam Meyers (MeMy) Opleidingsfase 2ABA ECTS-punten 3 Tot.: 84u KO: 3u BKV: 15u Labo: 9u ZS: 54u Niveau Inleidend tot uitdiepend Competenties De student: 1. beschikt over een ruime polyvalente, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij/zij gericht kan toepassen 1.1,1.2,1.3,1.4, beschikt over praktische vaardigheden 2.1, beschikt over communicatievaardigheden 3.1, beschikt over algemene beroepsattitudes 4.3,4.5,4.6, beschikt over elementaire onderzoekscompetenties en kan begeleid projectmatig denken 6.1,6.4 Beoordelingscriteria s verwijzen naar de decretale competenties (zie verklarende lijst in deel 1 van de studiegids) De student kan: - chemische begrippen, symbolen, kenmerken en technieken correct en volledig definiëren, omschrijven of bewijzen, en de betekenis, het belang, en het onderlinge verband verduidelijken AC1,AC2,WC1,1.1,1.2,1.3,1.5 - de sterkte van zuren en basen vergelijken; zuur-base reacties opstellen, en de evenwichtsligging voorspellen en/of berekenen, de ph berekenen van diverse oplossingen AC2,AWC1,1,3,1.4 - bij zuur-base titraties een geschikte indicator selecteren, de keuze motiveren, de werking van de indicator verklaren AC2,AWC1,1.3,1.4,4.3,6.1,6.4 - voor weinig oplosbare producten de oplosbaarheid berekenen of voorspellen in functie van de aanwezigheid van verschillende beïnvloedende factoren AC1,AC2,1.2,1.3 - redoxreactievergelijkingen opstellen, en de evenwichtsconstante berekenen AC1,AC2,1.2,1.3 - het principe van galvanische elementen beschrijven en verklaren, en de waarde van de standaard elektrodepotentiaal en de celpotentiaal berekenen AC2,AWC1,WC1,1.1,1.3,1,4, - zuur-base en redoxtitraties nauwkeurig uitvoeren en berekenen AC1,AC2,1.3,1.4,4.3 - enkele basispolymeren indelen en beschrijven op basis van herkomst, polymerisatiemechanisme, moleculaire opbouw en thermisch gedrag AC1, AC2, WC1, AWC1, 1.1, 1.2, 1.3, de naam, chemische formule, recyclagecode en enkele toepassingen van enkele belangrijke polymeren geven WC1, AC1, AWC1, 1.1, 1.2, de term bioplastics definiëren en heeft notie van de afbraak van (bio)polymeren, het belang van additieven in kunststoffen en de verwerking van kunststoffen WC1, AWC1, 1.1, zelfstandig een voorbereide laboproef op een nauwkeurige, veilige en milieubewuste manier uitvoeren binnen de voorziene tijd, kan de experimentele resultaten correct interpreteren, verwerken en opnemen in het verslag AC2,AC6,AWC1,AWC4,BC7,1.4,2.1,2.3,3.1,4.5,4.8,6.4 Inhoud Werkvorm Studiemateriaal Reacties van moleculen: zeven hoofdstukken: (1) Zuren en basen; (2) Zuur-base reacties; (3) De ph van oplossingen; (4) Neerslagreacties; (5) Redoxreacties; (6) Toepassingen van redoxreacties (7) Polymeerchemie. Inhoud van de practica: zuur-base en redoxreacties en/of titratie, ph en buffers; Begeleide Zelfstudie: zelfstudie van de theorie, en begeleiding bij zelfstandig werken aan enerzijds inzichtopdrachten en anderzijds toepassingsopdrachten. Hoorcollege voor polymeerchemie. Zelfstandi uitvoeren van practica. Eigen cursusmateriaal en elektronische leeromgeving met per hoofdstuk: inhoudstafel, beschrijving van de theorie, concrete doelstellingen, inzichtopdrachten, toepassingsopdrachten en eventueel kennisopdrachten. Handleiding bij het practicum. Examenvorm Schriftelijk examen over theorie en opdrachten (85 % van de punten) met gebruik van een bundel met 1 ste examenkans cijfergegevens (cfr. Toledo). Deze bundel wordt beschikbaar gesteld op het examen. Het gebruik van het grafisch rekentoestel is toegestaan op voorwaarde dat het werkgeheugen én het permanent geheugen leeg zijn voor de start van het examen. Permanente evaluatie van practica (15%).Verplichte aanwezigheid tijdens alle labzittingen. Sanctie bij ongewettigde afwezigheid: ND (Niet Deelgenomen) voor het volledige en dus automatisch tweede examenkans voor chemie 2. 2 de examenkans Schriftelijk examen idem als 1 e examenkans. Voor de practica: geen tweede examenkans. De punten van de eerste examenkans blijven behouden, behalve bij ND: enkel indien de student aan 2 van de 3 labo s deelnam wordt een ondervraging over de gemiste labproef voorzien tijdens het examen. Overdracht van labcijfer naar volgend academiejaar is mogelijk als minstens 10/20 behaald werd.

4 FCHE2_1213_MeMy Algemene visie Chemie 2 FCHE2 In het kader van een polyvalente algemene en technische vorming hoort chemie als wetenschappelijke discipline tot de opleiding van elke ingenieur. De student moet voldoende competenties in chemische begrippen verwerven, om deze zelfstandig te kunnen toepassen bij het oplossen van technische problemen. Er wordt een vorming verzekerd met de nodige chemische wetenschappelijke en technische kennis, waarbij belangrijke basiskennis wordt aangebracht als polyvalente voorbereiding op het ingenieursberoep. De student krijgt aldus een chemische basisopleiding die nodig is om te komen tot een beredeneerde kennis. Begincompetenties Chemie 2 steunt vooral op de kennis die werd verworven binnen Chemie 1_1 en 1_2 en Fysica 1 Situering in het curriculum / Volgtijdelijkheid onderzoek werkveld Aanvullende info Chemie 2 levert enerzijds essentiële kennis voor de vakken analytische chemie; elektrochemie; organische chemie en; chemische materiaalkarakterisering; biomoleculen/biochemie en industriële proceschemie. Anderzijds biedt het ook een voorbereiding op andere opleidingsonderdelen, ondermeer voor thema s zoals galvanische elementen, materiaalkunde en elektronica. Het opleidingsonderdeel Chemie2 stelt resultaten van onderzoek voor, met nu en dan een directe verwijzing naar de onderzoeker zelf. Vermits het hier om een basiscursus gaat, met aanbrengen van basiskennis en basisvaardigheden uit het vakgebied van de scheikunde, is er geen directe relatie met het werkveld. - Onderwijstaal: Nederlands - Aanvullend leermateriaal: Toledo - Aanvullende informatie over de evaluatie en puntenverdeling: tijdens practica geldt een verplichte aanwezigheid

5 FWIS2_1213_VnGi Numerieke Wiskunde en Statistiek FWIS2 Coördinator Giovanni Vanroelen (VnGi) Lesgever(s) Marie-Godelieve Lemmens (LmLi) Opleidingsfase 2ABA ECTS-punten 4 Tot.: 112 u KO: 24 u BKV: 18 u ZS: 70 u Niveau Uitdiepend Competenties De student(e) beschikt: 1. over een ruime, veelzijdige, wetenschappelijke en techn. basiskennis die hij gericht kan toepassen 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, over praktische vaardigheden 2.2, over communicatievaardigheden 3.1, over algemene beroepsattitudes 4.1, 4.2, 4.3, over el. onderzoekscomp. en kan onder begeleiding probleemgericht en projectmatig handelen 6.1, 6.3, 6.4, 6.5, 6.6, 6.7 Beoordelingscriteria s verwijzen naar de decretale competenties (zie verklarende lijst in deel 1 van de studiegids) De student(e): - begrijpt de definities, formules, stellingen of eigenschappen uit de cursus en weet welke nodig/bruikbaar zijn om een numeriek of statistisch probleem (in de ruime zin van het woord) schriftelijk op te lossen, WC1, AC2, AWC2, 1.1, 1.2, kent de verschillende oplossingsmethoden, procedures en algoritmen om numerieke of statistische problemen met al dan niet een (vakoverschrijdend) verhaalelement aan te pakken en is bekwaam om correct om te gaan met foutschattingen en statistische onzekerheid, AC1, AWC2, 1.3, 1.4, kent de troeven maar ook de beperkingen van het CAS-toestel en de gebruikte software om het op een verantwoorde manier te gebruiken tijdens het oplossingsproces, WC1, AWC2, AWC4, werkt nauwkeurig en volledig door gebruik te maken van correcte notaties in formules en berekeningen, het duidelijk tekenen van grafieken, het vermelden van alle tussenstappen + voorwaarden en het verklaren van de gebruikte symbolen, AC1, AC6, is bekwaam om onder begeleiding relevante data te verzamelen, zelf een analyse van deze data met gepaste onderzoeksmethoden uit te voeren, de conclusies onderbouwd neer te schrijven in een verslag en deze mondeling toe te lichten, AC1, AC2, AC6, AWC4, AC7,3.1,3.2,4.1, 4.5, 6.3, 6.4, is in staat om een gegeven probleemstelling te analyseren, correct te (her)formuleren in wiskundige of statistische termen en daarna de opgebouwde kennis creatief te gebruiken om het gestelde probleem gestructureerd op te lossen, AC2, AWC4, 4.2, 4.3, 6.1, controleert kritisch elke tussenstap en het eindresultaat op zijn waarheidsgehalte, AWC1, 6.7 Inhoud Werkvorm Studiemateriaal - Numerieke Wiskunde: numerieke methoden voor het oplossen van vergelijkingen, interpolatietechnieken, numerieke integratie en numeriek oplossen van differentiaalvergelijkingen. - Statistiek: elementaire waarschijnlijkheidsleer, kansverdelingen van één numerieke veranderlijke (algemeen, discrete verdelingswetten, continue kansverdelingen, lineaire samenstelling van toevalsgrootheden, centrale limietstelling en normale benadering van discrete kansverdelingen), verdelingswetten voor kengetallen van steekproeven, toetsen van hypothesen (algemeen, toetsen op basis van de normale verdeling, chi-kwadraat aanpassingstesten), correlatie- en regressietechnieken. KO in grote groepen (24u), BKV in een PC-lokaal in kleine groepen (18u), PE-opdracht statistiek - Cursustekst en oefenbundel numerieke wiskunde en statistiek + extra materiaal gebruikt in de les - Elektronische leeromgeving, CAS-toestel TI-Nspire + computersoftware (Matlab en Excel) Examenvorm 1 ste examenkans - PE: computertest numerieke wiskunde met gebruik van formularium (15%) en verplichte aanwezigheid (sanctie bij ongewettigde afwezigheid: score nul op dit onderdeel) - PE: schriftelijk verslag van de zelfstandig opgeloste opdracht statistiek uitgevoerd met Excel (15%) (sanctie bij plagiaat of het niet indienen van het schriftelijk verslag: score nul op dit onderdeel) - Mondeling examen over de statistische opdracht (10%) - Schriftelijk examen theorie numerieke wiskunde (20%) zonder hulpmiddelen - Schriftelijk examen oefeningen statistiek (40%) met gebruik van formularium en TI-Nspire 2 de examenkans - Schriftelijk (60%) en mondeling (10%) examen: idem aan 1 ste examenkans (indien toen geen opdracht werd ingediend, krijgt de student de Excel-output van een dataset gekozen door de docent) - PE computertest numerieke wiskunde (15%). Zie aanvullende info voor de concrete richtlijnen! - PE opdracht statistiek (15%): de deelpunten van de 1 ste examenkans worden overgedragen. Overdracht van de PE-punten naar volgend academiejaar is niet mogelijk.

