Inleiding. Acties. Communicatie en participatie. Inhoudsopgave

Transcriptie

1 ACTIEPLAN 1

2 Inhoudsopgave Inleiding 1. Aanleiding 2. Doelstellingen 3. Hernieuwbare energiescan 4. Participatietraject Acties 1. Minder energie verbruiken 1.1. lijke gebouwen energiezuiniger maken 1.2. Gebouwen van derden energiezuiniger maken 1.3. Duurzame mobiliteit 1.4. Duurzame consumptie Energie hernieuwbaar en duurzaam opwekken 2.1. Energie uit de zon 2.2. Energie uit de wind 2.3. Energie uit biomassa 2.4. Energie uit bodemwarmte 2.5. Restwarmte 2.6. Onze energie Communicatie en participatie Ready, steady gaan gaan gaan The Ei-Team (Energie Interventie Team)

3 INLEIDING 1. Aanleiding Een van de doelstellingen van het gemeentebestuur is het voeren van een duurzaam beleid. Het gemeentebestuur wenst een energiebeleid te voeren door middel van het realiseren van een energieactieplan. Lokale overheden spelen immers een cruciale rol bij het afremmen van de gevolgen van klimaatverandering. Het gemeentelijk energiebeleid dient afgestemd op de Vlaamse en Provinciale beleidsplannen. 2. Doelstellingen Via een traject Kruishoutem Energieneutraal wil het gemeentebestuur samen met inwoners, bedrijven, scholen, verenigingen en landbouwers werken naar een energieneutrale gemeente. Naast de productie van hernieuwbare energie wordt ook ingezet op slimmer en zuiniger verbruik. De bedoeling is om het aanzienlijke potentieel dat in Kruishoutem aanwezig is te benutten en alle groepen en sectoren op ons grondgebied aan het werk te zetten om samen met de gemeente de omslag te maken naar een energieneutrale gemeente. 3

4 3. Hernieuwbare energiescan Cijfers die aangeven hoeveel hernieuwbare energie we uit verschillende energiebronnen kunnen produceren leren ons of onze doelstellingen haalbaar zijn en op welke acties we de nadruk moeten leggen. Het potentieel aan hernieuwbare energie in Kruishoutem werd door de Provincie Oost-Vlaanderen bepaald op basis van een methodiek die ontwikkeld werd door de Organisatie Duurzame Energie (ODE) : de hernieuwbare energiescan (HE-scan). Daarbij werd gebruik gemaakt van gegevens, eenvoudig beschikbaar, van onder andere kadaster, OVAM, FOD Economie, etc. De technologieën om hernieuwbare energie te produceren of op te slaan die onderzocht zijn in de HE-scan zijn : zonnepanelen, zonneboilers, warmtepompen, energieopslag, energie uit biomassa en windenergie. Elektriciteitsverbruik versus potentiële opwekking hernieuwbare energie 4

5 Verdeling potentieel hernieuwbare energie Kruishoutem fotovoltaïsche zonnepanelen zonneboiler 17% warmtepomp 6% 11% 49% energieopslag biomassa 14% 3% wind De enige hernieuwbare energiebron waaruit in 2011 in Kruishoutem al redelijk wat energie werd geproduceerd, is zon (fotovoltaïsche zonnepanelen) met name ca. 2,08% Potentieel (MWh/jaar) Verbruik (2011) (MWh) Productie (2011) (MWh) 5

6 Alle energie die nodig is voor de inwoners en bedrijven in Kruishoutem opwekken op ons grondgebied? En dan nog wel uit hernieuwbare energiebronnen zoals zon, wind en water? Het kan! Maar dan zullen we alle mogelijke hernieuwbare energiebronnen moeten benutten én vooral een stuk energie besparen, waar het verbruik zuiniger of slimmer kan. Eerste belangrijke stap is energie besparen. Omwille van productie & transportverliezen van energie (vooral elektriciteit) sparen we voor elke MWh energie die we minder verbruiken, 3 MWh energie uit voor de productie er van. Daarom is het enorm belangrijk om maatregelen te nemen om ons energieverbruik in kaart te brengen, te vergelijken en zoveel mogelijk te besparen op ons energieverbruik. Verder is er een groot potentieel om hernieuwbare energie te gaan produceren in Kruishoutem op en rond onze gebouwen. De technologie die het meeste duurzame energie kan opwekken zijn de zonnepaneleninstallaties. Gevolgd door windturbines, warmtepompen, systemen voor energieopslag, biomassa en zonneboilers. 4. Participatietraject Zoveel mogelijk Kruishoutemnaren inwoners, bedrijven en landbouwers denken na over hoe het hernieuwbare energiepotentieel gerealiseerd moeten worden. Hoe kunnen we zorgen voor meer zonnepanelen, zonneboilers, warmtepompen? Kunnen we samen een warmtenet ontwikkelen? Waar moeten onze windturbines komen? En aangezien de meest duurzame energie, steeds de energie is die je niet verbruikt, wordt ook gekeken naar energiebesparing. Op 3 december 2015 vond de kick-off van de campagne Kruishoutem k-ei-hard voor groene energie plaats. 6

