nniiiiiiiiiiiiiiiiibiniiiii

Transcriptie

1 Gemeente ļì Bergen op Zoom Aan de leden en duoburgerleden van de gemeenteraad van Bergen op Zoom nniiiiiiiiiiiiiiiiibiniiiii I 9 MEI 2017 Uw kenmerk U Datum Uw brief Beh. door J. Spinder Doorkiesnr Onderwerp: nucleaire veiligheid Afdeling Maatschappelijke Ontwikkeling, Veiligheid, Handhaving en Toezicht Bijlage(n) 1 Beste raad- en duoburgerleden, Het vraagstuk nucleaire veiligheid staat nog steeds volop in de belangstelling. In deze brief willen wij u informeren over de laatste ontwikkelingen op dit dossier. Achtereenvolgens zullen wij ingaan op de gesprekken met Aken/Maastricht, de stand van zaken van de verzonden brief aan de Europese Commissie en het gesprek met advocatenkantoor Schoups, het burgerinitiatief gammastralen en de alternatieve energievoorziening. De Minister van heeft de leden van de Tweede Kamer en de het bestuur van de Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant geïnformeerd over de laatste stand van zaken. Tenslotte heeft de Europese Commissie uitspraak gedaan over staatssteun aan de kerncentrales in België. Aken/Maastricht In februari heeft er op ambtelijk niveau een gesprek plaatsgevonden met vertegenwoordigers van de Städteregion Aachen en de gemeente Maastricht. Zij hebben, mede namens andere gemeenten uit België, Duitsland, Luxemburg en Nederland en een aantal particulieren, een proces aangespannen bij de burgerrechter tegen de Belgische Staat, de FANC en de uitbater van de kerncentrale in Tihange, Engie Electrabel. Voor de rechtbank in Brussel vorderen zij de sluiting van Tihange 2. Naar verwachting is de uitspraak door de rechter eind Met de vertegenwoordigers van Aken en Maastricht is onder andere gesproken over de mogelijkheid om vanuit Bergen op Zoom aan te sluiten bij het proces. Aangezien het proces van Aken/Maastricht gericht is op de kerncentrale in Tihange en niet op de kerncentrales in Doel is aansluiten niet mogelijk. De gemeente Bergen op Zoom is geen belanghebbende bij een proces gericht tegen Tihange 2 en deelname aan het proces zou de kansen voor Aken/Maastricht hierdoor ook verkleinen. Vanuit het oogpunt van Aken/Maastricht is dit dus niet gewenst. Alle activiteiten vanuit Aken/Maastricht zijn gericht op het sluiten van de kerncentrale Tihange 2. Momenteel hebben ze geen activiteiten gericht op onafhankelijk toezicht op kerncentrales en/of grensoverschrijdende consultatie bij besluitvorming over (verlengde) openstelling. Wij houden elkaar op de hoogte van de te volgen stappen/ontwikkelingen. Brief Europese Commissie Eind november 2016 heeft Schoups Advocaten namens de gemeenten Bergen op Zoom, Steenbergen en Tholen een brief gestuurd aan de Europese Commissie om haar bezorgdheid te uiten met betrekking tot de wijze waarop de Belgische Staat tot besluitvorming is gekomen over de verlenging van de levensduur van de kerncentrale in Doel. Ook wordt in de brief gesproken over schending van het EU-recht en de wens om te komen tot onafhankelijk Europees toezicht op de kerncentrales in Europa. Op 7 februari 2017 heeft Schoups Advocaten bericht ontvangen dat de behandeling van de brief meer tijd vergt. Begin mei is wederom geïnformeerd naar de stand van zaken. Het blijkt dat de Europese Commissie de brief heeft behandeld als klacht. Binnen enkele weken wordt het antwoord van de Europese Commissie verwacht. Jacob Obrechtìaan 4 Postbus 35 T B nv BNG rek. nr AR Bergen op Zoom 4600 AA Bergen op Zoom F (0164) B IBAN: NL41BNGH E stadskantoor@bergenopzoom.nl I wwv.bergenopzoom.nl KvK B BIC: BNGHNL2G

