Herijking visie brede school 0-12 jaar Steenwijkerland

Transcriptie

1 Herijking visie brede school 0-12 jaar Steenwijkerland Evaluatie en stimulering brede school samenwerkingsnetwerk Planning Concept Ambtelijk overleg 13 maart 2012 Concept versie Pfo Luc Greven 22 maart 2012 Concept Afstemming met LEA 26 april 2012 basisschoolbesturen B&W 15 mei 2012 Raad 19 juni 2012 Afdeling: Maatschappelijke Ontwikkeling, team Jeugd Onderwijs Sport Cultuur Auteur : Suzanne van Wylick Datum: 7 mei 2012

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Terugblik en evaluatie van het beleid vanaf Actuele ontwikkelingen 4. Conclusies en aanbevelingen 5. Brede school 0-12 jaar in Steenwijkerland, een samenwerkingsnetwerk 6. Rol gemeente en rol samenwerkingsnetwerk brede school 7. Stimulering brede school samenwerkingsnetwerk 2

3 1. Inleiding Kinderen ontwikkelen hun talenten. Om kinderen maximale kansen te geven tot volwaardige participatie in de samenleving wil de gemeente ze zo vroeg mogelijk in hun ontwikkeling stimuleren. Daarvoor zet de gemeente onder andere in op het herijken van de visie op brede scholen. Het uitgangspunt daarbij is dat brede scholen kinderen zoveel mogelijk steunen in hun ontwikkeling (Programmabegroting , Steenwijkerland Werkt en Leeft). Deze herijkingnotitie is een actualisatie van het Basis visiedocument brede school Steenwijkerland van januari De raad van Steenwijkerland heeft in januari 2007 uitgesproken dat moet worden onderzocht of in de gemeente op meerdere locaties gekomen kan worden tot brede school ontwikkelingen in het basisonderwijs in navolging op de positieve leerervaringen van de netwerkorganisatie brede school Steenwijk-West. Het gaat daarbij om de inrichting van een samenwerkingsnetwerk van onderwijs, welzijn en zorg rond kind en gezin, ter bevordering van optimale ontwikkelkansen voor kinderen in hun diverse leefmilieus: op school, in het gezin en in hun vrije tijd. In februari 2011 is in Vollenhove met een tweede brede school gestart. Met de brede school in Steenwijk-West en de brede school in Vollenhove heeft de brede school ook een plek gekregen in de tweede Jeugdagenda Steenwijkerland: JONGTALENTtelt. Met dit resultaat is het tevens tijd voor een moment van bezinning: waar staan we nu, wat is succesvol, wat kan beter en waar zitten knelpunten die opgelost moeten worden om de brede scholen succesvol verder te ontwikkelen? In deze notitie wordt eerst een korte evaluatie van het basis visiedocument uit 2007 aan de orde gesteld. Aan de hand van deze evaluatie wordt het toekomstige perspectief van de brede school geschetst, alsmede de gemeentelijke rol daarbij. Op 14 december 2011 heeft een expertmeeting plaatsgevonden met adviesbureaus Oberon en Sardes. De opbrengst van deze bijeenkomst is besproken met de schoolbesturen van de basisscholen in de vergadering van de Locaal Educatieve Agenda van 26 april 2012 en is meegenomen in deze notitie. 2. Terugblik op en evaluatie van het beleid vanaf 2007 Met de vaststelling in 2007 van de kaderstellende basis visiedocument brede school Steenwijkerland is de opdracht neergezet te onderzoeken of in de gemeente op meerdere locaties gekomen kan worden tot brede school ontwikkelingen in navolging op de brede school Steenwijk- West. De brede school wordt als samenbindend middel gezien om kinderen zoveel mogelijk te steunen in hun ontwikkeling. Daartoe is door de toenmalige Klankbordgroep Brede School de volgende missie voor de brede school geformuleerd: Een optimale ontwikkeling van het kind staat op alle ontwikkelingsgebieden centraal. Door afstemming en een integrale werkwijze tracht de brede school een veilig leef-/ speel- en schoolklimaat te bevorderen dat kinderen zorg en ondersteuning biedt bij hun ontwikkelingsproces. Ouders spelen hierbij een nadrukkelijke rol. Hoofddoelstelling respectievelijk subdoelstelling zijn: 3