6 FWIS2_1213_VnGi Algemene visie Begincompetenties Situering in het curriculum / Volgtijdelijkheid onderzoek werkveld Aanvullende info Numerieke Wiskunde en Statistiek FWIS2 De (numerieke) wiskunde in deze opleiding is een hulpmiddel om de wonderen van de techniek te verstaan, te kunnen gebruiken en te helpen ontwikkelen. Statistiek is op zijn beurt een hulpmiddel om op een verantwoorde wijze besluiten te trekken uit gedane proeven of metingen in een technische of wetenschappelijke context. De student(e) verwerft in de loop van het semester voldoende inzicht en vaardigheid om de belangrijkste numerieke en statistische technieken zelfstandig toe te passen op problemen waarvan de behandeling tot de taak van een industrieel ingenieur behoort. De wetenschappelijke basis bestaat voor een beperkt gedeelte uit feitenmateriaal (kennen). De nadruk ligt echter veeleer op de redeneervaardigheden (begrijpen) en op het toepassen daarvan op concrete data of bij het benaderend oplossen van concrete problemen. Daarbij maakt de student(e) gebruik van software die wereldwijd in de industrie wordt ingezet voor allerhande toepassingen. De student(e) is vertrouwd met de belangrijkste concepten uit de beschrijvende statistiek, curvefitting en de differentiaal- en integraalrekening. Daarnaast heeft de student(e) aanleg om de taal van de wiskunde te hanteren, beschikt hij/zij over een kritisch redeneervermogen en een creatieve geest om probleemoplossend en wetenschappelijk te denken. Steunt op: wiskundekennis uit de analyse, algebra & Matlab en onderzoek & communicatie van 1ABA. Is basis voor: het benaderend oplossen van problemen en de verwerking van de resultaten van project- of labo-opdrachten binnen de diverse ingenieursdisciplines, bachelor- en masterproef. De student(e) verwerft voldoende inzicht en vaardigheid om de belangrijkste numerieke en statistische begrippen zelfstandig toe te passen, nieuwe informatie te verwerven en te structureren. Een kritische ingesteldheid ten opzichte van het eigen denken en de discipline en het vermogen om probleemoplossend te werken, worden aangeleerd in de oefeningen. De bachelor verwerft een wetenschappelijke basisvorming die nodig is om te komen tot een beredeneerde kennis. De fundamenten voor de ontwikkeling van een kritische onderzoeksattitude worden in de wetenschapsvakken gelegd waarbij wiskunde en statistiek een voortrekkersrol vervullen. Elke toekomstige ingenieur zal op de een of andere manier gebruik maken van de mogelijkheden die hem geboden worden door de computer. Het is in die context belangrijk dat hij vertrouwd is met de aangepaste wiskundige technieken die aangeleerd worden in het domein van de numerieke wiskunde. Op statistisch vlak is het vaak de ingenieur die de steekproefmetingen van de medewerkers op de vloer visualiseert, veralgemeent en eventuele voorspellingen maakt voor de hele partij. De kans dat een industrieel ingenieur te werk wordt gesteld in de kwaliteitsdienst van een bedrijf is zeker niet ondenkbaar. Gezien het analyseren van deze kwaliteit en het treffen van beslissingen op alle vlakken voor een groot deel gebeuren met behulp van statistische technieken is het noodzakelijk dat de ingenieur de basisregels van statistiek onder de knie heeft. - Onderwijstaal: Nederlands - Aanvullende leermateriaal: Analyse voor het hoger onderwijs, G.Deen en P.Levrie, De Boeck, ISBN Inleiding tot numerieke wiskunde, Adhemar Butheel, Acco, ISBN Statistiek in de praktijk, David S. Moore en George P. McCabe, Academic Service, ISBN Statistiek voor technici met behulp van Excel en TI 83, Theo van Pelt, Marjo Stevens, Academic Service, ISBN Statistiek en wetenschap, J. Beirlant, G. Dierckx, M. Hubert, Acco, ISBN ; Statistiek: Een inleiding voor het hoger onderwijs, James T. McClave, P.George Benson en Terry Sincich, Pearson, ISBN en - Aanvullende informatie over de evaluatie en puntenverdeling: Voor de PE van numerieke wiskunde blijven de punten van de 1 ste examenkans behouden, tenzij de student beslist (op de dag van de 2 de examenkans) om deel te nemen aan de herkansingscomputertest. Dan komen de nieuwe PE-punten in de plaats te staan.

7 FDIGE1_1213_SmDi Digitale Elektronica 1 FDIGE1 Coördinator Dirk Smets (SmDi) Lesgever(s) Nele Mentens (MeNe), Dirk Smets (SmDi), Ronald Thoelen (ThRo), Frank Appaerts (ApFr), Jeroen Broeders (BrJe) Opleidingsfase 2ABA ECTS-punten 3 Tot.: 84u KO: 18u BKV: 8u Labo: 6u ZS: 52u Niveau Inleidend Competenties Beoordelingscriteria s verwijzen naar de decretale competenties (zie verklarende lijst in deel 1 van de studiegids) De student: 1. beschikt over een ruime polyvalente, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij/zij gericht kan toepassen 1.1,1.2,1.3, beschikt over praktische vaardigheden 2.1, beschikt over communicatievaardigheden 3.1, 3.2, 3.5 De student kan: - CMOS-basispoorten opbouwen met behulp van nmos- en pmos-transistors AC1,1.2,1.3, het gedrag van combinatorische en sequentiële schakelingen verklaren WC1,1.1 - de basisschema s van de bouwblokken waaruit grotere systemen zijn opgebouwd (tellers, decoders, multiplexers, ) tekenen en aanpassen aan specifieke noden AC1,1.2,1.3 - zelf een combinatorische en/of sequentiële schakeling ontwerpen die een bepaalde functie realiseert en die bovendien deze functie realiseert met de vereiste snelheid AC1,1.2,1.3 - een combinatorische schakeling vereenvoudigen tot zijn meest eenvoudige vorm AC1,1.2 - een teller met een gegeven willekeurige telsequentie ontwerpen AC1,1.2,1.3 - de labopdrachten tot een goed einde brengen na het maken van de labvoorbereidingen BC1,BC2,BC8,2.1,2.2,3.1,3.2,4.3,4.5,4.6 Inhoud Werkvorm Studiemateriaal KO: ontwerp van CMOS-basispoorten; digitale concepten; numerische systemen, bewerkingen en codes; logische poorten; Booleaanse algebra en logische vereenvoudiging; combinatorische logische analyse; functies van combinatorische logica; latches, flip-flops en timers; tellers; schuifregisters BKV: ontwerp van CMOS-basispoorten; Booleaanse logica en vereenvoudiging + Karnaugh-kaarten; flip-flops en gebruik van tellers; ontwerp van tellers met willekeurige telsequentie Lab (m.b.v. simulatiesoftware): basispoorten, flip-flops, tellers Hoorcolleges, labo- en oefenzittingen Elektronisch leerplatform met slides en aanvullende informatie Handboek: Digitale Elektronica, 2011, Pearson Custom Publications Examenvorm 1 ste examenkans Schriftelijk examen over de theorie (50%) en de oefeningen (40%) (gesloten boek, zonder (grafisch) rekenmachine) Labo: permanente evaluatie (10%) met verplichte aanwezigheid. Sanctie bij ongewettigde afwezigheid is een nul op het desbetreffende labo. 2 de examenkans Mondeling examen met schriftelijke voorbereiding, theorie (50%) en oefeningen (40%) (gesloten boek, zonder (grafisch) rekenmachine) Voor labo is er geen tweede examenkans. De punten van de eerste examenkans blijven behouden. Overdracht van cijfer naar volgend academiejaar is mogelijk als minstens 10/20 behaald werd.

8 FDIGE1_1213_SmDi Algemene visie Begincompetenties Situering in het curriculum / Volgtijdelijkheid onderzoek werkveld Aanvullende info Digitale Elektronica 1 FDIGE1 Het doel van dit vak is een basisinzicht te geven in de werking van digitale basisblokken die voorkomen in nagenoeg eender welk digitaal systeem. De basiskennis hiervan hoort dus thuis bij de polyvalente technische achtergrond die de student in staat zal stellen om als master in de industriële wetenschappen efficiënt te communiceren met de verschillende geledingen waarmee hij contact heeft in zijn beroep. Hedendaagse digitale systemen zijn zeer complexe en zeer hiërarchische systemen. Het ontwerp hiervan gebeurt vaak op zeer hoog niveau. Indien dit echter gebeurt zonder aandacht te schenken aan en een goed begrip van de basisbouwblokken die hieronder de fundamenten vormen, zal men bv. nooit een goed begrip hebben van het verband tussen complexiteit en snelheid van een schakeling en hoe het ene voor het andere kan ingeruild worden. Een goed begrip van deze basisbouwblokken is noodzakelijk om een inzicht te verwerven over de interne werking van de digitale systemen. Eens dit inzicht verworven is, kan er nagedacht worden over hoe dergelijke systemen te ontwerpen en/of hun prestaties te verbeteren. Deze cursus biedt dan ook de basisvorming en -kennis om als ingenieur te functioneren in het vakgebied van de digitale elektronica en is derhalve ook vereist om de toegang te verzekeren tot de masteropleiding elektronica. Deze cursus maakt gebruik van een aantal concepten van de vakken basiselektriciteit en analoge elektronica. Hierbuiten zijn er voor de beginnende student vanuit dit vak geen specifieke vereisten. De aanpak van deze cursus is derhalve dat ze de nodige achtergrond en inzicht geeft in de werking van de elektronica die iedere ingenieur nodig heeft ongeacht de verdere keuze in zijn studieloopbaan en gelijktijdig de fundamenten legt voor de ingenieur die kiest voor elektronica als specialisatie. Meer specifiek zullen de bouwblokken uit deze cursus terugkomen in automatisering, computersystemen, datacommunicatie, digitale regelrechniek, DSP enz. In dit vak wordt verwezen naar toepassingen die aan bod komen in het wetenschappelijk onderzoek dat o.m. aan onze hogeschool doorgaat. De kennis van de basisbouwblokken van de digitale elektronica is een vanzelfsprekendheid voor elke ingenieur in het werkveld. Ze vormt de basis van een manier van denken die dagdagelijks gebruikt wordt door een ingenieur die digitale systemen gebruikt en/of ontwerpt. - Onderwijstaal: Nederlands - Tijdens de labzittingen geldt een verplichte aanwezigheid

9 FINF2_1213_AeKr Informatica 2: Grafische Applicaties in Java (GaJa) FINF2 Coördinator Kris Aerts (AeKr) Lesgever(s) NN Opleidingsfase 2ABA ECTS-punten 3 Tot.: 84u KO: 8u BKV: 16u ZS: 60u Niveau Uitdiepend Competenties De student beschikt 1. over een ruime veelzijdige, wetenschappelijk en technologische basiskennis die hij gericht kan toepassen 1.1,2,3,4, en 6 2. over praktische vaardigheden 2.1,2.2,2.3, over communicatievaardigheden 3.1,3.2,3.4, over algemene beroepsattitudes 4.1,4.2,4.3,4.4,4.5, 4.11, over elementaire onderzoekscompetenties en kan onder begeleiding probleemgericht en projectmatig denken 6.1,3,4,6 en 7 Beoordelingscriteria s verwijzen naar de decretale competenties (zie verklarende lijst in deel 1 van de studiegids) De student kan: - typische informatica-bouwstenen, zowel op ontwerp- als implementatiegebied (zoals erving, interfaces, iteratoren, ) beheersen, herkennen en toepassen AC12/ BC2/WC1 1.2,1.3,1.4,2.1,4.2,4.3,4.4,6.4,6.6 - werken met API s en deze toepassen tijdens programma-ontwikkeling. AC7 1.2,2.1,2.2, 3.5,4.1,4.2,4.5,4.13,6.3,6.6 - code documenteren via Javadoc voor hergebruik (zelf API s schrijven) AC1/AC6/BC6 1.2,1.3, 2.1,2.2,2.3,2.4,3.1,3.4, 4.3,4.5 - interactieve, grafische toepassingen ontwikkelen volgens het Model-View-Controller patroon BC2/AC1/AWC4/AC6/ AWC11-1.2,1.3,1.4,1.6,2.1,2.2,2.3,3.2,4.1,4.2,4.3, 4.5, 4.11, 6.1,6.3,6.4,6.6,6.7 - inzicht in basisalgoritmes van beeldverwerking en deze kunnen implementeren. AC1/AC2/WC1 1.1,1.3,2.2,4.2,6.6 Inhoud Werkvorm Studiemateriaal In het begin van de cursus hernemen we de basis van -denken in het algemeen. Daarna bekijken we een aantal ontwerpstrategieën: hoe begint men aan een programmeeropgave, wat komt er eerst, wat komt later, wat zijn de bouwstenen, patronen, methodes die daarbij van belang zijn (softwarecomponenten, softwarebibliotheken, ontwerppatronen, specifieke programmeertechnieken zoals iteratoren, ). We gaan vooral dieper in op interactieve, grafische toepassingen, zoals games of simulaties. Hier ligt de klemtoon op MVC (Model-View-Controller): een ontwerppatroon om de verschillende taken in een interactief programma op te splitsen in afzonderlijke klassen. Voor dit soort toepassingen leren we ook werken met widgets en panels om user interfaces te bouwen, en met Threads om onderdelen van het programma gelijktijdig te kunnen laten lopen. Omdat we elementen van AWT en Swing gebruiken, tonen we hoe je de functionaliteit van die bibliotheken kan terug vinden in elektronische helpbestanden. Nadien moeten studenten zelfstandig hun weg vinden in de API s. Daarnaast is er een belangrijk deel rond beeldverwerking, waar we een aantal basisalgoritmes bekijken, zoals het werken met de RGB-kleurwaarden van een digitaal beeld, het uitvergroten of verkleinen van een beeld, roteren en look-up-table bewerkingen zoals contrast-vergroting door histogram-stretching De klemtoon ligt op de PC-sessies waar kennisoverdracht en kennisverwerving geïntegreerd gebeuren en elke student op een PC de oefeningen oplost. Bijkomend is er kennisoverdracht in grotere groepen waarin we de concepten en ontwerpstrategieën interactief aanbrengen. Projectwerk om het ontwerpen met MVC in te oefenen. Specifieke cursus GaJa, ontwikkeld door de betrokken coördinator. Modeloplossingen op het elektronisch leerplatform. Examenvorm 1 ste examenkans Zelfstandige opdracht tijdens het jaar (7/20) + schriftelijk examen (13/20) 2 de examenkans Schriftelijk examen (14/20) + individuele opdracht (6/20)

