Orale implantaten in de algemene praktijk

Transcriptie

1 Orale implantaten in de algemene praktijk

2 Orale implantaten in de algemene praktijk onder redactie van Prof. em. dr. D. van Steenberghe Prof. dr. I.E. Naert Prof. dr. G.M. Raghoebar Dr.A.P.Slagter Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008

3 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 j o het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen. ISBN NUR 887 Ontwerp omslag: TEFF ( Ontwerp binnenwerk: TEFF ( Automatische opmaak: Pre Press, Zeist Bohn Stafleu van Loghum Het Spoor 2 Postbus GA Houten

4 Inhoud Lijst van medewerkers 1 Redacteuren 1 Auteurs 1 Met medewerking van 2 1 Inleiding 3 2 Weefselreactie tijdens en na de implantatieprocedure Inleiding Implantatieprocedure Wondgenezing Ontstekingsmediatoren Fibrineadhesie en de provisorische matrix De rol van bloedplaatjes, bloedvaten en ontstekingscellen De herstelfase Groeifactoren Afweerreacties Fabricage en verpakken Interactie tussen weefsels en implantaatmateriaal Mechanische belasting en functionele aanpassing Vroege belasting van implantaten, directe prothetiek, direct belasten, directe functie Directe prothetiek op implantaten Directe belasting van implantaten Directe functie Reacties van de peri-implantaire weke weefsels De biologische breedte Weefselreacties bij direct plaatsen na extractie Conclusies 19 Literatuur 20 3 Oppervlaktekarakteristieken van enossale implantaten en de microbiologische gevolgen Inleiding Chemische samenstelling Oppervlakteruwheid Vrije oppervlakte-energie Microbiologische aspecten Peri-implantitis Besluit 24 Literatuur 24

5 VI Orale implantaten in de algemene praktijk 4 Biomechanica van enossale implantaten Inleiding Biomechanica Inleiding Invloed van mechanische belasting op osseointegratie Implantaatvoorbelasting Factoren die de biomechanica van orale implantaten beïnvloeden Algemene beschouwingen 32 Literatuur 32 5 (Neuro)fysiologie van enossale implantaten Inleiding Neurofysiologie Innervatie rond tanden en implantaten Mobiliteitskarakteristieken van tanden en implantaten Gevoelsfunctie van tanden en implantaten Reflexfunctievantandenenimplantaten Bijtkrachtenontwikkeldmettandenenimplantaten Kauwen met tanden of implantaatgedragen prothesen Spraak met implantaatgedragen prothesen Conclusies 38 Literatuur 39 6 Preoperatief onderzoek: systeem- en lokale factoren Inleiding Medische anamnese Diabetes mellitus Botafwijkingen Hematologische afwijkingen Cardiovasculaire afwijkingen Ziekte van Crohn Psychische stoornissen Medicamenten Roken Anamnese over mondfuncties Extraoraal onderzoek Algehele esthetiek Esthetiek natuurlijke (rest)dentitie en bestaande gebitsprothesen Spraak Musculatuur Kaakgewrichten Intraoraal onderzoek (Rest)dentitie Gebitsprothesen Mond- en prothesehygiëne Tandeloze (delen van de) processus alveolaris Slijmvlies Tong Mondbodem Speeksel en speekselklieren Palatum molle Extreme kokhalsreflex Relatie tussen boven- en onderkaak 47 Literatuur 48 7 Preoperatieve radiologische planning bij het plaatsen van enossale implantaten Inleiding Intraorale radiografie Panoramische radiografie Schedelprofielopname Conventionele tomografie 50