2 Met Schoups Advocaten is ook gesproken over mogelijke vervolgstappen. Het starten van een procedure bij de burgerrechter in België is daarbij nadrukkelijk besproken. Dit betekent dat de gemeente Bergen op Zoom, conform Aken/Maastricht, een procedure zou kunnen gaan starten bij de burgerlijke rechter in Brussel gericht tegen de Belgische Staat, de FANC en Engie Electrabel. De procedure is gericht tegen de verlengde openstelling van de kerncentrale Doel 3. De uitkomst van een dergelijk proces is echter ongewis. Daarnaast is er kans op imagoschade, zowel in België als in Nederland. Met het starten van een proces geeft de gemeente namelijk aan geen vertrouwen te hebben in de toezichthouders in België en in Nederland. De kosten van een proces bij de burgerrechter bedragen tussen de C ,- en C ,-. Hiervoor is binnen de begroting vooralsnog geen geld beschikbaar. Het exacte bedrag is afhankelijk van de uitkomst van het proces. In België is het gebruikelijk dat de verliezende partij een tegemoetkoming geeft aan de tegenpartij. De hoogte wordt vastgesteld door de rechtbank. Ook zullen de gemeenten Steenbergen en Tholen moeten worden benaderd voor deelname aan een mogelijke procedure bij de rechtbank. Burgerinitiatief meten van straling Op 17 maart 2017 heeft er in Bergen op Zoom een workshop samen gamma stralen meten plaatsgevonden. Deze workshop was georganiseerd door de Waag Society uit Amsterdam in het kader van Europe making Sense programma waarbij bewoners in staat worden gesteld om door middel van open technologie deel te nemen aan het in kaart brengen van de leefomgeving. In deze pilot worden bewoners in staat gesteld door middel van smartphone, tablet en laptop om gammastraling te meten. Dit is een aanvulling op het beschikbare landelijke meetnetwerk van het RIVM. Het RIVM heeft veel belangstelling voor de pilot. Met het RIVM zal, na het beëindigen van het project, nader worden bekeken op welke manier de bewoners in Bergen op Zoom, en omliggende gemeenten, een bijdrage kunnen leveren aan het creëren van een fijnmazig netwerk van meetpunten. Alternatieve energievoorziening Op maandag 6 maart 2017 hebben Europarlementariër Peter van Dalen en Statenlid Herman Vreugdenhil een bezoek gebracht aan Bergen op Zoom. Tijdens het bezoek, waarbij ook de burgemeester van Tholen en enkele raadsleden van Bergen op Zoom aanwezig waren, is gesproken over de laatste stand van zaken met betrekking tot de kerncentrales in Doel. Ook is tijdens het gesprek stilgestaan bij de realisatie van een alternatieve energievoorziening voor België. België is nu grotendeels afhankelijk van kernenergie. De Commissaris van de Koning in Brabant heeft in een eerdere brief al aangeboden om een rol te spelen in het verminderen van de afhankelijkheid van kernenergie in België. Recent heeft de VNG ook aangegeven om te kijken of er kansen zijn voor grensoverschrijdende energieprojecten. Tenslotte heeft de minister van, mede namens haar collega van Economische Zaken aangegeven dat in april 2016 er afspraken zijn gemaakt om verder te investeren in marktintegratie en het verder uitbreiden van interconnectiecapaciteit. De vergunningverleningsprocedures en werkzaamheden die vereist zijn om nieuwe interconnectiecapaciteit te realiseren kosten meerdere járen. Een eerste project (Kreekrak-Zandvliet) wordt in 2019 opgeleverd en levert 700 Megawatt. Investeringen in energie-infrastructuur worden in eerste instantie primair betaald uit de nettarieven. Het verkrijgen van eventuele financiële ondersteuning vanuit Europese fondsen is aan het lidstaat, in dit geval België, zelf. Nederland kan hierin geen rol spelen. Brieven Minister aan de Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant en aan de leden van de Tweede Kamer Op 6 februari 2017 heeft het Algemeen Bestuur van de Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant een brief geschreven aan de Minister van waarin zij verzocht wordt zich maximaal in te spannen om helderheid te verkrijgen over de veiligheid van de kerncentrales in Doel. Daarbij wordt de suggestie gedaan om de kerncentrales tijdelijk te sluiten om internationaal en onafhankelijk onderzoek te doen naar de aspecten van veiligheid en de veiligheidscultuur. Op 13 maart 2017 heeft de Minister gereageerd door middel van een brief aan het bestuur van de Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant. Een kopie van de brief treft u bijgaand aan. In de brief gaat ze nader in op de samenwerking

