Een behandeling met botbeschermers
|
|
- Gerarda Verstraeten
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Een behandeling met botbeschermers Ter preventie van botcomplicaties bij botmetastasen Bestemd voor de patiënt
2 Inleiding Uw arts heeft u een behandeling voorgeschreven die botafbraak vertraagt op het moment dat de kanker uitgezaaid is in het bot (= botmetastasen ). Deze behandeling wordt gebruikt bij volwassen kankerpatiënten met botmetastasen ter preventie van ernstige botcomplicaties (bijv. botpijn, fracturen, ). Deze brochure heeft als doel u aanvullende informatie te bieden bij deze die u al kreeg van uw behandelende arts of verpleging. We nodigen u uit om informatie van de behandelende artsen of verpleegkundigen te noteren om een goede opvolging te garanderen. 2
3 Deze brochure mag in geen geval de raadgevingen en de aanbevelingen van uw arts die u momenteel behandelt vervangen. Gelieve uw arts te contacteren voor bijkomende informatie in verband met uw behandeling. Naam van de arts:... Telefoonnummer van de arts:... Telefoonnummer van het dagziekenhuis:... Telefoonnummer van oncologisch verpleegkundige:... 3
4 4
5 De ziekte Begrijpen van uw ziekte 5
6 Gemetasteerde kanker Tumoren ontstaan door een ongecontroleerde celdeling (primaire tumor). Wanneer de tumor blijft groeien, kan deze op een zeker ogenblik door de wand van bloed- en lymfevaten breken. De kankercellen verspreiden zich dan door het lichaam en zullen zich vestigen in bepaalde organen of weefsels, die soms ver verwijderd zijn van de primaire tumor. Daar worden nieuwe kwaadaardige tumoren gevormd, metastasen genoemd. De weefsels/organen waar metastasen het meest voorkomen zijn: het bot, de longen en de lever. Primaire tumor Tumorgroei en invasie van bloedvaten Verspreiding via de bloedstroom 6
7 Botmetastasen Wanneer kanker uitzaait naar het bot, spreekt men over botmetastasen. Het bot is een dynamisch en levend weefsel dat een continue verandering ondergaat. Er wordt voortdurend nieuw bot aangemaakt door osteoblasten (botaanmakers) en oud bot afgebroken door osteoclasten (botafbrekers). In gezond bot is er dus een evenwicht tussen de aanmaak van nieuw bot en de afbraak van oud bot. Botmetastasen kunnen het proces van botvernieuwing verstoren en de afbraak van bot versnellen. Normaal bot Ziek bot Botafbraak Botaanmaak Botafbraak Botaanmaak Normale botafbraak = evenwicht Versnelde botafbraak = onevenwicht 7
8 Normaal botmetabolisme Eiwitten met een regelend effect Osteoblast (botaanmakers) Osteoclast (botafbrekers) nieuw bot Er wordt voortdurend oud bot afgebroken door osteoclasten (botafbrekers) en nieuw bot aangemaakt door osteoblasten (botaanmakers). Dit is een strikt geregeld proces waarbij verschillende stoffen (eiwitten) een rol spelen. In gezond bot is dit proces in evenwicht en wordt er evenveel bot afgebroken als nieuw bot gevormd. 8
9 Verstoord botmetabolisme door kankercellen ➊ Osteoclast voorlopercellen ➋ Osteoblast (botaanmakers) Osteoclast (botafbrekers) Tumor ➌ nieuw bot het RANK-ligand eiwit Wanneer kankercellen zich in het bot nestelen, kan er een verstoring van het botmetabolisme ontstaan. De kankercellen veroorzaken een vicieuze cirkel waarbij er een continue stimulatie ontstaat van botafbraak door de osteoclasten (botafbrekers): ➊ De kankercellen stimuleren de productie van eiwitten (RANK-ligand) door osteoblasten (botaanmakers). ➋ Deze eiwitten stimuleren de vorming en groei van de osteoclasten (botafbrekers). ➌ De osteoclasten op hun beurt geven andere eiwitten vrij die de groei van de kankercellen stimuleren. Zo begint de cirkel opnieuw. 9
10 Persoonlijke situatie 10
11 Botcomplicaties: mogelijke gevolgen van botmetastasen Botpijn (vaak) Botmetastasen kunnen pijn veroorzaken. Fracturen (soms) Fracturen/breuken kunnen ontstaan door het steeds brozer worden van het bot. Zenuwcompressie (zelden) De groei van botmetastasen kan een druk op het ruggenmerg of zenuwen veroorzaken. Hypercalcemie (zelden) Calcium is een van de belangrijkste bestanddelen van het bot. De vernietiging van botweefsel door aanwezige botmetastasen kan aanleiding geven tot een verhoging van de hoeveelheid calcium in het bloed. Botmetastasen kunnen dus een negatieve invloed hebben op uw levenskwaliteit. 11
12 12
13 De behandeling Een behandeling met botbeschermers 13