10 FINF2_1213_AeKr Algemene visie Begincompetenties Informatica 2: Grafische Applicaties in Java (GaJa) FINF2 Naast de inhoudelijke doelstellingen die uitgaan van het vak zelf, willen we via dit vak bereiken dat de studenten meer structuur in hun programma s brengen dan voor ze dit vak deden: meer en betere parameters, een duidelijkere opsplitsing in klassen met verschillende taken (MVC-design patroon) en de vertaling van een grafische en/of interactieve probleemsituatie naar een werkend Javaprogramma. Voor dat laatste moeten de studenten ook kunnen werken met software-bibliotheken en de nodige functionaliteit kunnen opzoeken. Daarnaast gaat een belangrijk stuk van dit vak over digitale beeldverwerking. Met de prominente opkomst van scanners en digitale fototoestellen is dit zeker een relevante brok, ook voor het werkveld, waar dikwijls optische of infrarood-beelden gebruikt worden voor controles allerhande (kwaliteit, snelheid, gezondheid, traceerbaarheid, vervalsing, ) Met de kennis van dit vak heeft de student minstens elementaire kennis van de manier waarop zo n beeld digitaal opgeslagen wordt en hoe het, met relatief eenvoudige wiskundige bewerkingen, bewerkt kan worden zodat de gewenste kenmerken duidelijker zichtbaar worden. Zoals in alle informaticavakken ontwikkelen we de vaardigheid om een probleem om te zetten in een gestructureerde en modulaire oplossing (in casu een software programma) waarbij elke stap heel precies gedefinieerd moet worden. Doordat een belangrijk stuk van de evaluatie gebeurt via een uitgebreide opdracht waarvan de studenten het concrete onderwerp zelf moeten kiezen, passen de studenten spontaan verschillende facetten toe van zelfwerkzaamheid en time management. Ook het kunnen afbakenen van een onderwerp- en oplossingsdomein komt hierbij aan bod. Basiskennis van object-orientatie met inbegrip van erving. Programmeertaal Java. Situering in het curriculum / Volgtijdelijkheid onderzoek werkveld Aanvullende info Steunt op: FINF1 Beginselen van -programmeren in Java Is basis voor: Databaseprogrammatie met Java en C#, Hardwaregerichte software-ontwikkeling, Beeldverwerking, SOA en Cloud Computing Een groot stuk van dit vak is gebaseerd op het boek Design Patterns, Elements of Reusable Object- Oriented Software van The Gang of Four. Deze winnaar van Software Development, 1994 Productivity Award is weliswaar al 15 jaar oud, maar is nog steeds richting gevend. Ook de algoritmes van beeldverwerking die we in deze cursus zien, zijn nog steeds up to date. Omdat het eerder basisalgoritmes zijn, gaat het niet om de meest recente of geavanceerde, maar wel om voorbeeld- en inzichtsverwervende algoritmes. Voor hun projectwerk dienen ze zelf een probleemstelling te formuleren en een oplossing hiervoor uit te werken volgens de geijkte methodologie. Methodisch software ontwerpen en hierbij gekende ontwerppatronen toepassen die hun deugdelijkheid bewezen hebben, is een belangrijke vereiste in het werkveld. Java en MVC worden in veel domeinen toegepast: niet alleen in grafische toepassingen, maar evenzeer voor databasegerichte programma s, processturing, Ook het belang van basisinzicht in de opbouw van en het werken met digitale beelden is gekend in vele domeinen. - Onderwijstaal: Nederlands - Aanvullende leermateriaal: Helpfiles van de verschillende bibliotheken, externe websites, algemene Java-boeken, specifiek verbredende boeken: Design Patterns, E. Gamma, ISBN en Train je hersens in Design Patterns, E. & E. Freeman, ISBN Ontwikkelomgeving BlueJ en/of NetBeans - Aanvullende informatie over de evaluatie en puntenverdeling: Het praktisch gedeelte rond Model-View-Controller wordt geëvalueerd via een individuele opdracht. Op het schriftelijk examen komen de theoretische aspecten daarvan aan bod met o.a. een kritische reflectie over een voorgestelde oplossing, en zowel praktische als inzichtelijke vragen over het deel beeldverwerking. Het onderwerp van de individuele opdracht voor de eerste examenkans kan binnen bepaalde grenzen zelf gekozen worden. Voor de tweede examenkans wordt dit vastgelegd door de docent zelf en daarom staan er minder punten op deze taak.

11 FFYS2_1213_WouSt Fysica 2 FFYS2 Coördinator Stan Wouters (WouSt) Lesgever(s) Dirk Willem (WiDi) en Els Wieërs (WiEl) Opleidingsfase 2ABA ECTS-punten 3 Tot.: 84u KO: 18u BKV: 12u ZS: 49u Niveau Uitdiepend Competenties in deel 2 van de studiegids) Beoordelingscriteria s verwijzen naar de decretale competenties (zie verklarende lijst in deel 2 van de studiegids) De student beschikt 1. over een ruime veelzijdige, wetenschappelijk en technologische basiskennis die hij gericht kan toepassen 1.1, 1.2, 1.3, 1.5, over communicatievaardigheden over algemene beroepsattitudes 4.1, 4.2, 4.3, over elementaire onderzoekscompetenties en kan onder begeleiding probleemgericht en projectmatig handelen 6.1, 6.7 De student kan tijdens het theoretisch examen: - de fysische begrippen definiëren en eenheden van deze begrippen benoemen en/of afleiden. Hij kan (verschillen tussen) begrippen in woorden en met een schets of grafiek uitleggen.wc1, AC1, AC2, 1.1, fysische vergelijkingen afleiden. Hij kan de veronderstellingen en een situatieschets geven. Hij kan in de situatieschets de grootheden uit de af te leiden formule vermelden. Hij kan de formules of wetten die tijdens de afleiding gebruikt worden beargumenteren. WC1,AC1, AC2, 1.1, fysische begrippen en vergelijkingen gebruiken om fysische verschijnselen (in praktische toepassingen) te verklaren WC1,AC1,AC2, AWC1, 1.1,1.3,1.5 - deze informatie zelfstandig, gestructureerd en schriftelijk rapporteren. AC6, BC8, 3.1,4.5 De student kan tijdens het oefeningenexamen - oefeningen zelfstandig oplossen met de methode van probleemoplossend denken: Hij kan de opgave vertalen naar een gegeven-gevraagde-formules -structuur. Hij kan op een creatieve manier tot een oplossing komen door het opbouwen van wetenschappelijke redeneringen, het toepassen van fysische wetten en wiskundige technieken. Hij kan het gevraagde in formulevorm afzonderen. Hij kan alle redeneringstappen opschrijven; AC1, AC2, AC6, AWC1,AWC4, BC8, 1.3, 2.3, 3.1, 4.2, 4.3, 4.5, 6.1, 6.7 Inhoud Werkvorm Studiemateriaal - Elektromagnetisme interferentie buiging polarisatie - Kwantummechanica - Kernfysica - Kennisoverdracht: Hoorcolleges met multimedia ondersteuning (powerpointpresentaties, applets, films), demoproeven en voorbeeldoefeningen - Begeleide kennisverwerking: begeleide oefenzittingen Handboek: Fysica voor industrieel ingenieurs deel 2, 2011, Pearson Education Ltd. Elektronisch leerplatform met aanvullende informatie; Examenvorm 1 ste examenkans Schriftelijk examen van de theorie (60%) en de oefeningen (40%). Een (grafisch) rekenmachine (met geheugen gewist) mag op het examen enkel gebruikt worden tijdens de oefeningen. Het uitgedeeld formularium mag op het examen vrij gebruikt worden. 2 de examenkans Idem

12 FFYS2_1213_WouSt Algemene visie Begincompetenties Situering in het curriculum / Volgtijdelijkheid onderzoek werkveld Aanvullende info Fysica 2 FFYS2 Dit opleidingsonderdeel beoogt de studenten een diepgaand inzicht bij te brengen in een aantal domeinen van de (moderne) fysica. Naast het inhoudelijke aspect stelt het opleidingsonderdeel zich evenzeer tot doel het exact en kritisch wetenschappelijk denken aan te scherpen. Bovendien biedt dit opleidingsonderdeel de gelegenheid bij uitstek om probleemoplossend te leren denken, een vaardigheid die bij industrieel ingenieurs zeker niet mag ontbreken en dit zowel op theoretisch als op praktisch gebied. De combinatie van inzicht in de theorie en beheersing van wiskundige en wetenschappelijke oplossingsmethoden is hierbij essentieel. De studenten moet een aantal fysische begrippen kennen en begrijpen uit de mechanica en fysica: eenheden en grootheden vectorrekenen, begrip fasor kinematische en dynamische grootheden en wetmatigheden energie De studenten moeten een aantal wiskundige begrippen en technieken onder de knie hebben goniometrische begrippen en regels Dit opleidingsonderdeel steunt op mechanica 1 en fysica 1. Dit opleidingsonderdeel vormt een basis voor kernfysica en toegepaste chemie. Binnen dit opleidingsonderdeel worden belangrijke onderzoekscompetenties bijgebracht: probleemstelling formuleren, probleemoplossend werken en kritische reflectie. Fysica is een van de basiswetenschappen. Er is dus geen directe link met het werkveld. Maar voldoende kennis en inzicht in de wetmatigheden van de fysica vormt de basis voor de meer toepassingsgerichte opleidingsonderdelen zoals (toegepaste) chemie, (toegepaste) thermodynamica, uit de hogere jaren. - Onderwijstaal: Nederlands - Aanvullende leermateriaal: Cursus op elektronische leeromgeving met extra informatie (applets presentaties - internetlinks) die de leerstof illustreert en verduidelijkt Serway, R. Jewett, J.W. (2004) Physics for scientists and engineers with modern physics; Belmont: Brooks/Cole-Thomson