3 op het terrein van nucleaire veiligheid tussen België, Duitsland en Nederland. Ook geeft ze aan dat ze naar aanleiding van een aangenomen motie door de Tweede Kamer onderzoekt welke mogelijkheden er zijn om de inspraakmogelijkheden voor bewoners en overheden te verruimen. Hierover zijn wij zeer verheugd en wij zijn benieuwd naar de uitkomsten van het onderzoek. In de brief gaat ze verder in op het toezicht op de veiligheid van nucleaire installaties, de bevindingen van de FANC over de vondst van waterstoffenvlokken en het gebrek aan aandacht voor de veiligheidscultuur bij de Belgische kerncentrales. In de media zijn berichten verschenen over het verlengen van de levensduur van de kerncentrales tot na Navraag door de Minister heeft uitgewezen dat hier nog geen voornemen toe is. Ten aanzien van de rol van de Veiligheidsregio s geeft ze aan dat deze verantwoordelijk zijn voor de voorbereiding op een nucleair incident en de risicocommunicatie aan de bewoners. Actualisatie van het rampbestrijdingsplan Nucleaire Installaties is binnen de Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant gepland voor besluitvorming in Tenslotte nodigt ze de Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant uit om van gedachten te wisselen over de veiligheid rondom de kerncentrales. Op 18 april 2017 heeft de Minister van de Tweede Kamer een brief gestuurd waarin ze de Tweede Kamer over verschillende onderwerpen informeert. In de brief gaat ze onder andere in op het verruimen van de inspraakmogelijkheden voor bewoners en overheden over besluiten over nucleaire activiteiten met potentieel grensoverschrijdende gevolgen. Een verbetering van de communicatie over de huidige inspraakmogelijkheden in het kader van vergunningverlening en milieueffectrapportage in grensoverschrijdend verband is momenteel onderwerp van gesprek in bilaterale gesprekken met landen en diverse internationale organisaties. Uitspraak Europese Commissie inzake staatssteun aan Doel 1 en 2 en Tihange 1 Meerdere partijen die ageren tegen de verlengde openstelling van Doel, en ook Tihange, hebben als argument gebruikt dat er sprake is van illegale staatsteun omdat de Belgische overheid de financiële risico s voor het openhouden van de kerncentrales heeft overgenomen. In onze brief aan de Europese Commissie is hiervan wel melding gemaakt, maar is het niet als inhoudelijk argument gebruikt. Naar nu blijkt heeft de Europese Commissie beoordeeld dat er geen sprake is van illegale staatssteun. Voor de ingezette acties van de gemeente Bergen op Zoom heeft deze uitspraak geen gevolgen. Op korte termijn zullen wij ook reageren op de recent ontvangen brief inzake de veiligheidsvergunning voor de kerncentrale Doel. Wij houden u over de ontwikkelingen op de hoogte. In de raadsbijeenkomst van 30 juni 2017 wordt u nader geïnformeerd. Met vriendelijke groet, het college van burgemeester en wethouders van Bergen op Zoom, burgemeester, mr. A.C. Spindler Dhr. dr. F/A. Petter

4 > Retouradres Postbus EX Den Haag Veiligheidsregio Midden- en West Brabant Dhr. P.G.A. Noordanus Postbus DE Tilburg Plesmanweg JG Den Haag Postbus EX Den Haag T F ANVS-2017/2589 Datum Betreft t 3 mil 2017 Veiligheid kerncentrales België; uitnodiging tot gesprek Geacht bestuur, Het vraagstuk met betrekking tot de veiligheid van de kerncentrales in België staat in de aandacht van bevolking en bestuur. Veel bewoners in de grensregio's ervaren onveiligheid en uiten dat op verschillende manieren. Menig gemeentebestuur onderneemt actie om deze zorg te vertolken richting de eigenaar van de Belgische kerncentrales of de Belgische en Nederlandse autoriteiten. Een aantal gemeenten heeft zich aangesloten bij de gerechtelijke procedure die door de gemeente Aken wordt gevoerd om sluiting van de