PATIENTEN CVA-PATIENTEN INFORMATIE VOOR FAMILIELEDEN UNIVERSITAIRE ZIEKENHUIZEN LEUVEN

Transcriptie

1 PATIENTEN info CVA-PATIENTEN INFORMATIE VOOR FAMILIELEDEN UNIVERSITAIRE ZIEKENHUIZEN LEUVEN

2 inhoud INLEIDING...3 WAT IS EEN CEREBROVASCULAIR ACCIDENT?...4 WELKE ZIJN DE OORZAKEN EN RISICO'S?...5 WAARAAN HERKENT MEN EEN BEROERTE?...7 WELKE ZIJN DE GEVOLGEN?...8 motorische stoornissen...9 sensibele stoornissen...11 corticale stoornissen...12 ANDERE VRAGEN...14 ONTSLAG UIT HET ZIEKENHUIS...16 'WAT' EN 'HOE' NA HET ONTSLAG...19 weer thuis!...19 hulp bij de thuiszorg...22 residentiële opvang...26 BESLUIT...28 PRAKTISCHE WEETJES...29 TER INFORMATIE

3 Geachte mevrouw Geachte heer Uw familielid werd in het ziekenhuis opgenomen wegens een beroerte of Cerebrovasculair accident (CVA). Wellicht had de acute opvang plaats op de Stroke Unit in UZ Gasthuisberg. Daar gebeurden ook de nodige onderzoeken van de hersenen, het hart en de bloedvaten en werd de revalidatie al gestart. Nu is uw familielid opgenomen op de Gira (Geriatrische Intensieve Revalidatie Afdeling) en staat de revalidatie op de voorgrond. Wellicht hebt u heel wat vragen over de aard en de gevolgen van deze aandoening. Deze brochure wordt u aangeboden om u meer informatie te geven maar ook als uitgangspunt voor vragen over de concrete persoonlijke situatie van uw familielid. Aarzel dus niet om meer uitleg te vragen. Artsen, verpleegkundigen, kinesisten, ergotherapeute, logopediste en sociaal assistente zijn steeds bereid om, samen met u en de patiënt, te zoeken naar een aangepaste oplossing voor elk probleem. 3

4 wat is een CVA? Een cerebrovasculair accident (afgekort CVA) wordt in de volksmond meestal 'beroerte', 'attaque' of 'bloedopdrang' genoemd. Door een plotse onderbreking van de bloedtoevoer naar een bepaald deel van de hersenen, treedt er een stoornis in de hersenfunctie op. Meestal is er duidelijk krachtsverlies in één zijde van het lichaam (volledige zijde of delen van bijvoorbeeld arm, been of aangezicht). Vaak gaat dit gepaard met andere tekens zoals een verminderd bewustzijn of gestoorde spraak. 4

5 welke zijn de oorzaken? Een CVA kan twee oorzaken hebben: EEN HERSENBLOEDING Veelal wordt een hersenbloeding veroorzaakt door een hoge bloeddruk die geleidelijk de wand van de bloedvaten aantast en verzwakt. Het bloedvat scheurt en het bloed dringt de hersenen binnen. EEN VERSTOPPING VAN EEN BLOEDVAT Op de plaats waar een bloedvat inwendig beschadigd is, kan zich een bloedklonter (trombose) vormen. Dit stolsel kan een bloedvat doen verstoppen. Het kan ook gaan om een bloedklonter die elders werd gevormd en door de bloedstroom werd meegevoerd tot in een zo klein bloedvat dat hij niet meer verder kon, dit is een embolie. Zowel bij een hersenbloeding als bij een trombose krijgt een deel van de hersenen geen of onvoldoende bloed. 5

6 welke zijn de risico's? WORDT EEN BEROERTE VEROORZAAKT DOOR SPANNING OF STRESS? Er is geen enkel bewijs dat stress of overwerk de directe oorzaak zou zijn van een CVA. Kalme personen kunnen evengoed het slachtoffer worden van een CVA. KAN MEN HET RISICO OP EEN CVA VERKLEINEN? Veruit de belangrijkste manier om een CVA te voorkomen is te zorgen voor een normale bloeddruk. Voor advies kan men terecht bij de arts. Voorts moet men vermijden hart en bloedvaten te overbelasten. We denken hierbij aan zwaarlijvigheid, roken, ongezonde voeding of weinig lichaamsbeweging. 6