13 FFLUI_1213_BaBr Fluïdomechanica FFLUI Coördinator Brecht Baeten (BaBr) Lesgever(s) Brecht Baeten (BaBr), Michaël Daenen (DaMi), Frederik Rogiers (RoFr) Opleidingsfase 2ABA ECTS-punten 3 Tot.: 84u KO: 12u BKV: 8u Labo: 6u ZS: 58u Niveau Inleidend Competenties De student beschikt 1. over een ruime, veelzijdige, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij gericht kan toepassen 1.1, 1.2, 1.3, over praktische vaardigheden 2.1, 2.2, over communicatieve vaardigheden 3.1, over algemene beroepsattitudes 4.1, 4.2, 4.3, 4.4, 4.5, over elementaire onderzoekscompetenties en kan onder begeleiding probleemgericht en projectmatig handelen 6.1, 6.7 Beoordelingscriteria s verwijzen naar de decretale competenties (zie verklarende lijst in deel 1 van de studiegids) De student kan tijdens het mondeling/schriftelijk examen begrippen en grootheden als: stroomlijn en stroombaan, convectieve en lokale versnelling, laminaire en turbulente stroming, grenslaag, definiëren en verklaren. Kan de vergelijkingen van Bernoulli en van Euler formuleren, de betekenis ervan uitleggen en kunnen toepassen in een concrete situatie. De energiehoogten grafisch kunnen weergeven. Kan het verband tussen de rotatie van een stroming en de viscositeit aangeven en uitleggen. Kan de betekenis van het getal van Reynolds uitleggen en toelichten met enkele voorbeelden. Kan de voornaamste eigenschappen en toepassingen van de potentiaalstroming opsommen en uitleggen. Kan elke belangrijke stap in het redeneerproces bij het afleiden van de behoudswetten aangeven en verantwoorden. Kan de stroming rond een voorwerp (externe stroming) beschrijven en de bijbehorende krachten berekenen. Kan de interne stroming in leidingen beschrijven en de ladingsverliezen berekenen. Kan uitleggen hoe een netwerk van leidingen kan berekend worden. Kan analoge oefeningen, als deze in de les en oefenzitting behandeld, met behulp van een formuleblad oplossen. WC1, AC1, AC2, AC6, AWC1, AWC4, BC8, 1.1, 1.2, 1.3, 1.5, 3.1, 3.2, 4.2, 4.3, 4.5, 6.1, 6.7 De student kan tijdens de permanente evaluatie tonen dat hij de theoretische achtergrond van het labo via zelfstudie heeft bestudeerd en in teamverband, op veilige en nauwkeurige wijze een labo-opdracht uitvoeren: hij kan door middel van proeven de theoretische formules verifiëren en de meettoestellen gebruiken, de berekeningen uitvoeren en de grafieken opstellen. Hij moet met behulp van een tekstverwerker een correct laboverslag kunnen schrijven met de meetresultaten, de verwerking en de interpretatie van de meetresultaten en de conclusies van het labo. AC1, AC2, AC5, AC6, AC7, AWC1, AWC4, BC1, WC1, 1.1, 1.2, 1.3, 2.1, 2.2, 2.3, 3.1, 4.1, 4.2, 4.3, 4.4, 4.6, 6.7 Inhoud Werkvorm Studiemateriaal Hoofdstuk 1 : Basisbegrippen uit de Fluïdomechanica Hoofdstuk 2 : Ideale stroming Hoofdstuk 3 : Dimensie analyse en gelijkvormigheid Hoofdstuk 4 : Reële stroming Hoofdstuk 5 : Stroming in leidingen en kanalen Hoofdstuk 6 : Stroming rond voorwerpen Hoofdstuk 7 : Netwerken Hoorcollege, oefenzitting en labozitting Cursus Fluïdomechanica: theorie, Fluïdomechanica: oefeningen, Fluïdomechanica: practicum Examenvorm Theorie: Mondeling examen met schriftelijke voorbereiding (40%) Oefeningen: Schriftelijk examen 1 ste examenkans (40%). De evaluatie van het aanleren van praktische en sociale vaardigheden gebeurt permanent, aan de hand van laboratoriumverslagen en een evaluatietest (20%). Er geldt verplichte aanwezigheid tijdens het labo. Sanctie bij ongewettigde afwezigheid tijdens labo: ND (Niet Deelgenomen) voor het volledige waardoor de student pas het volgende academiejaar kan slagen voor dit. Een grafisch rekentoestel is toegestaan op voorwaarde dat het geheugen leeg is voor de start van het examen. 2 de examenkans Theorie : Mondeling examen met schriftelijke voorbereiding (40%), oefeningen : Schriftelijk examen (40%). Een grafisch rekentoestel is toegestaan op voorwaarde dat het geheugen leeg is voor de start van het examen. Voor de labo s is er geen tweede examenkans. De punten van de eerste examenkans blijven behouden. Overdracht van labocijfer naar volgend academiejaar is mogelijk als minstens 10/20 behaald werd.

14 FFLUI_1213_BaBr Algemene visie Begincompetenties Situering in het curriculum / Volgtijdelijkheid onderzoek werkveld Aanvullende info Fluïdomechanica FFLUI De ingenieur wordt dagelijks geconfronteerd met materie in beweging. De studie van stroming van fluïda behoort tot de basiskennis. De student leert hoe de waarnemingen omgezet worden in wetten. De student verwerft voldoende inzicht en vaardigheid om de belangrijkste wiskundige en fysische begrippen zelfstandig aan te wenden in de stromingsleer. De studenten leren in de oefenzittingen hoe de theorie zelfstandig toe te passen om stromingsproblemen op te lossen. In het laboratorium gebeurt het aanleren van praktische vaardigheden en van sociale vaardigheden door werken en overleggen in kleine groepjes. De studie van de Fluïdomechanica staat in nauw verband met de: kennis van toegepaste mechanica, thermodynamica, fysica en werktuigkunde. kennis en toepassing van systemen voor energiebeheersing, omvorming, distributie en aanwending van energie. De Fluïdomechanica maakt uitvoerig gebruik van de wiskunde om op een wetenschappelijk gefundeerde manier de modellen op te bouwen die het gedrag van een stromend fluïdum beschrijven. Hiervoor is een goede kennis van algebra, vectorrekening, integraal- en differentiaalrekening noodzakelijk. Tevens wordt verondersteld dat de student een stevige basis heeft vanuit de fysica, de thermodynamica en de mechanica. De fluïdomechanica situeert zich binnen het gebied van de basisopleiding van de ingenieur. Geen enkele ingenieur kan een volwaardige opleiding gevolgd hebben zonder een minimum kennis van stromende fluïda. Het opleidingsonderdeel fluïdomechanica stelt resultaten van onderzoek voor zonder expliciet te verwijzen naar de onderzoeker of het onderzoek zelf. De studenten voeren onderzoeksgerelateerde opdrachten uit in het labo. De Fluïdomechanica wordt bijzonder veel gebruikt bij eindwerken. Studenten worden dikwijls geconfronteerd met situaties waarbij ze drukverliezen in leidingen moeten bepalen, pompen of ventilatoren op een verantwoorde manier moeten kiezen. - Onderwijstaal: Nederlands

15 FTHE_1213_DeWi Thermodynamica FTHE Coördinator Wim Deferme (DeWi) Lesgever(s) Brecht Baeten (BaBr), Wim Deferme (DeWi); Frederik Rogiers (RoFr), Dirk Willem (WiDi); Stan Wouters (WouSt) Opleidingsfase 2ABA ECTS-punten 3 Tot.: 84u KO: 12u BKV: 8u Labo: 6u ZS: 58u Niveau Inleidend Competenties De student beschikt 1. over een ruime, veelzijdige, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij gericht kan toepassen 1.1, 1.2, 1.3, over praktische vaardigheden.2.1, over communicatievaardigheden 3.1, over algemene beroepsattitudes 4.3, 4.6 Beoordelingscriteria s verwijzen naar de decretale competenties (zie verklarende lijst in deel 1 van de studiegids) De student kan tijdens het mondeling/schriftelijk examen: Toestandsgrootheden als inwendige energie, enthalpie, entropie definiëren, gebruiken. De eerste en de tweede hoofdwet van de thermodynamica formuleren en toelichten aan de hand van een voorbeeld. Evenwichtige toestandsveranderingen en kringprocessen aan de hand van een diagram uitleggen en berekenen. Het verschil tussen volume- en technische arbeid formuleren, berekenen + voorstellen. Een Rankine cyclus berekenen en stoomtabellen en h-s diagram gebruiken om oefeningen in verband met enthalpie en entropie op te lossen. Arbeid en warmtewisseling bij evenwichtige toestandsveranderingen grafisch voorstellen in een p-v diagram en een T-s diagram berekenen. De energiebalans van een kringproces opstellen. De begrippen exergie en anergie definiëren en toepassen. Een ideale zuigercompressor berekenen. Het proces in een ideale stoomturbine en gasturbine beschrijven en berekenen. Toestandsveranderingen van vochtige lucht beschrijven en berekenen. Met behulp van een formuleblad een gelijkaardig probleem, dat in de les of oefenzitting is besproken, oplossen. WC1, AC1, AC2, AC6, AWC1, 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 3.1, 3.2. De student kan tijdens de permanente evaluatie in teamverband, op veilige en nauwkeurige wijze een laboopdracht uitvoeren: hij kan door middel van proeven de theoretische formules verifiëren en de meettoestellen gebruiken, de berekeningen uitvoeren en de grafieken opstellen. Hij moet met behulp van een tekstverwerker een correct laboverslag kunnen schrijven met een beschrijving van de theoretische achtergrond, de proefopstelling, de meetresultaten, de verwerking en de interpretatie van de meetresultaten en de conclusies van het labo. AC1, AC2, AC5, AC6, AWC4, BC1, WC1, 1.1, 1.2, 1.3, 2.1, 2.2, 2.3, 3.1, 4.3, 4.6. Inhoud Werkvorm Studiemateriaal 1. Basisbegrippen: arbeid, warmte, inwendige energie, p-v, t-v en p-t diagram 2. Eerste hoofdwet: voor gesloten systemen, ideaal gas, reëel gas, mengsels. Voor open systemen. enthalpie 3. Omkeerbare en niet-omkeerbare toestandsveranderingen 4. Tweede hoofdwet: voor gesloten systemen, voor open systemen, entropie 5. Combinatie van de 2 hoofdwetten: - basis-kringprocessen: Carnot, Otto, Diesel, Joule, Rankine - koelcyclus, exergie, anergie, Sankey-diagram, stationaire stroming, warmteoverdracht, stroming met wrijving, technische arbeid, vochtige lucht 6. Diagrammen: T-s, h-s, log p-h 7. Toepassingen: zuigercompressor, stoomcentrale, gasturbine, luchtbehandeling, warmtepomp, warmtewisselaar, evenwicht 1-fase systemen Labo 1. Meten van mechanische en thermodynamische grootheden 2. De Stirling motor 3. Indicatordiagram van een persluchtcompressor 4. Metingen en berekeningen aan een koelgroep en warmtepomp Mix van hoorcolleges, oefenzittingen en labo s. Eigen cursusteksten. Examenvorm Theorie: mondeling met schriftelijke voorbereiding (40%), Oefeningen: schriftelijk (40%), Labo: 1 ste examenkans permanente evaluatie (20%). Sanctie bij ongewettigde afwezigheid tijdens labo: ND (Niet Deelgenomen) voor het volledige waardoor de student pas het volgende academiejaar kan slagen voor dit opleidingsonderdeel. Een grafisch rekentoestel is toegestaan op voorwaarde dat het werkgeheugen én het permanent geheugen leeg zijn voor de start van het examen. 2 de examenkans Theorie: mondeling met schriftelijke voorbereiding (40%), Oefeningen: schriftelijk (40%), Labo: geen tweede examenkans mogelijk. De punten van de eerste examenkans blijven behouden. Overdracht van labcijfer naar volgend academiejaar is mogelijk als minstens 10/20 behaald werd.

16 FTHE_1213_DeWi Algemene visie Thermodynamica FTHE De thermodynamica bestudeert de toestandsveranderingen die systemen kunnen ondergaan door energieoverdracht. We leven in een periode waarin energie stilaan een kostbaar goed wordt. Van de vele energievormen waarover we beschikken, gebruiken we hoofdzakelijk de fossiele brandstoffen. Meer en meer zijn we ons bewust van de eindigheid van deze energievoorraden. Om deze in industriële processen op een verantwoorde manier te kunnen gebruiken is het noodzakelijk een degelijke basiskennis te bezitten van de wetten die de energietransformaties beheersen. De student verwerft voldoende inzicht en vaardigheid om de belangrijkste wiskundige en fysische begrippen zelfstandig aan te wenden in de thermodynamica waarvan de toepassing tot de taak van een industrieel ingenieur behoort. De studenten leren in de oefenzittingen hoe de theorie zelfstandig toe te passen om energietransformatie problemen op te lossen. In het laboratorium gebeurt het aanleren van praktische vaardigheden en van sociale vaardigheden door werken en overleggen in kleine groepjes. De studie van de Thermodynamica staat in nauw verband met de: kennis van toegepaste mechanica, fysica, fluïdomechanica en werktuigkunde. kennis en toepassing van systemen voor energiebeheersing, omvorming, distributie en aanwending van energie. Begincompetenties Situering in het curriculum / Volgtijdelijkheid onderzoek werkveld Aanvullende info Er is in feite nauwelijks basiskennis vereist. De cursus begint vanaf nul maar het tempo ligt behoorlijk hoog. De thermodynamica situeert zich binnen het gebied van de basisopleiding van de ingenieur. Geen enkele ingenieur kan een volwaardige opleiding gevolgd hebben zonder een minimum aan kennis van energietransformatie problemen. Het vak stelt resultaten van onderzoek voor zonder expliciet te verwijzen naar de onderzoeker of het onderzoek zelf. De student zal in het werkveld regelmatig gebruik maken van de basiskennis die tijdens de ingenieursopleiding wordt aangeboden. - Onderwijstaal: Nederlands