4 1. Het gezamenlijk zorg dragen voor een kwalitatief betere leer- en leefomgeving voor het kind door middel van het organiseren van activiteiten die gericht zijn op zowel cognitieve als sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind en die zich voornamelijk afspelen binnen een veilige omgeving. 2. Kinderen kunnen zichzelf beter ontwikkelen als ze de nodige competenties (vaardigheden) in huis hebben. Bij ontwikkelen horen termen als sociale competentie en participatie. Hoe competenter kinderen zijn hoe beter ze in staat zullen zijn te participeren in de samenleving. Aan het versterken van die competenties willen de partners samen aandacht besteden. De resultaatgebieden zijn: - veiligheid (fysieke en sociale veiligheid) - persoonlijke competentie (zelfvertrouwen en zelfstandigheid ontwikkelen) - sociale competentie (omgaan met anderen) - Zich bewust zijn van de maatschappij waarin samen met anderen wordt geleefd (de maatschappij waarvoor je samen verantwoordelijk bent, waarin je je rekenschap moet geven van de manier waarop anderen in het leven staan, waarin je te maken krijgt met afspraken en regels). Behaalde resultaten - De doorontwikkeling van de Brede School Steenwijk-West Het doel: Een leerrijke omgeving te bieden waardoor kinderen zich breed kunnen ontwikkelen, is in de brede school Steenwijk-West zowel fysiek als inhoudelijk doorontwikkeld. Het samenwerkingsnetwerk brede school Steenwijk-West bestaat uit de openbare basisschool De Kleine Kamp, de protestant christelijke Willem Alexander basisschool en peuterspeelzaalwerk Steenwijkerland. De brede school Steenwijk West heeft in 2010 een inhoudelijke doorontwikkeling gemaakt. Deze doorontwikkeling heeft geresulteerd in de ambitie om zich verder te ontwikkelen van Kanjerschool naar Kanjerwijk. Deze ambitie is opgetekend in een gezamenlijk beleidsdocument, waarin de missie, uitgangspunten en visie zijn geformuleerd. Elk jaar werkt het samenwerkingsnetwerk een binnen- en buitenschools activiteitenplan vanuit een gedeelde pedagogische visie. Met een subsidie op zak van het Rijk voor BOS (buurt onderwijs sport), is bewegen en sport naast voor- en vroegschoolse educatie, een belangrijke peiler van deze brede school. - Start van de brede school in Vollenhove In Vollenhove is in februari 2011 de aanzet gegeven voor een brede school. De beleidsnotitie Brede school stad Vollenhove geeft de richting aan voor een periode van vier jaren ten aanzien van de brede school ontwikkeling in Vollenhove. Uitgangspunt voor de Brede School Vollenhove is samenwerking, elkaar versterken in het belang van het kind, maar daarnaast blijven de partners elkaar ruimte geven voor eigen identiteit. In het nieuwe samenwerkingsverband brede school Vollenhove, zijn Kinderdagverblijf Ukkie, Peuterspeelzaal De Grutterij, de openbare school De Voorpoort, katholieke basisschool St-Martinus en christelijk kindcentrum Het Kompas vertegenwoordigd. Speerpunten in de samenwerking zijn: Kind in de Kern (zorgcoördinatie vanuit CJG), voor- en vroegsschoolse educatie (voorkomen van taalachterstand) en sport. - Ontwikkelingen van brede scholen in Giethoorn, St. Jansklooster en Oldemarkt In Giethoorn wordt op dit moment ingezet op een samenvoeging van de bestaande scholen in Giethoorn Noord en Giethoorn Zuid. Indien er voldoende draagvlak blijkt, zal na de fysieke samenvoeging een verdere doorontwikkeling tot een voor een brede school kenmerkende netwerkstructuur optioneel zijn. 4

