BESTRALING BIJ BLAASTUMOREN

Transcriptie

1 BESTRALING BIJ BLAASTUMOREN Van uw arts hebt u vernmen dat een bestraling p het bekken ndzakelijk is in het kader van uw behandeling vr een blaastumr. In deze brchure vindt u een aantal nuttige adviezen die u kunnen helpen m prblemen te vrkmen f bepaalde ngemakken te beperken. Eventueel wrdt deze raditherapie gecmbineerd met chemtherapie m de kankercellen geveliger te maken aan de bestralingen. Meer infrmatie hierver zal u bekmen via uw behandelende nclg. Wenst u meer uitleg f hebt u specifieke vragen, aarzel dan niet m uw arts f verpleegkundige hierver aan te spreken. Zij zullen u graag helpen. Mgelijke reacties van het lichaam p de bestralingsbehandeling Bestraling werkt alleen in het gebied van uw lichaam dat bestraald wrdt. Afhankelijk van de plaats die bestraald wrdt, kunnen lkaal bijwerkingen ptreden. Smmige mensen hebben veel last van bijwerkingen, anderen merken er weinig van. De ernst van eventuele bijwerkingen heeft niets te maken met het resultaat van de behandeling; als u geen bijwerkingen hebt, betekent dit niet dat de raditherapie geen resultaat heeft. Acute bijwerkingen ntstaan tijdens de bestralingen en genezen nadat de bestralingen afgernd zijn. Dit kan wel enkele weken duren. Het te bestralen gebied (blaas en evt. drainerende klierstreken) ligt vraan in het bekken. Ondanks het gebruik van geavanceerde bestralingstechnieken is het nmgelijk m dit gebied te bestralen znder de mliggende rganen hierbij te betrekken. Ok de huid wrdt nvermijdelijk mee bestraald. Uiteraard wrdt de dsis p de geznde weefsels zveel mgelijk beperkt. Tch zijn bepaalde klachten tijdens en krt na de bestraling vaak niet te vermijden. Raditherapie kan ernstige gezndheidsschade tebrengen aan een fetus. Om deze reden mag u beslist niet zwanger zijn f wrden tijdens de bestralingsbehandeling. Bij een mgelijke zwangerschap k als deze ng niet bevestigd is dient u altijd nmiddellijk uw arts te verwittigen. Huidreacties Uitwendige stralen gaan nvermijdelijk eerst dr de huid alvrens het te bestralen delvlume in het lichaam te bereiken. De mate waarin de huid reageert, hangt af van een aantal factren zals het type straling, de tegediende dsis, het feit f u al dan niet chemtherapie krijgt, en de exacte plaats van de bestraling. Meestal geeft een bestraling van de blaas relatief weinig huidtxiciteit. GZA Ziekenhuizen Campus Sint-Augustinus Wilrijk Campus Sint-Vincentius Antwerpen Campus Sint-Jzef Antwerpen AZ Klina Brasschaat AZ Niklaas Sint-Niklaas AZ Mnica Antwerpen Deurne AZ Sint-Jzef Malle Iridium Kankernetwerk Osterveldlaan Wilrijk T F secretariaat@iridiumkankernetwerk.be

