PERSDOSSIER. Mijnbouwconflicten in Peru: het Conga-project in Cajamarca
|
|
- Renske Meyer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 PERSDOSSIER Mijnbouwconflicten in Peru: het Conga-project in Cajamarca Juni 2012
2 Inhoud Over CATAPA... 2 De Conga-kwestie samengevat... 2 Mijnbouw in Peru... 3 Conflictgeschiedenis Yanacocha... 4 Economische dimensie van het conflict... 5 Milieu-impact... 6 Water... 6 Biodiversiteit... 6 Milieueffectenrapport... 6 Bijlagen... 9 Over CATAPA CATAPA vzw is een jonge vrijwilligersbeweging in België. We werken rond (anders)globalisering en duurzame ontwikkeling in Latijns-Amerika en focussen hierbij op de problematiek van grootschalige mijnbouw. CATAPA staat voor Comité Académico Técnico de Asesoramiento a Problemas Ambientales, letterlijk Technisch Academisch Comité voor Bijstand bij Milieuproblemen. Concreet ondersteunen we boerengemeenschappen in Bolivië, Peru en Guatemala die conflicten ondervinden met mijnbouwbedrijven. In België doen we aan onderzoek, sensibilisering en netwerking. Meer info op De Conga-kwestie samengevat De geplande goudmijn Conga, in de noordelijke Andes van Peru, zorgt sinds najaar 2011 voor heel wat commotie. Het is een nationaal symbooldossier geworden voor de problematiek van grootschalige mijnbouw. Tegelijkertijd is het een eerste grote test voor het beleid van president Ollanta Humala, die sinds juli 2011 aan de macht is. Over het hele land woeden sociale conflicten, die vaak te maken hebben met de ontginning van natuurlijke rijkdommen. Het Conga-project is een uitbreiding van de goudmijn Yanacocha, de grootste van Latijns-Amerika. Boerenorganisaties en andere sociale bewegingen, gesteund door de regionale overheid van Cajamarca en het brede middenveld in Peru, vragen dat het Conga-project wordt afgelast. Na bijna twintig jaar van mijnbouwactiviteiten in de regio, hebben zij hun vertrouwen in Yanacocha verloren. Het bedrijf kwam herhaaldelijk in opspraak voor mensenrechtenschendingen en milieuvervuiling. Conga no va!, luidt het dan ook bij de protestbeweging tegen Conga Conga komt er niet door!. Er lijkt bij de lokale bevolking bijzonder weinig draagvlak te bestaan voor een nieuwe goudmijn. Sinds oktober 2011 vonden talrijke stakingen en protestacties plaats. De regering reageert hardhandig op het protest, en lijkt vastberaden om het project desnoods manu militari door te drukken. Wat vraagt de protestbeweging? 1. Een verbod op mijnbouw in kwetsbare brongebieden in de Andes, zoals de omgeving van Conga, omdat ze cruciaal zijn voor de watervoorziening van nabije gemeenschappen, dorpen en steden. 2. Respect voor het recht op voorafgaande raadpleging, ernstige dialoog met de centrale overheid en een einde aan de criminalisering van het protest. 3. Investeringen in duurzame economische alternatieven, zoals landbouw, veeteelt en ecotoerisme. CATAPA ondersteunt het eisenpakket van de protestbeweging in Cajamarca om het Conga-project af te gelasten, en wil een internationale partner zijn om deze problematiek mee op de agenda te zetten. 2
3 Mijnbouw in Peru Sinds de jaren 1990 kent de mijnbouwindustrie een snelle expansie in Peru. Vandaag is het land één van de belangrijkste producenten ter wereld van onder meer zilver, zink, koper, lood en tin. Peru is de grootste goudproducent van Latijns-Amerika en de zesde wereldwijd. Hoewel de mijnbouwsector vandaag slechts 6% van het BNP uitmaakt, is het overgrote deel (om en bij de 60%) van de export van Peru afhankelijk van de mijnbouw. Parallel met de stijgingen van de metaalprijzen op de wereldmarkten, groeit ook de Peruaanse economie gestaag. Achtereenvolgende regeringen hebben sinds het bewind van Alberto Fujimori ( ) gebouwd aan een interessant wetgevend kader voor buitenlandse investeerders, kenmerkend voor de tendens van liberalisering in heel Latijns-Amerika. De lage belastingen en de lakse regulering op sociaal en milieuvlak trokken heel wat grote mijnbouwmultinationals aan. Vandaag is volgens cijfers van het Ministerie voor Energie en Mijnbouw een oppervlakte van 17 miljoen hectaren voor exploratie toegekend aan mijnbouwbedrijven, dat is 13% van het totale territorium. Effectieve exploitatie vindt tot nu toe plaats op slechts 1% van het landoppervlak: er is dus een enorm potentieel aan onontgonnen ertsen in Peru. De concessies voor mijnbouw bevinden zich voornamelijk in het Andesgebergte, dat het land van noord tot zuid doorkruist en de kust van het Amazonebekken scheidt. Veel concessies liggen in hoogvlaktes waar belangrijke waterbronnen ontspringen. Bovendien overlappen ze vaak met gronden van inheemse boerengemeenschappen, die leven van landbouw en veeteelt. De snelle expansie van de mijnbouwindustrie zorgde de laatste jaren voor heel wat sociale conflicten en protesten in Peru. Op verschillende plaatsen eisen mijnwerkers betere werkomstandigheden en een eerlijkere verdeling van de opbrengsten. In andere gevallen vragen lokale gemeenschappen een groter deel van de koek, in de vorm van tewerkstelling, sociale projecten of investeringen in infrastructuur. Tot slot zijn er conflicten waarbij de bevolking massaal protesteert tégen (nieuwe) mijnbouwprojecten, omdat ze als een bedreiging worden beschouwd voor de lokale economie en het leefmilieu. Het conflict rond het Conga-project in Cajamarca is hiervan een voorbeeld. Het Conga-project Het Conga-project is eigendom van Minera Yanacocha S.R.L. Yanacocha is op haar beurt in handen van het Amerikaanse bedrijf Newmont Mining Corporation (51,35% van het kapitaal), het Peruaanse Compañía de Minas Buenaventura (43,65%) en de International Finance Corporation (5%), een onderdeel van de Wereldbank-groep. Het project bestaat uit de exploitatie van Perol en Chailhuagón, twee minerale afzettingen ten oosten van de huidige Yanacocha-mijn die goud, zilver en koper bevatten. De ertsen