Een wellicht zeer interessante uiteenzetting die velen onder jullie kan aanbelangen.

Transcriptie

1 Interessant Een wellicht zeer interessante uiteenzetting die velen onder jullie kan aanbelangen. Prachtig initiatief Erik! Het Vlaamse Kruis afd Zandhoven zorgt als extraatje nog voor een workshop rea en AED gebruik.

2

3 File. Gezond voor lijf en leden? geest? De auto wordt het meeste gebruikt om van en naar het werk te gaan, boodschappen te doen en voor vrijetijdsbesteding. Naast de voor de hand liggende negatieve invloed van dit vele autogebruik op het milieu, kan lang in de auto zitten ook een negatieve uitwerking hebben op het menselijk lichaam. Hoe slecht is autorijden eigenlijk voor lichaam en Invloed op je lichaam Uit onderzoek van onder andere Christine Hoehner van de Washington University School of Medicine is gebleken dat mensen die lang in de auto zitten vaker een hoge bloeddruk, een grotere middelomtrek en een hogere BMI (Body Mass Index) hebben en daarnaast minder sporten. Lang in de auto zitten heeft dus een negatieve invloed op meerdere factoren die in verband staan met de gezondheid. BMI en middelomtrek zijn waarden waarmee bepaald kan worden of er sprake is van overgewicht en hoge bloeddruk is een risicofactor voor veel ziekten, zoals hart- en vaatziekten en diabetes. Het BMI wordt berekend met behulp van je lengte en je gewicht. Als je bijvoorbeeld 1.80 m lang bent en 100 kg weegt is je BMI 30,9. Als je BMI boven de 30 uitkomt, is er sprake van ernstig overgewicht, ook wel obesitas genoemd. Obesitas en weinig fysieke activiteit kunnen leiden to ernstige ziekten, zoals

4 diabetes type 2, hart- en vaatziekten en botontkalking (osteoporose). Dit komt doordat obesitas vaak gepaard gaat met hoge suiker- en vetgehaltes in het bloed. Hoge suikergehaltes Hoge suikergehaltes in het bloed kunnen er voor zorgen dat cellen minder gevoelig worden voor insuline (insulineresistentie) en daardoor minder suiker (glucose) op kunnen nemen. Insuline zorgt er namelijk voor dat glucosetransporters (GLUT-4) naar het celmembraan bewegen. GLUT-4 kan vervolgens glucose de cellen in transporteren. Als de cellen dus minder gevoelig zijn voor insuline, wordt dit proces niet in gang gezet en hebben de cellen minder energie beschikbaar. Dit is het ziektebeeld van diabetes type 2. Fig.1: zo komt glucose in ons bloed terecht

5 Hoge vetgehaltes Hoge vetgehaltes zorgen er voor dat bloedvaten vernauwen, wat de kans op een hartinfarct vergroot (zie afbeelding hieronder). Als er veel vetten (lipiden) aanwezig zijn in het bloed, worden ze opgenomen in de vaatwand. Hier hopen de lipiden vervolgens op, wat allerlei immuuncellen aantrekt. Er ontstaat nu een ontsteking in de vaatwand, waardoor deze verdikt. De verdikking, ook wel een plaque genoemd, zorgt er voor dat bloed minder gemakkelijk door de vaten stroomt. Een hoge bloeddruk kan ervoor zorgen dat de plaque die is ontstaan, scheurt. Als dit gebeurt, stolt het bloed rond de plaque, waardoor het bloedvat geheel wordt afgesloten. Als dit in het hart gebeurt, is er sprake van een hartinfarct.

6 Invloed op je geluk Uit een recent onderzoek (2016) van Noorse onderzoekers is gebleken dat mensen die een lange weg afleggen naar hun werk zich ook echt slechter voelen. De onderzoekers vroegen de proefpersonen zelf aan te geven hoe ze dachten over hun gezondheid. De proefpersonen die een langere weg aflegden,