kerncentrales in België af te dwingen. In de afgelopen periode heb ik met regelmaat contact gehad met bestuurlijke vertegenwoordigers uit de grensregio's, waarbij de zorgen met mij werden gedeeld. In mijn contacten met Minister Jambon, in de regering van België verantwoordelijk voor nucleaire veiligheid, heb ik onze zorgen over gebracht en besproken. Daarbij is mij gebleken dat minister Jambon zich zeer bewust is van het bestaan van deze zorgen en aandacht heeft voor de grensoverschrijdende gevolgen van een eventueel nucleair incident. Samenwerking van belang Bilaterale contacten over dit onderwerp, zowel op regeringsniveau als tussen de verantwoordelijke toezichthouders in beide landen is van groot belang. Hetzelfde geldt voor rechtstreekse contacten over risico-onderwerpen tussen bestuurlijk verantwoordelijken in de grensregio's. Zoals u weet zijn de verantwoordelijkheden voor het toezicht op de (nucleaire) veiligheid in het huidige systeem nationaal georganiseerd. Dit maakt dat bestuurlijk overleg en goed nabuurschap, waarbij veiligheidsthema's op een constructieve wijze worden besproken en informatie wordt gedeeld, erg belangrijk zijn. Deelname aan inspecties van de installaties aan beide kanten van de grens, zoals regelmatig wordt gedaan door Belgische en Nederlandse inspecteurs is een voorbeeld van concrete samenwerking, evenals het delen van informatie. Ik wil de bestaande samenwerking uitbouwen en verder verdiepen. Hiertoe zal ik op korte termijn met België en Luxemburg in het kader van de Benelux samenwerking Pagina 1 van 5

5 en met Duitsland in contact treden om te bezien of er nadere afspraken kunnen worden gemaakt en vastgelegd. Ik zal de Veiligheidsregio's hierbij betrekken. Op verzoek van de Tweede Kamer, die ter zake een motie heeft aangenomen, wordt onderzocht welke mogelijkheden er zijn omin Europees verband verruiming te be- - pleiten van de inspraakmogelijkheden voor bewoners en overheden over besluiten over nucleaire activiteiten met potentieel grensoverschrijdende gevolgen. ANVS-2017/2589 Toezicht op veiligheid Voor nucleaire veiligheid bestaan op ruime schaal Europees en internationaal vastgestelde en door de desbetreffende landen onderschreven normen en standaarden. Dit geldt zowel ten aanzien van veiligheidseisen waaraan nucleaire installaties moeten voldoen alsook voor de eisen die gelden voor de toezichthouders. In het bijzonder noem ik hierbij onafhankelijkheid, deskundigheid, openheid en transparantie. In België is daarvoor het FANC sinds 2001 als onafhankelijk agentschap werkzaam. Met de bundeling van de kennis op dit terrein per 1 januari 2015 in de ANVS heeft Nederland een zelfde stap gezet als België. Door de uitvoering van internationaal samengestelde missies en internationaal georganiseerde "peer review" bijeenkomsten wordt met regelmaat getoetst of in landen die over nucleaire installaties beschikken de internationaal vastgestelde veiligheidsregels zijn geïmplementeerd in de nationale regelgeving en worden uitgevoerd. Ten aanzien van de veiligheid van kerncentrales bestaat in Europa de verplichting om tienjaarlijks te beoordelen of de veiligheidsvoorzieningen nog steeds op het niveau van de laatste stand der techniek zijn. Maatregelen die een verbetering ínhouden en die in redelijkheid uitvoerbaar zijn, worden genomen. Dit beleid wordt zowel in Nederland als in België gevolgd en heeft geleid tot aanpassingen aan de installaties in beide landen. Daarnaast is na de kernramp in Fukushima in Europees verband een stresstest uitgevoerd bij alle kerncentrales. Dit heeft zowel in Nederland als in België geleid tot programma's voor implementatie van verdere veiligheidswaarborgen. Van belang daarbij is dat bij de beoordeling of risico's in voldoende mate worden beheerst nadrukkelijk ook aandacht wordt besteed aan de ouderdom van de centrales. Op deze wijze wordt in Europees verband nadrukkelijk invulling gegeven aan de continue verbetering van de nucleaire veiligheid. Daarnaast nodigt ook het FANC met regelmaat internationale IAEA missies uit om de veiligheid van de kerncentrales te beoordelen. Zo vond in februari jl. een de SALTO missie (Safety Aspects of Long Term Operation) plaats bij Doel 1 en 2. Op basis van de eerste resultaten oordeelde het IAEA dat de vergunninghouder het programma om de reactoren tot 2025 in bedrijf te houden goed beheert, in overeenstemming met de internationale standaarden op dat vlak. Op basis van de informatie die wordt gedeeld tussen de toezichthouders in Nederland en België en de observaties die worden gedaan gedurende de gezamenlijke inspecties, blijkt er geen reden aanwezig om te veronderstellen dat de kerncentrales in België niet voldoen aan de daartoe gestelde veiligheidsnormen. Pagina 2 van 5

6 Bevindingen FANC over waterstofvlokken en veiligheidscultuur Naar aanleiding van de vondst van de zogeheten waterstofvlokken in Doel 3 en Tihange 2 heeft het FANC een uitgebreid beoordelingstraject doorlopen om vast te stellen wat de gevolgen van dit fenomeen zijn voor de veiligheid van de reactoren. Hierbij heeft het FANC zeer open gecommuniceerd naar collega's en het publiek en zich laten bijstaan door een panel van internationale experts op dit terrein. De uiteindelijke beoordeling heeft het FANC nog eens onafhankelijke laten toetsen door het Amerikaanse Oak Ridge National Laboratory die de conclusie van het FANC onderschreef dat dit fenomeen de beide reactoren niet onveilig maakt. ANVS-2017/2589 Zoals u bekend heb ik onlangs in een gesprek met mijn Belgische ambtgenoot ook het belang van een goede veiligheidscultuur onder de aandacht gebracht, naar aanleiding van bevindingen van FANC op dat punt. Over het belang hiervan bestaat tussen ons geen verschil van mening, waarbij wij ook hebben vastgesteld dat de bemerkingen die werden gemaakt met betrekking tot de aandacht voor de veiligheidscultuur niet tot de conclusie kon leiden dat er ook feitelijk sprake was van een onveilige situatie bij de kerncentrales. Levensduur Belgische kerncentrales Ten aanzien van het bericht in de media dat in België wordt overwogen de levensduur van de bestaande kerncentrales te verlengen na 2025 geldt dat hierover, naar mijn informatie strekt, vooralsnog geen sprake is van een formeel voornemen of besluit van de Belgische regering. Besluiten over de samenstelling van de nationale energiemix worden door landen afzonderlijk genomen, wat niet wegneemt dat de veiligheidsaspecten daarvan grensoverschrijdend kunnen zijn. Ik zal dan ook de eventuele besluitvorming in België nauwlettend volgen en niet aarzelen om ter zake te interveniëren wanneer daartoe aanleiding is. Dit is ook in overeenstemming met de breed door de Tweede Kamer aanvaarde motie waarin de regering wordt verzocht met gelijkgestemde buurlanden van België alle beschikbare nationale en internationale druk- en hulpmiddelen in te zetten om de Belgische regering te bewegen alert te zijn op onveilige situaties en tot actie te manen om deze te voorkomen en de Kamer daar met regelmaat over te informeren. Bescherming bevolking De bescherming van de bevolking tegen de gevolgen van een nucleair ongeval wordt geborgd door een gelaagde aanpak. De kwaliteitseisen aan de reactor zijn dusdanig dat afwijkingen van normaal bedrijf zoveel als mogelijk voorkomen worden. Wanneer een dergelijke storing toch plaatsvindt grijpt het reactorbeveilingsysteem in dat erop gericht is om een ongeval te voorkomen. In zeldzame gevallen kan toch een ongeval plaatsvinden waarbij een beschadiging aan de reactorkern optreedt. Ook voor deze gevallen bestaan binnen de reactor voorzieningen die een lozing van radioactiviteit naar buiten voorkomen of in de extreemste gevallen zoveel mogelijk beperken. De kans dat een dergelijk ongeval zich voordoet is zeer klein. De zogenoemde maatramp voor de kerncentrale Borssele waar wij ons op voorbereiden heeft een kans van eens in de 10 miljoen jaar. In 2014 hebben we ervoor gekozen om de voorbereiding aan te laten sluiten bij die van de buurlanden België en Duitsland, waarbij de voorbereidingszones voor de directe maatregelen evacueren, schuilen en Pagina 3 van 5