6 Inhoud VII 7.6 Computertomografie Cone-beam-computertomografie Conclusie 54 Literatuur 54 8 Solitaire tandvervanging: implantaat of brug? Inleiding Prognose solitaire implantaten Prognose conventioneel kroon- en brugwerk Prognose adhesief brugwerk Indicatiestelling Restauratiegraad buurelementen Parodontale status Belasting door occlusie- en articulatieverhoudingen Esthetiek Leeftijd patiënt Kostprijs Conclusie 63 Literatuur 63 9 Preoperatieve indicatiestelling bij de volledig edentate patiënt Inleiding Algemene aspecten indicatiestelling Medische factoren Prothetische factoren Chirurgische factoren Indicatiestelling edentate onderkaak Indicatiestelling edentate bovenkaak Conclusie 73 Literatuur Voorlichting aan patiënten bij toepassing van orale implantaten Inleiding Het eerste gesprek De opbouw van het gesprek Het gebruik van hulpmiddelen Documentatie Behandelplan, begroting en written informed consent Tweede en volgende consultaties 80 Literatuur De procedure rondom het plaatsen van implantaten Inleiding De prechirurgische fase Steriliteit in de operatiekamer Hygiëne Kleding Haarbescherming Mondmasker Beschermbril Steriele schorten Handschoenen Sterilisatie van instrumentarium Onvoldoende botvolume om direct implantaten te plaatsen Scherpe, smalle processus alveolaris Splijten van de processus alveolaris Buccale botopbouw Geleide botregeneratie Augmentatie van de sinusbodem Le-Fort-I-osteotomie met interpositie van bot Reconstructie van de edentate onderkaak Distractieosteogenese 97

7 VIII Orale implantaten in de algemene praktijk Boormallen Het aanbrengen van implantaten Preparatie van het implantaatbed Voorbereiden van het implantaatbed Het implanteren Esthetische overwegingen Hechten Eén fase of twee fases Implanteren direct na extractie Esthetische overwegingen bij het vrijleggen Driedimensionale planning Nazorg Tijdelijke prothetische constructies Complicaties Peroperatieve complicaties Postoperatieve complicaties Explantatie van implantaten Epiloog 117 Literatuur Prothetiek in de algemene praktijk Inleiding Type implantaatgedragen voorzieningen Het solitaire implantaat De partiële brug De volledige brug en de overkappingsprothese Klinische procedure Afdrukname Keuze van abutment Randaanpassing en de passieve pasvorm van de suprastructuur Gecementeerde of verschroefde prothetische voorzieningen? Occlusale vormgeving en occlusieconcepten Porselein of composiet? Tandtechnische aspecten Implantaatgedragen volledige voorzieningen Implantaatgedragen partiële voorzieningen Prothetische complicaties Nieuwe ontwikkelingen Immediaat implantaat en directe belasting Directe of uitgestelde belasting? Algemene conclusie 150 Literatuur Nazorg, onderhoud, evaluatie en reparatie van implantaten en suprastructuren Inleiding Reiniging van implantaten, meso- en suprastructuur Noodzaak en mogelijkheden tot reiniging Mondhygiëne-instructie, hulpmiddelen en zelfzorg Professionele intra- en extraorale reiniging van implantaten en componenten Inspectie van de mondholte en de prothetische voorziening Het de- en remonteren van mesostructuuronderdelen, schroevendraaiers en momentsleutels Evaluatie Klinische parameters Röntgenologische parameters Bruikbaarheid en betrouwbaarheid van gangbare klinische en röntgenologische parameters bij implantaten Frequentie van optreden van complicaties Complicaties bij uitneembare prothetiek Complicaties bij vaste prothetiek 175

8 Inhoud IX Conclusies Reparatie van de suprastructuur Reparaties bij uitneembare prothetiek Reparaties bij vaste prothetiek 180 Literatuur Implantaatfalen: mechanische belasting en peri-implantitis Inleiding De impact van mechanische belasting op bot(vorming) rondom implantaten Inleiding Mechanische belasting: definities en begrippen Botmodellering onder invloed van belasting Botremodellering onder invloed van belasting De impact van peri-implantitis op het peri-implantaire bot Microbiota bij peri-implantitis Kwalitatieve en kwantitatieve verschillen in microbiota Behandeling van peri-implantitis Vatbaarheid voor parodontitis en peri-implantitis Microbiota in het restgebit Pocketdiepte Oppervlakteruwheid/verruwing De intraorale belastingstijd Overbelasting versus peri-implantitis Conclusie 198 Literatuur 198 Register 205