7 vertelden vaker dat ze last hadden van spierpijn, mentale problemen en problemen met hun maag- en darmstelsel, dan personen die korter in de auto zaten. In de auto zitten heeft dus ook een negatieve invloed op je mentale gezondheid. Zaken zoals files, de onberekenbaarheid van het autorijden en variërende lengte van de reistijd veroorzaken veel stress. Stress heeft een negatieve invloed op de bloeddruk en kan leiden tot vermoeidheid en depressie. Stress heeft niet alleen een negatieve invloed op je mentale maar ook op je lichamelijke gezondheid. Tijdsbesteding Wat ook invloed heeft op je mentale en lichamelijke gezondheid is je geluksniveau. Vaak wordt gedacht dat geluk afhangt van externe factoren, zoals je baan, je huis en je financiële situatie. Uit onderzoek van Grace Bucchianeri is echter gebleken dat deze aspecten niet veel invloed hebben op het geluksniveau. Wat wel je geluk beı nvloedt, is hoe je je beschikbare tijd besteedt. Als je dus elke dag drie uur in de file staat, kan je geluksniveau sterk afnemen. Deze tijd kan niet besteed worden aan leuke of nuttige activiteiten en je geluksniveau neemt af. Het geluksniveau en humeur zijn sterk verbonden met het mentale welzijn. Als meer tijd wordt besteed aan leuke dingen, verbetert je humeur en een verbeterd humeur kan er weer voor zorgen dat er beter kan worden omgegaan met stress. Actief reizen Een minder lange reistijd kan dus op drie punten het algemene welzijn verbeteren; je hebt meer tijd voor leuke dingen, je hebt minder stress en je zit minder lang stil. Niet iedereen heeft echter de mogelijkheid om dichterbij werk te gaan wonen of dichterbij huis een baan te zoeken. Maar wat is dan wel een mogelijke oplossing om de tijd in de auto te verminderen? Neem vaker de fiets! Als je met de fiets naar je werk gaat, boodschappen gaat doen of op visite gaat bij vrienden, heeft

8 dit direct een positieve invloed op je lichamelijke gezondheid. Door de auto te laten staan en op de fiets te springen, verander je de tijd waarin je normaal gesproken zou zitten in je dagelijkse 30 minuten lichamelijke activiteit. Dat heeft niet alleen invloed op je gewicht, maar ook je humeur wordt beter. Op de fiets heb je namelijk meer controle over de lengte van de reistijd en (bijna) nooit file. Als de afstand niet per fiets is af te leggen, is het openbaar vervoer een goed alternatief. Omdat je niet zelf hoeft te rijden, kun je de reistijd gebruiken om iets te doen wat je leuk vindt. Een boek lezen of een serie kijken, kan gezien worden als vrijetijdsbesteding en deze activiteiten hebben dus een positief effect op het geluksniveau. Daarnaast staat de bushalte of het treinstation vaak niet direct naast de deur. De meeste mensen lopen of fietsen naar het openbaar vervoer, wat ook weer een gezonde invloed heeft op het lichaam. Kortom, aangezien in de auto zitten een negatieve invloed heeft op lichaam, geest en het geluksniveau, zou iedereen er gebaat bij zijn wat vaker de auto te laten staan. Door een ander transportmiddel te kiezen, verbeter je je gezondheid en wordt je ook nog eens gelukkiger! Melanie Kalee (1995) studeert momenteel de master Science Education and Communication aan de Universiteit Utrecht. Hiervoor heeft ze Biomedische Wetenschappen gestudeerd en probeert deze twee vakgebieden nu te verenigen om onderwerpen zoals gezondheid en biomedisch onderzoek toegankelijker te maken voor een breed publiek.

9 Stetoscoop Wat is een stethoscoop? Een stethoscoop bestaat uit twee oordoppen waarvandaan twee slangen lopen die samenkomen in één slang (een beetje zoals bij de oortjes van een ipod). Aan het uiteinde zit een soort kokertje. Het kokertje is aan één kant dicht: dit wordt het membraan genoemd. Het membraan werkt als een versterker: geluiden die uit het lichaam zorgen ervoor dat het membraan gaat trillen en deze trillingen worden in je hersenen omgezet tot het geluid dat het lichaam maakt. De open kant van het kokertje wordt de kelk genoemd. Deze heeft de vorm van de conus in een luidspreker en versterkt geluiden door het weerkaatsen van trillingen. Hoe klinkt dat? je kan door het luisteren naar bijvoorbeeld de longen horen of er iets mis is. Normaal gesproken klinken longen ongeveer zo: Maar longen kunnen ook hele andere geluiden maken. Zo kan een