2 Huidreacties ntstaan gewnlijk rnd de 2 de à 3 de week van de behandeling. Daarna kunnen ze geleidelijk tenemen, waarbij de huid vaak verkleurt van licht- tt sms dnkerrd. Sms kunnen er gevelige plaatsen ntstaan, met eventueel blaasjes en pen wndjes. De huid begint zich weer te herstellen 2 à 3 weken na de laatste bestraling. Deze aanbevelingen gelden enkel vr de plaatsen waar u bestraald wrdt. Het is niet ndzakelijk de rest van uw lichaam p dezelfde manier te verzrgen. Het is aangewezen nderstaande aanbevelingen k de eerste weken na de behandeling te blijven tepassen tt de huid vlledig hersteld is. Smeer uw huid in met een vchtinbrengende crème (Bepanthl krijgt u evt. mee p simulatie). Ok bij jeuk f een erg drge huid kunt u deze crème gebruiken. Wij raden u aan m de crème vanaf de eerste dag van de bestraling maximaal tweemaal per dag aan te brengen p de bestraalde huid. De crème is aangenaam in gebruik, absrbeert snel en verrzaakt geen vetvlekken. Geef de vrkeur aan een duche in plaats van een bad. Als de markeringen vervagen, prbeert u deze best niet zelf terug te tekenen. U cntacteert hiervr de dienst raditherapie waar u behandeld wrdt m een afspraak te maken met een verpleegkundige die de lijnen kan bijtekenen. Hud er rekening mee dat de aantekeningen p de huid kunnen afgeven p uw kleding. Gebruik liever lauw dan warm water bij het wassen. Warm water maakt de huid namelijk drger. Kies een vchtinbrengende zeep met een neutrale ph. Vermijd krabben f wrijven bij een branderig f jeukend gevel. Vermijd kleding die schuurt f knelt. Lszittende kledij is aan te raden. Draag liefst katenen kleding als deze rechtstreeks in cntact kmt met de bestraalde huid. Gastr-intestinale klachten Dr de beperkte dsis p de darmen in het bekken kan er een ntsteking van het darmslijmvlies ntstaan. Hierdr kunnen patiënten te maken krijgen met frequentere en lssere stelgang. Eventueel kan er k slijm- en (zelden) bledbijmenging ptreden. Bvendien kunnen krampen ptreden en zelfs beperkte misselijkheid indien het bestralingsveld buiten het bekken kmt. Deze gastr-intestinale last start meestal vanaf de 3 e f 4 e week van de bestraling en kan tt enkele weken na het stppen ervan aanslepen. Tracht in de mate van het mgelijke een vezel-arm dieet te vlgen, waardr de stelgang vaster en minder frequent wrdt. Gebruik bij vrkeur witte pasta en rijst en eet wit brd. Vermijd vlkren pasta/rijst/brd evenals rauwe grenten en fruit. Eén rijpe banaan per dag is aanbevlen. Pikante en vettige veding is alleszins te vermijden. Drink vldende, minstens 1 à 1.5 liter per dag. Drink geen klzuurhudende f cafeïne-hudende dranken f frisdranken. Ok bier is te vermijden. Eén glas wijn per dag is tegestaan. Indien u echt diarree heeft, kan na dktersadvies gestart wrden met Imdium f een srtgelijk middel. Bestraling bij blaastumren Versie /5

3 Dep steeds vrzichtig met tiletpapier znder te wrijven. Urgenitale klachten Dr de bestraling van de blaas kan er k een ntsteking van het blaasslijmvlies ntstaan, zgn. radicystitis. Hierdr kunnen patiënten klagen ver frequenter plassen, pijn bij het plassen, en verminderde cntrle f cntinentie. Dit is een tijdelijk fenmeen, dat meestal begint vanaf de 2 de f 3 de week van de bestraling maar tt enkele weken na het stppen van de raditherapie kan aanslepen. Sexualiteit wrdt nvermijdelijk beïnvled dr een dergelijke behandeling. Bespreek dit zeker met uw arts indien u hierver meer infrmatie wenst. Mannen: Dr de bestraling kan er tijdelijk vermindering van het libid ptreden. Ok vermindering van ptentie is mgelijk, dr schade aan zenuwen, bledvaten en zwelling van het weefsel rnd de penisbasis. Meestal is dit een tijdelijk fenmeen, al is evt. recuperatie afhankelijk van tal van andere factren (leeftijd, libid, de erectiele functie vr de behandeling, heelkunde vr f na de bestralingen, chemtherapie en andere medicatie, psychlgische factren zals relatie met partner en zelfbeeld, ). De sperma-prducerende cellen in de teelballen zijn k erg gevelig aan bestraling, zdat minstens tijdelijke infertiliteit te verwachten is. Indien dit relevant vr u is (u heeft ng een kinderwens), bespreekt u dit best vraf met uw arts zdat stappen ndernmen kunnen wrden m deze cellen maximaal te sparen. Vruwen: Dr smmige bestralingen kan het slijmvlies van de vagina ntsteken (zgn. vaginitis). Dit uit zich in irritatie, rdheid en zwelling, waarbij sms k wndjes ntstaan. Vchtafscheiding kan tijdelijk tenemen. Vaginale penetratie kan pijnlijk zijn. Deze klachten beginnen typisch in de 2 e f 3 e week van de bestralingen en verdwijnen enkele weken na het stppen van de raditherapie. Op langere termijn kan er vaginale drgte ptreden, waarvr evt. een gepast glijmiddel dient vrgeschreven te wrden. De eierstkken (varia) zijn erg gevelig aan bestralingen. Bij een raditherapie p het bekken zullen deze haast nvermijdelijk hun functie verliezen zdat patiënten in de menpauze kmen en niet langer vruchtbaar zijn (geen menstruaties meer, mgelijk last van typische vergangs - klachten). Indien u ng een kinderwens hebt, bespreekt u dit best vraf met uw arts. Indien u reeds pstmenpauzaal bent, verandert er uiteraard niets dr de bestralingen. Drink vldende, minstens 1 à 1.5 liter per dag. Vr smmige patiënten heeft veenbessensap een preventief effect. Tracht s avnds enkele uren vr het slapen gaan niet meer te drinken, zdat u s nachts niet f minder vaak met pstaan m te plassen Indien u regelmatig pijn hebt bij het plassen en frequent met plassen kan een ntstekingsremmer aangewezen zijn. In verleg met de arts kan gestart wrden met meer specifieke medicatie m de plasklachten te beperken. Indien uw urine slecht ruikt f een trebel uitzicht heeft, kan de urine besmet zijn dr micrben. In dat geval wrdt de urine best nderzcht dr de huisarts en zal indien ndig gestart wrden met antibitica. Bestraling bij blaastumren Versie /5