9 Lijst van medewerkers Redacteuren Prof. em. dr. D. van Steenberghe, Afdeling Parodontologie, School voor Tandheelkunde, Mondziekten & Kaakchirurgie, Faculteit Geneeskunde, Katholieke Universiteit Leuven, Leuven Prof. dr. I.E. Naert, Afdeling Prothetische Tandheelkunde, School voor Tandheelkunde, Mondziekten & Kaakchirurgie, Faculteit Geneeskunde, Katholieke Universiteit Leuven, Leuven Prof. dr. G.M. Raghoebar, AfdelingvoorMondziekten, Kaakchirurgie en Bijzondere Tandheelkunde, Universitair Medisch Centrum Groningen, Groningen Dr. A.P. Slagter, Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde, Medisch Centrum Leeuwarden, Leeuwarden Auteurs Prof. dr. C. de Baat, Afdeling Orale Functieleer, Universitair Medisch Centrum St Radboud, Nijmegen Dr. M.S. Cune, VakgroepMondziekten,Kaakchirurgie en Bijzondere Tandheelkunde, Universitair Medisch Centrum Utrecht, Utrecht Prof. dr. J.A. Duyck, Afdeling Prothetische Tandheelkunde/BIOMAT Research Cluster, School voor Tandheelkunde, Mondziekten en Kaakchirurgie, Faculteit Geneeskunde, Katholieke Universiteit Leuven, Leuven Dr. R.J. Goené, Afdeling Mondziekten en Kaakchirurgie/Orale Pathologie, Vrije Universiteit medisch centrum/academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam, Amsterdam Dr.R.Hertel, Afdeling Training & Consultancy, Implantology Clinic, Zeist Prof. dr. R. Jacobs, Centrum Orale Beeldvorming, Afdeling Parodontologie, School voor Tandheelkunde, Mondziekten & Kaakchirurgie, Faculteit Geneeskunde, Katholieke Universiteit Leuven, Leuven Dr. G.L. de Lange, Academisch Centrum Implantologie, Amstelveen Prof. dr. H.J.A. Meijer, DisciplinegroepTandheelkunde/Mondhygiëne, Afdeling Mondziekten, Kaakchirurgie en Bijzondere Tandheelkunde, Universitair Medisch Centrum Groningen, Groningen Prof. dr. I.E. Naert, Afdeling Prothetische Tandheelkunde, School voor Tandheelkunde, Mondziekten & Kaakchirurgie, Faculteit Geneeskunde, Katholieke Universiteit Leuven, Leuven Prof. dr. M. Quirynen, Afdeling Parodontologie, School voor Tandheelkunde, Mondziekten & Kaakchirurgie, Faculteit Geneeskunde, Katholieke Universiteit Leuven, Leuven Prof. dr. G.M. Raghoebar, AfdelingvoorMondziekten, Kaakchirurgie en Bijzondere Tandheelkunde, Universitair Medisch Centrum Groningen, Groningen Dr.H.Reintsema, Afdeling voor Mondziekten, Kaakchirurgie en Bijzondere Tandheelkunde, Universitair Medisch Centrum Groningen, Groningen Dr.A.P.Slagter, Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde, Medisch Centrum Leeuwarden, Leeuwarden Prof. em. dr. D. van Steenberghe, Afdeling Parodontologie, School voor Tandheelkunde, Mondziekten & Kaakchirurgie, Faculteit Geneeskunde, Katholieke Universiteit Leuven, Leuven Mw. dr. K. Vandamme, Afdeling Prothetische Tandheelkunde/BIOMAT Research Cluster, School voor Tandheelkunde, Mondziekten en Kaakchirurgie, Faculteit Geneeskunde, Katholieke Universiteit Leuven, Leuven Mw. M. Vercruyssen, Afdeling Parodontologie, School voor Tandheelkunde, Mondziekten & Kaakchirur-

10 2 Orale implantaten in de algemene praktijk gie, Faculteit Geneeskunde, Katholieke Universiteit Leuven, Leuven Prof. dr. A. Vissink, AfdelingvoorMondziekten, Kaakchirurgie en Bijzondere Tandheelkunde, Universitair Medisch Centrum Groningen, Groningen Met medewerking van F. Ardenois Prof. em. dr. J.A. De Boever Prof. dr. N.H.J. Creugers K. Vandamme Dr. W.M.M. Fennis Dr. R.P. van Oort D.G. Op Heij H. Opdebeeck L. Rutten