10 long piepen, kraken (crepiteren genoemd), borrelen etc. Als een long dit soort geluiden maakt weet een arts dat er iets aan de hand is en kan deze verder onderzoek doen naar wat er precies mis is en dit eventueel oplossen met medicijnen. Dat klinkt zo: Maar niet alleen voor de longen is een stethoscoop handig. Zo kun je ook luisteren naar de bewegingen van de darmen (en zo horen of er misschien ergens iets vastzit) en naar het kloppen van het hart! Uiteraard gebruik we de stetoscoop ook bij het meten van de bloeddruk. De bloeddruk wordt gemeten met twee instrumenten: een manchet die verbonden is met een drukmeter en een stethoscoop. Voor de meting mag je niet roken en geen koffie drinken en moet je een minuut of vijf rustig zitten of liggen. De manchet wordt om de bovenarm gelegd en langzaam opgepompt, zodat de bloeddoorstroming in de arm steeds een klein beetje meer wordt belemmerd. Terwijl de ambulancier de manchet oppompt voelt hij je pols. Al snel oefent de manchet zoveel druk uit, dat de pols niet meer voelbaar is. Precies op dat moment leest de ambulancier de waarde op de drukmeter. Die waarde geeft de bloeddruk weer op het moment dat het hart samenknijpt en maximale druk uitoefent. Dat heet de bovendruk ofwel de systolische bloeddruk. Dan volgt een dubbelcheck met de stethoscoop. De ambulancier pompt de manchet nog verder op en laat deze langzaam leeglopen, terwijl hij met de stethoscoop in de elleboog naar het ruisen van de bloedstroom luistert. Op het moment dat hij bepaalde tonen hoort, leest hij weer de waarde af op de drukmeter. Die waarde staat voor de bovendruk en moet overeenkomen met de zojuist afgelezen waarde. De ambulancier laat nog meer lucht ontsnappen totdat de tonen geheel zijn verdwenen. Dat moment geeft de onderdruk of de diastolische bloeddruk weer. Dat is de bloeddruk op het moment dat het hart

11 in rust is. Enkele hartritme stoornissen Ventrikelfebrilatie Ventrikel- of kamerfibrilleren is een ernstige hartritmestoornis. De hartkamers worden snel en chaotisch geprikkeld, waardoor ze niet meer samentrekken. Er wordt geen bloed meer rondgepompt en er ontstaat een hartstilstand. Bij een normaal hartritme verspreidt de prikkel zich vanuit de sinusknoop in de rechterboezem over de boezems naar de AVknoop. De AV-knoop houdt de prikkel heel even vast en verspreidt hem dan bliksemsnel over de kamers. hartinfarct: meest voorkomende oorzaak andere ritmestoornissen die overgaan in kamerfibrilleren, bijvoorbeeld kamertachycardie cardiomyopathie (hartspierziekte) hartfalen ongewenste bijwerking van medicijnen die eigenlijk ritmestoornissen moeten tegengaan erfelijke stoornissen in het hartritme, zoals het lange QT-syndroom ofbrugada syndroom zuurstoftekort van het hart een laag kaliumgehalte in het bloed Soms blijft de oorzaak onbekend. Atriumfebrilatie

12 Boezemfibrilleren of atriumfibrilleren is een veelvoorkomende hartritmestoornis, vooral bij oudere mensen. Bij boezemfibrilleren is de hartslag onregelmatig en meestal te hoog. Boezemfibrilleren is een ritmestoornis die niet levensbedreigend is, maar meestal wel behandeld moet worden om schade aan het hart te voorkomen. Bij een normaal hartritme ontstaat een elektrische prikkel in de sinusknoop. Deze prikkel verspreidt zich daarna over de boezems. Bij boezemfibrilleren ontstaan de elektrische prikkels niet op één plek maar op diverse plaatsen in de boezems. Deze prikkels bewegen snel en kriskras door elkaar. Normaal laat de AV-knoop elke prikkel vanuit de boezems door naar de kamers. Bij een chaos aan prikkels lukt dit niet. De AV-knoop laat bij boezemfibrilleren slechts een deel van de prikkels door naar de kamers. Toch is meestal het ritme van de kamers ook te snel, vaak meer dan 150 slagen per minuut. Dat is bijna tweemaal zo snel als normaal. Tijdens boezemfibrilleren trekken de kamers snel en onregelmatig samen. Boezemfibrilleren heeft verschillende oorzaken. Soms is de oorzaak onbekend. De arts spreekt dan over idiopathisch boezemfibrilleren. Sommige mensen voelen dat het hartritme van slag is. Vooral de overgang van een normaal hartritme naar boezemfibrilleren is goed te merken. Klachten bij boezemfibrilleren zijn: een onregelmatige hartslag (fladderen) hartbonken transpireren duizeligheid Niet iedereen heeft even veel last van boezemfibrilleren. Soms hebben mensen alleen een onprettig gevoel.