7 waaraan herkent men een beroerte? De symptomen van een beroerte kunnen sterk verschillen van patiënt tot patiënt. Sommige patiënten vertonen een voorbijgaand krachtverlies, terwijl anderen in een coma vertoeven, dat soms uren tot dagen kan duren en zelfs kan leiden tot de dood. Er treedt onmiddellijk een ernstige beschadiging op in dat deel van de hersenen dat geen bloed meer krijgt. De spieren die hun bevelen moeten krijgen van het beschadigde deel kunnen niet meer werken. Dit leidt onder andere tot een verlamming van arm en/of been. Een letsel in de rechterhelft van de hersenen zal een linkszijdige verlamming veroorzaken en omgekeerd. Aanvankelijk is er een slappe verlamming, later ontstaat er een verhoogde spierkracht die niet meer door de patiënt kan worden gecontroleerd. Andere kenmerken worden verder in deze brochure behandeld. 7

8 welke zijn de gevolgen? Zelden of nooit doen zich alle letsels voor bij eenzelfde patiënt. Bij een CVA is veel meer aan de hand dan een parese (verlamming). Er zijn vaak andere symptomen zoals sensibiliteitsstoornissen, spraakstoornissen (afasie) en??? (neglect). Deze neuro-psychologische stoornissen worden niet altijd onderkend, maar kunnen veel problemen veroorzaken in het dagelijkse leven. Belangrijk is vooral het verschil tussen een CVA in de linker hersenhelft (vaak afasie) en een CVA in de rechter hersenhelft (vaak neglect). Revalidatie en hulpverlening richten zich op veel meer dan de lichamelijke handicap alleen. We willen even ingaan op enkele typische letsels. 8

9 motorische stoornissen VERLAMMING De graad van verlamming is verschillend van patiënt tot patiënt. De spieren kunnen volledig verlamd zijn of slechts een verminderde kracht hebben. SPRAAKMOEILIJKHEDEN Bij dysartrie spreekt de patiënt bijna onverstaanbaar omdat de spieren die instaan voor de bewegingen van de tong en de lippen halfzijdig verlamd zijn in meerdere of mindere mate. Het gebruik en begrip van woorden en zinnen vormt geen probleem. INCONTINENTIE Bij incontinentie verliest de patiënt de controle over de werking van de blaas of de darm. Dit ongecontroleerd urineren of stoelgang maken, noemt men incontinentie. 9

10 OBSTIPATIE De CVA-patiënt heeft vaak last van darmopstopping. Zowel obstipatie als incontinentie kunnen grote psycho-sociale problemen veroorzaken. DYSFAGIE Ten gevolge van de verlamming van de spieren in de mond en de keel, verslikt de patiënt zich vaak en heeft hij moeite met eten en drinken. 10

11 sensibele stoornissen GEVOELSSTOORNISSEN De patiënt voelt niet dat hij aangeraakt wordt of heeft een tintelend gevoel in zijn, al dan niet verlamde ledematen. EETPROBLEMEN De patiënt morst vaak, kauwt onvoldoende en/of verslikt zich omdat het mondgebied aan de verlamde zijde gevoelloos geworden is. 11

12 corticale stoornissen (cortex = hersenen) GEZICHTSVELDSTOORNISSEN Op gevorderde leeftijd hebben veel mensen problemen met het zicht. Mogelijk treedt er na een CVA als bijkomende stoornis een hemi-anopsie op waardoor de patiënt de ruimte aan de verlamde zijde niet ziet. De patiënt is er zich vaak niet bewust van deze beperking van zijn gezichtsveld. Een bril of brilaanpassing is nutteloos omdat de oorzaak niet in de ogen maar in de hersenen ligt. NEGLECT Het gebeurt dat een patiënt zijn verlamde zijde niet meer als een deel van zijn lichaam ervaart of zich niet bewust is van de ruimte aan de verlamde zijde.. Deze patiënten moeten leren aandacht hebben voor de verlamde lichaamshelft of voor de ruimte aan de verlamde lichaamshelft. APRAXIE De patiënt weet niet meer 'hoe' hij bepaalde handelingen moet uitvoeren. AGNOSIE De patiënt herkent bepaalde voorwerpen, geluiden enz. niet meer. AFASIE De patiënt kan zijn taal niet meer correct gebruiken en/of begrijpen. Meestal heeft hij ook problemen met lezen, schrijven en rekenen. 12