7 Met het oog op het maximaal informeren en sensibiliseren organiseerde het gemeentebestuur in samenwerking met Energielandschap Oost- Vlaanderen en Eandis in het voorjaar 2016 twee infosessies. In de eerste infosessie dd. 16 februari 2016 werd een beeld geschetst van een energieneutrale toekomst voor Kruishoutem. Sprekers van eigen bodem gaven voorbeelden hoe burgers en verenigingen in samenwerking met de gemeente zelf groene energie kunnen produceren en er de voordelen van kunnen benutten. 1. Tomato Masters Warmte-uitwisseling tussen tomatenkwekerij en viskwekerij 2. Building Energy Zonnepanelen in Vlaanderen 3. Burgercoöperaties voor productie hernieuwbare energie: voordelen van rechtstreekse burgerparticipatie in hernieuwbare energieprojecten 4. Kruishoutemse Coöperatieve Zaubeek Power: toelichting over de stand van zaken van windenergie in Vlaanderen In de tweede infosessie dd. 8 maart 2016 "energiefit-sessie voor snelle energiebesparing" werden in samenwerking met Eandis een hele reeks energietips aangebracht op een aantrekkelijke manier. Vervolgens werden de voorbereidingen getroffen voor het traject energiecafés! De medewerkers van het Provinciebestuur (Energielandschap Oost- Vlaanderen) en participatie-expert Levuur hebben dit uniek traject uitgetekend en volledig begeleid. Eerst werden enthousiaste inwoners opgeleid tot energiecoaches. Deze coaches namen de rol van moderator op zich van de diverse thematische tafels in de 6 energiecafés. Het Provinciebestuur coördineerde het geheel. 7

8 Een 50-tal Kruishoutemnaren brachten ideeën aan over hoe we Kruishoutem energieneutraal kunnen maken. Iedere tafel verdiepte zich in een andere energiebron: zonne-energie, windenergie, biomassa De aanwezigen brainstormden ook over hoe we als gemeente, wijk of buurt innovatieve energieacties kunnen opstarten. Het werden boeiende avonden! Alle ideeën werden verzameld in actiefiches (zie bijlage 1). De ideeën werden uiteindelijk gebundeld in huidig actieplan. De milieuraad bracht advies uit bij het plan op 8 maart. Dit advies werd toegevoegd als bijlage 2. 8

9 ACTIES 1. Minder energie verbruiken 1.1. lijke gebouwen en installaties energiezuiniger maken Elk nieuw gemeentelijk gebouw moet een voorbeeld zijn ovv energiezuinig bouwen, duurzaam energiegebruik en hernieuwbare energieopwekking op niveau van de gebouwschil. Nr Actie Initiatiefnemer Partner(s) Timing 1 maatregelen uit quick scan gemeentelijke gebouwen uitvoeren : gemeente Eandis lopende vb relighting gemeentehuis 2 energiezuinig en duurzaam bouwen bij nieuwe gemeentelijke gebouwen gemeente Architect lopende vb passiefschool (gerealiseerd) 3 masterplan relighting van openbare verlichting uitvoeren gemeente Eandis lopende 1.2. Gebouwen van derden energiezuiniger maken Elk nieuw gebouw in Kruishoutem moet zo energiezuinig mogelijk zijn we streven naar beter dan de wettelijke norm, we gaan voor een energieneutraal. 4 Er wordt nu reeds duurzaam bouwadvies bij nieuwbouw voorzien door de Milieuadvieswinkel Lopende acties Milieuadvieswinkel en de Provincie. Er moeten acties komen om dit bekender te maken, om dit tot bij de Kruishoutemnaars te brengen, om hen te stimuleren. en Provincie 5 Er wordt door Solva een energielening voorzien bij bouwen van gebouwen met een E peil van 30 of minder. Er moeten acties komen om dit bekender te maken, om dit tot bij de Kruishoutemnaars te brengen, om hen te stimuleren. Solva Lopende acties Het bestaande gebouwpatrimonium op grondgebied Kruishoutem moet via renovatie zo energiezuinig mogelijk gemaakt worden. 6 Er wordt nu reeds duurzaam duurzaam bouwadvies voorzien door de Milieuadvieswinkel en de Provincie bij renovatie. Er moeten acties komen om dit bekender te maken, om dit tot bij de Kruishoutemnaars te brengen, om hen te stimuleren. gemeente Milieuadvieswinkel en Provincie Lopende acties 9