14 De werking van botbeschermers Botbeschermers doorbreken de vicieuze cirkel van het verstoord botmetabolisme door de vorming en/of de groei van osteoclasten (botafbrekers) te remmen. De behandeling heeft als doel het natuurlijk evenwicht te herstellen. Hierdoor vermindert dan ook de verhoogde botafbraak. ➊ Osteoclast voorlopercellen ➋ Osteoblast (botaanmakers) Osteoclast (botafbrekers) Tumor ➌ 14
15 In dat opzicht hebben botbeschermers meerdere effecten: Een pijnstillende werking Vermindering van de botafbraak en preventie van fracturen Verbetering van de levenskwaliteit 15
16 Belang van therapietrouw Het is uiterst belangrijk het behandelingsschema van de medicatie goed na te leven. Een slechte therapietrouw kan een minder goede werking tot gevolg hebben en dus het risico op botcomplicaties verhogen. Volg daarom de aanbevelingen van uw arts goed op, alsook deze beschreven in de bijsluiter van de behandeling. Mijn behandeling wordt toegediend: Subcutaan Intraveneus Oraal: Mijn behandelingsschema bedraagt:... toedieningen / weken Op het einde van deze brochure vindt u een dagboek met de toedieningen. Dit zal u helpen om de planning van de toedieningen op te volgen. Denk eraan dit boekje mee te nemen naar de consultatie of het dagziekenhuis. 16
17 Belang van een goede bewaring Sommige botbeschermers worden afgeleverd in de officinaapotheek. Het is zeer belangrijk om de richtlijnen voor de bewaring na te vragen en goed op te volgen. Deze richtlijnen kunnen ook in de bijsluiter worden terug gevonden. Botbeschermers met subcutane toediening: Toediening mogelijk thuis en in het ziekenhuis. Bewaring in de koelkast (2 C 8 C), dit in de buitenverpakking ter bescherming tegen licht. Eenmaal op kamertemperatuur (tot 25 C) mag het maximaal 30 dagen in de oorspronkelijke verpakking worden bewaard en mag het niet terug in de frigo worden gestoken. Botbeschermers met intraveneuze toediening: Toediening in het ziekenhuis. Het ziekenhuis staat in voor een goede bewaring van het product. Botbeschermers met orale toediening: Bewaren in de oorspronkelijke verpakking ter bescherming tegen vocht. 17
18 18
19 Waarop moet ik letten tijdens de behandeling? Zoals alle geneesmiddelen kan deze behandeling gepaard gaan met bijwerkingen. Deze voorkomen is beter dan te moeten genezen. Nevenwerkingen 19
20 Opvolging van het calciumgehalte Een behandeling met botbeschermers kan een verlaging van het calciumgehalte in het bloed veroorzaken (hypo calcemie). Uw bot slaat calcium op en kan calcium vrijgeven wanneer afbraak van het bot plaatsvindt. Omdat de behandeling de botafbraak vermindert, zal er dus minder calcium vrijgesteld worden in de bloedcirculatie. Dit kan hypocalcemie veroorzaken. Het risico is verhoogd wanneer u een verminderde nierfunctie hebt. Wat zijn mogelijke symptomen van hypocalcemie? Trekkingen of krampen in uw spieren Gevoelloosheid of tintelingen in uw vingers, tenen of rond uw mond Droge huid, branderig gevoel Verandering van het hartritme Epileptische aanvallen, verwardheid of bewustzijnsverlies 20
21 Maatregelen te nemen vóór de behandeling Uw arts zal uw calciumgehalte in het bloed meten. Maatregelen te nemen tijdens de behandeling Uw arts zal regelmatig het calciumgehalte in het bloed controleren. Een controle na 2 weken behandeling wordt aangeraden. Het is belangrijk om calcium- en vitamine D-supplementen regelmatig in te nemen en dit gedurende de hele behandeling. Dit is ook verplicht wanneer de calciumwaarden in het bloed normaal zijn bij het begin van de behandeling. Het is belangrijk deze supplementen te combineren met evenwichtige maaltijden die voldoende calcium en vitamine D bevatten (zie rubriek levensstijl ). Enkel in geval van hypercalcemie (teveel aan calcium in het bloed) kan uw arts beslissen om deze supplementen te verminderen of stop te zetten. Calcium en Vitamine D 21
22 Opvolging van mond-en tandhygiëne Een behandeling met botbeschermers kan botbeschadiging van de kaak veroorzaken (osteonecrose van de kaak, ONJ genoemd). Dit kan ook optreden na de behandeling. Het risico op deze bijwerking is groter bij patiënten die: Tandheelkundige ingrepen ondergaan (bijv. het trekken van een tand) Geen regelmatige tandheelkundige zorg hebben ontvangen Tandvleesaandoeningen hebben Verschillende vormen van kankerbehandelingen krijgen Roken Welke zijn de symptomen ter hoogte van mond en gebit? Loszittende kiezen of tanden Pijn of zwellingen in de mond Het niet genezen van zweren Etterige afscheiding (abces) Wees dagelijks zorgzaam om u zo goed mogelijk te beschermen. 22