zullen worden ontgonnen door middel van grootschalige dagbouw. Volgens de planning van Yanacocha zou het Conga-project in productie moeten gaan eind 2014 of begin De exploitatie zou 19 jaar duren. De Conga-mijn zal bestaan uit twee gigantische groeves van bijna 2 km breed en 1 km diep. Daarnaast komen er twee storten voor afvalgesteente van respectievelijk 289 en 160 hectaren groot. Tailings, het giftige restproduct van het ontginningsproces, zullen tientallen meters hoog worden opgestapeld op een terrein van 700 ha. Het gebied van Conga bevindt zich ongeveer 73 kilometer ten noordoosten van de stad Cajamarca, in de districten Sorochuco en Huasmín in de provincie Celendín en in het district La Encañada in de provincie Cajamarca. Het is ongeveer 2000 hectaren groot en ligt tussen 3700 en 4262 meter hoog, in een zone in een kwetsbaar ecosysteem gekenmerkt door draslanden, bergmeren en meer dan 600 bronnen. 3
4 In de invloedssfeer van het project liggen volgens Yanacocha 32 boerengemeenschappen. 10 ervan bevinden zich in het gebied waar de projectinfrastructuur komt en zullen dus onfleefbaar worden en verdwijnen. Bijkomend wordt ook de rest van de districten Sorochuco, La Encañada en Huasmin tot de invloedssfeer gerekend. Als alle gemeenschappen van die districten worden meegerekend, moet het aantal potentieel getroffen gemeenschappen worden opgetrokken tot 250. Conga is onderdeel van de ontwikkeling van een groter mijnbouwdistrict, dat verschillende andere koper- en goudafzettingen omvat die Yanacocha in concessie heeft. Vandaag al telt het Yanacochacomplex vijf groeves (San José, La Quinua, Cerro Yanacocha, Carachugo en Maqui Maqui). Met het Conga-project komen hier twee groeves bij, maar Conga is slechts een begin. Twee andere zones, La Carpa en Amaro, worden op hun beurt beschouwd als toekomstig uitbreidingsgebied voor Conga. Bovendien staan in hetzelfde gebied verschillende projecten van andere bedrijven in de stijgers, zoals El Galeno (China Minmetals Corporation), Michiquillay (Anglo American Exploration Peru S.A.), La Zanja (Compañía de Minas Buenaventura), Cerro Corona (Gold Fields), Tantahuatay (Compañía de Minas Buenaventura, Southern Perú Copper Corporation). Conflictgeschiedenis Yanacocha Yanacocha kent een lange geschiedenis van ongelukken en conflicten in Cajamarca, die van belang is om de tegenstand tegen Conga te kunnen begrijpen. Het Yanacocha-project ging van start in 1992 en was één van de eerste megamijnbouwprojecten in Peru. In de loop der jaren is het uitgegroeid tot de grootste goudmijn van Latijns-Amerika. Sinds 1993 produceerde Yanacocha zo n 736 ton goud. De conflicten rond Yanacocha hebben in de eerste plaats te maken met de ontginningstechnologie die wordt gebruikt. Yanacocha is een open-pit of dagmijn, waarbij het erts in een groeve van de oppervlakte wordt afgegraven. Vervolgens wordt het fijngemalen, opgestapeld op ertshopen en besproeid met een cyanideoplossing, die het goud losweekt en meevoert naar bekkens waar het wordt gescheiden. In tegenstelling tot gesloten mijnen, heeft deze vorm van mijnbouw enorme hoeveelheden grond nodig en brengt ze ingrijpende veranderingen in het landschap teweeg. Yanacocha is de grootste grondeigenaar van Cajamarca. Over een oppervlakte van meer dan 100 km² heeft het bedrijf miljoenen tonnen grond verplaatst en de waterhuishouding ingrijpend veranderd. Een eerste reeks conflicten heeft betrekking op de aankoop van gronden door Yanacocha. Tussen 1992 en 2000 kocht Yanacocha meer dan hectaren grond voor bij benadering 5 miljoen dollar. Het bedrijf stimuleerde de ontmanteling van de traditionele patronen van grondgebruik en de opdeling en privatisering van gronden. De nieuwe privéeigenaars werden onder druk gezet om hun grond te verkopen, met gedwongen onteigening door de staat als stok achter de deur. Grondgebruikers die geen eigenaars waren, verloren toegang tot de gronden die hen hielpen om in hun levensonderhoud te voorzien. Zij kregen hiervoor geen compensatie. Tussen 1992 en 1996 stegen de grondprijzen rond de mijn met 600 procent. Veel eigenaars en gemeenschappen voelden zich achteraf bedrogen en protesteerden om bijkomende compensaties af te dwingen. Een tweede reeks conflicten heeft betrekking op de milieu- en gezondheidsimpact van de mijn. De enorme verplaatsing van gesteente en het ontginningsproces met behulp van cyanide leidden tot klachten over de aantasting van de waterkwaliteit en -kwantiteit. In 2002 stierven ongeveer forellen in het dorpje Granja Porcón, nadat sedimenten van de mijn naar een forelkwekerij waren gegleden. In 2005 sloot de mijn bij uitbreidingswerken het irrigatiekanaal van La Ramada, dat door haar eigendom loopt. Daarmee beroofde ze 240 families van water. Verschillende studies tonen bovendien aan dat de concentraties cyanide, chroom, ijzer en magnesium in het drinkwater van Cajamarca boven het normale niveau liggen. 4
5 Een triest 'hoogtepunt' in de geschiedenis van Yanacocha vond plaats in Een vrachtwagen afkomstig van de mijn lekte 151 kg kwik over een afstand van 43 kilometer van de weg. Meer dan 900 inwoners van de gemeenten Choropampa en San Juan werden vergiftigd en kregen te kampen met nierpijn, ademhalingsproblemen, huidaandoeningen en verslechterd zicht. In eerste instantie probeerde Yanacocha het incident stil te houden en ontkende het alle betrokkenheid. Het bedrijf werd aangeklaagd en betaalde tenslotte een schadevergoeding in een buitenrechtelijke geschillenregeling, zonder evenwel de volle verantwoordelijkheid voor het incident op zich te nemen. Voor Yanacocha is het incident gesloten, maar de gezondheidsproblemen van de slachtoffers zullen nog jaren blijven voortduren. Omdat de bestaande groeves geleidelijk aan minder opbrengen, zoekt Yanacocha voortdurend naar uitbreidingsmogelijkheden. In 2004 protesteerden meer dan