13 De spieren zelf zijn intact. Er is een duidelijk onderscheid met dysartrie, zie pagina?? EMOTIONELE LABILITEIT De patiënt begint ongeremd te wenen of te lachen. Een kleine factor kan een onaangepaste emotionele reactie uitlokken. Algemeen kunnen we de gevolgen indelen naargelang de plaats van het letsel, hoewel deze indeling niet???? letsel klopt. LETSEL RECHTS LETSEL LINKS linkszijdige verlamming rechtszijdige verlamming dysartrie afasie neglect agnosie emotionele labiliteit apraxie hemi-anopsie hemi-anopsie dysfagie dysfagie KAN EEN OPERATIE HELPEN? Voor de grote meerderheid van de CVApatiënten is een heelkundige ingreep niet vereist. In bepaalde gevallen van hersenbloeding kan een operatie wel aangewezen zijn in de periode kort na het CVA. IS SPECIALE VOEDING NODIG? In het begin zal de patiënt een licht dieet krijgen. 13

14 andere vragen? Bij voedings- en slikproblemen wordt soms tijdelijk overgeschakeld op sondevoeding: vloeibare voeding wordt via een buisje (sonde) tot in de maag gebracht. In eerste instantie kan deze sonde via de neus worden aangebracht (nasogastrische sonde). Zo de sondevoeding een langere periode moet worden toegediend. kan de sonde via de buikwand in de maag worden gestoken (PEG sonde of percutane endoscopische gastrostomie sonde). Soms is het malen of mixen van voeding en het indikken van drank ook een oplossing. Voor de meeste patiënten verandert er niets op gebied van voedings- of eetgewoonten. HOE VERLOOPT DE REVALIDATIE? Met revalidatie beogen we een zo goed mogelijk herstel. Hierbij werken artsen, verpleegkundigen, kinesist, ergotherapeute, logopediste en sociaal werkster nauw samen. Om het herstel zo optimaal mogelijk te begeleiden, beschikken alle teamleden over een specifieke aanpak tijdens hun oefensessies. De patiënt kan de aangeleerde vaardigheden zelf gedurende de dag oefenen. Hierbij kan de familie een zinvolle inbreng hebben en de patiënt aanmoedigen. Het is nuttig hiervoor contact op te nemen 14

15 met de betrokken therapeuten en artsen. EMOTIONELE PROBLEMEN Een CVA betekent een grote schok voor de patiënt. Het plots afhankelijk zijn van anderen voor eten, kleden maar ook voor intiemere zorgen kan de patiënt ontmoedigen. De onmogelijkheid om contact te leggen met anderen, om zijn noden of verlangens kenbaar te maken, is zeer beangstigend. Het is dan ook zeer goed te begrijpen dat de patiënt niet altijd met evenveel moed en bereidwilligheid zal meewerken tijdens de oefeningen. Familie en hulpverleners kunnen een belangrijke rol spelen. Zij kunnen de patiënt duidelijk maken dat de aandoening zeker niet het respect en de liefde die men voor hem voelt, negatief beïnvloedt en dat men hem zal steunen op de lange en vaak moeilijke weg naar herstel. KAN ER NOG EENS EEN CVA OPTREDEN? Er is geen reden waarom dit CVA zou gevolgd worden door een ander. We moeten er wel rekening mee houden dat uitlokkende factoren zoals de slechte staat van de bloedvaten ook in de toekomst aanwezig blijft. In de meeste gevallen worden geneesmiddelen gebruikt om de kans op een nieuw CVA te verminderen. 15