13 Cerebro Vasculair Incident Beroerte Een beroerte of CVA (Cerebraal Vasculair Accident) is een verzamelnaam voor een herseninfarct en een hersenbloeding. Er gaat er iets mis in de hersenen, en een deel van de hersenen krijgt voor kortere of langere tijd geen zuurstof meer. Het zuurstofgebrek veroorzaakt plotseling optredende uitvalsverschijnselen. Er zijn verschillende vormen van een beroerte: een herseninfarct, TIA en hersenbloeding. Gevolgen van een beroerte Een beroerte kan leiden tot: verlammingen

14 spreek- en taalstoornissen concentratie- of geheugenstoornissen problemen bij het zien veranderingen in gedrag en persoonlijkheid Deze gevolgen hangen af van de grootte en de plaats van het getroffen gebied in de hersenen. De rechterkant van onze hersenen sturen de linkerkant van het lichaam aan. Bij een beroerte in de rechterhelft ontstaan er daarom uitvalsverschijnselen aan de linkerkant van het lichaam. En andersom. Verschil tussen TIA, herseninfarct en hersenbloeding De begrippen hersenbloeding, TIA en herseninfarct worden vaak door elkaar gebruikt. Toch zijn het heel verschillende aandoeningen. TIA: een kortdurende afsluiting van een bloedvat in de hersenen met tijdelijke uitvalsverschijnselen Een TIA is een voorbijgaande beroerte. Er ontstaan tijdelijke uitvalsverschijnselen doordat een bloedvat in de hersenen korte tijd verstopt is. Onderneem direct actie bij een TIA,

15 want het kan een voorbode zijn van een herseninfarct met blijvende schade. Een TIA (Transient Ischemic Attack) is een tijdelijke afsluiting van een bloedvat in de hersenen. De bloedprop lost weer op. Daardoor duren ook de klachten vaak niet langer dan een half uur, soms wat langer. Bij een TIA zijn er geen blijvende gevolgen. Maar een TIA kan wel een voorbode zijn voor een herseninfarct, waarbij er blijvende hersenschade kan optreden. Neem een TIA daarom altijd serieus! Herken de signalen Een scheve mond, verwarde spraak en een lamme arm zijn de drie belangrijkste signalen van een TIA, een voorbijgaande beroerte. Bij verreweg de meeste mensen komt één of meerdere van deze verschijnselen voor. Scheve mond: de mondhoek hangt plotseling naar beneden. Vraag de persoon om zijn tanden te laten zien, en kijk of de mond scheef hangt. Verwarde spraak: Iemand praat ineens heel verward of komt niet uit zijn woorden. Laat de persoon een zin uitspreken om te checken hoe de spraak is. Lamme arm: Plotseling ontstaat er krachtsverlies of verlamming van een arm. Laat de persoon beide armen naar voren strekken en de binnenkant van de handen naar boven draaien. Kijk of een arm wegzakt. Andere verschijnselen bij een beroerte kunnen zijn: Krachtsverlies of verlamming van een been Plotseling dubbelzien of maar één helft van het

16 gezichtsveld zien of ineens blind zijn aan één van de ogen. Ineens hevige draaiduizeligheid of coördinatie- en evenwichtsstoornissen Plotseling zeer ernstige hoofdpijn zonder oorzaak (komt alleen bij een hersenbloeding voor) Herseninfarct: een langer durende afsluiting van een bloedvat Bij een herseninfarct is een bloedvat in de hersenen gedurende langere tijd afgesloten. Een deel van de hersenen krijgt te weinig zuurstof en er ontstaan uitvalsverschijnselen. Een herseninfarct ontstaat doordat een bloedstolsel een bloedvat in het hoofd afsluit. Het hersenweefsel achter de blokkade krijgt daardoor geen zuurstof en voeding meer en werkt niet meer goed. Hersenbloeding: een scheurtje in een bloedvat, waardoor bloed in het omringende hersenweefsel stroomt Een hersenbloeding ontstaat door een scheurtje in een bloedvat. Een hersenbloeding komt veel minder vaak voor dan een herseninfarct. Bij een hersenbloeding stroomt er bloed in of rond de hersenen. Het bloed hoopt zich op en duwt het hersenweefsel weg. Hierdoor beschadigt het hersenweefsel. Een herseninfarct komt het meeste voor. Bij een beroerte is het in 80% van de gevallen een herseninfarct en bij 20% gaat het om een hersenbloeding. Zorg dat u de signalen herkent en bel direct 112. Ook bij een TIA!

17