tienduizend mensen uit de streek tegen de uitbreiding van de mijn naar Cerro Quilish, een berg die belangrijk is voor de watervoorziening van Cajamarca. Met voorlopig succes: Yanacocha moest haar exploratieplannen opbergen. In augustus 2006 brak protest uit tegen de uitbreiding van de Carachugo-groeve, waar Yanacocha een nieuwe dam wilde bouwen. Inwoners van Combayo vreesden verontreiniging van hun water en klaagden over de weinige sociale en economische voordelen van het project. Het protest eindigde in confrontaties tussen de politie en privé-bewakers van Yanacocha enerzijds en de boeren anderzijds. Daarbij werd de boerenleider Isidro Llanos Canvar doodgeschoten en raakten verschillende mensen gewond. In november 2006 werd de boer en milieuactivist Edmundo Becerra Corina vermoord met vijftien kogels, enkele dagen voorafgaand aan een ontmoeting met vertegenwoordigers van het Ministerie voor Energie en Mijnbouw. Hij had verschillende doodsbedreigingen ontvangen. Economische dimensie van het conflict Mijnbouwbedrijven betalen in Peru 30% belastingen op hun winsten. De helft daarvan is rechtstreeks bestemd voor de lokale gemeenschappen, in de vorm van het canon minero een regelgeving die voorziet in sociale herinvesteringen van mijnbouwopbrengsten. 20% van dit canon gaat naar de overheid van de provincie waar de ertsen zich bevinden, 60% wordt verdeeld onder de districten en provincies van de hele regio en de overige 20% gaat naar de regionale overheid. Het is echter niet altijd duidelijk hoe dit geld lokale gemeenschappen bereikt. Yanacocha maakt zich sterk een belangrijke actor te zijn in de ontwikkeling van de gemeenschappen. Het zet verschillende sociale projecten op, zoals gezondheidsposten en voedselprogramma s. Desondanks behoort Cajamarca anno 2012, na twintig jaar van grootschalige mijnactiviteit, tot de armste regio s van het land. Uit de recentste cijfers (2009) van het Nationaal Instituut voor Statistieken blijkt dat 56% van de bevolking van Cajamarca in armoede leeft, ver boven het nationale gemiddelde van 34,8%. Momenteel stelt Yanacocha zo n 8000 mensen te werk, dat is 10% van de totale actieve bevolking in de regio. Volgens Yanacocha zal het Conga-project tussen 900 en bijkomende krachten tewerkstellen tijdens de 42 maanden durende constructiefase. De tewerkstelling tijdens de operatiefase wordt geschat op 1660 werkkrachten, waarvan 1174 vaste personeelsleden 486 onderaannemers gedurende de eerste 11 jaar. Het project hanteert een tewerkstellingsbeleid dat voorrang geeft aan lokaal personeel, op voorwaarde dat dit te vinden is. In de invloedzone van het Conga-project is 98% van de bevolking voor haar levensonderhoud afhankelijk van landbouw en veeteelt. Veel voorkomende gewassen zijn aardappelen, gerst, graan, bonen, quinoa, maïs en erwten. De veeteelt zorgt onder andere voor vlees, melk en melkproducten. Cajamarca staat bovendien bekend als dé zuivelstreek bij uitstek van Peru. Cajamarca moet investeren in de landbouw en de veeteelt, klinkt het dan ook bij de boerenorganisaties. 5
6 Milieu-impact Water Yanacocha wil het Conga-project uitvoeren in een omgeving die volgens nationale wetten voldoet aan de criteria van kwetsbaar ecosysteem. De Algemene Milieuwet (wet nr. 2861, 'Ley General del Ambiente') zegt dat waterbronnen, hooggelegen meren en natuurlijke sponsen kwetsbare ecosystemen zijn. De Waterwet (artikel 75, wet nr , 'Ley de Recursos hídricos') schrijft voordat meren en waterbronnen beschermd moeten worden. Het mijnbouwproject is gelegen in de brongebieden van 5 bergstromen: Jadibamba, Chailhuagón, Chugurmayo, Alto Chirimayo en Toromacho. Dat zijn op hun beurt bijrivieren van de Sendamal, de Chonta en de Llaucano, de voornaamste rivieren van de provincies Celendín, Cajamarca en Bambamarca. Daarnaast zal het project 4 bergmeren vernietigen. De meren Mala en Perol moeten plaatsmaken voor een open-pit mijn, die de rivieren Chailhuagón en Chirimayo direct zal beïnvloeden. De meren Azul en Chica worden afvalputten, die de bron van de rivier Jadibamba zullen aantasten. Het bergmeer Chailhuagón wordt een dijk, waardoor de bron van de rivier Chailhuagón zal aangetast worden. Het toxische afval zal het bedrijf opslaan op de plaats waar de rivieren Jadibamba en Toromacho ontstaan. 260 hectaren aan natuurlijke sponsen en hectaren aan graslanden zullen op die manier worden aangestast. Het mijnbedrijf wil deze aantasting van de watervoorziening compenseren door de bouw van vier waterreservoirs, en stelt op die manier de watervoorziening van deze overwegend agrarische streek te verzekeren. Dit wordt door de oppositie in vraag gesteld: een complex hydrologisch systeem kan volgens hen niet vervangen worden door enkele kunstmatige reservoirs, die op lange termijn hoge kosten met zich mee zullen brengen. De bergmeren staan immers via boven- en ondergrondse rivieren in contact met elkaar, en zijn essentieel voor de watervoorziening via diverse rivieren en zijrivieren. Men vreest daarenboven dat de komst van het project de habitat van verschillende specifieke planten en dieren zal bedreigen. Biodiversiteit De Conga-mijn zal impact hebben op een uniek ecosysteem. In het gebied van de geplande mijn zijn 460 plantensoorten geregistreerd, waarvan er 34 bedreigd zijn. 46 planten zijn endemisch - dit wil zeggen dat ze enkel in Peru voorkomen. Van die 46 zijn er 6 planten die enkel voorkomen in de regio van Cajamarca, zoals Quishuar, Ichu en Pinco Pinco. In de regio leven 225 gewervelde dieren, waaronder 4 soorten amfibieën en 3 soorten reptielen. Er leven 13 soorten zoogdieren, waaronder de endemische Montaraz muis, 9 endemische vogels en 13 bedreigde vogelsoorten. Milieueffectenrapport Het officiële Milieueffectenrapport (MER) van het Conga-project werd goedgekeurd op 27 oktober 2010, door het Ministerie voor Energie en Mijnbouw