16 ontslag uit het ziekenhuis Zowel de patiënt als zijn familie zijn in gedachten vaak al snel bezig met ontslag uit het ziekenhuis. De vraag rijst dan of de vroegere levenswijze kan worden hervat. Vaak zal de patiënt, ook na de herstel- en revalidatieperiode in het ziekenhuis, blijvende beperkingen overhouden. Dit betekent dat hij moet leren omgaan met die beperkingen. Het verwerkingsproces dat men sommige dingen niet meer kan of dat men voor allerlei zaken, ook heel intieme, op anderen beroep moet doen, is nooit gemakkelijk. Angst, verdriet, woede, verzet en ontgoocheling zijn enkele van de vele gevoelens waar men mee te maken krijgt tijdens de herstelperiode na een CVA, bij de voorbereidingen van het ontslag en erna. Ook voor de omgeving van de patiënt, vooral voor de partner en de naaste familie, brengt deze periode veel problemen mee en is de aanpassing en de overgang naar het thuismilieu (of soms naar een tehuis) vaak enorm zwaar. Erover praten kan helpen; de sociaal werkster in het ziekenhuis is altijd bereid tot een gesprek. 16

17 Een ander belangrijk gegeven is het richten van de behandeling en de oefeningen op datgene wat voor de patiënt van belang is. Als men in het ziekenhuis weet hoe deze persoon leefde voor hij de beroerte kreeg en als men zicht heeft op zijn karakter, gewoonten en interesses, dan kunnen de revalidatie en ontslagvoorbereiding worden afgestemd op zijn persoonlijke noden. Daarom hebben de ziekenhuiswerkers duidelijke informatie nodig over de persoon van de patiënt en over zijn leefsituatie en -gewoonten: woont hij alleen? Wie doet het huishouden, de boodschappen? Welke zijn zijn bezigheden en hobby's? Wat is voor hem belangrijk? Aanpassingen aan de woonst of het inschakelen van hulpmiddelen waardoor de bejaarde zich zelfstandiger zal kunnen behelpen of waardoor de verzorging gemakkelijker kan verlopen, kunnen besproken en uitgeprobeerd worden met de ergotherapeute. Indien nodig komt zij op huisbezoek. Regelingen voor hulp van familieleden, buren of 17

18 hulpdiensten zoals bejaardenhulp, poetshulp, thuisverpleging of warme maaltijden aan huis, kunnen altijd met hulpverleners in het ziekenhuis besproken worden. Als de terugkeer naar de vroegere woonsituatie niet meer mogelijk is of als de bejaarde het zelf uitdrukkelijk wil, kan er samen worden gezocht naar een andere oplossing. De bejaarde kan bijvoorbeeld gaan inwonen bij familie, gaan wonen in een service-flat of in een rust- of verzorgingstehuis. Het is duidelijk dat de patiënt en zijn familie er alle belang bij hebben dat alle aspecten van het ontslagprobleem tijdig ter sprake komen. De sociaal werkster is te bereiken via de verpleging of telefonisch (zie laatste blz.). 18

19 'wat' en 'hoe' na het ontslag weer thuis! Terug in de thuissituatie dient de revalidatie te worden gezet. THUISBEHANDELING ERGOTHERAPIE Ergotherapie zorgt binnen de thuiszorg enerzijds voor de ondersteuning van de zelfstandigheid van de hulpvrager, anderzijds geeft de ergotherapeut advies aan professionele hulpverleners en familieleden. U kunt hiervoor altijd contact opnemen met de ergotherapeut in het ziekenhuis. Vanuit het ziekenhuis kan ook advies gegeven worden om thuis oefeningen te doen. Soms is het onmogelijk bepaalde activiteiten uit te voeren zonder hulpmiddelen. Voor ad THUISBEHANDELING KINESITHERAPIE Een kinesist aan huis is zeker aan te raden. Best neemt u een therapeut die zich gespecialiseerd heeft in neurologische oefenmethodes zoals Bobath, NDT, Johnstone, Affolter, Perfetti. Het is een voordeel de methode van het ziekenhuis thuis voort te zetten. In bepaalde gevallen kunnen twee kine-sessies per dag aangewezen zijn. Hierover kunt u met de arts en de kinesist overleggen. 19