5 Voor een brede school ontwikkeling in St. Jansklooster en Oldemarkt is in principe voldoende maatschappelijke draagvlak. De brede school heeft als middel echter weinig toegevoegde waarde op de huidige samenwerkingsverbanden in deze kernen. 3. Actuele ontwikkelingen Samenwerking tussen partijen is een van de belangrijkste successen in de brede scholen, net zoals het vergroten van de ontwikkelkansen van kinderen en de doorgaande lijn, het activiteitenaanbod en het draagvlak onder de partijen, blijkt uit het Jaarbericht 2011, Brede scholen in Nederland (Oberon in opdracht van het ministerie OCW). Verder blijkt dat vrijwel alle gemeenten in Nederland brede scholen hebben. In het basisonderwijs zijn dat er ongeveer De brede scholen richten zich steeds meer op talentontwikkeling en veel brede scholen hebben dan ook een activiteitenaanbod waarbij rekening wordt gehouden met verschillende talenten. Verder blijkt dat er minder aandacht is voor ouders en buurtbewoners en dat daar voor de komende tijd een uitdaging kan liggen. Volgens de minister van Onderwijs is ouderbetrokkenheid niet alleen onmisbaar voor de ontwikkeling van hun kinderen, maar draagt ouderbetrokkenheid ook bij aan het versterken van het sociaal kapitaal in de school, de buurt en de samenleving. Daarbij is het belangrijk dat scholen ook zelf actief zoeken naar nieuwe manieren om ouders dichter bij de school van hun kinderen te halen. Ook blijkt dat de samenwerking vaak nog vooral op organisatorische afstemming is gericht. De landelijke ambitie, samenwerken vanuit de inhoud: één doorlopende leerlijn, één pedagogische visie en één geïntegreerd binnen- en buitenschools curriculum, wordt nog niet teruggezien op alle brede scholen. Volgens de minister kunnen de brede scholen de kunst afkijken bij de (Integrale) Kindcentra. Binnen deze centra is meer inhoudelijke afstemming tussen scholen en kinderopvang te zien, zij ontwikkelen doorlopende leerlijnen en een gedeelde pedagogische visie. Verder is duidelijk dat het creëren van een breed aanbod op sociaal, cultureel of sportief terrein de belangrijkste aanleiding is geweest voor gemeenten om met het ontwikkelen van brede scholen te beginnen. Het belangrijkste doel dat de gemeenten willen bereiken is ontwikkelkansen voor kinderen te bieden. De laatste tijd hebben er veel veranderingen plaatsgevonden in het beleid rondom onderwijs en jeugd. Daarbij kan gedacht worden aan de harmonisatie van de kinderopvang, peuterspeelzaal en voor- en vroegschoolse educatie, de Impuls brede scholen, sport en cultuur, Centrum voor Jeugd en Gezin en het integraal huisvestingsbeleid. Actuele ontwikkelingen op hoofdlijnen - Het aantal brede scholen in het primair onderwijs is de afgelopen jaren verder toegenomen. - In het voortgezet onderwijs is het aantal brede scholen gestabiliseerd. - In vrijwel ieder gemeente in Nederland zijn één of meer brede scholen te vinden. - De voortrekkersrol wordt steeds vaker, inmiddels in de meerderheid van de brede scholen, door de basisschool vervuld. - Brede scholen richten zich met hun doelen en activiteiten meer en meer op kinderen en jongeren. - Steeds meer brede scholen richten zich op een sluitend arrangement van onderwijs en opvang van kinderen van werkende ouders ((integraal) kindcentrum). - De samenwerking tussen de verschillende disciplines in de brede school (onderwijs, opvang, welzijn, sport, cultuur en zorg) is overwegend face tot face van karakter (een praktische afstemming). - Bijna de helft van de brede scholen in het primair en voortgezet onderwijs geeft aan te maken te hebben met bezuinigingen. 5