zelf. Er kwam echter felle kritiek op het rapport, niet in het minst omdat datzelfde ministerie ook bevoegd is voor de promotie van mijnbouwinvesteringen, en dus rechter en partij tegelijk is. Dr. Robert Moran, een Amerikaans bioingenieur en mijnbouwspecialist, nam het kritisch onder de loep. Zijn conclusie was duidelijk: een dergelijk vernietigend project zou in geen enkel westers land toegelaten worden. Als antwoord op de golf van protesten tegen het Conga-project sinds najaar 2011, liet de Peruaanse regering een doorlichting van het officiële MER opstellen door een commissie van buitenlandse experts. Op 17 april 2012 werd dit rapport voorgesteld. Enkele conclusies van de doorlichting: De kwaliteit van de bergmeren is slecht, het water bevat resten van uitwerpselen, en het is niet geschikt voor dieren. Er zijn weinig vissen te vinden in deze wateren. Er werden geen belangrijke bronnen voor grondwater gevonden. In deze regio bevinden zich veel páramos (páramos zijn natuurlijke graslanden die grote hoeveelheden water opslaan en dit geleidelijk lossen). 6
7 Het volume van de rivieren in dit gebied is heel laag. Het volume is vooral te danken aan de regenval en de bergmeren. De regenval in deze regio ( meter) is normaal, maar de regenval in de lagere gebieden is groter. De hoger gelegen gebieden zijn op vlak van regenval veel minder belangrijk dan de lager gelegen gebieden. Gedurende droge periodes komt slechts weinig vocht vrij van de páramos. Het bevat slechts 5% van al het oppervlaktewater in het gebied. Slechts 90 hectaren van de hectaren páramos in het gebied zal geaffecteerd worden. 82% van de bronnen in het hoger gelegen gebied hebben een watercapaciteit van minder dan 0.1 liter per seconde. De waterreservoirs moeten het verlies aan natuurlijk water compenseren. De watercapaciteit van het geplande waterreservoir moet verhoogd worden. Er zijn meer investeringen nodig door het mijnbouwbedrijf. President Humala communiceerde dat mijnbouwbedrijf Yanacocha slechts 2 bergmeren mag doen verdwijnen. Het bedrijf gaat hiermee niet akkoord en vreest dat deze maatregel haar investering zal devalueren. Tot op heden gaf het mijnbouwbedrijf geen officiële bevestiging dat ze deze toegeving zullen doen. De oppositie stelde van bij het begin de referentietermen van het internationale expertenrapport in vraag, omdat de experts enkel naar hydrologische aspecten mochten kijken en zich niet mochten uitspreken over de leefbaarheid van het project. Op 31 mei begon opnieuw een staking in de regio Cajamarca. De einddatum van de staking is nog niet gekend. De inwoners van het gebied willen op die manier aan de regio tonen dat ze niet akkoord zijn met het project en blijven vechten voor hun water en biodiversiteit. Protest van de lokale bevolking & criminalisering De unilaterale beslissing van de Peruaanse regering tot het verlenen van de concessie aan Minera Yanacocha heeft geleid tot veel protest. De lokale bevolking werd immers niet vooraf geraadpleegd, wat nochtans verplicht is volgens internationale verdragen zoals Conventie 169 van de Internationale Arbeidsorganisatie. Het sociaal protest tegen het Conga-project wordt door de regering gecriminaliseerd, met repressieve middelen tot meer verdoken juridische maatregelen, die tot doel hebben het protest af te zwakken. Het Peruaanse juridische kader laat deze criminalisering op verschillende manieren toe. Dankzij wetten afgevaardigd door de vorige president Alan García, en door de huidige president Ollanta Humala, kunnen politie en leger hard optreden zonder vrees voor juridische vervolging. Voorbeelden van overdreven repressief optreden tegen protest zijn legio. De manifestatie van 29 november 2011 aan de bergmeren is emblematisch. De DINOES, een speciale eenheid binnen de Nationale Peruaanse Politie die ingehuurd wordt door Minera Yanacocha ter beveiliging van haar terreinen, reageerde met groot geweld op de manifestatie. Meerdere mensen raakten zwaar gewond. Marino Rodriguez, één van de boegbeelden van het verzet, verloor tijdens deze manifestatie zijn oog. Elmer Campos raakte verlamd aan de onderste ledematen en zit tot op vandaag in een rolstoel. Een meer recent optreden van provocatie en geweld door staatstroepen is het optreden tegen manifestanten op de eerste dag van de regionale staking tegen het Conga-project in de regio Cajamarca (31/05/2012). De politie reageerde bijzonder provocatief door het omver gooien van kookpotten met maaltijden voor de manifestanten, en door het mishandelen van een jonge vrouw. Algauw raakten de gemoederen verhit en werd traangas ingezet. Vier personen raakten gewond en acht personen werden gearresteerd. Een andere vorm van criminalisering is het aanklagen van sociale leiders van het protest. Er werden reeds 15 aanklachten ingediend tegen meerdere personen, door de staat en/of Minera Yanacocha. Bijgevolg zijn meer dan 94 personen gedagvaard voor een heleboel feiten: obstructie van publiek 7
8 transport, schade aan eigendommen, dwang, beperken van persoonlijke vrijheid, geweld (tegen de autoriteiten),.... Strafmaten lopen uiteen van 0 tot 20 jaar. Sommige van deze aanklachten zijn preventief van aard, bij andere aanklachten loopt reeds een onderzoek. Veel van deze aanklachten zijn heel vaag van omschrijving. De Peruaanse strafwet is dan ook heel vaag gedefinieerd. De lijsten van alle aanklachten zijn te vinden op Een andere vorm van criminalisering van het sociaal protest tegen het Conga-project is de militarisering van de regio Cajamarca. Eind mei 2012 werden decreten gestemd die een grote aanwezigheid van het leger toelaten (30 dagen) zonder dat daarvoor een noodtoestand werd uitgeroepen. Bijgevolg zijn politie en leger heel aanwezig in de straten van de regio. Op 5 december 2011 werd een tijdlang de noodtoestand afgekondigd. Militairen uit het hele land zakten af