17 FOCO2_1213_LeNa Onderzoek en communicatie 2 FOCO2 Coördinator Nadia Lepot (LeNa) Lesgever(s) Johan Baeten (BaJo) Opleidingsfase 2ABA ECTS-punten 3 Tot.: 84 KO: 6 BKV: 18 ZS: 60 Niveau Uitdiepend Competenties De student beschikt over 1. een ruime, veelzijdige wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij gericht kan toepassen 1.1, 1.2, 1.7; 3. communicatievaardigheden 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6; 4. algemene beroepsattitudes 4.1, 4.3, 4.4, 4.5, 4.6, 4.7, 4.11, 4.12; 6. elementaire onderzoekscompetenties en onder begeleiding probleemgericht en projectmatig handelen 6.1, 6.3, 6.4, 6.5, 6.7. Beoordelingscriteria s verwijzen naar de decretale competenties (zie verklarende lijst in deel 1 van de studiegids) De student: - heeft inzicht in de sleutelaspecten van onderzoeksmethodiek en kent de basisprincipes van projectmatig werken WC1, 1.1, 1.2, 1.7; - plaatst een probleemstelling in het juiste kader, formuleert een correcte onderzoeksvraag, met hieraan gekoppeld de juiste doelstellingen en selecteert de gepaste onderzoeksmethodieken voor het opzetten van onderzoek AC1, AC2, AWC1, AWC4, 6.1, 6.3, 6.4, 6.5 ; - kan in teamverband werken (duidelijke taakverdeling; efficiënt vergaderen; conflicthantering.), AC5, BC1, BC5, 4.6, 4.7, 4.12; - kan kritisch reflecteren over eigen werk en/of onderzoek, is zich bewust van de onzekerheden en grenzen van kennis en geeft blijk van een ingesteldheid tot levenslang leren, AC7, AC2, AWC1, 4.1, 4.3, 4.4, 4.5, 4.11, 6.7; - is communicatievaardig AC6, 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6; - begrijpt Nederlandstalige en anderstalige (Frans en Engels) tekst- en luisterfragmenten van algemene en/of technische aard en kan hiervan de globale inhoud weergeven. AC6, 3.3, communiceert en rapporteert adequaat, mondeling en schriftelijk, in het Nederlands, Frans en Engels over algemene en technische onderwerpen. AC6, 3.6, toont interesse en respect voor andere culturen, staat open voor andere standpunten en meningen en houdt hier in zijn communicatie rekening mee. AC6, 3.2, 3.3, 3.4 Inhoud Werkvorm Studiemateriaal Dit opleidingsonderdeel bouwt voort op FOCO1 in 1 ABA. 1) Projectwerk rond onderzoeksmethodiek met ondersteunende sessies: - Wetenschappelijk onderzoek: definitie, vormen, bronnen, fasen - Probleemstelling, doelstelling, onderzoeksvraag - Conceptueel ontwerp en uitvoering, inleiding time- en projectmanagement - Rapportering Het projectverslag omvat een kritische analyse van een project uit 1 ABA binnen het juiste onderzoekskader. Het projectverslag dient een toepasselijke onderzoeksvraag naar voor te schuiven met een mogelijke selectie van de bijbehorende onderzoeksmethodiek. Daarnaast omvat het verslag een hoofdstuk dat een lopend onderzoek binnen één van de onderzoeksgroepen duidt naar onderzoeksvraag en gekozen methodiek. 2) Praktische communicatieve opdrachten Frans en Engels: weloverwogen mix van algemene en meer technisch gerichte luister-, spreek-, lees- en schrijfopdrachten aansluitend op concrete leef- en leerwereld van de studenten en hun toekomstige beroepspraktijk. Projectwerk in groep met ondersteuning door hoorcolleges, gastseminarie en rondleiding (1/3 van de studielast). Praktijkgerichte opdrachten in de vier essentiële communicatieve vaardigheden: luisteren, spreken, lezen en schrijven (2/3 van de studielast).individuele oefeningen, oefeningen per twee en oefeningen in groep. Up-to-date cursusmateriaal rond Onderzoeksmethodiek, Projectmatig werken en Taal, aangevuld met werken uit de literatuur (Toledo). Examenvorm Permanente evaluatie 1 ste examenkans 100% permanente evaluatie. Beoordeling op basis van het verslag van het projectwerk (1/3 van de punten) en van een representatief aantal taalopdrachten (2/3 van de punten). Verplichte aanwezigheid tijdens alle evaluatiemomenten (worden tijdig bekendgemaakt door de betrokken docent(en)). Ongewettigde afwezigheid op één of meerdere evaluatiemomenten leidt onherroepelijk tot ND (= niet deelgenomen), waardoor de student pas het volgende academiejaar kan slagen voor dit opleidingsonderdeel. 2 de examenkans Geen tweede examenkans mogelijk.

18 FOCO2_1213_LeNa Algemene visie Begincompetenties Situering in het curriculum / Volgtijdelijkheid onderzoek werkveld Aanvullende info Onderzoek en communicatie 2 FOCO2 Dit opleidingsonderdeel is niet specifiek vakdomein gebonden maar draagt bij tot de algemene ingenieursvorming van de student(e). Het deel onderzoeksmethodiek reikt de student(e) het onderzoekskader aan waardoor hij/zij in staat moet zijn om de verschillende onderzoeksmethodieken die in andere opleidingsonderdelen aan bod komen, beter te plaatsen. Dit zal bijdragen in de vorming van zijn onderzoekende houding en hem/haar beter wapenen voor de nog te komen opdrachten. Verder wordt er van een industrieel ingenieur niet alleen verwacht dat hij technisch-inhoudelijk onderlegd is, maar ook dat hij zijn specifieke expertise op een efficiënte, duidelijke en correcte manier kan communiceren, zowel met specialisten als met niet-specialisten. Aangezien heel wat communicatie in onze hedendaagse internationale wereld anderstalig is, is behalve een goede beheersing van het Nederlands, ook een actieve kennis en beheersing van vreemde talen met name Engels en Frans een belangrijk pluspunt. De student heeft de competenties zoals beschreven in het opleidingsonderdeel FOCO1 onder de knie. Onderzoek en communicatie is een belangrijke component binnen de ingenieursopleiding. Dit opleidingsonderdeel geeft het kader waarbinnen de verschillende onderzoeksmethodieken die in de afzonderlijke vakken worden aangereikt, geplaatst moeten worden. In het bijzonder wordt concreet verwezen naar methodieken als statistiek, Design of Experiment en modelvorming en het analyseren van gegevens. Bovendien worden de communicatieve vaardigheden in Engels en Frans verder aangescherpt. Onderzoek en communicatie vormt verder een belangrijke link naar de Bachelorproef in 3 ABA, de Masterproef (of elk projectmatig vak) en internationale toegepaste communicatie 1 en 2 in 3aba en master. Voor de plaatsing van het vak is bewust gekozen voor 2 ABA. De student(e) heeft op dit ogenblik reeds een ruimer projectwerk uitgevoerd en een basis aan communicatieve vaardigheden in Engels en Frans verworven in het opleidingsonderdeel FOCO1 in 1ABA en kan door reflectie hierop nog heel wat bijleren op projectmatig, technisch-inhoudelijk vlak en op het gebied van anderstalige communicatie in FOCO2. Wat de te verwachte eindcompetenties Engels en Frans betreft, wordt er een onderscheid gemaakt tussen de verschillende talen. Met betrekking tot het Europees Referentiekader voor Talen (CEFR 2001) wordt voor Engels niveau B1 (halfgevorderden) en voor Frans niveau A2 (beginners+) als een minimum vooropgesteld en wordt er zo veel mogelijk gestreefd naar een niveau hoger (d.w.z. B2 (gevorderden) voor Engels, B1 (halfgevorderden) voor Frans). In dit opleidingsonderdeel komt elke student in aanraking met onderzoek, meer bepaald een eerste kennismaking met de diverse onderzoeksgroepen. De student(e) moet een probleemstelling analyseren, een onderzoeksvraag opstellen en onderzoeksmethoden selecteren om zo een aanzet te geven voor het opzetten van onderzoek. De inhoud van dit opleidingsonderdeel is disciplineoverschrijdend en draagt bij tot de algemene ingenieursvorming, de onderzoekende houding en de communicatieve vaardigheden van de studenten. Onderwijstaal: Nederlands Aanvullende informatie over de evaluatie en puntenverdeling: verplichte aanwezigheid op alle evaluatiemomenten (worden bij het begin van het semester aangegeven door de docent).

19 FSTER1_1213_SchPi d Sterkteleer 1 FSTER1 Coördinator Pieter Schevenels (SchPi) Lesgever(s) Pieter Schevenels (SchPi), Kris Henrioulle (HeKr), Sofie Knoops (KnSo) Opleidingsfase 2ABA ECTS-punten 4 Tot.: 112u KO: 18u BKV: 24u ZS: 70 u Niveau Inleidend Competenties Beoordelingscriteria s verwijzen naar de decretale competenties (zie verklarende lijst in deel 1 van de studiegids) De student beschikt 1. over een ruime veelzijdige, wetenschappelijke en technologische basiskennis die hij gericht kan toepassen 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, over communicatievaardigheden over algemene beroepsattitudes 4.2, 4.3, 4.4, 4.5, over elementaire onderzoekscompetenties, kan onder begeleiding probleemgericht en projectmatig handelen 6.1, 6.4, 6.5, 6.7 De student moet tijdens het schriftelijk examen over de theorie zelfstandig een aantal basisbegrippen uit de cursus kunnen afleiden en uitleggen. (1.1, 1.2, 1.7, 3.1, 4.2, WC1, AC1, AC6, AWC4) De student moet tijdens het schriftelijk examen over de oefeningen zelfstandig de opgave vertalen naar een model, (1.3, 1.5, 4.2, 4.4, 6.1, 6.4, 6.5, 6.7, AC1, AC2, AC7, AWC4, AWC1) hij/zij moet tot een oplossing komen door het opbouwen van wetenschappelijke redeneringen, het toepassen van wetten van de sterkteleer en wiskundige technieken, (1.2, 4.3, 4.5, 4.8, WC1, AC1, AWC4, BC8, BC7) hij/zij moet de resultaten toetsen en kritisch beoordelen. (1.4, 3.1, AWC1, AC6) Inhoud - Externe en interne krachtswerking het evenwicht - Snedekrachten - Normaalspanningen ten gevolge van normaalkracht - Normaalspanningen ten gevolge van buiging - Samengestelde buiging - Schuifspanningen ten gevolge van torsie - Schuifspanningen ten gevolge van dwarskracht - Samenstellen van spanningen - Verplaatsingen in balksystemen Werkvorm Studiemateriaal Tijdens de kennisoverdracht (in grote groep) wordt de theorie aangebracht en geïllustreerd met modeloefeningen. Tijdens de begeleide kennisverwerking (in kleine groep) moet de student zelfstandig de theorie toepassen in oefeningen. Cursus Sterkteleer K. Henrioulle en P. Schevenels Oefeningenbundel Sterkteleer K. Henrioulle en W. Ceulemans Aanvullend leermiddel : Hibbeler RC Sterkteleer Tweede Editie (2007) Elektronisch leerplatform met aanvullende informatie Examenvorm 1 ste examenkans Schriftelijk examen van de theorie (25%) en oefeningen (75%), beide gesloten boek waarbij de studenten mogen gebruik maken van een formularium dat ter beschikking wordt gesteld door de opleiding. Gebruik van het grafische rekentoestel is enkel toegelaten indien het geheugen van het toestel bij aanvang van het examen leeg is. Een niet-leeg geheugen wordt als examenfraude aanzien. 2 de examenkans Schriftelijk examen van de theorie (25%) en oefeningen (75%), beide gesloten boek waarbij de studenten mogen gebruik maken van een formularium dat ter beschikking wordt gesteld door de opleiding. Gebruik van het grafische rekentoestel is enkel toegelaten indien het geheugen van het toestel bij aanvang van het examen leeg is. Een niet-leeg geheugen wordt als examenfraude aanzien.