6 - Enkele jaren geleden leek het er nog op dat het merendeel van de brede scholen in Multi Functionele Accommodaties (MFA s) zou worden ondergebracht. Er wordt vaker gekozen voor huisvesting van brede scholen met locaties verspreid over de wijk. 4. Conclusies en aanbevelingen Op grond van de evaluatie en de maatschappelijke ontwikkelingen kunnen voor de komende periode de volgende conclusies worden getrokken en aanbevelingen worden gedaan wat betreft de doorontwikkeling van het brede school concept: - uit de behaalde resultaten kan de conclusie worden getrokken dat de succesfactoren van brede scholen in Steenwijkerland worden bepaald door de mogelijkheid van het verbinden van de relevante netwerken die op dit terrein operationeel zijn tot een brede school samenwerkingsnetwerk. Alleen wanneer de initiatieven vanuit de collectieve kracht van de samenleving worden ontwikkeld, vinden de noodzakelijke verbindingen plaats. - Bij de ontwikkeling van een brede school netwerk is de plaatselijke situatie in een wijk of dorp bepalend. De aard en de omvang van de ontwikkelkansen van kinderen zullen leidend zijn. - Vanuit de inhoud wordt samengewerkt aan een doorgaande lijn, een pedagogische visie en een geïntegreerd binnen- en buitenschool activiteitenaanbod waarbij rekening wordt gehouden met verschillende talenten van kinderen. - Ouderbetrokkenheid is onmisbaar voor de ontwikkeling van hun kinderen. Ouderbetrokkenheid draagt ook bij aan het versterken van het sociaal kapitaal in de school, de buurt en de samenleving. Daarbij is het belangrijk een brede schoolnetwerk ook zelf actief zoeken naar nieuwe manieren om ouders dichter bij de school van hun kinderen te halen. - Het brede school samenwerkingsnetwerk wordt gezien als het verbindende kader om alle bronnen voor kinderen samen te voegen. Door interactie binnen het verzorgingsgebied (rol voor wijkcentra, plaatselijke belangen, sportverenigingen, Centrum voor Jeugd en Gezin, etc.) moet de sociale binding van kinderen en hun ouders/verzorgers met de school worden versterkt. In de brede school staat het kind centraal en de school is en blijft een belangrijke peiler. Aanbevelingen Op basis van de bovengenoemde conclusies is de gemeente bijgevolg volgend en heeft als primaire taak om dit proces te faciliteren. De regie ligt daarbij nadrukkelijk in het veld. Wanneer een instelling de initiator is van de ontwikkeling van een brede school netwerk, zou de gemeente - indien noodzakelijk - in de startfase ondersteuning kunnen geven. Deze ondersteuning zou vooral kunnen bestaan uit de financiering van de procescoördinatie in de opstartfase voor een periode van maximaal drie jaar. Een financiële ondersteuning ter stimulering van innovatieve manieren van netwerksamenwerking past het best bij het uitgangspunt van het college, namelijk eigen kracht en verantwoordelijkheid. 5. Brede school 0-12 jaar in Steenwijkerland, een samenwerkingsnetwerk Op grond van de voornoemde behaalde resultaten, de actuele landelijke ontwikkelingen en aanbevelingen kan de gemeentelijk visie op de brede school ontwikkeling in Steenwijkerland als volgt worden herijkt. Visie Totale ontwikkeling van het kind Voor een optimale ontwikkeling van het kind zijn alle ontwikkelingsgebieden van belang. De brede school wil niet alleen aandacht schenken aan de cognitieve ontwikkeling, maar ook aan 6

7 aspecten op het gebied van de sociaal-emotionele, motorische en creatieve ontwikkeling. De verschillende aspecten van genoemde ontwikkelingsgebieden zijn nauw met elkaar verweven en niet los van elkaar te zien. In de brede school staat de totale ontwikkeling van het kind centraal binnen en buiten de school. Gezin, school en omgeving Kinderen ontwikkelen zich niet alleen op school, maar ook thuis en in de omgeving van gezin en school. Door afstemming en een integrale werkwijze kunnen in de brede school opvoedings- en onderwijsfacetten aan elkaar gekoppeld worden. De brede school wil een omgeving creëren die kinderen zorg en ondersteuning biedt bij hun ontwikkelingsproces. Ouders spelen hierin een nadrukkelijke rol. Ouders zijn belangrijk en hebben het beste voor met hun kind Bij de ontwikkeling en opvoeding van kinderen spelen ouders een nadrukkelijke rol. De brede school is niet alleen voor de kinderen, maar ook voor de ouders. Het informeren van ouders bij de ontwikkeling van de brede school