10 7 De Gezinsbond Zingem en Oudenaarde voorzien trajecten om collectief te benoveren. Er moeten acties komen om dit bekender te maken, om dit tot bij de Kruishoutemnaars te brengen, om hen te stimuleren. Doel is om ook in Kruishoutem dergelijke trajecten te doorlopen. 8 De VZW Goed Wonen voorziet energiescans voor kwetsbare doelgroepen. Er moeten acties komen om dit bekender te maken, om dit tot bij de deze doelgroepen te brengen, om hen te stimuleren. 9 Er wordt door Solva een energielening voorzien bij verbouwen van gebouwen. Er moeten acties komen om dit bekender te maken, om dit tot bij de Kruishoutemnaars te brengen, om hen te stimuleren. gemeente Gezinsbond, Zingem en Oudenaarde Lopende acties gemeente Energiesnoeier vzw Goed Wonen OCMW Lopende acties Solva Lopende acties Meten is weten en het begin van een Energieneutrale gemeente! 10 Kruishoutemnaars stimuleren om hun energieverbruik op te meten en te gemeente alle doelgroepen korte termijn registreren ( meterstanden en globaal energieverbruik te vergelijken. Energiemeters uitlenen voor elektrische toestellen en verbruik vergelijken 11 Acties op touw zetten om met doelgroepen tot besparingen te bekomen (wedstrijd). gemeente alle doelgroepen korte termijn?2017 Ondernemen met minder energie. 12 Voka, Unizo, de vzw Zaubeek, de Provincie Oost-Vlaanderen bieden een ZOVER-traject aan, aan KMO s: er wordt een energie-audit en volgend coachingstraject aangeboden. Er moeten acties komen om dit bekender te maken, om dit tot bij de KMO s te brengen, om hen te stimuleren. gemeente Voka, Unizo, vzw Zaubeek, Provincie, Oudenaarde en Ninove Lopende acties Lage energie landbouw. Nr Actie Initiatiefnemer Partner timing 13 Organiseren van workshops energiebesparen voor de landbouw. gemeente Innovatiesteunpunt Landelijke Gilde Bedrijfsgilde Lopende acties 10

11 Lage energie onderwijs. Nr Actie Initiatiefnemer Partner timing 14 Promoten deelname dikke truiendag, MOS, CO2-meter gemeente Provincie, scholen Lopende acties ontlenen, ea Duurzame mobiliteit Onze huidige mobiliteit vraagt heel wat energie. Een duurzamere mobiliteit draagt naast een verminderd energieverbruik en een verminderde CO2- uitstoot ook bij aan betere luchtkwaliteit (fijn stof, NO2, ), verkeersveiligheid, minder geluidsoverlast, meer beschikbare open ruimte en economische winst. Binnen deze strategie wordt voorrang gegeven aan voetgangers, fietsers en collectief vervoer en wordt het autoverkeer verminderd. Als strategie wordt het STOP-principe toegepast. Hierbij wordt voorrang gegeven aan voetgangers (stappen), fietsers (trappen) en openbaar vervoer en wordt het autoverkeer (privé-vervoer) verminderd. Het resterende vervoer moet van een zo duurzaam mogelijke energie voorzien worden. Zowel woonwerkverkeer, vrijetijdsverkeer als logistiek verkeer zijn aandachtspunten. Verder moet ook de ruimtelijke en mobiliteitsplanning op elkaar worden afgestemd. personeel duurzaam op weg Nr Actie Initiatiefnemer Partner timing 15 Uitbetalen van fietsvergoedingen voor gemeentepersoneel Lopende 16 Terugbetaling openbaar vervoer voor woon-werkverkeer voor Korte termijn werknemers 17 Gebruik van elektrische fietsen voor werkverplaatsingen stimuleren Lopende Kruishoutemnaars duurzaam op weg Nr Actie Initiatiefnemer Partner timing 18 Bedrijven stimuleren om de bedrijfswagen in te ruilen voor een mobiliteitsbudget 19 participeert aan zo dichtblij.be campagne van de BBL: doel is om de inwoners van Kruishoutem sterker te richten op het lokale gebeuren: alles is zo dichtbij Vzw Zaubeek Unizo Unizo, Gezinsbond en BBL korte termijn 2017 acties

