HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH. Beleidsevaluatie Gelders Klimaatprogramma "Aanpakken en Aanpassen".

Transcriptie

1 Gedeputeerde Staten STATENNOTITIE Aan de leden van Provinciale Staten HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH Beleidsevaluatie Gelders Klimaatprogramma "Aanpakken en Aanpassen". HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH Beknopte samenvatting Statennotitie: Bij de vaststelling van het Gelders Klimaatprogramma Aanpakken en Aanpassen in 2008 is besloten om eind 2010 een beleidsevaluatie uit te voeren. Deze evaluatie is uitgevoerd en geeft antwoord op twee hoofdvragen. - Zijn de strategische doelen bereikt en zijn de lange termijndoelen binnen bereik? - Is de provinciale inzet effectief geweest? Er zijn in het klimaatprogramma strategische doelen opgenomen voor duurzame energieopwekking, energiebesparing, reductie emissie broeikasgassen, energietransitie en klimaatbestendige inrichting. Voor de beleidsevaluatie is gebruikgemaakt van monitorgegevens en een interne- en externe evaluatie. Wij zijn tevreden met het resultaat. De strategische doelen zijn grotendeels bereikt. Voor duurzame energie zijn de resultaten fragiel. De langetermijndoelen voor energiebesparing en duurzame energieopwekking lijken, in lijn met de landelijke trend, zonder beleidsintensivering niet haalbaar. De doelen voor klimaatbestendige natuur zullen niet in 2020 worden gehaald, mogelijk wel in Uit de tussenevaluatie van januari 2010 en de rapportage tussenstand (PS ) bleek al dat we goed op koers liggen in het behalen van de meeste operationele doelen. In de factsheets (zie bijlage) is een geactualiseerd overzicht daarvan opgenomen. Wij onderschrijven de aanbevelingen uit het rapport als waardevolle input voor de voorbereiding van het tweede uitvoeringsprogramma Klimaat ( ) dat in 2011 moet worden opgesteld. Onze aanpak is grotendeels effectief geweest, dankzij een aantal sterke kanten, bijvoorbeeld de ingezette instrumentenmix en de intensieve samenwerking met externe partners. Om de effectiviteit te vergroten, is gekozen om vooral in te zetten op een aantal focusprojecten. Er waren ook punten die minder goed liepen, bijvoorbeeld de realisatie van wind- en decentrale biomassa-initiatieven. = = = = = code: doc Inlichtingen bij dhr. J.F. Heida, telnr. (026) adres: post@gelderland.nl

2 Aan de leden van Provinciale Staten Inleiding Bij de vaststelling van het Gelders Klimaatprogramma Aanpakken en Aanpassen in 2008 is besloten om eind 2010 het programma te evalueren. Deze evaluatie is nu gemaakt en geeft antwoord op twee hoofdvragen. - Zijn de strategische doelen bereikt en zijn de lange termijndoelen binnen bereik? - Is de provinciale inzet effectief geweest? Bijgaand ontvangt u de beleidsevaluatie (PS ). De evaluatie is uitgevoerd door het team effectmonitoring en beleidevaluatie van de afdeling B&S/MWLG. Tevens zijn interviews met externe partners en doelgroepen gehouden door NovioConsult. Bij het maken van de beleidsevaluatie is gebruikgemaakt van monitorgegevens en een interne- en een externe evaluatie. De externe evaluatie vindt u in SIS: PS In april van dit jaar hebben wij uw Staten geïnformeerd over de stand van zaken op de operationele doelen die zijn gesteld voor deze periode (rapportage tussenstand, PS ). Daaruit bleek dat we op koers liggen voor het bereiken van die operationele doelen. Wel constateerden we een achterstand op het realiseren van decentrale bio-energie en waren er zorgen over de realisatie van voldoende windenergie. In de beleidsevaluatie is gebruikgemaakt van de resultaten uit de notitie tussenstand. In de factsheets is een actueel overzicht van resultaten op de operationele doelen opgenomen. Uit de beleidsevaluatie blijkt dat we ook op koers liggen in het bereiken van de strategische doelen. Wij zijn tevreden met dat resultaat, maar beoordelen het ook nog wel als fragiel, met name voor duurzame energie. De langetermijndoelen voor energiebesparing en duurzame energieopwekking lijken zonder beleidsintensivering niet haalbaar. De doelen voor klimaatbestendige natuur zullen niet in 2020 worden gehaald, mogelijk wel in Er zijn in het klimaatprogramma strategische doelen opgenomen voor duurzame energieopwekking, energiebesparing, reductie emissie broeikasgassen, energietransitie en klimaatbestendige inrichting. Realisatie strategische doelen De productie van duurzame energie ligt op koers. In Gelderland wordt circa 16 PJ duurzame energie geproduceerd, daarmee is de doelstelling van 16 PJ voor 2010 gehaald. Kanttekening is dat het grootste deel van duurzame energie uit de meestook van biomassa komt en dat deze bijdrage van jaar tot jaar behoorlijk kan verschillen. Dat maakt het bereikte resultaat kwetsbaar, zeker in het licht van de lange termijndoelen. Uit landelijke cijfers over het energieverbruik is af te leiden dat het energieverbruik in Gelderland in 2009 is gedaald naar 254 PJ. Daarmee lijkt het energiebesparingsdoel van 260 PJ in 2010 haalbaar. De economische crisis zal mede verantwoordelijk zijn voor deze daling. Door de provinciale inzet zijn vooral besparingen gerealiseerd bij de bestaande bouw en via de concessie in het openbaar vervoer. Landelijk wordt verwacht dat de beoogde jaarlijkse 2% energiebesparing niet zal worden gehaald. De provincie heeft aan de reductie van de emissie van broeikasgassen gewerkt via duurzame energie en energiebesparing en door de reductie van overige broeikasgassen bij de landbouw en de rioolwaterzuiveringsinstallaties. De reductie van emissies van broeikasgassen in Gelderland is beperkt in beeld. 2