23 Om het risico op deze nevenwerking te verminderen zijn er enkele voorzorgsmaatregelen die u moet nemen. Maatregelen te nemen vóór de behandeling Het is sterk aangeraden om vóór de behandeling een volledig onderzoek van mond en tanden te laten uitvoeren en om uw waarnemende arts (tandarts, stomatoloog) in te lichten dat u zal worden behandeld met een botbeschermer. Maatregelen te nemen tijdens de behandeling U moet ervoor zorgen dat u een zeer goede mondhygiëne behoudt en regelmatig tandheelkundige controles ontvangt. Indien u een kunstgebit draagt moet u zorgen dat deze goed past en moet u hier extra hygiënisch mee omgaan. Als u een tandheelkundige behandeling of operatie zult ondergaan (bijvoorbeeld het trekken van een tand), informeer uw arts dan over deze geplande tandheelkundige behandeling en vertel ook uw tandarts dat u behandeld wordt met een botbeschermer. Neem contact op met uw arts en tandarts als u problemen krijgt met uw mond of gebit zoals loszittende tanden, pijn of zwelling, het niet genezen van zweren of etterige afscheiding, omdat dit tekenen kunnen zijn van ONJ. 23
24 Opmerkingen van de tandarts / stomatoloog / verpleegkundigen Opmerkingen 24
25 Opmerkingen van de tandarts / stomatoloog / verpleegkundigen Opmerkingen 25
26 26
27 Enkele andere richtlijnen voor een optimaal welzijn Levensstijl 27
28 Het belang van calcium en vitamine D voor een gezond bot Onze voeding bevat heel wat belangrijke vitamines, mineralen en andere voedingsstoffen die nodig zijn voor een goede gezondheid. Twee van deze voedingsstoffen zijn essentieel voor stevige beenderen, namelijk calcium en vitamine D. De aanbevolen inname van calcium is 1-1,2 g/dag Bronnen van calcium zoals bv.: Melk Kaas Sinaasappels Groene kool Brood Sardines De aanbevolen inname van vitamine D is 600 IE * /dag Melkproducten Zon Bronnen van Vitamine D zoals bv.: Granen Vis Deze richtlijnen vervangen echter niet het gebruik van calcium en vitamine D supplementen. *IE: internationale eenheden 28
29 Het belang van lichaamsbeweging Een aangepaste fysieke activiteit, met een lage tot matige intensiteit, tijdens en na de kankerbehandeling kan helpen om de kwaliteit/stevigheid van het bot te behouden. 29
30 30
31 Hulpmiddelen voor een optimale behandeling 31 Hulpmiddelen voor een optimale behandeling
32 Ter herinnering kan u in de onderstaande rubriek de vragen noteren die u tijdens een volgende consultatie zou willen stellen. Nota s
33 Patiënten-ID Om u een aangepaste en optimale verzorging te kunnen bieden, is het belangrijk dat uw huisarts, tandarts en andere zorgverleners op de hoogte zijn van uw diagnose en de behandeling die u krijgt. Gelieve toegevoegd de patiënten-id* terug te vinden. Vul de nodige gegevens in en hou dit kaartje bij in uw portefeuille zodat u dit kan laten zien aan de desbetreffende zorgverlener. *ID: Identiteitskaart
34
35 Dagboek van de toedieningen Datum Dosis Opmerkingen 35
36 Dagboek van de toedieningen Datum Dosis Opmerkingen 36
37 Dagboek van de toedieningen Datum Dosis Opmerkingen 37
38 Dagboek van de toedieningen Datum Dosis Opmerkingen 38
39 Mijn medisch team Mijn specialist Naam:... Dienst:... Telefoonnummer:... Mijn huisarts Naam:... Dienst:... Telefoonnummer:... Mijn tandarts Naam:... Dienst:... Telefoonnummer:... 39
40 Mijn medisch team Mijn stomatoloog Naam:... Dienst:... Telefoonnummer:... Mijn verpleegkundige(n) Naam:... Dienst:... Telefoonnummer:... Mijn apotheker Naam:... Dienst:... Telefoonnummer:... 40
41 41
42 Twijfel niet deze patiëntenbrochure te tonen aan de behandelende arts, betrokken verpleegkundigen, apothekers en tandartsen. Met de steun van V.U.: n.v. Amgen Arianelaan 5, 1200 Brussel /BL-NP-162x Creatiedatum: 20 januari 2017
Betreft: Risico minimalisatie materialen betreffende zoledroninezuur (een bisfosfonaat)
Fresenius Kabi Nederland BV Amersfoortseweg 10E 3705 GJ Zeist [datum] Betreft: Risico minimalisatie materialen betreffende zoledroninezuur (een bisfosfonaat) Geachte Heer/Mevrouw, In overleg met het College
Nadere informatie2. WANNEER MAG U DIT MIDDEL NIET GEBRUIKEN OF MOET U ER EXTRA VOORZICHTIG MEE ZIJN?