is een belangrijk uitgangspunt. Alle ouders willen dat het goed gaat met hun kind. De betrokken organisaties in de brede school dragen een eigen verantwoordelijkheid met betrekking tot de ontwikkeling en opvoeding van kinderen. Voor ouders willen zij een ondersteunende rol vervullen. Sociale Cohesie Zorg voor de sociale samenhang binnen de wijk is erg belangrijk. De partners van de brede school willen hierin een nadrukkelijke rol spelen. Samenwerking met respect voor identiteit Respect voor elkaars werkwijze is een voorwaarde voor samenwerking. Vanuit het respect voor eigenheid en werkwijze willen organisaties in de brede school gebruik maken van elkaars diensten en deskundigen en waarmogelijk werken aan multifunctioneel gebruik van bepaalde ruimten. Organisaties hebben, met respect voor de eigen identiteit en die van de ander, een eigen en een gedeelde verantwoordelijkheid. Het open staan voor elkaar, elkaars opvattingen en ideeën zijn hierbij belangrijk. Samenwerken, niet om de samenwerking, maar omdat het een meerwaarde oplevert voor de ontwikkeling van het kind. Punt op de horizon: Brede school in Steenwijkerland, een samenwerkingsnetwerk Vanuit de gemeentelijke visie is de brede school in Steenwijkerland te typeren als een samenwerkingsnetwerk in een bepaald verzorgingsgebied. In het netwerk kunnen onder andere onderwijs-, opvang-, jeugd(zorg)-, sport-, cultuur- en welzijnpartners hun krachten bundelen met als doel de ontwikkelingskansen van kinderen op cognitief, sociaal-emotioneel, motorisch en creatief gebied te vergroten. Vanuit de inhoud wordt samengewerkt aan een doorgaande lijn, een pedagogische visie en een geïntegreerd binnen- en buitenschool activiteitenaanbod waarbij rekening wordt gehouden met verschillende talenten van kinderen. Het brede school samenwerkingsnetwerk wordt gezien als het verbindende kader om alle bronnen voor kinderen samen te voegen. Door interactie binnen het verzorgingsgebied (rol voor wijkcentra, plaatselijke belangen, sportverenigingen, Centrum voor Jeugd en Gezin, etc.) moet de sociale binding van kinderen en hun ouders/verzorgers met de school worden versterkt. In de brede school staat het kind centraal en de school is en blijft een belangrijke pijler. 7

8 Uitgangspunt bij de ontwikkeling van een brede school in een wijk of dorp is de plaatselijke situatie. De aard en de omvang van de ontwikkelkansen van kinderen zullen leidend zijn. In de nieuwe situatie kan daar waar mogelijk gebruik worden gemaakt van de positieve leerervaringen bij de ontwikkeling van de brede school in de wijk Steenwijk-West. Randvoorwaarden samenwerkingsnetwerk brede school a. Het brede school samenwerkingsnetwerk is er voor alle kinderen in de leeftijd van 0 12 jaar en hun ouders/verzorgers. Om een doorgaande ontwikkelingslijn te creëren, is het van belang om niet alleen de schoolse (4-12 jaar), maar ook de voorschoolse (0 4 jaar) en eventueel de eerste twee jaar van de naschoolse periode deel te laten uitmaken van de brede school. b. Het belang van het kind dient centraal te staan. Met andere woorden, kinderen zijn de belangrijkste doelgroep van het brede school samenwerkingsnetwerk en ouders zijn primair verantwoordelijk voor de opvoeding van hun kinderen. Het samenwerkingsnetwerk heeft de inspanningsverplichting op zich genomen om samen de kansen op ontwikkeling en ontplooiing van kinderen te optimaliseren en hun ouders/verzorgers en omgeving daarbij te betrekken. c. Kenmerkend voor het brede school samenwerkingsnetwerk is de gezamenlijke verantwoordelijkheid die wordt genomen ten aanzien van ontwikkeling, het opgroeien en de opvoeding van kinderen in een bepaald verzorgingsgebied door alle relevante instellingen op het gebied van (gezondheids)zorg, onderwijs en voorschoolse en naschoolse opvang, maatschappelijk welzijn, sociaal-cultureel werk, sport en dergelijke. Potentiële partners mogen daarbij niet worden uitgesloten. d. Het brede school samenwerkingsnetwerk van instellingen die met elkaar samenwerken om meer voor de kinderen (en hun ouders) te kunnen realiseren en hun ontwikkelingskansen te vergroten. Samenwerking en bundeling van krachten zijn de sleutelwoorden. 