12 Meer eigen energie gebruiken, die fietskilometers moeten omhoog. Nr Actie Initiatiefnemer Partner timing 20 Meer veilige fietsstallingen voorzien 2017 acties? korte termijn 21 Uitbouwen van fietsstations ten behoeve van fietsdelen (bvb Blue Bike) Vb aan station Zingem, bushaltes Nieuw Plein Kruishoutem, Veneco- Groot Prijkels bushalte middellange termijn Openbaar vervoer in de lift. Nr Actie Initiatiefnemer Partner timing 2 22 Centraliseren en optimaliseren Lijn-halte-accommodatie. De Lijn lopende 23 Bedrijven in Kruishoutem aansporen om de terugbetaling van openbaar Vzw Zaubeek korte termijn vervoer voor woon-werkverkeer in te voeren (mobiliteitsbudget) Unizo 2017 acties Auto? Delen! Nr Actie Initiatiefnemer Partner timing 24 Invoeren van mogelijkheden voor autodelen : vb eigen dienstwagen Cambio of andere korte termijn gemeente in weekend en avonduren week ter beschikking stellen 25 Uitbouwen van een netwerk van laadpunten voor elektrische auto s : Eandis korte termijn o 1ste laadpunt thv Nieuw Plein : juni 2017 o 2de laadpunt thv Warandestraat voetbal : o 3 de laadpunt thv Passionistenstraat buurt van de kerk : Uitbouwen van ruimer aanbod aan carpoolparking Vlaamse overheid korte termijn 12

13 1.4. Duurzaam consumeren Onze productie- en consumptiepatronen vereisen heel wat energie en dragen bij tot de opwarming van de aarde, de verontreiniging van het milieu en de uitputting van natuurlijke hulpbronnen. De noodzaak om over te stappen op duurzamere consumptie- en productiepatronen is groter dan ooit. Hiervoor moeten we de algemene milieuprestaties van producten gedurende hun hele levenscyclus verbeteren: hun energievraag beperken, de vraag naar betere producten en productietechnologieën stimuleren, en de consument helpen betere keuzes te maken. De gemeente moet uiteraard eerst haar eigen aankoopbeleid onder de loep nemen, om vervolgens het aankoopgedrag van burgers en bedrijven in de juiste richting te sturen. Eigen kweek, smaakt beter. 27 Volkstuinen en ecologisch moestuinieren promoten : - Velt - cursus of infomoment moestuinieren - Voedselbos Nokere - mogelijkheid bekijken om oude serre te benutten voor volkstuin - Provinciaal Centrum voor de - vraag en aanbod afstemmen Groententeelt 28 Lokale producenten lokaal laten verkopen : - boerenmarkt organiseren - producenten : landen tuinbouwers, imkers en fruittelers, zuivelproducenten - Voedselbos Nokere - Hoogstamboomgaard Heyerick korte termijn korte termijn 2. Energie hernieuwbaar en duurzaam opwekken Hernieuwbare energie is energie die gewonnen wordt uit onuitputtelijke bronnen. Vormen van hernieuwbare energie zijn: - bio-energie; - geothermische energie; - zonne-energie; - energie uit water; - windenergie. Per bron bestaan verschillende technieken om de beschikbare hernieuwbare energie te winnen (bv. een windturbine, thermische zonnecollector, fotovoltaïsche zonnecellen, vergisting van biomassa tot biogas, persing van pure plantaardige olie). Deze technieken leveren ook verschillende energiedragers op: warmte of elektriciteit. Elke hernieuwbare energiebron en omzettingstechniek heeft haar eigen technische en economische kenmerken, zodat een effectief beleid per bron en zelfs per techniek moet worden bepaald. De gemeente zet initiatieven op voor zowel haar eigen infrastructuur als voor andere doelgroepen Energie uit de zon 29 Organiseren van een groepsaankoop zonnepanelen Provincie lopende 13