XGEVA Bijsluiter: informatie voor de patiënt XGEVA 120 mg oplossing voor injectie denosumab Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe veiligheidsinformatie worden
Nadere informatiedagziekenhuis inwendige geneeskunde Zoledroninezuur
dagziekenhuis inwendige geneeskunde Zoledroninezuur Inhoud Zoledroninezuur 3 Voorbereiding 3 Rijvaardigheid en gebruik van machines 3 Gebruik bij ouderen 4 Uitzonderingen bij gebruik 4 Combinatie met andere
Nadere informatieAnnex I Wetenschappelijke conclusies en redenen voor wijziging van de voorwaarden verbonden aan de vergunningen voor het in de handel brengen
Annex I Wetenschappelijke conclusies en redenen voor wijziging van de voorwaarden verbonden aan de vergunningen voor het in de handel brengen Wetenschappelijke conclusies Rekening houdend met het beoordelingsrapport
Nadere informatieXGEVA (DENOSUMAB) KANKERCENTRUM. Onco_alg_010
XGEVA (DENOSUMAB) KANKERCENTRUM Onco_alg_010 WAT VINDT U TERUG IN DEZE BROCHURE / INHOUD(SOPGAVE) 01 Hoe werkt XGEVA? 3 02 Hoe verloopt de behandeling? 3 03 Adviezen bij de behandeling 4 04 Bijwerkingen
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de patiënt. denosumab
Product XGEVA 120 mg oplossing voor injectie Farmaceutisch bedrijf (AMGEN) Bijsluiter: informatie voor de patiënt XGEVA 120 mg oplossing voor injectie denosumab Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende
Nadere informatieVoorkomen en behandelen van botontkalking
Voorkomen en behandelen van botontkalking bij een behandeling van kanker Uw specialist heeft met u besproken dat u in aanmerking komt voor behandeling om botontkalking (osteoporose) te voorkomen of te
Nadere informatieBehandeling met een bisfosfonaat
Patiënteninformatie Behandeling met een bisfosfonaat APD/zoledroninezuur Gebruik en bijwerkingen 1234567890-terTER_ Behandeling met APD/zoledroninezuur U heeft een afspraak in Tergooi voor een behandeling
Nadere informatieXGEVA (DENOSUMAB) KANKERCENTRUM UZ GENT. Onco_alg_010
XGEVA (DENOSUMAB) KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_alg_010 INHOUDSTAFEL 01 Hoe werkt Xgeva? 3 02 Hoe verloopt de behandeling? 3 03 Adviezen bij de behandeling 4 04 Bijwerkingen van Xgeva 4 05 De kostprijs 6
Nadere informatieZOMETA AANVULLENDE BEHANDELING BIJ BORSTKANKER
ZOMETA AANVULLENDE BEHANDELING BIJ BORSTKANKER KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_seno_046 INHOUDSTAFEL 01 Inleiding 3 02 Hoe werkt Zometa? 3 03 Hoe verloopt de behandeling met Zometa? 4 04 Kan ik last hebben
Nadere informatieBisfosfonaten bij borstkanker
Oncologie i Bisfosfonaten bij borstkanker Patiënteninformatie Adjuvante therapie Slingeland Ziekenhuis Algemeen Uw specialist heeft met u besproken dat u, naast de behandeling met hormonale therapie, in
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de gebruiker. Prolia 60 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit denosumab
Product PROLIA 60 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit Farmaceutisch bedrijf (AMGEN) Bijsluiter: informatie voor de gebruiker Prolia 60 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit
Nadere informatieInformatie over botuitzaaiingen en botcomplicaties bij longkanker. botcomplicaties.nl
Informatie over botuitzaaiingen en botcomplicaties bij longkanker botcomplicaties.nl Inleiding Wat zijn de klachten? Deze brochure geeft u informatie over botuitzaaiingen en botcomplicaties bij longkanker.
Nadere informatieMedicijnen bij botontkalking of bij de behandeling van kanker
Medicijnen bij botontkalking of bij de behandeling van kanker Als onderdeel van uw behandeling voor kanker heeft uw arts u een bisfosfonaat of denosumab voorgeschreven. Dit zijn medicijnen die u krijgt
Nadere informatieProlia 60 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit denosumab
PROLIA Prolia 60 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit denosumab Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. Bewaar
Nadere informatieBehandeling met Bisfosfonaat bij kanker
Behandeling met Bisfosfonaat bij kanker Inleiding Samen met uw arts heeft u besloten dat u wordt behandeld met een Bisfosfonaat per infuus of tablet. Een Bisfosfonaat wordt voorgeschreven om de botten
Nadere informatiePatiënten Informatiegids
Patiënten Informatiegids voor behandeling met Aclasta (zoledroninezuur 5 mg) Acl 117 PatientGids Aanpas.indd 1 23-12-2013 13:24 2 Acl 117 PatientGids Aanpas.indd 2 23-12-2013 13:24 Deze brochure is bestemd
Nadere informatieInfobrochure. Wat is osteoporose? Geriatrisch dagziekenhuis T mensen zorgen voor mensen
Infobrochure Wat is osteoporose? Geriatrisch dagziekenhuis T. 011 826 394 mensen zorgen voor mensen Titel Wat is osteoporose? Osteoporose, soms ook botontkalking genoemd, is een aandoening van het skelet
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de gebruiker. Prolia 60 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit denosumab
Product PROLIA 60 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit Farmaceutisch bedrijf (AMGEN) Bijsluiter: informatie voor de gebruiker Prolia 60 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE DE PATIËNT. Ostac 520, filmomhulde tabletten 520 mg dinatriumclodronaat
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE DE PATIËNT Ostac 520, filmomhulde tabletten 520 mg dinatriumclodronaat Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen want er staat belangrijke informatie
Nadere informatieInformatie over botuitzaaiingen en botcomplicaties bij longkanker. botcomplicaties.nl
Informatie over botuitzaaiingen en botcomplicaties bij longkanker botcomplicaties.nl Inleiding Deze brochure geeft u informatie over botuitzaaiingen en botcomplicaties bij longkanker. Wat zijn botuitzaaiingen
Nadere informatieInformatie over botuitzaaiingen en botcomplicaties bij prostaatkanker. botcomplicaties.nl
Informatie over botuitzaaiingen en botcomplicaties bij prostaatkanker botcomplicaties.nl Inleiding Wat zijn de klachten? Deze brochure geeft u informatie over botuitzaaiingen en botcomplicaties bij prostaatkanker.
Nadere informatiePatiënteninformatie. Zometa - Informatie en toestemmingsverklaring
Patiënteninformatie Zometa - Informatie en toestemmingsverklaring 2 Inhoud Inhoud... 3 Inleiding... 5 Omschrijving en doel van de behandeling... 5 Voorbereiding op de behandeling... 6 Wat u moet weten
Nadere informatieInformatie over botuitzaaiingen en botcomplicaties bij longkanker. botcomplicaties.nl
Informatie over botuitzaaiingen en botcomplicaties bij longkanker botcomplicaties.nl Inleiding Wat zijn de klachten? Deze brochure geeft u informatie over botuitzaaiingen en botcomplicaties bij longkanker.