4 Betrekkingen tijdens de bestralingen zijn tegelaten, maar kunnen dr de vaginale irritatie naangenaam zijn. Bespreek dit met uw partner f breng uw partner mee p cnsultatie. Vermeidheid Het aantal patiënten met klachten van vermeidheid, alsk de ernst ervan, hangt af van de duur en de srt behandeling. Meestal spreekt men van een algemene vermeidheid die in het begin van behandeling af en te aanwezig kan zijn en teneemt naar het einde van de behandeling. De vermeidheid kan ng enkele weken na het stppen van de bestralingen aanslepen. Het belangrijkste is dat u naar uw lichaam luistert en z ndig bijvrbeeld een middagpauze inlast. Prbeer echter indien mgelijk een nrmaal dagritme aan te huden. Late effecten Buiten bvenstaande bijwerkingen die tijdens en krt na de bestraling ptreden, hebben stralen k bijwerkingen die pas maanden tt jaren later duidelijk wrden. Deze hebben veel minder de neiging m ver te gaan. U kunt dit zien als een srt littekenvrming. Blaas: smmige mensen meten wat vaker plassen. Meld dit wel aan uw behandelende arts mdat uitgezcht met wrden f het een gevlg is van de bestraling f dat het een andere rzaak heeft. Darmen: sms is de ntlasting niet meer zals vreger, maar wat lsser en/f frequenter. Tevens zal er vral in het begin wat slijm bij zijn, en later mgelijk wat bled. Dit laatste met u wel altijd melden bij uw behandelende arts. Huid: de huid kan wat dnkerder van kleur wrden en het vetweefsel kan wat vaster aanvelen. Elke bestraling brengt een beperkt risic met zich mee p secundaire tumren in het bestraalde gebied. Dit uit zich pas na meerdere jaren en is vral van belang bij jngere persnen. Dit theretische risic weegt he dan k niet p tegen de ndzaak van behandeling van uw huidige ziekte. Hebt u ng vragen? Neem dan cntact p met de afdeling Raditherapie van het Iridium Kankernetwerk: - campus Sint-Augustinus 03/ campus AZ Niklaas 03/ campus AZ Klina 03/ Deze brchure/flder werd met zrg samengesteld en is zuiver infrmatief van aard. Aangezien de medische wetenschap zeer snel evlueert, kunnen geen garanties wrden gebden m.b.t. de vlledigheid van de inhud van deze brchure/flder. De infrmatie in deze brchure/flder is algemeen van aard en dient te wrden begrepen als aanvulling p de specifieke (mndelinge) infrmatie van de behandelend arts. Bestraling bij blaastumren Versie /5

5 De medische praktijk is geen exacte wetenschap, zdat een psmming van mgelijke cmplicaties in deze brchure/flder nit vlledig kan zijn. Dr de arts kan geen verbintenis wrden aangegaan ver het uiteindelijke resultaat van de beschreven behandeling. Bestraling bij blaastumren Versie /5