naar Cajamarca om de regio te beveiligen. Gevreesd wordt dat er een nieuwe noodtoestand zal worden uitgeroepen in de regio, waardoor weer verschillende burgerlijke rechten zullen worden opgeschort. Het uitroepen van de noodtoestand is problematisch: deze unieke maatregel wordt snel en makkelijk uitgeroepen, waardoor een normalisering van militarisering ontstaat. Militairen en agenten kunnen gecontracteerd worden door privébedrijven, alsook door het mijnbedrijf zelf. Zo krijgt men een vermenging van publieke en private sferen, die een verkeerde boodschap geeft aan de manifestant. De agenten mogen volgens de wet hun politie-uniform en wapens gebruiken tijdens uitoefening van privé-opdrachten. Bijgevolg krijgt de bevolking de indruk dat de staat aan de kant staat van de bedrijven. Conga: een risico-investering Het Conga-project is niet alleen omwille van zijn sociaal-ecologische problematiek een risicoinvestering, ook voor de aandeelhouders van het bedrijf betekent deze investering een risico. Het mijnbedrijf heeft een reputatie investeringen aan te gaan die gepaard gaan met sociale conflicten, wat het bedrijf reeds heel wat geld heeft gekost. Een goed voorbeeld hiervan was de investering in Cerro Quilish. Deze investering werd, na heel wat sociale conflicten, geannuleerd; Yanacocha heeft zich later hiervoor verontschuldigd. Newmont Mining Corporation, de Noord-Amerikaanse hoofdinvesteerder van het Conga- mijnproject, verloor tijdens de voorlopige opschorting van project tengevolge van de staking in november 2011, 2 miljoen dollar per dag. Net zoals bij Cerro Quilish is er bij het Conga-project een gebrek aan publiek draagvlak. Het overgrote deel van de bevolking spreekt zich publiekelijk uit tegen het project. Net zoals Cerro Quilish is Conga een risico-investering, die de aandeelhouder van Newmont een aardige duit kan kosten. Vijf jaar geleden aanvaardde de raad van bestuur van Newmont Mining een Communitry Relations Review (2007). Bedoeling van deze resolutie was de ontwikkeling van een beleid dat focust op de ontwikkeling van een publiek draagvlak bij mijnbouwprojecten. Volksraadplegingen en andere democratische methodieken zouden het aantal sociale conflicten bij projecten moeten verminderen. Vandaag is er weinig verandering merkbaar. Het gebrek aan inspraak van de lokale bevolking bij de totstandkoming van dit project resulteerde in massale protesten. 8
9 Bijlagen Afbeelding 1: Mijnbouwconcessies in de regio Cajamarca. Afbeelding 2: Het Conga-project t.o.v. de nabije stedelijke kernen. 9
10 Afbeelding 3: Eén van de bedreigde bergmeren binnen de concessie voor Conga. 10
PERSDOSSIER: NGO s VRAGEN DEUTSCHE BANK NIET IN ONVERANTWOORDE MIJNBOUWPROJECTEN TE INVESTEREN TIJDENS HUN JAARLIJKSE SHAREHOLDERSBIJEENKOMST
PERSDOSSIER: NGO s VRAGEN DEUTSCHE BANK NIET IN ONVERANTWOORDE MIJNBOUWPROJECTEN TE INVESTEREN TIJDENS HUN JAARLIJKSE SHAREHOLDERSBIJEENKOMST Cajamarca Peru, Protest tegen de Newmont Mining Corporation,
Nadere informatieMirtha Vásquez uitvoerend secretaris en hoofd van de juridische afdeling Grufides lid van de nationale Peruaanse mensenrechtencommissie
Titel: Mijnbouw in Peru. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Locatie: Hogeschool Gent Datum en uur: 26 februari 2013, 11.00-12.30 Verslaggever: Inge Boudewijn Aantal aanwezigen, beschrijving doelpubliek:
Nadere informatieCelendín, waar de muren spreken. 'Conga komt er niet door!' - Foto: Hanne Cottyn
PERSDOSSIER: CATAPA VRAAGT INTERNATIONAL FINANCE CORPORATION ZICH TERUG TE TREKKEN UIT MINERA YANACOCHA TIJDENS ALGEMENE VERGADERING VAN DE WERELDBANK IN OKT 2015 TE LIMA, PERU Celendín, waar de muren
Nadere informatieInhoud. - Er bevinden zich in Zuid-Amerika vele natuurlijke hulpbronnen;
Titel: Mijnbouw in Peru. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Locatie: Universiteit van Gent Datum en uur: 1 maart 2013, 11:30-12:45 Verslaggever: Inge Boudewijn Aantal aanwezigen, beschrijving doelpubliek:
Nadere informatieInhoud. Presentatie Mirtha Vásquez
Titel: Mijnbouw in Peru: de Conga Case. Locatie: Karel de Grote Hogeschool Antwerpen Datum en uur: 26 februari 2013, 18:30-20:30 Verslaggever: Charlotte Christiaens en Inge Boudewijn Aantal aanwezigen,
Nadere informatieMijnbedrijven beloven ontwikkeling te brengen tot de streek, ze beloven economische welvaart, maar we zien het tegendeel.
Titel: Mijnbouw in Peru Locatie: Ugent, Universiteitstraat, Auditorium D Datum en uur: 4 maart: 13u00-15u00 Verslaggever: Charlotte Christiaens Aanwezig: +/- 40 studenten Reinaldo Rodriguez Cruzado Reinaldo
Nadere informatieAantal aanwezigen, beschrijving doelpubliek: 15, studenten politieke geografie
Titel: Mijnbouw in Peru: de Conga Case Locatie: Universiteit Gent Datum en uur: 1/03 14.30 17.15 Verslaggever: Machteld Laureyns Aantal aanwezigen, beschrijving doelpubliek: 15, studenten politieke geografie
Nadere informatiePaper Duurzaamheidsvraagstuk
Paper Duurzaamheidsvraagstuk Gold Rush in Spanje Naam: Lene Wuyts Vak: Actuele Topics Klas: 3 SA 3 Wat Al vanaf de Oudheid is men op zoek naar goud. Het edelmetaal is dan ook op verschillende plaatsen
Nadere informatieStellingen over de uitdagingen voor de boeren in de Cordillera
Stellingen over de uitdagingen voor de boeren in de Cordillera MIJNBOUW AKKOORD OF NIET AKKOORD? STELLING 1 Bodemrijkdommen moeten ingezet worden voor de ontwikkeling van het land De overheid in de Cordillera:
Nadere informatieINTERNATIONAAL PERSDOSSIER
INTERNATIONAAL PERSDOSSIER Een campagne van het Front voor Duurzame Ontwikkeling van de Noordgrens van Peru, het Netwerk Muqui (CooperAcción en Fedepaz) en de Belgische organisatie CATAPA (Technisch Academisch
Nadere informatieNatuurlijke rijkdommen en conflict in Latijns-Amerika Case: mijnbouw in Peru