Nadere informatiePatiënteninformatie. Therapie AVASTIN
Patiënteninformatie Therapie AVASTIN Inhoud Inleiding... 3 Omschrijving van uw therapie Avastin... 3 Wat is Avastin?... 3 Hoe wordt Avastin toegediend?... 3 Waar wordt de therapie toegediend?... 4 Mogelijke
Nadere informatiePatiënteninformatie. Zometa
Patiënteninformatie Zometa Inhoud Inleiding... 3 Omschrijving en doel van de behandeling... 3 Voorbereiding op de behandeling... 4 Wat u moet weten voordat u Zometa gebruikt... 4 Rijvaardigheid en het
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de patiënt. XGEVA 120 mg oplossing voor injectie denosumab
Bijsluiter: informatie voor de patiënt XGEVA 120 mg oplossing voor injectie denosumab Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe veiligheidsinformatie worden vastgesteld.
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de patiënt. XGEVA 120 mg oplossing voor injectie denosumab
Bijsluiter: informatie voor de patiënt XGEVA 120 mg oplossing voor injectie denosumab Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe veiligheidsinformatie worden vastgesteld.
Nadere informatiePatiënteninformatie. Behandeling met APD. Gebruik en bijwerkingen terTER_
Patiënteninformatie Behandeling met APD Gebruik en bijwerkingen 1234567890-terTER_ Behandeling met APD U heeft een afspraak in Tergooi voor een behandeling APD. Onze artsen en medewerkers doen er alles
Nadere informatieSF Z SINT-FRANCISKUSZIEKENHUIS. Therapie: Avastin
SF Z SINT-FRANCISKUSZIEKENHUIS Therapie: Avastin Inhoud Wat is Avastin Hoe wordt Avastin toegediend? Wat is belangrijk om te weten als u Avastin krijgt toegediend? Wat is Avastin? De werkzame stof in Avastin,
Nadere informatiePatiënteninformatie. Therapie Lonsurf
Patiënteninformatie Therapie Lonsurf Inhoud Inhoud... 2 Inleiding... 3 Omschrijving en doel van de procedure/ behandeling... 3 Verloop van de therapie... 4 Hoeveel tabletten innemen?... 4 Hoe en wanneer
Nadere informatieVeilig en correct medicatiegebruik
Veilig en correct medicatiegebruik Als je ziek bent of ouder wordt moet je vaak verschillende geneesmiddelen innemen. Door deze op een goede manier te gebruikt, kunnen ze de kwaliteit van je leven verbeteren.
Nadere informatiePatiënteninformatie. Zoledroninezuur
Patiënteninformatie Zoledroninezuur Inhoud Inleiding... 3 Omschrijving en doel van de behandeling... 3 Voorbereiding op de behandeling... 4 Verloop van de behandeling... 5 Bijwerkingen... 6 Speciaal verzoek
Nadere informatieBOTTUMOREN. 1. Normaal botweefsel
BOTTUMOREN Om beter te kunnen begrijpen wat een bottumor juist is, wordt er in deze brochure meer uitleg gegeven over de normale structuur van het bot. Op die manier krijgt u een beter zicht op wat abnormaal
Nadere informatieYERVOY. (ipilimumab) Concentraat voor oplossing voor infusie Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring.
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel YERVOY. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatieBotontkalking. Albert Schweitzer ziekenhuis oktober 2014 pavo 0298
Botontkalking Albert Schweitzer ziekenhuis oktober 2014 pavo 0298 Inleiding U heeft van de arts gehoord dat u (mogelijk) botontkalking heeft. De medische benaming voor botontkalking is osteoporose. In
Nadere informatieOsteoporose. informatiebrochure voor patiënten en familie. Imeldaziekenhuis
Osteoporose informatiebrochure voor patiënten en familie Imeldaziekenhuis imelda omringt u met zorg Inhoud Wat is osteoporose? 3 De symptomen 3 Wat zijn de risicofactoren? 4 Preventie 5 Behandeling 8 Therapietrouw
Nadere informatieBotontkalking. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op
Botontkalking Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft van de arts gehoord dat u (mogelijk) botontkalking heeft. De medische benaming voor botontkalking is osteoporose.