14 30 Potenties voor zonnepanelen op daken opsporen en communiceren via de zonnekaart Verenigingen en bedrijven Provincie middellange termijn Eandis middellange termijn 31 gemeentelijke gebouwen maximaal voorzien van zonnepanelen (eventueel formule verhuur van daken) 32 Systeem van zonnepanelen op daken van derden stimuleren, vb via energiecoöperatie stroomvloed 33 Promoten van melkkoeling en zonneboilers voor melkveebedrijven Landbouwvereniging Innovatiesteunpunt 2.2. Energie uit de wind Stroomvloed korte termijn middellange termijn 34 Faciliteren van windturbines langs E17, mét omgevingsmaatregelen en Oost-Vlaanderen Energielandschap lopende rechtstreekse betrokkenheid van de bedrijven en omwonenden. Uittekenen en uitvoeren van een participatietraject. Energielandschap, Provincie Oost- Vlaanderen, Oost-Vlaanderen 35 Onderzoek naar mogelijkheid en wenselijkheid voor kleine windturbines Landbouwvereniging Vzw Zaubeek Unizo middellange termijn 2.3. Energie uit biomassa 36 Landbouwers activeren om via biomassa in hun warmtebehoefte te voldoen: verbranding van landschapshout, vergisting van mest, Landbouwvereniging Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen PCG middellange termijn 37 Energie uit het onderhoud van bestaande (en in een latere fase, bijkomende) houtige landschapselementen en natuur- en bosgebieden aanwenden voor verwarming van gebouwen. Voorbeeld: : samenwerking voor agrarisch landschap. Gestart: haalbaarheidsstudie verwarming met houtige biomassa : dossier jeugdinfrastructuur Woestijnestraat Oost-Vlaanderen Energielandschap, Provincie Oost- Vlaanderen, Innovatiesteunpunt Landbouwvereniging Innovatiesteunpunt PCG middellange termijn 38 Mogelijkheden onderzoeken om (al dan niet collectief) mest, Landbouwvereniging middellange termijn 14

15 bermmaaisel en resten groenteteelt te vergisten : vb pocketvergisters Innovatiesteunpunt PCG 2.4. Energie uit bodemwarmte Nr actie Initiatiefnemer partner timing 39 Informeren en stimuleren van WKK-installaties Landbouwvereniging middellange termijn Innovatiesteunpunt PCG 40 Informeren en stimuleren van warmtepompen 2.5. Restwarmte 41 Onderzoeken waar er restwarmte van bedrijven is en trajecten op poten zetten om deze warmte te benutten in warmtenetwerken Oost-Vlaanderen Energielandschap, Provincie Oost-Vlaanderen, Eandis middellange termijn 2.6. Onze energie 42 De gemeente betrekt de coöperatieve Stroomvloed bij de uitwerking van Energiecoöperatieve lopende onderdelen van Energie Actie Plan Stroomvloed 43 Er wordt door Solva een energielening voorzien om hernieuwbare energie Solva lopende + acties 2017 op te wekken rond de woning. Er moeten acties komen om dit bekender te maken, om dit tot bij de Kruishoutemnaars te brengen, om hen te stimuleren 44 Workshops organiseren voor landbouwers zodat ze kunnen laten Landbouwvereniging lopende berekenen welke hernieuwbare energie installaties voor hen geschikt zijn Innovatiesteunpunt 45 Ondersteunen van groepsaankopen groene stroom, PV, Provincie lopende 15

16 COMMUNICATIE EN PARTICIPATIE Ready, steady gaan gaan gaan Nr actie Initiatiefnemer partner timing 46 tekent in op gemeente voor de toekomst verenigingen korte termijn 47 Interne medewerker(s) bijscholen verenigingen korte termijn 48 Regelmatige thematische publicaties korte termijn The Ei-Team (Energie Interventie Team) actie Initiatiefnemer partner timing 49 Oprichten, van een Energie Interventie team: burgers en overheid samen aan de slag om minder energie te verbruiken en hernieuwbare energie op te wekken. energiecoaches, verenigingen, milieuraad, Oost-Vlaanderen Energielandschap schepen en gemeentelijke personeelsleden korte termijn 50 Individueel gesprek met de verenigingen: werking, energieverbruik, consumptie, mobiliteit op welke vlakken kan de vereniging al een verschil maken? The Ei-Team gemeente, Oost- Vlaanderen Energielandschap 2017 korte termijn 51 Met de verenigingen overlopen hoe zij hun leden kunnen aanzetten om ook hun energieverbruik onder de loepe te nemen en veranderingen aan te brengen met ondersteuning van The Ei-Team 52 Verenigingen er toe bewegen om zélf het engagement op te nemen met een aantal energie acties, en deze toe te voegen aan het Energie Actieplan op de jaarlijkse, publieke bekrachtiging. 53 Energieteam evalueert en actualiseert jaarlijks het klimaatactieplan in een Publiek Moment The Ei-Team gemeente 2018 The Ei-Team gemeente 2018 en verder The Ei-Team en de doorlopend een eerste keer in 2018 (net voor de fusie) 16

17 17