20 FSTER1_1213_SchPi d Algemene visie Begincompetenties Situering in het curriculum / Volgtijdelijkheid onderzoek werkveld Aanvullende info Sterkteleer 1 FSTER1 De mechanica laat toe om de belasting (krachten en momenten) en reactiekrachten en momenten die op een constructie inwerken te bepalen. De sterkteleer maakt gebruik van deze informatie om de sterkte en stijfheid van bestaande constructies te controleren en om een constructie zodanig te ontwerpen dat ze aan de gevraagde sterkte en stijfheid voldoet in een ontwerpberekening. Een belangrijke stap daarin is het vertalen van een werkelijk probleem in een model dat met de basisformules van de sterkteleer kan berekend worden. Deze inleidende cursus sterkteleer is een basisvak voor alle ingenieursdisciplines. In elke industriële sector wordt de ingenieur geconfronteerd met gebouwen, machines of producten waar de elementaire sterkteberekeningen van toepassing zijn. Dit opleidingsonderdeel veronderstelt een elementaire kennis van vectorrekenen, functies, afgeleiden en integralen, oplossen van stelsels van vergelijkingen. De student is vertrouwd met de treksterkte van materialen en het materiaalgedrag. De student beheerst de basisbegrippen van de mechanica (Kracht, moment, vermogen). De inhoud van dit opleidingsonderdeel is noodzakelijk voor de opleidingsonderdelen sterkteleer in het verdere curriculum. Het opleidingsonderdeel maakt gebruik van de opgedane kennis in de vakken Analyse, Fysica 1, Materiaalkunde 1 en Mechanica 1. De cursus verwijst naar resultaten van onderzoek en verwijst naar voorbeelden uitgevoerd in het kader van dienstverlening. Speciale aandacht gaat naar het opstellen van een model voor een reëel probleem. De ingenieur gebruikt de basiskennis uit de sterkteleer bij het ontwerp en beoordeling van elke mechanische en bouwkundige constructie. Zonder gedetailleerde berekeningen te maken kan de ingenieur toch aangeven waar zwakke plekken in een constructie kunnen optreden. - Onderwijstaal: Nederlands

Studiegids Industriële Wetenschappen. Deel2 SCH-EA-ICT. Schakelprogramma Industriële Wetenschappen Elektronica-ICT

Studiegids Industriële Wetenschappen. Deel2 SCH-EA-ICT. Schakelprogramma Industriële Wetenschappen Elektronica-ICT Katholieke Hogeschool Limburg Industriële Wetenschappen en Technologie Faculteit Industrieel Ingenieur FI² Studiegids Industriële Wetenschappen Deel2 Vakfiches met o.m. inhouden en doelstellingen SCH-EA-ICT

Nadere informatie

ECTS-fiche HBO5 100 %

ECTS-fiche HBO5 100 % ECTS-fiche 1. Identificatie Opleiding Elektro-mechanica HBO5 Module Thermodynamica Code 7366 Lestijden 40 Studiepunten n.v.t. Mogelijkheid tot JA aanvragen vrijstelling Vereiste 100 % aanwezigheid Ingeschatte

Nadere informatie

Studiegids Industriële Wetenschappen. Deel2 SCH-CE. Schakelprogramma Industriële Wetenschappen Chemie. Vakfiches met o.m. inhouden en doelstellingen

Studiegids Industriële Wetenschappen. Deel2 SCH-CE. Schakelprogramma Industriële Wetenschappen Chemie. Vakfiches met o.m. inhouden en doelstellingen Katholieke Hogeschool Limburg Industriële Wetenschappen en Technologie Faculteit Industrieel Ingenieur FI² Studiegids Industriële Wetenschappen Deel2 Vakfiches met o.m. inhouden en doelstellingen SCH-CE

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,

Nadere informatie

automatisering elektrotechniek biomedische technologie (elektromechanica) automatisatie biomedische technologie (elektromechanica) o elektrotechniek

automatisering elektrotechniek biomedische technologie (elektromechanica) automatisatie biomedische technologie (elektromechanica) o elektrotechniek Curriculum master in de industriële wetenschappen in Elektromechanica afstudeerrichting automatisering Elektromechanica afstudeerrichting elektromechanica Elektromechanica afstudeerrichting biomedische

Nadere informatie

ECTS-fiche. Elektro-mechanica HBO5. toegepaste mechanica

ECTS-fiche. Elektro-mechanica HBO5. toegepaste mechanica ECTS-fiche Identificatie 1. Opleiding Elektro-mechanica HBO5 Module toegepaste mechanica Code 7369 Lestijden 80 Studiepunten n.v.t. Mogelijkheid tot JA aanvragen vrijstelling Vereiste aanwezigheid 100%

Nadere informatie

automatisering elektrotechniek biomedische technologie (elektromechanica) automatisatie biomedische technologie (elektromechanica) o elektrotechniek

automatisering elektrotechniek biomedische technologie (elektromechanica) automatisatie biomedische technologie (elektromechanica) o elektrotechniek Curriculum master in de industriële wetenschappen in Elektromechanica afstudeerrichting automatisering Elektromechanica afstudeerrichting elektromechanica Elektromechanica afstudeerrichting biomedische

Nadere informatie

Nota. Generieke leerresultaten van FIIW. 1 Genese van het document

Nota. Generieke leerresultaten van FIIW. 1 Genese van het document GROEP WETENSCHAP & TECHNOLOGIE FACULTEIT INDUSTRIËLE INGENIEURSWETENSCHAPPEN W. DE CROYLAAN 6 BUS 2000 3001 HEVERLEE, BELGIË HEVERLEE 30 juli 2013 Nota Generieke leerresultaten van FIIW 1 Genese van het

Nadere informatie

Aanbevolen: kennis van of in hetzelfde semester met de modules A1(toegepaste wiskunde 1) en A6 (basis theoretische mechanica)

Aanbevolen: kennis van of in hetzelfde semester met de modules A1(toegepaste wiskunde 1) en A6 (basis theoretische mechanica) Opleiding Elektromechanica Code B1 Mechanica/Sterkteleer Academiejaar 2015-2016 Semester: - 1 dag- en avondtraject Studieomvang 6 studiepunten Totale studietijd 160 Aantal lestijden 80 Aandeel lestijden

Nadere informatie

automatisering elektrotechniek biomedische technologie (elektromechanica) automatisatie biomedische technologie (elektromechanica) o elektrotechniek

automatisering elektrotechniek biomedische technologie (elektromechanica) automatisatie biomedische technologie (elektromechanica) o elektrotechniek Curriculum master in de industriële wetenschappen in Elektromechanica afstudeerrichting automatisering Elektromechanica afstudeerrichting elektromechanica Elektromechanica afstudeerrichting biomedische

Nadere informatie

WISKUNDE D VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

WISKUNDE D VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 WISKUNDE D VWO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de

Nadere informatie

Beste student. We wensen je veel succes bij je verdere studieloopbaan.

Beste student. We wensen je veel succes bij je verdere studieloopbaan. Beste student In december 2008 sloten de Limburgse en de Leuvense associatie een belangrijk samenwerkingsakkoord. Een van de eerste realisaties daarvan is de gezamenlijke opleiding tot industrieel ingenieur

Nadere informatie

DLR Domeinspecifieke Leerresultaten (DLR) van de Master in Industriële Wetenschappen: Elektronica ICT

DLR Domeinspecifieke Leerresultaten (DLR) van de Master in Industriële Wetenschappen: Elektronica ICT KULeuven Opleidingen : Master in Industriële Wetenschappen: Elektronica ICT Master in Industrial Sciences: Electronic Engineering DLR Domeinspecifieke Leerresultaten (DLR) van de Master in Industriële

Nadere informatie

automatisering elektrotechniek biomedische technologie (elektromechanica) automatisatie biomedische technologie (elektromechanica) o elektrotechniek

automatisering elektrotechniek biomedische technologie (elektromechanica) automatisatie biomedische technologie (elektromechanica) o elektrotechniek Curriculum master in de industriële wetenschappen in Elektromechanica afstudeerrichting automatisering Elektromechanica afstudeerrichting elektromechanica Elektromechanica afstudeerrichting biomedische

Nadere informatie

automatisering elektrotechniek biomedische technologie (elektromechanica) automatisatie biomedische technologie (elektromechanica) o elektrotechniek

automatisering elektrotechniek biomedische technologie (elektromechanica) automatisatie biomedische technologie (elektromechanica) o elektrotechniek Curriculum master in de industriële wetenschappen in Elektromechanica afstudeerrichting automatisering Elektromechanica afstudeerrichting elektromechanica Elektromechanica afstudeerrichting biomedische

Nadere informatie

Opleidingsonderdelen Telecommunicatie Bachelor Informatica. C. Blondia

Opleidingsonderdelen Telecommunicatie Bachelor Informatica. C. Blondia Opleidingsonderdelen Telecommunicatie Bachelor Informatica C. Blondia Overzicht Ba Informatica Verplichte vakken: Computernetwerken (1 Ba 2 Ba) Telecommunicatiesystemen (3 Ba) Keuzevakken Netwerktoepassingen

Nadere informatie

Examenprogramma wiskunde D vwo

Examenprogramma wiskunde D vwo Examenprogramma wiskunde D vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Kansrekening en statistiek

Nadere informatie

Semester 1 Studietijd (uren) Lestijden (60')

Semester 1 Studietijd (uren) Lestijden (60') Master in de IW: Kunststofverwerking College & TB Semester 1 Studietijd (uren) Lestijden (60') Contacturen Stpt Coll. TB ZW Totaal ECTS Fiche per. 1 per. 2 (6 wkn) (6 wkn) Reologie* 3 24 6 50 80 ELM 7402

Nadere informatie

Competentie-invullingsmatrix. Master of Science in de industriële wetenschappen: informatica. Academiejaar

Competentie-invullingsmatrix. Master of Science in de industriële wetenschappen: informatica. Academiejaar Competentie-invullingsmatrix algemene opleidingsonderdelen masterprf Master of Science in de industriële wetenschappen: informatica Academiejaar 2015-2016 Legende: =didactische werkvormen =evaluatievormen

Nadere informatie

Beste student. We wensen je veel succes bij je verdere studieloopbaan.

Beste student. We wensen je veel succes bij je verdere studieloopbaan. Beste student In december 2008 sloten de Limburgse en de Leuvense associatie een belangrijk samenwerkingsakkoord. Een van de eerste realisaties daarvan is de gezamenlijke opleiding tot industrieel ingenieur

Nadere informatie

Competentie-invullingsmatrix

Competentie-invullingsmatrix Competentie-invullingsmatrix masterprf Master of Science in de wiskunde Academiejaar 2016-2017 Legende: W=didactische werkvormen E=evaluatievormen Competentie in één of meerdere wetenschappen Wetenschappelijke

Nadere informatie

Latijn-wiskunde Latijn-moderne talen wetenschappen economie-wiskunde economie-moderne talen humane wetenschappen

Latijn-wiskunde Latijn-moderne talen wetenschappen economie-wiskunde economie-moderne talen humane wetenschappen Tweede graad aso In de tweede graad aso kies je voor een bepaalde richting. Ongeacht je keuze, blijft er een groot gemeenschappelijk basispakket van 26 lesuren algemene vakken. Het niveau van deze vakken,

Nadere informatie

Opleiding Master in de industriële wetenschappen: bouwkunde. Competenties en gedragsindicatoren

Opleiding Master in de industriële wetenschappen: bouwkunde. Competenties en gedragsindicatoren Opleiding Master in de industriële wetenschappen: bouwkunde Competenties en gedragsindicatoren IW&T De competenties werden uitgeschreven in een meer begrijpbare taal. Vervolgens werden daar uit een beperkt

Nadere informatie

Domein A: Vaardigheden

Domein A: Vaardigheden Examenprogramma Wiskunde A havo Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Algebra en tellen

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,

Nadere informatie

Evalueren van grote groepen

Evalueren van grote groepen Groep Wetenschap en Technologie Hapje Onderwijs 17 maart 2010 Evalueren van grote groepen in groep? Dirk De Vos, namens de docenten chemie 1 ste Bac Bio-Ingenieur Chemie in eerste Bac Bio-Ingenieur Algemene

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,

Nadere informatie

WISKUNDIGE TAALVAARDIGHEDEN

WISKUNDIGE TAALVAARDIGHEDEN WISKUNDIGE TLVRDIGHEDEN Derde graad 1 Het begrijpen van wiskundige uitdrukkingen in eenvoudige situaties (zowel mondeling als 1V4 2V3 3V3 (a-b-c) schriftelijk) 2 het begrijpen van figuren, tekeningen,

Nadere informatie

WISKUNDE D HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

WISKUNDE D HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 WISKUNDE D HAVO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de

Nadere informatie

STUDIEGEBIED CHEMIE (tso)

STUDIEGEBIED CHEMIE (tso) (tso) Tweede graad... Techniek-wetenschappen Derde graad Techniek-wetenschappen Studierichting Techniek-wetenschappen de graad Een woordje uitleg over de studierichting... Logisch denken Laboratoriumwerk

Nadere informatie

ASO - studierichtingen in VIA-TIENEN

ASO - studierichtingen in VIA-TIENEN ASO - studierichtingen in VIA-TIENEN De onderwijsvorm ASO is een breed algemeen vormende doorstroomrichting waarin de leerlingen zich voorbereiden op een academische of professionele bacheloropleiding.

Nadere informatie

Talen en wetenschappen

Talen en wetenschappen Talen en Grieks- Industriële Latijn-moderne talen Latijn- Moderne talen-wiskunde Wetenschappen-wiskunde Techniek- Studieaanbod derde graad 1 Grieks Aardrijkskunde 1 2 Esthetica 1 0 Grieks 4 4 Biologie 2 1

Nadere informatie

WICO Campus Sint-Hubertus Stationsstraat 25 3910 NEERPELT. Tel. +32 11 64 07 01 Fax +32 11 64 41 46. info@shn.be www.shn.be www.wico.