Nadere informatieZoledroninezuur Aclasta
Zoledroninezuur Aclasta Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: Hoe werkt zoledroninezuur? Zoledroninezuur
Nadere informatieYERVOY. (ipilimumab) Concentraat voor oplossing voor infusie. Patiëntenbrochure. met patiëntenwaarschuwingskaart
Om een maximaal voordeel te halen voor uw gezondheid uit de effecten van het geneesmiddel YERVOY, om voor een goed gebruik ervan te zorgen en om de ongewenste effecten ervan te beperken, zijn er bepaalde
Nadere informatieARTSEN INFORMATIEGIDS zoledroninezuur
ARTSEN INFORMATIEGIDS zoledroninezuur Risicominimalisatie-materiaal over de risico s van zoledroninezuur voor voorschrijvers Dit materiaal beschrijft aanbevelingen om belangrijke risico s van zoledronineuur
Nadere informatieWelke maatregelen te nemen bij start bifosfonaten. Stefan Delen Tongeren 04/12/2015
Welke maatregelen te nemen bij start bifosfonaten Stefan Delen Tongeren 04/12/2015 Welke maatregelen te nemen bij detectie botmetastasen (ter preventie botcomplicaties) Stefan Delen Tongeren 04/12/2015
Nadere informatiePatiënteninformatie. Nieuwe orale anticoagulantia Eliquis, Pradaxa, Xarelto, Lixiana
Patiënteninformatie Nieuwe orale anticoagulantia Eliquis, Pradaxa, Xarelto, Lixiana 2 Inhoud Inleiding... 4 Werking nieuwe orale anticoagulantia... 4 Hoe wordt het geneesmiddel ingenomen?... 4 Wanneer
Nadere informatieBehandeling met zoledroninezuur
REUMATOLOGIE Behandeling met zoledroninezuur BEHANDELING Behandeling met zoledroninezuur In overleg met uw reumatoloog wordt u binnenkort in het St. Antonius Ziekenhuis behandeld voor osteoporose met het
Nadere informatieOsteoporose. informatiebrochure voor patiënten en familie. Imeldaziekenhuis
Osteoporose informatiebrochure voor patiënten en familie Imeldaziekenhuis imelda omringt u met zorg Inhoud Wat is osteoporose? 3 De symptomen 3 Wat zijn de risicofactoren? 4 Preventie 5 Behandeling 8 Therapietrouw
Nadere informatieTherapie met ABVD (Celremmende therapie) PATIËNTENBROCHURE
PATIËNTENBROCHURE Therapie met ABVD (Celremmende therapie) Inleiding Deze brochure biedt u de nodige informatie over uw therapie ABVD. U leest hierin meer over de behandeling zelf, bijzondere richtlijnen
Nadere informatieOsteoporose VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? VRAAG HET UW APOTHEKER
Osteoporose WAT IS OSTEOPOROSE WAT VERGROOT DE KANS OP OSTEOPOROSE GEVOLGEN VAN OSTEOPOROSE MEDICIJNEN BIJ OSTEOPOROSE WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN ADVIES IN EEN PERSOONLIJK GESPREK
Nadere informatieInleiding. Wat is osteoporose?
Botontkalking Inleiding U heeft van de arts gehoord dat u (mogelijk) botontkalking heeft. De medische benaming voor botontkalking is osteoporose. In deze folder leest u meer over osteoporose. Wat is osteoporose?
Nadere informatieAPD-infuus bij uitzaaiingen in de botten
APD-infuus bij uitzaaiingen in de botten Albert Schweitzer ziekenhuis november 2013 pavo 0662 Inleiding Binnenkort wordt u behandeld met het medicijn APD. In deze folder leest u meer over deze behandeling
Nadere informatieOsteopenie. Chirurgie. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op
Osteopenie Chirurgie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft de uitslag van de botdichtheidsmeting (botdensitometrie) ontvangen van de physician assistant traumachirurgie.
Nadere informatieSTEOCAR 500 mg, bruistabletten STEOCAR FORTE 1000 mg, bruistabletten
Blz. : 1/6 BIJSLUITERTEKST Lees de hele bijsluiter aandachtig door, omdat er voor u belangrijke informatie in staat. Dit geneesmiddel is zonder voorschrift verkrijgbaar. Desalniettemin dient u STEOCAR
Nadere informatieUW BEHANDEL- GIDS VOOR ADCETRIS
AANBEVELINGEN VOOR PATIËNTEN UW BEHANDEL- GIDS VOOR ADCETRIS (Brentuximab vedotin) NY/ADC/19/0010 INHOUD 1 Inleiding....3 2 Wat is Adcetris?....4 3 Hoe werkt Adcetris?...5 4 Hoe wordt Adcetris toegediend?....6
Nadere informatieInleiding. Wat is osteopenie? Hoe ontstaat osteopenie?
Osteopenie Inleiding U heeft de uitslag van de botdichtheidsmeting (= botdensitometrie) ontvangen van de osteoporoseverpleegkundige. Uit de botdichtheidsmeting is gebleken dat u osteopenie heeft. De uitslag
Nadere informatieWAT IS ORENCIA (ABATACEPT)?
WAT IS ORENCIA (ABATACEPT)? Wat is ORENCIA? Wat is ORENCIA? 3 Waarom heb ik ORENCIA voorgeschreven gekregen? 4 Wat kan ik verwachten van de behandeling met ORENCIA? 4 Hoe werkt ORENCIA? 4 Hoe neem ik ORENCIA?
Nadere informatiePatiënteninformatie. Tocilizumab subcutaan (RoActemra ) Voorgeschreven door de reumatoloog
Patiënteninformatie Tocilizumab subcutaan (RoActemra ) Voorgeschreven door de reumatoloog Inhoud Inleiding... 3 Werking van tocilizumab... 3 Wanneer wordt tocilizumab voorgeschreven?... 3 Voorbereiding...