Natuurlijke rijkdommen en conflict in Latijns-Amerika Case: mijnbouw in Peru Wies Willems - beleidsmedewerker Broederlijk Delen Wies.willems@broederlijkdelen.be Natuurlijke rijkdommen Metalen (goud, koper,
Nadere informatieMarco gaat 1 plaats vooruit. Boeren verenigen zich en vormen een drukkingsgroep. Marco gaat 3 plaatsen vooruit
1 4 7 Marco investeert in materiaal om irrigatiekanalen aan te leggen op zijn landbouwgrond. Kato informeert naar de Fairphone, een Nederlands initiatief dat zo eerlijk mogelijke mobiele telefoons produceert:
Nadere informatiePOLITIEKE ACHTERGROND CAMPAGNE 2015 MIJNBOUW, WATER EN DE TOEKOMST VAN BOEREN IN PERU
POLITIEKE ACHTERGROND CAMPAGNE 2015 MIJNBOUW, WATER EN DE TOEKOMST VAN BOEREN IN PERU www.broederlijkdelen.be INHOUD Inleiding: mijnbouw, waarom? 3 Mijnbouw in Peru: een politieke keuze 5 Rechten van boeren
Nadere informatieNatuurlijk mineraalwater en bronwater: 242 km² beschermde waterzones in België, voor het behoud van de natuurlijke bronnen
Persbericht Brussel, 16 maart 2012 Wereldwaterdag 22 maart 2012 Natuurlijk mineraalwater en bronwater: 242 km² beschermde waterzones in België, voor het behoud van de natuurlijke bronnen Beschermde impluviumzone
Nadere informatieMerian Gold Project. Milieu- en Sociale Effectenstudie Publieke bijeenkomsten - Augustus 2011
Merian Gold Project Milieu- en Sociale Effectenstudie Publieke bijeenkomsten - Augustus 2011 Welkom & introductie Doel van deze publieke bijeenkomst: Geïnteresseerden informeren over het Project Het Merian
Nadere informatieEdegem en San Jerónimo (Peru) : ondersteuning bij het gemeentelijke marktbeheer. Marc Konings, milieuambtenaar Edegem
Edegem en San Jerónimo (Peru) : ondersteuning bij het gemeentelijke marktbeheer Marc Konings, milieuambtenaar Edegem Basisgegevens San Jeronimo Oppervlakte 10,53 km 2 Bevolking 28.856 (2007) Hoogte Ligging
Nadere informatieInleiding Transmigratie (HAVO stof Indonesië)
Inleiding Transmigratie (HAVO stof Indonesië) De Indonesische archipel strekt zich uit over meer dan 18.000 eilanden in het zuidoosten van Azië. Gewoonlijk wordt de archipel ingedeeld in 5 grotere eilanden
Nadere informatieNATUUR EN BIODIVERSITEIT
NATUUR EN BIODIVERSITEIT Wat hebt u eraan? Biodiversiteit is de verscheidenheid van leven op onze planeet. Het is het fundament van ons welzijn en de economie. We zijn van de natuur afhankelijk voor ons
Nadere informatieLeerlingenbundel: Waterschaarste het spel
Leerlingenbundel: Waterschaarste het spel Millenniumdoelstelling 7: Een duurzaam leefmilieu 1 Inhoud Voorwoord... 3 Waterproblemen in Namibië... 4 Acties ter plaatse... 7 Waterschaarste... 8 Voeg de afbeelding
Nadere informatieSpanningen en ecologische problemen binnen regio s 11
Geogenie p. 76-83 Atlas p.... Spanningen en ecologische problemen binnen regio s 5.. Amazoniië,, van werelldwiijjd bellang 1. De ecologie van het regenwoud Noteer met behulp van je atlas de jaarlijkse
Nadere informatieHet Regenwoud in Amazonië
Het Regenwoud in Amazonië A. Situering B. Klimaat en vegetatie Warm en altijd nat. Tropisch regenwoud 1. Kenmerken van het tropisch woud Woudreuzen: 40 m hoog en kunnen vrij van de zon en lucht genieten.
Nadere informatieBEDRIJVEN KINDERARBEID AANPAKKEN
VIETNAMESAMEN MET BEDRIJVEN KINDERARBEID AANPAKKEN Vietnam is het eerste land in Azië dat in 1990 het kinderrechtenverdrag ondertekende. Het Zuid-Aziatische land kan zich inmiddels tot de middeninkomenslanden
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde vwo I
Zuidoost-Azië Opgave 5 Cassaveteelt in Thailand en Vietnam Bestudeer de bronnen 1 en 2 die bij deze opgave horen. Gebruik bron 1. 3p 19 Beredeneer in drie stappen hoe de teelt van cassave snel tot landdegradatie
Nadere informatieeconomische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen
economische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen REDD+ een campagne voor bewustwording van suriname over haar grootste kapitaal Wat is duurzaam gebruik van het bos: Duurzaam
Nadere informatieGelet op het koninklijk besluit van 6 oktober 1977 betreffende de handel in meststoffen en bodemverbeterende middelen;
MINISTERIE VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP 16 DECEMBER 1997. Besluit van de Vlaamse regering houdende het toestaan van afwijkingen op de uitrijregeling voor bepaalde cultuurgronden in toepassing van artikel
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.minbuza.nl Contactpersoon Karin Jager T +31 70 348 5514
Nadere informatieWETENSCHAPPELIJK COMITE VAN HET FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN
1 WETENSCHAPPELIJK COMITE VAN HET FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN ADVIES 13-2007 Betreft : Ontwerp van koninklijk besluit betreffende het in de handel brengen en het gebruik
Nadere informatiePLANTAGELANDBOUW IN LATIJNS-AMERIKA
PLANTAGELANDBOUW IN LATIJNS-AMERIKA 0 Lesschema 1 WAT IS PLANTAGELANDBOUW? 1.1 Bestudeer de afbeeldingen en satellietbeelden van plantages 1.2 Input, proces en output 2 WAAR DOET MEN AAN PLANTAGELANDBOUW?
Nadere informatieBos en klimaatverandering
Bos en klimaatverandering 19/08/2009 De mondiale trend van klimaatverandering brengt vele klimaateffecten met zich mee. Temperatuurstijging, de verandering van regenvalpatronen, hiervan kunnen we in Suriname
Nadere informatieQuiz VENEZUELA ACTUEEL
Quiz VENEZUELA ACTUEEL Vraag 1: Hoe heeft Venezuela zijn naam gekregen? A) Venezuela betekent in het Spaans Land van het hart B) Vanwege zijn gelijkenis met Venetië C) Het land is genoemd naar zijn eerste
Nadere informatieFLASH REPORT SCALLIANTES OPERATIONS SARAKREEK 2016
FLASH REPORT SCALLIANTES OPERATIONS SARAKREEK 2016 Augustus 2017 2 Inleiding Het Ministerie van Natuurlijke Hulpbronnen heeft in de afgelopen periode enkele stappen gezet in de ordening van de mijnbouwsector.
Nadere informatieAntwoorden door een scholier 722 woorden 23 november keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Hoofdstuk 4 Mens en milieu.