20 vies, kostprijs en adressen waar hulpmiddelen verkrijgbaar zijn, neemt u best contact op met de ergotherapeute en/of de sociaal werkster van het ziekenhuis. Bepaalde hulpmiddelen zijn nodig als bijvoorbeeld de recuperatie van de arm minder vlot verloopt. Ze bieden de mogelijkheid eenhandig een aantal zaken uit te voeren. THUISBEHANDELING LOGOPEDIE het bezoek van een logopedist(e) aan huis is mogelijk tot maximaal 5 keer per week met een gedeeltelijke terugbetaling door het ziekenfonds. Adressen zijn te verkrijgen bij de huisarts of bij de beroepsvereniging: Vlaamse Vereniging voor Logopedisten Stadspoortstraat 21/ Herentals Tel.: Fax: Elk rusthuis of RVT (rust en verzorgingstehuis) kan beroep doen op een logopedist(e). Voor deze therapie moet niet extra betaald worden door de betrokkene. 20

21 INFORMATIE OVER ROLSTOELEN Als een patiënt na de revalidatie in staat is lange afstanden te stappen, moet rolstoelgebruik zoveel mogelijk vermeden worden. Als de patiënt binnenshuis kan stappen, wordt de rolstoel buitenshuis als hulpmiddel gebruikt. Deze stoel kan ontleend worden bij het ziekenfonds of bij een andere uitleendienst. De rolstoel moet een zeer goed zitcomfort bieden. Bij de aankoop is vaak een financiële bijdrage van het ziekenfonds mogelijk. Om uit het aanbod de meest geschikte rolstoel te kiezen, is het aan te raden eerst grondig te overleggen met de medewerkers van het revalidatieteam. Zij kunnen u ook advies geven om prijsbewust en toch degelijk materiaal te kiezen. 21

22 hulp bij de thuiszorg Als een CVA-patiënt naar huis terugkeert of bij familie gaat inwonen, kan het nodig zijn hulp of hulpmiddelen in te schakelen om de thuiszorg gemakkelijker te maken. THUISVERPLEGING Er bestaan verschillende diensten: - Wit-Gele Kruis - Zelfstandige verpleegkundigen Iedereen is in principe vrij zijn thuisverplegingsdienst te kiezen. Soms is er een jaarlijks lidgeld te betalen. De aanvraag tot thuisverpleging gebeurt op basis van een medisch voorschrift. De Riziv-bijdrage hangt af van de graad van verzorgingsbehoefte van de patiënt. GEZINS- EN BEJAARDENHULP Er bestaan verschillende diensten: - O.C.M.W. - Familihulp - Gezins- en bejaardenhulp van de Landelijke Thuiszorg - Privé-initiatief. Bejaardenhelpsters helpen of doen helemaal: het gewone huishoudelijk werk en de boodschappen en de gewone hygiënische verzorging. 22

23 Ze betekenen vaak een belangrijke steun voor de bejaarde en zorgen voor begeleiding. Voor de betaling houdt men rekening met de officiële barema's, waarbij de financiële toestand en de gezinslast van de aanvrager meespelen. Sommige ziekenfondsen betalen nog een deel van de kosten terug. Het aantal uren per cliënt is beperkt door het tekort aan beschikbare bejaardenhelpsters. POETSDIENST O.C.M.W. Familihulp Gezins- en bejaardenhulp van de Landelijke Thuiszorg De poetsdienst houdt zich uitsluitend bezig met poetsen. De betaling gebeurt zoals bij de bejaardenhulp maar hier is er geen terugbetaling door de ziekenfondsen. MAALTIJDEN AAN HUIS Deze dienst wordt voornamelijk door de O.C.M.W.'s.verzorgd. In Vlaanderen worden jaarlijks meer dan twee miljoen maaltijden aan huis geleverd. De prijs wordt bepaald aan de hand van het inkomen. 23