Nadere informatiePerifere stamcelferese
INTERNE GENEESKUNDE Perifere stamcelferese BEHANDELING Perifere stamcelferese Uw arts heeft voorgesteld u te behandelen met een hoge dosering cytostatica (chemotherapie). Deze behandeling is alleen mogelijk
Nadere informatieEen behandeling met APD wordt onder andere voorgeschreven
APD infuus Inleiding U heeft van uw specialist gehoord dat infusie-therapie met APD van belang is bij de behandeling van uw ziekte. Uw specialist zal u al grotendeels op de hoogte hebben gesteld over
Nadere informatieWat is Ostac 520? 2. Wanneer wordt Ostac 520 voorgeschreven? 2. Wanneer mag Ostac 520 niet worden gebruikt? 2
Roche Nederland B.V. Patiëntenbijsluiter Ostac 520 Inhoudsopgave Wat is Ostac 520? 2 Wanneer wordt Ostac 520 voorgeschreven? 2 Wanneer mag Ostac 520 niet worden gebruikt? 2 Mag Ostac 520 tijdens de zwangerschap
Nadere informatieINFORMATIE OVER ANAKINRA (KINERET )
INFORMATIE OVER ANAKINRA (KINERET ) FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Uw reumatoloog heeft u anakinra (Kineret ) voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening. Om dit medicijn goed te kunnen
Nadere informatieBotontkalking. Chirurgie. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op
Botontkalking Chirurgie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft van de arts gehoord dat u (mogelijk) botontkalking heeft. De medische benaming voor botontkalking
Nadere informatiePraktische informatie over chemotherapie
Praktische informatie over chemotherapie Beste patiënt Een behandeling met chemotherapie bestaat uit het toedienen van één of meerdere celremmende geneesmiddelen, cytostatica genoemd. De bedoeling van
Nadere informatieInformatiefolder over trombose/longembolie en Eliquis
Informatiefolder over trombose/longembolie en Eliquis Inleiding U heeft Eliquis (apixaban) van uw dokter voorgeschreven gekregen. Eliquis is een medicijn dat o.a. bij volwassenen wordt gebruikt om bloedstolsels
Nadere informatieInstructies voor het gebruik van Enbrel (etanercept)
Instructies voor het gebruik van Enbrel (etanercept) Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Voor wie is deze therapie geschikt?... 1 3 Voor het starten met de behandeling... 1 4 Starten met Enbrel... 2 5 Toediening...
Nadere informatieAPD-infuus. bij laesies in de botten. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op
APD-infuus bij laesies in de botten Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Binnenkort wordt u behandeld met het medicijn APD. In deze folder leest u meer over deze
Nadere informatieRisedroninezuur. Actonel Combinatietabletten: Actokit, RiseCaD
Risedroninezuur Actonel Combinatietabletten: Actokit, RiseCaD Inhoud Hoe werkt risedroninezuur? 3 Voor welke aandoeningen wordt risedroninezuur gebruikt? 3 Hoe moet ik het gebruiken? 3 Hoe moet ik het
Nadere informatieAPD-infuus bij laesies in de botten
APD-infuus bij laesies in de botten Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Binnenkort wordt u behandeld met het medicijn APD. In deze folder leest u meer over deze
Nadere informatieBotontkalking. Osteoporose
Botontkalking Osteoporose 2 Informatie voor vrouwen van 50 jaar of ouder en mannen van 65 jaar of ouder die een botbreuk hebben en behandeld worden op afdeling orthopedie Op dit moment wordt u in het CWZ
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de gebruiker. SANDOZ CALCIUM 500 MG poeder voor drank. calcium lactaat gluconaat en calcium carbonaat
Bijsluiter: informatie voor de gebruiker SANDOZ CALCIUM 500 MG poeder voor drank calcium lactaat gluconaat en calcium carbonaat Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen want
Nadere informatiePatiënteninformatie. Therapie VECTIBIX
Patiënteninformatie Therapie VECTIBIX Inhoud Inleiding... 3 Omschrijving van uw therapie Vectibix... 3 Wat is Vectibix?... 3 Hoe wordt Vectibix toegediend?... 3 Waar wordt de therapie toegediend?... 4
Nadere informatieOsteopenie Uitleg en leefstijladviezen.
Osteopenie Uitleg en leefstijladviezen www.nwz.nl Inhoud Wat is osteopenie? 3 Wie krijgen osteopenie? 3 Hoe ontstaat osteopenie? 4 Hoe weet u of u osteopenie heeft? 6 Uw vragen 7 2 Bij het ouder worden,
Nadere informatiePatiënteninformatie De behandeling van borstkanker met Zoladex
Patiënteninformatie De behandeling van borstkanker met Zoladex Uw arts heeft u Zoladex voorgeschreven. Zoladex kan worden toegepast bij vrouwen met borstkanker bij wie sprake is van uitzaaiingen. In deze
Nadere informatieVoeding en osteoporose
Voeding en osteoporose Voeding bij osteoporose Bij osteoporose (botontkalking) is de afbraak van de botten vergroot, waardoor de botten erg verzwakt zijn. De kans op botbreuken is verhoogd. Belangrijke
Nadere informatieCARFILZOMIB REVLIMID DEXAMETHASONE
CARFILZOMIB REVLIMID DEXAMETHASONE KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_hemato_040 INHOUDSTAFEL 01 Welke chemotherapie (=Cytostatica) krijgt u? 3 02 Voorbereiding en verloop van de behandeling 3 03 Overzicht van
Nadere informatieStivarga - Regorafenib
Stivarga - Regorafenib Product Informatie Fiche T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de gebruiker Calcitonine-Sandoz 100 IE/ml, oplossing voor injectie en infusie Calcitonine (zalm, synthetisch)
Bijsluiter: informatie voor de gebruiker Calcitonine-Sandoz 100 IE/ml, oplossing voor injectie en infusie Calcitonine (zalm, synthetisch) Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken
Nadere informatieBehandeling met zoledroninezuur
REUMATOLOGIE Behandeling met zoledroninezuur BEHANDELING Behandeling met zoledroninezuur In overleg met uw reumatoloog wordt u binnenkort in het St. Antonius Ziekenhuis behandeld voor osteoporose met het
Nadere informatieVoeding en osteoporose
Voeding en osteoporose 2 Voeding bij osteoporose Bij osteoporose (botontkalking) is de afbraak van de botten vergroot, waardoor de botten erg verzwakt zijn. De kans op botbreuken is verhoogd. Belangrijke
Nadere informatieAzathioprine Imuran, Azafalk
Azathioprine Imuran, Azafalk Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: azathioprine. Hoe werkt azathioprine?