Antwoorden door een scholier 722 woorden 23 november 2002 4 69 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdstuk 4 Mens en milieu Paragraaf 1 Vraag 1: a) Dat zijn de levende onderdelen van de natuur. b) Water,
Nadere informatieOpenbare raadpleging in het kader van de "fitness check" van de EU-natuurwetgeving (vogel- en habitatrichtlijn)
Openbare raadpleging in het kader van de "fitness check" van de EU-natuurwetgeving (vogel- en habitatrichtlijn) Over u Uw naam of de naam van uw organisatie: Geen censuur op natuur! Mogen wij uw bijdrage
Nadere informatieInstructie: Landenspel light
Instructie: Landenspel light Korte omschrijving werkvorm In dit onderdeel vormen groepjes leerlingen de regeringen van verschillende landen. Ieder groepje moet uiteindelijk twee werkbladen (dus twee landen)
Nadere informatiemaatschappijwetenschappen pilot vwo 2019-II
Opgave 1 Goud Bij deze opgave horen de teksten 1 en 2. Inleiding (1) Goud wordt al duizenden jaren als waardevol metaal gezien en kent in al die tijd uiteenlopende toepassingen. Al in het oude Egypte was
Nadere informatie4 et water een niet te verspillen onontbeerlijke hulpbron
H 4 et water een niet te verspillen onontbeerlijke hulpbron «De blauwe planeet», «het water, als bron van het leven». Twee gangbare uitdrukkingen die het belang van het water in ons dagelijks leven onderstrepen.
Nadere informatieWereldkampioen duurzame energie
Wereldkampioen duurzame energie door Enrico Fantoni leestijd: 8 min Uruguay draait voor bijna 100 procent op duurzame stroom. Dat is niet alleen goed voor het milieu, het zorgt ook voor een boost voor
Nadere informatieMosterd uit Almen, kaas van boerderij Pas Op, verse asperges om
Windenergie als streekproduct: van dichtbij is beter. Mosterd uit Almen, kaas van boerderij Pas Op, verse asperges om de hoek, akkerbrood gebakken door bakker Wijnand van Loarnse tarwe: eerlijk en heerlijk!
Nadere informatieDoorbraak.eu. Rabiye Bekar.
Rabiye Bekar. Het zijn een paar çapulcu s, zei een gouverneur onlangs over verzet van de bevolking van het Zwarte Zee-gebied in Turkije. Tijdens de Gezi-protesten in 2013 werden de honderdduizenden activisten
Nadere informatieVrijwilligerswerk in het buitenland
Infobrochure http://www.jobstop.be/vrijwilligerswerk-buitenland is ideaal voor wie op zoek is naar een zinvulle en avontuurlijke uitdaging, voor zij die genoeg hebben van de dagelijkse sleur en wie de
Nadere informatieSTUDIE HANDILAB PROSPECTIEVE ANALYSE DOOR DE NATIONALE HOGE RAAD VOOR PERSONEN MET EEN HANDICAP
STUDIE PROSPECTIEVE ANALYSE DOOR DE NATIONALE HOGE RAAD VOOR PERSONEN MET EEN HANDICAP NHRPH - 1 Wat de studie zelf betreft (1) Een spijtige vaststelling gericht aan de opdrachtgevers Veel interesse Een
Nadere informatieAfghanistan. NAVO-militair gedood in Zuid-Afghanistan
Afghanistan NAVO-militair gedood in Zuid-Afghanistan KABUL - In het zuiden van Afghanistan is dinsdag een militair van de internationale vredesmacht ISAF gedood. Dat maakte een woordvoerder van de troepen
Nadere informatieDuiven. Introductie. Bron:
Duiven Duiven Introductie Duiven is een levendige gemeente, bestaande uit het dorp Duiven en de kleinere kernen Groessen en Loo, respectievelijk ten zuidoosten en zuidwesten van het dorp Duiven. De gemeente
Nadere informatieOpdracht 1b. Welk soort afval is het meest schadelijk voor de natuur?
Opdracht 1a. In de tabel hieronder staan een aantal materialen. Bedenk per type materiaal 3 soorten afval die je tegenkomt onderweg naar school of op het schoolplein. Zoek per categorie van 1 soort afval
Nadere informatieILIEUHANDHAVING. Wat hebt u eraan? Milieuvervuiling stopt niet bij de grens
ILIEUHANDHAVING Wat hebt u eraan? Milieuvervuiling stopt niet bij de grens Daarom hebben de EU-landen samen maatregelen goedgekeurd om de gezondheid van de burgers en het milieu te beschermen Dankzij de
Nadere informatieDe Franse keizer Napoleon voerde rond 1800 veel oorlogen in Europa. Hij veroverde verschillende gebieden, zoals Nederland en België. Maar Napoleon leed in 1813 een zware nederlaag in Duitsland. Hij trok
Nadere informatieHalfjaarlijks verslag voor afdeling Neerpelt-Overpelt Water en Sanitatie in Nepal
Halfjaarlijks verslag voor afdeling Neerpelt-Overpelt Water en Sanitatie in Nepal januari - Juni 2016 Het project Amper 24% van de gezinnen heeft een toilet in 18 wijken van de dorpen Raikawar en Shankarpur,
Nadere informatieHoe werken we aan het vrijwaren van open ruimte in ons heuvelachtig landschap waarbij ook ruimte om te wonen, werken en recreëren mogelijk blijft?
Hoe werken we aan het vrijwaren van open ruimte in ons heuvelachtig landschap waarbij ook ruimte om te wonen, werken en recreëren mogelijk blijft? Bart Wallays Algemeen directeur SOLVA Streekoverleg 3
Nadere informatieDe handelsbetrekkingen van België met Moldavië
De handelsbetrekkingen van België met Moldavië Algemeen: 2009 BBP (schatting) 5,4 miljard USD Groeipercentage van het BBP -6,5% Inflatie -0,1% Uitvoer van goederen (FOB) Invoer van goederen (FOB) Handelsbalans
Nadere informatieJOBTEVREDENHEID BIJ KUNSTENAARS PEILING NAAR JOBTEVREDENHEID BIJ KUNSTENAARS EN HUN RELATIE TOT DE MAATSCHAPPIJ
JOBTEVREDENHEID BIJ KUNSTENAARS PEILING NAAR JOBTEVREDENHEID BIJ KUNSTENAARS EN HUN RELATIE TOT DE MAATSCHAPPIJ meandmywork 06.10.2016 INHOUD CONTEXT.... PEILING DATA. ANDERE BEMERKINGEN CONCLUSIE CONTEXT
Nadere informatieVoorstel van resolutie. betreffende een meer doeltreffende preventie van vrouwelijke genitale verminking in Vlaanderen
stuk ingediend op 1680 (2011-2012) Nr. 1 19 juni 2012 (2011-2012) Voorstel van resolutie van de dames Marijke Dillen, Gerda Van Steenberge en Linda Vissers en de heren Frank Creyelman, Filip Dewinter,
Nadere informatieInternationale varkensvleesmarkt 2012-2013
Internationale varkensvleesmarkt 212-213 In december 212 vond de jaarlijkse conferentie van de GIRA Meat Club plaats. GIRA is een marktonderzoeksbureau, dat aan het einde van elk jaar een inschatting maakt
Nadere informatieFACTSHEET. Hoe denken Nederlanders over natuur van het boerenland, in de stad en natuurgebieden?