7 jodiumprofylaxe zijn geharmoniseerd. In Europa wordt gewerkt aan verdere harmonisatie van deze voorbereidingszones, die ervoor moeten zorgen dat met name in de grensregio's geen verschillen ontstaan. Het is weliswaar denkbaar dat zich een ongeval voordoet waarvan de kans dat bepaalde effecten zich voordoen nog kleiner is, maar dit is dermate onrealistisch dat van een overheid in redelijkheid niet mag worden verlangd dat men daarvan uit zou moeten gaan bij de voorbereiding van responsmaatregelen. In de kern is dit de reactie die de ANVS onlangs in onafhankelijkheid heeft uitgebracht op het rapport van het Institut für Sicherheits- und Risikowissenschaften (ISR), op verzoek van de Voorzitter van de Veìligheidsregio Limburg Zuid en van de Commissaris van de Koning in de provincie Limburg. De reactie is in lijn met de beoordeling van het rapport door de Duitse regering, en ik zie geen reden aan het oordeel van de ANVS te twijfelen. AIWS-2017/2589 Rol van de Veiligheidsregio's Veiligheidsregio's spelen een belangrijke rol bij de voorbereiding van responsmaatregelen en de risicocommunicatie daarover naar de bevolking. In een onlangs door de Tweede Kamer aangenomen motie spreekt de Kamer uit dat de huidige rampenen evacuatieplannen niet op orde zijn, en wordt de regering verzocht om in te zetten op een spoedige actualisatie van deze plannen en om er voor te zorgen dat deze haalbaar en realistisch zijn. Voorbereiding op evacuatie bij een kernongeval is belangrijk voor die veiligheidsregio's waar dat van toepassing is. De medewerkers van de ANVS hebben contact met uw medewerkers over de geplande actualisatie. Voor inhoudelijk advies op gebied van nucleaire veiligheid en stralingsbescherming kunt u bij deze planvorming een beroep doen op de deskundigheid van ANVS. Tegelijk acht ik het van groot belang dat veiligheidsregio's structureel beschikken over voldoende kennis en capaciteit om alle relevante veiligheidsvragen in de sfeer van nucleaire veiligheid en stralingsbescherming in het eigen werkgebied te kunnen behandelen en daarnaast hun risicocommunicatie op orde te hebben. Het Departementaal Coördinatiecentrum Crisisbeheersing (DCC lenm) van mijn ministerie heeft de afgelopen maanden samen met de ANVS en het ministerie van VenJ gewerkt aan een nieuwe nationale beheerstructuur rondom het Nationaal Crisisplan Stralingsincidenten (NCS). Deze structuur richt zich op de aansluiting van de veiligheidsregio's op de nationale crisisorganisatie nucleair en vice versa. In deze structuur worden de regionale rampenplannen (waaronder evacuatie) en de nationale planstructuur onderling afgestemd. Het DCC lenm is met de vertegenwoordigers van uw regio's in gesprek om op bestuurlijk en ambtelijk niveau invulling te geven aan deze structuur. Uitnodiging tot verdere gedachtewisseling Om met u informatie te delen en van gedachten te wisselen nodig ik u als vertegenwoordiger van de besturen van de Veiligheidsregio's uit de grensstreek graag uit. Gezien de rol van de veìligheidsregio Twente in de voorbereiding op een kernongeval in Emsland (Duitsland) betrek ik hen daar ook graag bij. Het biedt mij de gelegenheid om met u van gedachten te wisselen over de zorgen van de bevolking en de wijze waarop hiermee het beste kan worden omgegaan, en na te gaan hoe de aansluiting Pagina 4 van 5

8 van de verantwoordelijkheden tussen rijk en regio in de praktijk verder kan worden verbeterd. Binnenkort zal nader contact met u worden opgenomen voor het maken van een concrete afspraak. ANVS-2017/2589 Hoogachtend, DE MINISTER V/ÑN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU, mw. drs. M.H. Schultz van Haegen Pagina 5 van 5