3 De verbruiksgegevens van consumenten en de kleinere bedrijven geven de indicatie dat de CO 2 - emissie in Gelderland vanaf 2006 is gedaald met ca. 5%. Verwacht wordt dat met het huidige beleid de emissie in Gelderland in 2020 naar verwachting met 7,5% daalt t.o.v Met de voortzetting van het huidige beleid is de reductiedoelstelling van 30% t.o.v dus niet haalbaar. Het doel om energietransities op gang te brengen is gehaald. Op de thema's duurzame energie, biobased economy, bedrijven, gebouwde omgeving en mobiliteit zijn vele praktijkexperimenten gestart en in uitvoering. Ook zijn verschillende coalities met langere termijndoelen en/of een visie van de grond gekomen. De provincie draagt bij aan klimaatadaptatie door kennisontwikkeling en projecten op het gebied van klimaatbestendige inrichting voor de onderwerpen natuur, water en gebouwde omgeving. Klimaatadaptatie staat op de agenda van meerdere actoren zoals gemeenten, waterschappen, kennisinstellingen en adviesbureaus. Voor 2020 lijken de doelen voor klimaatbestendige natuur niet haalbaar, vooral door vertraging in de realisatie van de Ecologische Hoofdstructuur en Robuuste Verbindingen. De klimaatprojecten passen echter goed binnen de adaptatiestrategie natuur die het Planbureau voor de Leefomgeving recent heeft beschreven. Daardoor zijn wel goede stappen gezet richting de doelstelling voor natuur. De verwachting is dat doelen voor hoogwaterafvoer en -veiligheid zullen worden gerealiseerd. Ook bij de regionale watersystemen en de gebouwde omgeving zijn goede stappen gezet in de richting van de langetermijndoelen. Effectiviteit rol en instrumenten Bij het onderwerp klimaat heeft de provincie vaak een faciliterende rol. Relatief weinig prestaties, die immers grotendeels door anderen geleverd moeten worden, zijn afdwingbaar. En hoewel er in het klimaatprogramma concrete doelen zijn gesteld, is Gelderland afhankelijk van veel partijen om deze doelen ook te realiseren. Uit de evaluatie komt een aantal sterke punten naar voren in relatie tot onze inzet. Er zijn ook een aantal punten die beter kunnen. Wat ging goed? Vaak is gekozen voor een combinatie van instrumenten, bijvoorbeeld advisering én subsidiëring. De instrumentenmix is effectief geweest, de meeste operationele doelen uit het klimaatprogramma zijn immers bereikt of naar verwachting bereikbaar. Om de effectiviteit te vergroten is gekozen om vooral in te zetten op een aantal focusprojecten. Het programma kende een vliegende start, mede doordat bij de start ervan staand beleid en aanpak is doorgezet en geïntensiveerd. Er is ingespeeld op kansen. Dat leverde projecten op met draagvlak en drive bij onze partners, wat een belangrijke succesfactor is. Wij hebben onze eigen verantwoordelijkheid genomen, bijvoorbeeld door CO 2 -eisen in de OVconcessie op te nemen en de aansluiting op stadswarmte en de KWO van het Huis der Provincie. Er is ingezet op interne samenwerking. De bereidheid om medeverantwoordelijk te zijn voor klimaatdoelen is nadrukkelijk gegroeid. Een verdere uitwerking en verankering van klimaatdoelen in provinciaal beleid en uitvoering is nodig om tot voldoende doelrealisatie te komen. Bij de uitvoering van het Klimaatprogramma werken we intensief samen met veel externe partners. Gemeenten, waterschappen, kennisinstituten, bedrijven en woningcorporaties, hebben een substantiële rol gespeeld in het bereiken van de voortgang op de strategische doelen. Externe partners waarderen deze samenwerking met de provincie. 3