WICO Campus Sint-Hubertus Stationsstraat 25 3910 NEERPELT. Tel. +32 11 64 07 01 Fax +32 11 64 41 46. info@shn.be www.shn.be www.wico. STUDIERICHTINGEN DERDE GRAAD 0-0 WICO Campus Sint-Hubertus Stationsstraat 5 90 NEERPELT Tel. + 6 07 0 Fax + 6 6 info@shn.be www.shn.be www.wico.be STUDEREN IN DE DERDE GRAAD VAN HET ASO Het doel van het

Nadere informatie

Gelijkwaardig verklaarde eindtermen natuurwetenschappen Voor de tweede graad ASO

Gelijkwaardig verklaarde eindtermen natuurwetenschappen Voor de tweede graad ASO Gelijkwaardig verklaarde eindtermen natuurwetenschappen Voor de tweede graad ASO Federatie Steinerscholen Vlaanderen v.z.w. Gitschotellei 188 2140 Borgerhout Februari 2013 Gelijkwaardig verklaarde eindtermen

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen,

Nadere informatie

VOET EN WISKUNDE. 1 Inleiding: Wiskundevorming

VOET EN WISKUNDE. 1 Inleiding: Wiskundevorming Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat, 00 Brussel VOET EN WISKUNDE Inleiding: vorming Een actuele denkwijze over wiskundevorming gaat uit van competenties. Het gaat om een

Nadere informatie

LANDSEXAMEN VWO Het examenprogramma Het examenprogramma voor het commissie-examen Wiskunde D bestaat uit de volgende (sub)domeinen:

LANDSEXAMEN VWO Het examenprogramma Het examenprogramma voor het commissie-examen Wiskunde D bestaat uit de volgende (sub)domeinen: LANDSEXAMEN VWO 2017-2018 Examenprogramma WISKUNDE D (V.W.O. ) (nieuw programma) 1 Het eindexamen Wiskunde D kent slechts het commissie-examen. Er is voor wiskunde D dus geen centraal schriftelijk examen.

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen

Nadere informatie

Introductie tot de cursus

Introductie tot de cursus Inhoud introductietalen en ontleders Introductie tot de cursus 1 Plaats en functie van de cursus 7 2 Inhoud van de cursus 7 2.1 Voorkennis 7 2.2 Leerdoelen 8 2.3 Opbouw van de cursus 8 3 Leermiddelen en

Nadere informatie

Academiejaar 2008-2009. Programmagids. Verpleegkunde (PBA) 1eBa verpleegkunde

Academiejaar 2008-2009. Programmagids. Verpleegkunde (PBA) 1eBa verpleegkunde Academiejaar 2008-2009 Programmagids Verpleegkunde (PBA) 1eBa verpleegkunde Opleidingsonderdeel Groep Stp Semester Deeltijds (OO)Filosofie - ethiek - recht 7.0 2 (OA) Filosofie 2.0 2 1282008 2 6 Opleidingsonderdeel

Nadere informatie

ECTS-fiche. 1. Identificatie HBO5. Code 7368 Lestijden 80 Studiepunten n.v.t. 100% Ingeschatte totale 160 studiebelasting

ECTS-fiche. 1. Identificatie HBO5. Code 7368 Lestijden 80 Studiepunten n.v.t. 100% Ingeschatte totale 160 studiebelasting ECTS-fiche 1. Identificatie Opleiding Elektro-mechanica HBO5 Module Pneumatica Code 7368 Lestijden 80 Studiepunten n.v.t. Mogelijkheid tot JA aanvragen vrijstelling Vereiste 100% aanwezigheid Ingeschatte

Nadere informatie

Curriculum mapping als wegwijzer voor docent en opleiding

Curriculum mapping als wegwijzer voor docent en opleiding Curriculum mapping als wegwijzer voor docent en opleiding Nicole Totté Ann Pittomvils Dienst Onderwijsprofessionalisering en ondersteuning KU Leuven 14 september Samenhang Hoe helder verwoorden wat de

Nadere informatie

Introductie tot de cursus

Introductie tot de cursus Introductie tot de cursus 1 Inleiding 7 2 Het cursusmateriaal 7 3 Structuur, symbolen en taalgebruik 8 4 Voorkennis 9 5 De cursus bestuderen 9 6 Studiebegeleiding 10 7 Het tentamen 11 Introductie tot de

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde havo

Examenprogramma scheikunde havo Examenprogramma scheikunde havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A1 Vaardigheden Domein A2

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 7228 14 maart 2014 Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 22 februari 2014, nr. VO/599178,

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige

Nadere informatie

Opleiding. Orthopedagogie. Code + officiële benaming van de module. E2 Samenwerkingsvaardigheden 2. Academiejaar 2015-2016. Semester.

Opleiding. Orthopedagogie. Code + officiële benaming van de module. E2 Samenwerkingsvaardigheden 2. Academiejaar 2015-2016. Semester. Opleiding Orthopedagogie Code + officiële benaming van de module E2 Samenwerkingsvaardigheden 2 Academiejaar 2015-2016 Semester 1 Studieomvang 3 studiepunten Totale studietijd 60 Aantal lestijden 40 Aandeel

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 Inleiding 7 2 Voorkennis 7 3 Het cursusmateriaal 7 4 Structuur, symbolen en taalgebruik 8 5 De cursus bestuderen 9 6 Studiebegeleiding 10 7 Huiswerkopgaven 10 8 Het tentamen

Nadere informatie

Notaties 13. Voorwoord 17

Notaties 13. Voorwoord 17 INHOUD Notaties 13 Voorwoord 17 Hoofdstuk : Ideale Gassen. Definitie 19. Ideale gaswet 19. Temperatuur 20. Soortelijke warmte 20. Mengsels van ideale gassen 21 1.5.1 De wet van Dalton 21 1.5.2 De equivalente

Nadere informatie

Opleiding. Marketing. Code + officiële benaming van de module. A12 Datamanagement (Statistiek) Academiejaar 2015-2016. Semester.

Opleiding. Marketing. Code + officiële benaming van de module. A12 Datamanagement (Statistiek) Academiejaar 2015-2016. Semester. Opleiding Marketing Code + officiële benaming van de module A12 Datamanagement (Statistiek) Academiejaar 2015-2016 Semester 1 Studieomvang 6 studiepunten Totale studietijd 120 Aantal lestijden 80 Aandeel

Nadere informatie

Beschrijving onderwijseenheden

Beschrijving onderwijseenheden Bachelorgids Wiskunde 2006 23-06-2006 15:28 Pagina 166 Bijlage C Beschrijving onderwijseenheden Deze bijlage behoort bij artikel 1.2, eerste lid, van de onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding

Nadere informatie

Examenprogramma wiskunde D havo

Examenprogramma wiskunde D havo Examenprogramma wiskunde D havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Kansrekening en statistiek

Nadere informatie

Van groepswerk tot individuele proef op MTM P&O Materiaalkunde in de Bachelor Ingenieurswetenschappen

Van groepswerk tot individuele proef op MTM P&O Materiaalkunde in de Bachelor Ingenieurswetenschappen Van groepswerk tot individuele proef op MTM P&O Materiaalkunde in de Bachelor Ingenieurswetenschappen 1 Inleiding Is MTM afgestapt van het geïntegreerd practicum? Wat houdt dit in? Hoe begeleiden we de

Nadere informatie

Hoe begeleidt u uw leerlingen in hun studiekeuze? Prof. Gert de Cooman Onderwijsdirecteur FEA

Hoe begeleidt u uw leerlingen in hun studiekeuze? Prof. Gert de Cooman Onderwijsdirecteur FEA Hoe begeleidt u uw leerlingen in hun studiekeuze? Prof. Gert de Cooman Onderwijsdirecteur FEA DE OPLEIDINGEN DRIE GROTE RICHTINGEN BURGERLIJK INGENIEUR BURGERLIJK INGENIEUR-ARCHITECT INDUSTRIEEL INGENIEUR

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde havo

Examenprogramma scheikunde havo Examenprogramma scheikunde havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Kennis

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding

Onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding Faculteit der Exacte Wetenschappen Onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding Bedrijfswiskunde en Informatica Deel B Preambule In dit document wordt een A en een B gedeelte onderscheiden. In

Nadere informatie

Referentieniveaus uitgelegd. 1S - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1S rekenen. 1F - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1F rekenen

Referentieniveaus uitgelegd. 1S - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1S rekenen. 1F - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1F rekenen Referentieniveaus uitgelegd De beschrijvingen zijn gebaseerd op het Referentiekader taal en rekenen'. In 'Referentieniveaus uitgelegd' zijn de niveaus voor de verschillende sectoren goed zichtbaar. Door

Nadere informatie

STUDIERICHTINGEN DERDE GRAAD

STUDIERICHTINGEN DERDE GRAAD STUDIERICHTINGEN DERDE GRAAD WICO Campus Sint-Hubertus Stationsstraat 5 90 NEERPELT Tel. + 6 07 0 Fax + 6 6 info@shn.wico.be www.shn.wico.be www.wico.be STUDEREN IN DE DERDE GRAAD VAN HET ASO Het doel

Nadere informatie

Leraar en verantwoordelijkheden (LEV) A. Algemeen. Theorie X Praktijk Semester 1 Semester 2 Semester 3 Semester 4 X

Leraar en verantwoordelijkheden (LEV) A. Algemeen. Theorie X Praktijk Semester 1 Semester 2 Semester 3 Semester 4 X MODULE Leraar en verantwoordelijkheden (LEV) A. Algemeen Situering binnen het programma Periode binnen het tweejarige modeltraject Theorie X Praktijk Semester 1 Semester 2 Semester 3 Semester 4 X Aantal

Nadere informatie

Academiejaar Programmagids. Vroedkunde (PBA) 1eBa Vroedkunde

Academiejaar Programmagids. Vroedkunde (PBA) 1eBa Vroedkunde Academiejaar 2008-2009 Programmagids Vroedkunde (PBA) 1eBa Vroedkunde Opleidingsonderdeel Groep Stp Semester Deeltijds (OO)Filosofie - ethiek - recht 7.0 2 (OA) Filosofie 2.0 2 1282008 2 6 Opleidingsonderdeel

Nadere informatie

Realiseren van VOET in Geschiedenis: leren leren I II III Leren leren

Realiseren van VOET in Geschiedenis: leren leren I II III Leren leren Realiseren van VOET in Geschiedenis: leren leren I II III Leren leren Welke afspraken worden gemaakt om geschiedenis te studeren? Wordt dit opgevolgd per graad en van graad tot graad? Leren leren blijft

Nadere informatie

Voorkennis: C, basiskennis microprocessoren (bij voorkeur ARM7 processor)

Voorkennis: C, basiskennis microprocessoren (bij voorkeur ARM7 processor) Real Time Operating Systems (RTOS) Voorkennis: C, basiskennis microprocessoren (bij voorkeur ARM7 processor) Kennis nodig voor: Operating systems Niveau: inleidend Diplomavoorwaarde: bachelor, schakelprogramma

Nadere informatie

de vereiste integriteit in acht nemen.

de vereiste integriteit in acht nemen. STUDIEFICHE CVO DE AVONDSCHOOL Opleiding HBO5 Informatica Netwerkbeheer (90 studiepunten) Module A6 Programmeren 2 (5 studiepunten) Plaats van de module in de opleiding: In deze module leer je meer over

Nadere informatie

Overzicht en doelstellingen van de cursus

Overzicht en doelstellingen van de cursus Overzicht en doelstellingen van de cursus Jan Swevers, Joris De Schutter 2006 0-0 Overzicht en doelstellingen van de cursus 1 Overzicht Doelstellingen van de cursus: kennis, vaardigheden, attitude Overzicht

Nadere informatie

Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid

Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 44: De leerlingen leren

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige

Nadere informatie

Studiegids Industriële Wetenschappen. Deel2 SCH-CE. Schakelprogramma Industriële Wetenschappen Chemie. Vakfiches met o.m. inhouden en doelstellingen

Studiegids Industriële Wetenschappen. Deel2 SCH-CE. Schakelprogramma Industriële Wetenschappen Chemie. Vakfiches met o.m. inhouden en doelstellingen Katholieke Hogeschool Limburg Industriële Wetenschappen en Technologie Faculteit Industrieel Ingenieur FI² Studiegids Industriële Wetenschappen Deel2 Vakfiches met o.m. inhouden en doelstellingen SCH-CE

Nadere informatie

Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming 1 september 2007 STUDIEGEBIED ICT. Modulaire opleiding Informatica: Programmeren AO IC 002

Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming 1 september 2007 STUDIEGEBIED ICT. Modulaire opleiding Informatica: Programmeren AO IC 002 STUDIEGEBIED ICT Modulaire opleiding Informatica: AO IC 002 Versie 2.0 BVR Pagina 1 van 21 Inhoud 1 Deel 1 Opleiding... 4 1.1 Korte beschrijving... 4 1.1.1 Inhoud... 4 1.1.2 Modules... 4 1.1.3 Niveau en

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 Plaats en functie van de cursus 7 2 Inhoud van de cursus 7 2.1 Tekstboek 7 2.2 Voorkennis 8 2.3 Leerdoelen 8 2.4 Opbouw van de cursus 9 3 Leermiddelen en wijze van studeren

Nadere informatie

PTA scheikunde Belgisch park cohort 14 15-16

PTA scheikunde Belgisch park cohort 14 15-16 Het examenprogramma scheikunde is vernieuwd. In 2013 is in 4 HAVO met dat nieuwe examenprogramma scheikunde gestart. De methode Chemie Overal 4 e editie is geschreven voor dit nieuwe examenprogramma. Toegestaan

Nadere informatie

Studiegebied. (tso) Tweede graad... Techniek-wetenschappen. Derde graad...