6. Rol van gemeente en rol samenwerkingsnetwerk brede school Het kader voor de brede school ontwikkeling is het collegeprogramma : Met kracht naar kwaliteit en de gemeentelijke jeugdagenda : JONGTALENTtelt. Als regisseur van de jeugdagenda ziet de gemeente erop toe dat de randvoorwaarden om een brede school te ontwikkelen aanwezig zijn. De gemeente wil zich vooral richten op het stimuleren van de totstandkoming van brede scholen samenwerkingsnetwerken in het belang van het kind. De gemeente is bereid om in de ontwikkelen coördinatiekosten van een plan van aanpak voor de realisatie van een netwerkstructuur een gemeentelijke bijdrage te verstrekken. Het is aan de organisaties van het samenwerkingsverband brede school om vervolgens binnen de voorgenoemde randvoorwaarden een invulling te geven aan de netwerkstructuren. Daarbij kunnen alle partijen initiator zijn, waarbij geen partij in een bepaald verzorgingsgebied mag worden uitgesloten. 7. Stimulering samenwerkingsnetwerk brede school Middelen Voor het verstrekken van de gemeentelijke bijdrage is een bedrag beschikbaar van 6.500,00 per jaar per brede school netwerk voor opstart- en coördinatiekosten voor maximaal drie jaar. Wij denken daarbij drie tot vier projecten te kunnen faciliteren. Daarbij zullen de partijen zelf, naast de 8

9 gemeentelijke bijdrage, voldoende reguliere middelen (in tijd en/of geld) vrij dienen te maken voor de realisatie van de netwerkstructuren. Criteria Het brede school samenwerkingsnetwerk dient minimaal uit twee instellingen, waarvan ten minste een basisonderwijsinstelling, te bestaan. Alhoewel één betrokken partij kan starten, is er een instelling uit minimaal een andere sector nodig voor de gewenste ketenbenadering en wel om het kind in verschillende ketens in haar/zijn ontwikkeling te kunnen volgen en stimuleren. Van de potentiële partijen binnen een verzorgingsgebied mag niemand worden uitgesloten. Partijen zijn vrij om deel te nemen aan een brede school netwerk. Er is geen sprake van een verplichte deelname. Vraaggestuurd werken: er moet over en weer afstemming en dialoog zijn tussen professionals, bewoners en ouders, waardoor steeds helder is en blijft wat de meest effectieve manier is om de kansen voor kinderen in de buurt/wijk/locatie te kunnen vergroten. Leerlingen van het Onderwijs Expertise Centrum zijn in de gelegenheid om deel te nemen aan de activiteiten van een brede school netwerk in zijn of haar woongebied. Het OEC is daarvoor vooraf geconsulteerd. Voor elk brede school samenwerkingsnetwerk worden afspraken gemaakt en door elke deelnemende instelling onderschreven. Deze afspraken bieden een kader voor de ontwikkeling van de brede school. Deze ambitie is opgetekend in een gezamenlijk beleidsdocument, waarin de missie, uitgangspunten en visie zijn geformuleerd. Elk jaar werkt het samenwerkingsnetwerk een activiteitenplan uit met een omschrijving van de activiteiten, doelen en resultaatafspraken. Voorwaarden met betrekking tot de stimuleringsregeling - De deelnemende partijen maken voldoende tijd en inzet vrij voor de uitvoering van het initiatief. - Het initiatief kent een wijkgerichte benadering. - Het initiatief draagt bij aan sociale cohesie. - Het initiatief draagt bij aan de pedagogische doorlopende leerlijn en het binnen- en buitenschool activiteitenplan. Uitzonderingsregels Opgemerkt moet worden dat huisvestingsvraagstukken van een samenwerkingsnetwerk brede school geen deel uitmaken van deze stimuleringsregeling. 9