24 Sommige privé-traiteurs leveren ook maaltijden aan huis. UITLEENDIENST Sommige bejaarden hebben hulpmiddelen nodig (looprekjes, ziekenhuisbed, rolstoel, toiletstoel enz). Meestal kan men dit materiaal tegen zeer voordelige voorwaarden lenen bij het ziekenfonds of bij diensten zoals het Wit-Gele Kruis, het Rode Kruis of het Vlaams Kruis. Materialen kunnen ook aangekocht worden in speciaalzaken, al dan niet met akkoord en een bijdrage van het Riziv. PERSONENALARM Sommige patiënten zijn bang om alleen te zijn of is de partner bang om met een hulpbehoevende partner thuis te blijven en niemand te kunnen bereiken in geval van nood. Zij kunnen dan best aansluiten op een alarmsysteem. Deze dienstverlening wordt georganiseerd door heel wat gemeentes. Zoniet kan men ook een beroep doen op privé-initiatief. DIENSTEN VOOR THUISOPPAS Hier en daar bestaan initiatieven van het Wit- 24

25 Gele Kruis, Seniorama, De Christelijke Ziekenfondsen en van de Gezinsbond (vroeg Bond voor Grote en Jonge Gezinnen). VERVOER De Minder Mobielen Centrale (MMC) of regio-gebonden diensten voor vervoer van rolstoelgebruikers kunnen voor sommige patiënten een bruikbaar en betaalbaar alternatief zijn voor het vaak moeilijk toegankelijke openbaar vervoer. Indien de patiënt zelf, de familie of de behandelende arts wil weten of het nog mogelijk of verantwoord is om een wagen te besturen, kan de betrokkene advies vragen aan 'CARA'. Deze organisatie, die de rijgeschiktheid test en zo nodig aanpassingen voorstelt, maakt deel uit van het BIVV (Belgisch Instituut Voor Verkeersveiligheid) adres: Haachtsesteenweg 1405,1130 Brussel Tel: ZELFHULPGROEP Ook voor CVA-patiënten bestaat er een zelfhulpgroep. 25

26 residentiële opvang Indien een verblijf thuis niet meer tot de mogelijkheden behoort kan samen met de patiënt en de familie naar een residentiële opvang gezocht worden. Hier bestaan verschillende vormen afhankelijk van de graad van de vereiste verzorging. RUSTOORDEN Deze instellingen voor collectief en duurzaam verblijf voor bejaarden omvatten de huisvesting en geheel of gedeeltelijke gezins- en huishoudelijke verzorging. Naargelang de zorgbehoefte van de bejaarde krijgen deze rustoorden een dagelijkse forfaitaire Riziv-bijdrage per bejaarde. De kosten ten laste van de bejaarde liggen meestal tussen 35 en 45 euro per dag (huisarts en medicatie niet inbegrepen). RUST- EN VERZORGINGSTEHUIZEN (RVT'S) Dit zijn erkende instellingen voor verzorgbehoevende personen die lijden aan een langdurige aandoening. De kosten liggen op hetzelfde niveau als in een rusthuis. 26

27 VERZORGINGSFLATS (SERVICEFLATS) Dit zijn wooncomplexen die voorzien in individuele woongelegenheden waar senioren of oudere echtparen zelfstandig wonen en kunnen een beroep doen op gemeenschappelijke voorzieningen voor dienstverlening. De bewoners betalen meestal een huurprijs (of zijn eigenaar van een flat). Daarnaast betalen ze een prijs voor een dienstenpakket naar keuze. DAGCENTRA Dagcentra vangen bejaarden op die 's avonds en 's nachts bij familie blijven, maar overdag toezicht, hulp en/of revalidatie nodig hebben. De kosten zijn volledig voor de bejaarde en schommelen rond een dagprijs van 25 euro. Hier en daar bestaan ook diensten voor kort verblijf of nachtopvang. 27