4 Wat ging minder goed? Op het gebied van kennisdeling en netwerkontwikkeling blijven volgens enkele externe respondenten nog kansen liggen. Een brede inzet in de beginfase heeft geleid tot een groot aantal projecten, waarbij betrokkenheid en ondersteuning door de provincie het verschil heeft gemaakt. Dat had ook een nadeel in termen van beheersbaarheid en beperkte betrokkenheid in de uitvoeringsfase. Veel resultaat is behaald met de stimulerende provinciale rollen en instrumenten. Meer aandacht wordt door enkele externe respondenten gevraagd voor sturende instrumenten, bijvoorbeeld het ruimtelijk instrument, en nieuwe instrumenten, bijvoorbeeld op het gebied van financiering. Met name bij wind en biomassa-initiatieven is de ruimtelijke inpassing een belemmerende factor geweest. De uitvoering van gemaakte haalbaarheidsonderzoeken kwam soms onvoldoende van de grond. We verzekeren ons nu vooraf van commitment van betrokken bedrijven en gemeenten. Aanbevelingen In het evaluatierapport zijn aanbevelingen opgenomen die kunnen worden gebruikt bij de uitwerking van het tweede uitvoeringsprogramma Klimaat ( ), waarvoor de voorbereidingen in 2011 starten. De aanbevelingen zijn op hoofdlijnen geformuleerd, omdat de invulling van de tweede uitvoeringsperiode voor het klimaatprogramma moet passen bij de kansen en consequenties van het nieuwe regeerakkoord, en daarmee samenhangend het nieuwe bestuursakkoord tussen rijk en provincies voor de periode Een beter zicht daarop ontstaat pas in de komende maanden. Wij onderschrijven de aanbevelingen uit het rapport als waardevolle input voor de voorbereiding van het tweede uitvoeringsprogramma. De aanbevelingen uit het evaluatierapport zijn hieronder samengevat. Aanbevelingen voor de strategische doelen 1 Beleidsintensivering is nodig als we met onze doelen op het gebied van duurzame energie, energiebesparing en CO 2 -reductie, willen blijven aansluiten bij de landelijke doelen. We zullen alle zeilen moeten bijzetten. 2 Gebruikmaken van het Gelders scenario voor duurzame energie, dat is doorgerekend met Energie Transitiemodel (met dit model zijn in IPO-verband voor alle provincies scenario s doorgerekend). 3 Nagaan op welke manier wij vanuit onze kerntaken het beste een verdere bijdrage kunnen leveren aan energiebesparing. Mogelijk moeten we aanhaken op de Green Deal waarover in de regeringsverklaring wordt gesproken. 4 Versterkte inzet op innovatie. 5 Voortzetting bestaand beleid ten aanzien van klimaatbestendigheid, extra aandacht voor waterschaarste. Aanbevelingen voor de inzet van de provincie 1 Nog meer aansluiten bij ambities en kansrijke initiatieven van onze partners. 2 Ruimtelijke inpassing langs twee sporen. 3 Voortgaan met slimme mix van instrumenten. 4 Bijdragen aan innovatie en Gelderse economie. 5 Intensiveren van kennisdeling en communicatie. 6 Aanscherping Gelderse doelen. 4

5 Conclusie Alles overziend zijn wij tevreden met het resultaat. De strategische doelen zijn grotendeels bereikt. Kanttekening is dat het grootste deel van duurzame energie uit de meestook van biomassa komt en dat deze bijdrage van jaar tot jaar behoorlijk kan verschillen. De langetermijndoelen voor energiebesparing en duurzame energieopwekking lijken zonder beleidsintensivering niet haalbaar. Wij hebben inmiddels de beleidsevaluatie vastgesteld en wij onderschrijven de aanbevelingen als waardevolle input voor de volgende uitvoeringsperiode van het Gelders Klimaatprogramma. Wij verzoeken uw Staten om kennis te nemen van dit besluit van ons college en geven in overweging hierover overleg te voeren op 1 december 2010 in de commissie RWM. Arnhem, 9 november zaaknr Gedeputeerde Staten van Gelderland C.G.A. Cornielje - Commissaris van de Koningin drs. P.P.L. van Kalmthout - secretaris