Nadere informatieUw behandeling met YERVOY (ipilimumab)
Uw behandeling met YERVOY (ipilimumab) Patiëntenfolder YERVOY is onderworpen aan aanvullende monitoring. U wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen te melden. Dit educatieve materiaal is een verplichte
Nadere informatiePatiënteninformatie. Orale anticoagulantia Vitamine K-antagonisten Marcoumar, Marevan, Sintrom
Patiënteninformatie Orale anticoagulantia Vitamine K-antagonisten Marcoumar, Marevan, Sintrom 2 Inhoud Inleiding... 4 Werking vitamine K-antagonisten... 4 Hoe wordt het geneesmiddel ingenomen?... 4 Wanneer
Nadere informatieDit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Patiëntenfolder
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel YERVOY. Het verplichte plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatieKyprolis (carfilzomib) PATIËNTENBROCHURE
PATIËNTENBROCHURE Kyprolis (carfilzomib) TOON DEZE FOLDER AAN UW HUISARTS, HUISAPOTHEKER EN THUISVERPLEEGKUNDIGE www.ziekenhuisgeel.be 2 Behandelschema Deze behandelign bestaat uit één cytostaticum, namelijk
Nadere informatieCernevit Bijsluiter 1/5 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKER
Bijsluiter 1/5 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKER CERNEVIT, poeder voor oplossing voor injectie of voor intraveneuze infusie Retinolpalmitaat, cholecalciferol, DL -tocoferol, ascorbinezuur, cocarboxylasetetrahydraat,
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER
BIJSLUITER 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER STEOCAR 250 mg capsules STEOCAR 500 mg SINAASAPPEL kauwtabletten Calcium Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want
Nadere informatiePrednison (corticosteroïden)
Prednison (corticosteroïden) Medicatie bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa MDL-centrum IJsselland Ziekenhuis www.mdlcentrum.nl Uw MDL-arts (maag-, darm- en leverarts) heeft u Prednison voorgeschreven
Nadere informatieAdalimumab Humira. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Adalimumab Humira Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: adalimumab. Hoe werkt adalimumab? Bij patiënten
Nadere informatieEtanercept. Enbrel, Benepali
Etanercept Enbrel, Benepali Inhoud Hoe werkt etanercept? 3 Voor welke aandoeningen wordt etanercept gebruikt? 3 Hoe moet ik het gebruiken? 3 Hoe moet ik het bewaren? 4 Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
Nadere informatiePatiënteninformatie. Therapie RITUXIMAB (MABTHERA )
Patiënteninformatie Therapie RITUXIMAB (MABTHERA ) Inhoud Inhoud... 2 Inleiding... 3 Omschrijving van uw therapie MABTHERA... 3 Wat is Mabthera?... 3 Hoe wordt Mabthera toegediend?... 3 Waar wordt Mabthera
Nadere informatieEtanercept Enbrel, Benepali
Etanercept Enbrel, Benepali Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: etanercept. Hoe werkt etanercept? Bij
Nadere informatiePatiënteninformatie. Tocilizumab subcutaan. Voorgeschreven door de reumatoloog
Patiënteninformatie Tocilizumab subcutaan Voorgeschreven door de reumatoloog Inhoud Inleiding... 4 Werking van tocilizumab... 4 Wanneer wordt tocilizumab voorgeschreven?... 4 Voorbereiding... 5 Het gebruik
Nadere informatieMethotrexaat bij reuma Ledertrexate, Emthexate, Metoject
Methotrexaat bij reuma Ledertrexate, Emthexate, Metoject Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: methotrexaat.
Nadere informatieGlucophage 850 bijsluiter 12-2-200127-2-2001 blz. 1 / 6
Glucophage 850 bijsluiter 12-2-200127-2-2001 blz. 1 / 6 Glucophage 850, omhulde tabletten 850 mg Lees deze bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel. Bewaar deze bijsluiter,
Nadere informatieVedolizumab (Entyvio ) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
Vedolizumab (Entyvio ) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Ziekenhuis Gelderse Vallei Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van Vedolizumab (Entyvio ). In deze folder krijgt
Nadere informatieals u duidelijke tekens van de ziekte van Parkinson of andere bewegingsstoornissen vertoont.
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER SIBELIUM 10 mg tabletten flunarizine Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel. - Bewaar deze bijsluiter.
Nadere informatie1. Wat is Urfadyn PL en waarvoor wordt dit middel gebruikt?
Bijsluiter: informatie voor de gebruiker Urfadyn PL 100 mg harde capsules Nifurtoïnol Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor
Nadere informatieWat u zou moeten weten over Rixathon
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel Rixathon. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatieThiamini hydrochloridum 100 mg/ml, oplossing voor injectie thiaminehydrochloride
1.3.1 : Bijsluiter Bladzijde : 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Thiamini hydrochloridum 100 mg/ml, thiaminehydrochloride Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken
Nadere informatieInstructies voor het gebruik van. Humira (adalimumab)
Instructies voor het gebruik van Humira (adalimumab) Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Voor wie is deze therapie geschikt?... 1 3 Voor het starten met de behandeling... 1 4 Starten met Humira... 2 5 Toediening...
Nadere informatieBIJSLUITER Atosiban Devrimed 6,75 mg/0,9 ml
BIJSLUITER Atosiban Devrimed 6,75 mg/0,9 ml 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Atosiban Devrimed 6,75 mg/0,9 ml oplossing voor injectie Atosiban Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel
Nadere informatie