28 tot slot Wij mogen zeker niet te pessimistisch zijn. Niet alle patiënt herstellen volledig, maar vaak wordt toch een vrij goed resultaat bekomen. In ieder geval moet de patiënt aangemoedigd worden om zoveel mogelijk gebruik te maken van de mogelijkheden die hij/zij heeft. Als familielid kunt u in dit verband een belangrijke rol spelen. Hebt u na het lezen van deze brochure nog vragen, dan kunt u altijd contact opnemen met de arts, de verpleegkundige, de kinesist, de sociaal werkster, de ergotherapeute of de logopediste. Na het ziekenhuisverblijf wordt altijd een afspraak gemaakt voor een controleraadpleging. U kunt telefonisch altijd terecht op het nummer van de verpleegafdeling

29 praktische weetjes DAGINDELING opstaan, ochtendtoilet, ontbijt in de eetzaal; ADL-oefeningen: zich leren wassen, kleden, kammen, scheren, tanden poetsen; oefensessies: kinesitherapie, ergotherapie, logopedie; gezamenlijk middagmaal onder begeleiding van verpleging en/of therapeuten; middagrust; oefensessies; avondmaal, zo mogelijk in aanwezigheid van de partner om aan te leren hoe best te helpen; bezoek, tv kijken, ontspanning; voorbereiding op de nacht; nachtrust. TEAMBESPREKING Elke week is er een vast overlegmoment tussen de behandelende artsen, therapeuten, verpleging en sociaal werkster. 29

30 KLEDING De patiënten dragen overdag geen nachtkledij. De voorkeur gaat naar loszittende, sportieve, niet te gladde kledij, waarin de patiënt zich goed en comfortabel voelt (b.v. training). Stevig aansluitende schoenen zijn eveneens een voordeel. U vraagt de verpleging best om raad. WEEKENDREGELING Na enige tijd kan de patiënt veelal voor een of meerdere dagen tijdens het weekend naar huis of naar familie. Dit moet met de familie goed worden voorbereid en afgesproken. Als de patiënt 's avonds naar het ziekenhuis terugkeert, wordt hij verwacht vóór 21 uur. COMMUNICATIEBORD Boven het bed van de zieke zult u een aantal magneten met symbolen zien. Deze tekeningen helpen de verzorgers en therapeuten om elke patiënt op de juiste wijze te helpen. Wenst u hierover meer uitleg, wend u dan tot de verpleging. 30

31 BEZOEKUREN Dagelijks van 11 tot 20 uur. CAFETARIA Open op weekdagen van 7 tot 19 uur en op zaterdag, zon- en feestdagen van 11 tot 14 uur. BIBLIOTHEEK Boeken (ook groteletterboeken), stripverhalen en gesproken boeken kunnen ontleend worden in de ziekenhuisbibliotheek. U kunt hiervoor terecht bij de verpleging of de sociaal werkster. De tekeningen in deze brochure werden overgenomen uit twee posters gerealiseerd door het revalidatieteam van de GIRA. De eerste illustreert vooral de motorische revalidatie, de tweede legt de nadruk op het terug aanleren van de zogenaamde Activiteiten van het Dagelijks Leven (ADL). 31

32 ter informatie G I R A (Geriatrische Intensieve Revalidatie Afdeling) Afdeling Geriatrie Diensthoofd prof. dr. W. Pelemans UZ Pellenberg Eenheid 230 Weligerveld 1, 3212 Pellenberg Tel. afdeling Medewerkers Verantwoordlijk supervisor: prof. dr. E. Dejaeger Afdelingsarts: Dr... Kinesist: J. Lenaerts NDT-instructor Ergotherapeute: E. Haccourt Logopediste: E. Decroos Sociaal assistente: A. Dijck Verpleegkundigen Gira-team en A.Nijs verpleegkundig NDT-instructor 32

33 2002 Universitaire Ziekenhuizen Leuven Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotocopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Algemene Directie van de Universitaire Ziekenhuizen Leuven. No part of this book may be reproduced in any form by micrograph, film or other means without permission in writing from the Director of the University Hospitals Leuven. Realisatie en redactie: Medisch team, verpleegkundigen en therapeuten van GIRA, Inwendige Geneeskunde, Afdeling Geriatrie Verantwoordelijke uitgever: Dienst Communicatie Universitaire Ziekenhuizen Leuven Herestraat 49, 3000 Leuven tel oktober 2002 Bekijk ook onze website: