Portefeuille- en Assetmanagement bij woningcorporaties. de gebouwde omgeving Faculteit Bouwkunde. OTB - Onderzoek voor.

Transcriptie

1 OTB - Onderzoek voor de gebouwde omgeving Faculteit Bouwkunde 4-daagse cursus Portefeuille- en Asset bij woningcorporaties 19/20 september en 31 oktober/1 november 2017 Conferentiecentrum Kaap Doorn, Doorn

2 4-daagse cursus Portefeuille- en Asset bij woningcorporaties Niveau Type Resultaat/output Proces Strategisch Tactisch Operationeel Portefeuille Asset Property Ondernemingsplan Portefeuillestrategie Complexstrategieën Complexbeheerplannen Uitvoering, verhuur, onderhoud, beheer Visie en missie Portefeuilleniveau Gebiedsniveau en strategieën Complexniveau en strategieën en en strategieën en strategieën Woningniveau uitvoeren en en toetsen communiceren uitvoeren en Uitwerken tot Woningstrategie communiceren en beheerplan en toetsen uitvoeren en en Complexstrategie Uitwerken tot en beheerplan en toetsen communiceren Uitwerken tot uitvoeren en Gebiedsplan en en toetsen communiceren uitvoeringsplannen Portefeuilleplan en beleidsplannen 19/20 september en 31 oktober/1 november 2017 Het portefeuillebeleid is een van de belangrijkste beleidsthema s bij corporaties. Het doel van het portefeuillebeleid is vastgoed en diensten zo goed mogelijk aan te laten sluiten op de wensen van huidige en toekomstige bewoners. Er wordt bij portefeuillebeleid vaak onderscheid gemaakt in strategisch niveau (portefeuille), tactisch niveau (asset) en operationeel niveau (property ), zie afbeelding. De cursus richt zich op het strategisch en tactisch niveau. Opzet en thema s Het doel van deze cursus is om te leren zelf het portefeuillebeleid te ontwikkelen en uit te voeren. Daarbij houden we rekening met verschillende soorten corporaties (groot, klein, woningmarktgebied, financiële positie, etc.). In het eerste cursusblok ligt de nadruk op het portefeuille (d.w.z. het strategisch niveau). In het tweede cursusblok ligt de nadruk op het asset (d.w.z. het tactisch niveau, complexgericht). Deze cursus, die nu voor de zesde keer wordt gehouden, vervangt de cursus Strategisch voorraadbeleid en beheerplannen bij woningcorporaties, die vanaf 1998 tot 2014 werd georganiseerd. De introductie van de nieuwe Woningwet en nieuwe ontwikkelingen op - met name - het gebied van asset hebben geresulteerd in een actualisatie van het programma. Thema s die aan de orde komen zijn zowel inhoudelijk als organisatorisch van aard. Op organisatorisch vlak wordt uitgebreid stilgestaan bij het proces en de organisatie van portefeuillebeleid, waaronder het takenpakket en interne positionering van de portefeuille- en assetmanager. Inhoudelijk wordt veel aandacht besteed aan de opzet van een portefeuillestrategie en het bijbehorend facetbeleid: het verkoop-, onderhouds- en huurbeleid. Vervolgens worden de instrumenten van de assetmanager uitvoerig toegelicht. Een belangrijk onderwerp betreft het keuzeproces van mogelijke complexstrategieën en vervolgens de uitwerking van complexstrategieën naar operationele beheerplannen. In de cursus wordt uiteraard veel aandacht besteed aan de (effecten van de) marktwaardering, het sturen op financieel en maatschappelijk rendement, en het belang van vastgoedrekenen. Bij elk onderwerp tonen de sprekers heel veel praktijkvoorbeelden, zowel van kleine als grote corporaties. De groepsopdrachten sluiten nauw aan bij de inhoud van de lezingen. Op verzoek van de cursisten kunnen we echter een of meer opdrachten vervangen door discussie over specifieke thema s. In de thuisopdracht kunnen de deelnemers een keuze maken uit vier verschillende opdrachten. We bieden de mogelijkheid om aansluitend aan deze cursus uitgebreider in te gaan op het vastgoedrekenen. Dit onderdeel wordt separaat aangeboden door Carole Vermolen. Tijdens de cursus krijgt u hierover meer informatie. Cursusleiding De cursusleider is werkzaam bij een woningcorporatie. Hij heeft uiteraard ruime ervaring met portefeuillebeleid. Voor een groot aantal thema s hebben we deskundige sprekers ingeschakeld, die ingaan op eigen praktijkervaringen. Voor wie bestemd De cursus is vooral bestemd voor woningcorporaties: directieleden, leden van het team, portefeuillemanagers, assetmanagers, programmamanagers en beleidsmedewerkers. PE-punten U kunt voor het volgen van deze cursus 28 PE-punten krijgen. Incompany Op verzoek kan het OTB ook een op maat verzorgde incompany cursus organiseren, die gericht wordt op uw specifieke situatie. En uiteraard blijft het OTB graag bereid u concreet te ondersteunen bij het maken van uw portefeuilleplan, complexstrategieën of complexbeheerplannen.

3 Programma dinsdag 19 september 2017 Portefeuille: proces, werkzaamheden, wensportefeuille, financiële begrippen woensdag 20 september 2017 Portefeuille: instrumenten 9.30 Ontvangst 9.45 Introductie programma cursusblok 1 Thema s, sprekers, kennismaking Procesmodel Portefeuillebeleid Begripsbepaling: portefeuille, portfolio, asset, strategisch voorraadbeleid Beleidskaders, nieuwe Woningwet De instrumenten van een portefeuillemanager Toelichting op het stappenplan Henk Heeger, OTB, TU Delft en Havensteder, Rotterdam Koffie-/theepauze De werkzaamheden van een portefeuillemanager Kenmerken en opgave van Stadgenoot Organisatie: taken, verantwoordelijkheden en draagvlak Sturing: betekenis van portefeuillesturing in de P&C-cyclus Inhoudelijk: belangrijkste rollen en werkzaamheden Achtbaan: wisselwerking met directie, strategen en assetmanagers Ruud van Trijp, portefeuillemanager bij Stadgenoot, Amsterdam Lunch Financiële begrippen Bedrijfswaarde versus marktwaarde Wat is financieel rendement? Waarom financieel rendement? Hoe wordt de rendementseis op portefeuilleniveau bepaald? Hoe kijken beleggers naar rendement? Onderhoud en verbeteringen, kosten en investeringen Lia de Kievit, zelfstandig ondernemer via Fineut*, Steenbergen Koffie-/theepauze Groepsopdracht A: Optimaliseren van rendement Bespreken van groepsopdracht A Lia de Kievit Programmabreak Wensportefeuille Proces, betrokkenen en draagvlak Relevante externe ontwikkelingen Benodigde analyses en doorrekeningen Relatie met facetbeleid (huur, verkoop en onderhoudsbeleid) Vastgelegde wensportefeuille en vervolgacties Germa Knuver en Caroline van Zantvoort, resp. wijkregisseur en adviseur bij Woonpartners, Helmond Groepsopdracht B: Bepalen wensportefeuille Bespreken van groepsopdracht B Henk Heeger 9.00 Start programma 9.05 Portefeuillestrategie en huurbeleid Financiële en maatschappelijke doelstellingen Betaalbaarheid en beschikbaarheid Huursombenadering: eindelijk harmoniseren! Optimaliseren van huurkortingen; naar een doelmatige sociale voorraad Effecten en kansen nieuw kabinetsbeleid Maarten Vos, manager Strategie en Innovatie, Vidomes, Delft Koffie-/theepauze Portefeuillestrategie en kwaliteitsbeleid Sturen op kwaliteit is sturen op kosten Referentiekwaliteiten om strategisch en tactisch te kunnen sturen De KiB-methodiek (Kwaliteit in Balans), een nieuw instrument voor het vastleggen van feitelijke en gewenste kwaliteit Discussie en uitwisseling van ervaringen van cursisten Henk Heeger, OTB, TU Delft en Havensteder, Rotterdam Lunch Groepsopdracht C: Kwaliteitsbeleid Bespreking groepsopdracht C Henk Heeger Koffie-/theepauze Portefeuillestrategie en verkoopbeleid Waarom verkoop? Welke complexen wel/niet? Soorten verkoop: uitponden en dispositie Verkoopstimulerende maatregelen VvE s en positie van de corporatie Positie van bewoners: huurders en kopers Discussie en uitwisseling van ervaringen van cursisten Caroline Nolet, manager Verhuur & Verkoop, Ymere, Metropoolregio Amsterdam (Amsterdam, regio Haarlemmermeer, Haarlem, Weesp, Almere, Alkmaar, Leiden) Afsluiting Introductie thuisopdracht: uitwerking van een van de volgende thema s: 1. Complexstrategieën 2. Verkoopbeleid 3. Kwaliteitsbeleid 4. Huurbeleid Evaluatie programma 19/20 september en eventuele wensen voor tweede blok Afsluiting en diner

4 dinsdag 31 oktober 2017 Asset: complexniveau, taken van een assetmanager, marktwaarderen en complexscenario s woensdag 1 november 2017 Verschillende vormen van asset- en property 9.30 Ontvangst 9.45 Introductie programma cursusblok 2 Thema s en sprekers Asset op complexniveau Proces: analyse, doelstellingen en strategieën, voorspellen en toetsen, uitwerken tot plannen, verankeren, uitvoeren en communiceren, monitoren Koppelingen met portefeuilleniveau De knoppen voor de assetmanager Henk Heeger, OTB, TU Delft en Havensteder, Rotterdam Koffie-/theepauze Asset in de praktijk Definitie asset op scherp De jaarcyclus van de assetmanager: Hold/sell analyse Sturen op rendement: complexbegroting Performance analyse Taken, verantwoordelijkheden en benodigde vaardigheden van een assetmanager Plek in de organisatie Carole Vermolen, Vastgoedsturing, Den Haag Lunch Rekenen aan investeringsvoorstellen Marktwaarde versus bedrijfswaarde: impact op investeringsbeslissingen Begrippenkader vastgoedrekenkunde: BAR, NAR, IRR Interactieve rekencasus: renovatie Carole Vermolen, Vastgoedsturing, Den Haag Koffie-/theepauze Bespreking thuisopdrachten De gemaakte huiswerkopdrachten worden voor dit blok verspreid en in kleine groepen besproken. Elke groep richt zich op bepaalde thema s, problemen en oplossingen Bepalen complexstrategie: afwegen complexscenario s Doelen en kaders Benodigde informatie en analyses Inbreng van betrokken vakbedrijven Scenario s en het toetsen daarvan Besluitvorming, begroting en opname in Planning & Control-cyclus Communicatie Instrumenten, software Bart van der Laag, senior assetmanager, Portaal, Utrecht Afsluiting en diner 9.00 Start programma 9.05 Asset bij een belegger: het onderhoud Beleggen in vastgoed Kenmerken van het woningbezit van Delta Lloyd Onderhoud in relatie tot rendement Verkrijgen van beeld van onderhoudstoestand: hoe gedetailleerd? Onderhouds- en renovatiebegroting Van meerjarenbegroting naar jaarbegroting Bewaking budget in relatie tot realisatie Kees Korver, senior portfoliomanager Vastgoed, Delta Lloyd Vastgoed, Amsterdam Koffie-/theepauze Asset bij een corporatie in een krimpgebied Betekenis van een krimpgebied voor het asset Organisatie en samenwerking met andere betrokkenen Maken van keuzes op buurt- en complexniveau Jeannette Dekker, directeur-bestuurder, en Wim de Vries, coördinator Vastgoedsturing bij Thús Wonen, Dokkum Lunch Asset bij een middelgrote corporatie Taken en verantwoordelijkheden Organisatie en samenwerking met andere betrokkenen Instrumenten/software Implementatie van asset Joost de Vries, assetmanager, Parteon, Wormerveer Bespreken thuisopdrachten (vervolg) Discussie over dilemma s en oplossingen Koffie-/theepauze Efficiënt beheer: property Uitvoeren van het complexgerichte beleid van de corporatie (het asset); wijze van aansturing Efficiënt verhuurproces: vermijden van leegstand, doelgroepen en woningtoewijzing, betaalbaarheid als dilemma, verkoop Technisch: efficiënt uitvoeren van mutatieonderhoud en dagelijks onderhoud Financieel: realiseren markthuur, lage onderhouds- en beheerskosten Quick-wins in property- Omgaan met wensen van bewoners Omgaan met wanbetalers Eddy Smit, algemeen directeur, MVGM, Rijswijk Afsluiting, uitreiking getuigschriften en borrel

5 Meer informatie Data 19/20 september en 31 oktober/ 1 november 2017 Locatie Conferentiecentrum Kaap Doorn Postweg 9, 3941 KA Doorn tel.: (0343) Cursusgeld en getuigschrift De kosten voor de cursus bedragen 2.195,-. Bij deze prijs is inbegrepen: het documentatiemateriaal, lunches, diners, koffie en thee. Over dit bedrag is geen BTW verschuldigd. Cursisten die de gehele cursus hebben bijgewoond en de (thuis)opdrachten met goed gevolg hebben afgerond, ontvangen een getuigschrift. Permanente Educatie (PE-punten) Sinds januari 2015 bestaat voor de leden van de VTW (de Vereniging van Toezichthouders in Woningcorporaties, en woningcorporatiebestuurders (Aedes: nl/dossiers/permanente-educatie.html) de verplichting tot permanente educatie. Voor het volgen van deze cursus ontvangt u 28 PE-punten. Overnachtingsmogelijkheid U kunt gebruikmaken van de overnachtingsmogelijkheden in Conferentiecentrum Kaap Doorn op 19 september en 31 oktober De overnachtingen zijn niet bij de cursusprijs inbegrepen. De kosten hiervoor bedragen 90,- per nacht (incl. ontbijt). U kunt bij aanmelding opgeven of u gebruik wenst te maken van de overnachtingsmogelijkheid. Het OTB zorgt er dan voor dat er een kamer voor u beschikbaar is. Aanmelding en betaling U kunt zich voor deze cursus aanmelden via Kies voor cursus Portefeuille- en Asset bij woningcorporaties. U treft daar een omschrijving van de cursus en een link naar het aanmeldformulier. Aan deze cursus kunnen maximaal 22 personen deelnemen. Wij hanteren bij overintekening een maximum van twee deelnemers per organisatie. Bij de bevestiging van uw inschrijving ontvangt u tevens een routebeschrijving naar Conferentiecentrum Kaap Doorn. Indien u kiest voor betaling per factuur, wordt deze apart toegezonden door de financiële administratie van de TU Delft. Het deelnamebedrag dient 10 werkdagen vóór aanvang van de cursus ontvangen te zijn. Indien vanwege onjuist ingevulde gegevens de factuur opnieuw verzonden dient te worden, wordt 25,- aan administratiekosten doorberekend. Annulering U kunt alleen schriftelijk annuleren. Afmelding zonder verplichting tot betaling kan slechts indien de annulering schriftelijk is ontvangen vóór 22 augustus Cursisten die tussen 22 augustus en 5 september 2017 annuleren, zijn 50% van de cursuskosten verschuldigd. Bij latere annulering brengen wij het volledige cursusbedrag in rekening. Bij verhindering is het mogelijk een collega gebruik te laten maken van uw reservering. Het OTB behoudt zich het recht voor bij onvoldoende belangstelling de cursus te annuleren. Hiervan ontvangt de cursist tijdig bericht. Bij annulering van de cursus door het OTB ontvangen de cursisten direct het cursusgeld terug. Cursusleiding Henk Heeger, adviseur portefeuilleen asset en technisch beheer, OTB Onderzoek voor de gebouwde omgeving, Faculteit Bouwkunde, Technische Universiteit Delft. Hij is tevens werkzaam als adviseur Programma en Innovatie bij de corporatie Havensteder in Rotterdam. Informatie Voor meer informatie kunt u contact opnemen met het secretariaat van het OTB: tel.: (015) a.d.dersjant@tudelft.nl. OTB - Onderzoek voor de gebouwde omgeving Het OTB, afdeling van de faculteit Bouwkunde van de TU Delft, verricht onderzoek en verleent adviezen op het gebied van het bouwen en de gebouwde omgeving. Het onderzoek van het OTB is multidisciplinair, beleids- en oplossingsgericht. Ook aan kennisoverdracht wordt veel aandacht besteed in de vorm van onderwijs, beleids- en onderzoeksrapporten, scholing en training en het organiseren van studiedagen, congressen en cursussen.

6 Cursus-/studiedagprogramma 2017 Cursus/studiedag Data Kosten 4-daagse cursus De nieuwe wijkaanpak 20/21 september en 1/2 november ,- 2-daagse Discussiedagen Sociale huisvesting 5/6 oktober 2017 n.t.b. 4-daagse cursus Recente ontwikkelingen in het wonen 11/12 oktober en 29/30 november ,- 4-daagse cursus Nieuwe wegen in technisch beheer van woningen 11/12 oktober en 29/30 november ,- Kijk voor een actueel overzicht op: U kunt zich hier ook inschrijven. Kies dan cursus Portefeuille- en Asset bij woningcorporaties. Projectcode: AOO