Studiegebied. (tso) Tweede graad... Techniek-wetenschappen. Derde graad... Studiegebied (tso) Tweede graad... Techniek-wetenschappen Derde graad... Techniek-wetenschappen STUDIEGEBIED CHEMIE Studierichting Techniek-wetenschappen de graad Een woordje uitleg over de studierichting...

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen,

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,

Nadere informatie

Examenprogramma wiskunde A vwo

Examenprogramma wiskunde A vwo Examenprogramma wiskunde A vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein Bg Functies

Nadere informatie

Bachelor in de elektromechanica. Competentiematrix

Bachelor in de elektromechanica. Competentiematrix Bachelor in de elektromechanica Competentiematri Departement IW&T Doc. Nr. Rev. Nr. Toepassingsgebied Opleiding prof. Ba BO X Opleiding prof. Ba EM Opleiding prof. Ba EO-ICT Opleiding prof. Ba LV De competentiematri

Nadere informatie

Fase 2-formulier voor ECTS-fiche opleidingsonderdeel

Fase 2-formulier voor ECTS-fiche opleidingsonderdeel Fase 2-formulier voor ECTS-fiche opleidingsonderdeel Gebruik dit formulier voor de omschrijving van elk opleidingsonderdeel dat nog moet ingevoerd worden of dat grondig aangepast wordt. Gebruik voor een

Nadere informatie

Introductie. De onderzoekscyclus; een gestructureerde aanpak die helpt bij het doen van onderzoek.

Introductie. De onderzoekscyclus; een gestructureerde aanpak die helpt bij het doen van onderzoek. Introductie Een onderzoeksactiviteit start vanuit een verwondering of verbazing. Je wilt iets begrijpen of weten en bent op zoek naar (nieuwe) kennis en/of antwoorden. Je gaat de context en content van

Nadere informatie

LANDSEXAMEN HAVO Het examenprogramma Het examenprogramma voor het commissie-examen Wiskunde D bestaat uit de volgende (sub)domeinen:

LANDSEXAMEN HAVO Het examenprogramma Het examenprogramma voor het commissie-examen Wiskunde D bestaat uit de volgende (sub)domeinen: Eamenprogramma WISKUNDE D H.A.V.O. LANDSEXAMEN HAVO 2018-2019 1 Het eindeamen Wiskunde D kent slechts het commissie-eamen. Er is voor wiskunde D dus geen centraal eamen. Het commissie-eamen wordt schriftelijk

Nadere informatie

Competentie-invullingsmatrix

Competentie-invullingsmatrix Competentie-invullingsmatrix algemene opleidingsonderdelen masterprf Master of Science in de industriële wetenschappen: landmeten Academiejaar 2015-2016 Legende: =didactische werkvormen =evaluatievormen

Nadere informatie

PTA scheikunde HAVO Belgisch park cohort

PTA scheikunde HAVO Belgisch park cohort De methode Chemie Overal 4 e editie is geschreven voor het huidige examenprogramma. Toegestaan is het gebruik van de nieuwe BINAS (6 e editie) of ScienceData. Niet toegestaan is het gebruik van een Grafische

Nadere informatie

1. De kandidaat kan structuur aanbrengen in door hem uit te voeren werkzaamheden.

1. De kandidaat kan structuur aanbrengen in door hem uit te voeren werkzaamheden. DEELKWALIICATIE DOOSTOMING KADEUNCTIES Onderdeel: Wiskunde 1. De kandidaat kan structuur aanbrengen in door hem uit te voeren werkzaamheden. 2. De kandidaat kan de relatie omschrijven tussen de wiskunde

Nadere informatie

Jaarplan. Quark 4.2. 4 Quark 4.2 Handleiding. TSO-BTW/VT TSO-TeWe. ASO-Wet

Jaarplan. Quark 4.2. 4 Quark 4.2 Handleiding. TSO-BTW/VT TSO-TeWe. ASO-Wet Jaarplan TSO-BTW/VT TSO-TeWe ASO-Wet Fysica TWEEDE GRAAD ASO VVKSO BRUSSEL D/2012/7841/009 4de jaar, 2u/week JAARPLAN Vul de donkergrijze kolommen in en je hebt een jaarplan; vul de andere ook in en je

Nadere informatie

van professionele bachelor naar industrieel ingenieur

van professionele bachelor naar industrieel ingenieur van professionele bachelor naar industrieel ingenieur Greet Langie, Verderstudeerbeurs 24 februari 2017 2 Ervaringen van (ex) schakelstudenten Film: interviews met schakelstudenten 3 Wat wil je te weten

Nadere informatie

HBO5 Informatica Netwerkbeheer (90 studiepunten)

HBO5 Informatica Netwerkbeheer (90 studiepunten) STUDIEFICHE CVO DE AVONDSCHOOL Opleiding HBO5 Informatica Netwerkbeheer (90 studiepunten) Module A4 Multimedia (5 studiepunten) Plaats van de module in de opleiding: In deze module gaan we verder met het

Nadere informatie

ECTS-fiche. HBO5 Werkplekleren productieautomatisering Code 7392 Lestijden 80 Studiepunten n.v.t. 100 %

ECTS-fiche. HBO5 Werkplekleren productieautomatisering Code 7392 Lestijden 80 Studiepunten n.v.t. 100 % ECTS-fiche 1. Identificatie Opleiding Elektro-mechanica HBO5 Module Werkplekleren productieautomatisering Code 7392 Lestijden 80 Studiepunten n.v.t. Mogelijkheid tot JA aanvragen vrijstelling Vereiste

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 Uitgangspunten, plaats en globale doelstelling van de cursus 5 2 Inhoud van de cursus 5 3 De structuur van het schriftelijk materiaal 6 4 Het bestuderen van de cursus

Nadere informatie

Hoofdstuk 12: Exergie & Anergie

Hoofdstuk 12: Exergie & Anergie Hoofdstuk : Exergie & Anergie. ENERGIEOMZEINGEN De eerste hoofdwet spreekt zich uit over het behoud van energie. Hierbij maakt zij geen onderscheid tussen de verschillende vormen van energie: inwendige

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 De functie van de cursus 7 2 De inhoud van de cursus 7 2.1 Voorkennis 7 2.2 Leerdoelen van de cursus 8 2.3 Opbouw van de cursus 8 3 Leermiddelen en wijze van studeren

Nadere informatie

1.1 Inleiding. Gehanteerde input. - referentiekaders van de opleidingen:

1.1 Inleiding. Gehanteerde input. - referentiekaders van de opleidingen: Uittreksel uit het visitatierapport iw: elektromechanica, 7 december 2009 Het domeinspecifieke referentiekader academisch gerichte bachelor Industriële wetenschappen: elektromechanica en de academisch

Nadere informatie

Wiskunde A (of C) of wiskunde B (en D) in de bovenbouw VWO

Wiskunde A (of C) of wiskunde B (en D) in de bovenbouw VWO Wiskunde A (of C) of wiskunde B (en D) in de bovenbouw VWO Keuze profielen Cultuur en Maatschappij Economie en Maatschappij Natuur en Gezondheid Natuur en Techniek Wiskunde C Wiskunde A wiskunde A wiskunde

Nadere informatie

ctwo CONCEPTEXAMENPROGRAMMA 2011 vwo wiskunde D

ctwo CONCEPTEXAMENPROGRAMMA 2011 vwo wiskunde D 3 september 2007 Dit conceptexamenprogramma bestaat uit 1. Inleiding 2. Examenprogramma 1. Inleiding Voor u ligt het examenprogramma voor wiskunde D vwo. Wiskunde D is een profielkeuzevak in het profiel

Nadere informatie

Tentamen Planning 2de semester Wetenschappelijk verslag Lenzen en Hydrodynamica. 17 februari 2006 Meten en experimenteren 1

Tentamen Planning 2de semester Wetenschappelijk verslag Lenzen en Hydrodynamica. 17 februari 2006 Meten en experimenteren 1 Tentamen Planning 2de semester Wetenschappelijk verslag Lenzen en Hydrodynamica 17 februari 2006 Meten en experimenteren 1 tentamen Wie minimum 10/20 heeft behaald op het tentamen is vrijgesteld van het

Nadere informatie

Fase 2-formulier voor ECTS-fiche opleidingsonderdeel

Fase 2-formulier voor ECTS-fiche opleidingsonderdeel Fase 2-formulier voor ECTS-fiche opleidingsonderdeel Gebruik dit formulier voor de omschrijving van elk opleidingsonderdeel dat nog moet ingevoerd worden of dat grondig aangepast wordt. Gebruik voor een

Nadere informatie

Wanda Guedens en Monique Reynders. Universiteit Hasselt, België

Wanda Guedens en Monique Reynders. Universiteit Hasselt, België Wanda Guedens en Monique Reynders Universiteit Hasselt, België Van chemisch experiment tot wiskundig model Hoe chemie en wiskunde elkaars maatje worden Data-analyse komt neer op het zoeken naar onderlinge

Nadere informatie

Economie en maatschappij(a/b)

Economie en maatschappij(a/b) Natuur en gezondheid(a/b) Economie en maatschappij(a/b) Cultuur en maatschappij(a/c) http://profielkeuze.qompas.nl/ Economische studies Talen Recht Gedrag en maatschappij http://www.connectcollege.nl/download/decanaat/vwo%20doorstroomeisen%20universiteit.pdf

Nadere informatie

Banaba sociale gezondheidszorg OO Verpleegkundige Wetenschappen

Banaba sociale gezondheidszorg OO Verpleegkundige Wetenschappen BANABA IN DE SOCIALE GEZONDHEIDSZORG Opleidingsonderdeel Verpleegkundige wetenschappen Algemeen. Het opleidingsonderdeel Verpleegkundige wetenschappen maakt deel uit van de opleiding banaba in de Sociale

Nadere informatie

Halftijdse en minimale studiepakketten academiejaar Bijlage goedgekeurd op POC PB NR

Halftijdse en minimale studiepakketten academiejaar Bijlage goedgekeurd op POC PB NR Halftijdse en minimale studiepakketten academiejaar 2015-2016 Bijlage goedgekeurd op POC PB NR 20150527 Deze bijlage beschrijft de minimale inschrijvingspakketten voor startende studenten, zoals aangegeven

Nadere informatie

Opleidingsspecifieke bijlage van de onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding Scheikundige Technologie

Opleidingsspecifieke bijlage van de onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding Scheikundige Technologie Faculteit Technische Natuurwetenschappen Opleidingsspecifieke bijlage van de onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding Scheikundige Technologie (art. 7.13 en 7.59 WHW) Inhoudsopgave Artikel

Nadere informatie

ECTS-fiche. 1. Identificatie. HBO5 Mechanica sterkteleer Code 7363 Lestijden 80 Studiepunten n.v.t. 100% Ingeschatte totale 160 studiebelasting

ECTS-fiche. 1. Identificatie. HBO5 Mechanica sterkteleer Code 7363 Lestijden 80 Studiepunten n.v.t. 100% Ingeschatte totale 160 studiebelasting ECTS-fiche 1. Identificatie Opleiding Elektro-mechanica HBO5 Module Mechanica sterkteleer Code 7363 Lestijden 80 Studiepunten n.v.t. Mogelijkheid tot JA aanvragen vrijstelling Vereiste 100% aanwezigheid

Nadere informatie