Onderzoeksresultaten Motivaction: FACTSHEET Hoe denken Nederlanders over natuur van het boerenland, in de stad en natuurgebieden? september 2015 Onderzoeksinstituut Motivaction heeft in opdracht van Vogelbescherming
Nadere informatieBoodschap uit Gent voor Biodiversiteit na 2010
Boodschap uit Gent voor Biodiversiteit na 2010 Belgisch voorzitterschap van de Europese Unie: Conferentie over Biodiversiteit in een veranderende wereld 8-9 september 2010 Internationaal Conventiecentrum
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal De heer J. Voordewind Binnenhof 4 Den Haag. Den Haag, 26 juni 2008
Tweede Kamer der Staten-Generaal De heer J. Voordewind Binnenhof 4 Den Haag Den Haag, 26 juni 2008 Dank voor het verslag van uw bezoek begin april aan Noord-Irak dat u mij 10 juni jl. aanbood. Uw reis
Nadere informatieDe Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, De Minister van Buitenlandse Zaken, Bert Koenders.
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Datum 13 april 2016 Betreft Beantwoording
Nadere informatieEen paar nachtjes in de cel
Een paar nachtjes in de cel Het VN-Kinderrechtenverdrag en het voorarrest van minderjarigen in politiecellen Maartje Berger Carrie van der Kroon JEUGDSTRAFRECHT Een paar nachtjes in de cel Het VN-Kinderrechtenverdrag
Nadere informatiePromouvoir la biodiversité sur le site de Solvay Campus Bevordering van de biodiversiteit op de site van Solvay Campus
Promouvoir la biodiversité sur le site de Solvay Campus Bevordering van de biodiversiteit op de site van Solvay Campus DEPRET Pierre SIPP Solvay Campus DUQUENNE Etienne Ferme Nos Pilifs asbl 07/06/2013
Nadere informatieDodenherdenking. Beuningen, 4 mei 2015
Dodenherdenking Beuningen, 4 mei 2015 Voor het eerst in mijn leven bezocht ik twee weken geleden Auschwitz en Birkenau. Twee plekken in het zuiden van Polen waar de inktzwarte geschiedenis van Europa je
Nadere informatie"De financiële sector is het probleem,
1 van 5 22-2-2019 07:44 sg.uu.nl "De financiële sector is het probleem, niet de oplossing" 6-8 minuten Investeren in een duurzamere wereld? Als het aan de aandeelhouders ligt, liever niet. Onderzoeker
Nadere informatieVOORSTELLING TOCHT DEELNEMERS
VOORSTELLING TOCHT De GR 48 of de Sendero de Sierra Morena doorkruist, zoals de meeste GR s in Spanje, meerdere natuurgebieden. De Sierra Morena is een gebergte in Zuid-Spanje van 400 km dat zich uitstrekt
Nadere informatieZuid-Holland is een mooie provincie met grote steden en veel groen. Zuid-Holland is
Klare taal Inleiding Zuid-Holland is een mooie provincie met grote steden en veel groen. Zuid-Holland is ook een kwetsbare provincie. De bodem daalt en de zeespiegel stijgt door klimaatverandering. Er
Nadere informatiePROVINCIE ANTWERPEN STAD HERENTALS GEMEENTE GROBBENDONK RUIMTELIJK UITVOERINGSPLAN HAZENPAD VERZOEK TOT RAADPLEGING BIJLAGE BUNDELING ADVIEZEN
PROVINCIE ANTWERPEN STAD HERENTALS GEMEENTE GROBBENDONK RUIMTELIJK UITVOERINGSPLAN HAZENPAD VERZOEK TOT RAADPLEGING BIJLAGE BUNDELING ADVIEZEN bvba Advies Ruimtelijke Kwaliteit (bvba ARK) Augustijnenlaan
Nadere informatiePraktische opdracht Geschiedenis Afrika
Praktische opdracht Geschiedenis Afrika Praktische-opdracht door een scholier 2206 woorden 11 januari 2007 6,3 74 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo HOOFDVRAAG Wat is mythe en wat is werkelijkheid
Nadere informatieNOTA AAN DE VLAAMSE REGERING
DE VLAAMSE MINISTER VAN BUITENLANDS BELEID EN ONROEREND ERFGOED EN DE VLAAMSE MINISTER VAN WERK, ECONOMIE, INNOVATIE EN SPORT NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Definitieve goedkeuring van het ontwerp
Nadere informatieVetonagroup Enterprises
Vetonagroup Enterprises Madagaskar Madagaskar is jarenlang een Franse kolonie geweest. Amateuristische wegenbouw waardoor er grote kuilen in de weg ontstaan. De huizenbouw laat te wensen over. Er is minimale
Nadere informatie11 BELANGRIJKE REDENEN WAAROM RECREATIEVE KIEW- EN WARRELNETTEN MOETEN VERBODEN WORDEN IN BELGIE
11 BELANGRIJKE REDENEN WAAROM RECREATIEVE KIEW- EN WARRELNETTEN MOETEN VERBODEN WORDEN IN BELGIE 1. Dankzij de Habitatrichtlijn van de Europese Unie is de bruinvis een beschermde soort die onder het strengste
Nadere informatieRapport: duurzaamheid van de Vlaams-Brabantse land- en tuinbouw
Rapport: duurzaamheid van de Vlaams-Brabantse land- en tuinbouw Economische, ecologische en sociale indicatoren Ine Vervaeke en Jona Lambrechts Inleiding Aanleiding: 20 jaar Vlaams-Brabant Duurzaamheid:
Nadere informatieNL In verscheidenheid verenigd NL B8-0455/31. Amendement
8.6.2015 B8-0455/31 31 Bodil Ceballos namens de Verts/ALE-Fractie Paragraaf 3 bis (nieuw) 3 bis. is verheugd over de verkiezing van het meest inclusieve en representatieve parlement in de moderne geschiedenis
Nadere informatieArm en Rijk. Hoofdstuk 2: Arm en rijk in de Verenigde Staten
Arm en Rijk Hoofdstuk 2: Arm en rijk in de Verenigde Staten 2.1 Rijk en arm in de Verenigde Staten De rijke Verenigde Staten Je kunt op verschillende manieren aantonen dat de VS een rijk land is. Het BNP
Nadere informatieQuick scan ecologie Jan Vermeerstraat te Rucphen
Quick scan ecologie Jan Vermeerstraat te Rucphen Quick scan ecologie Jan Vermeerstraat te Rucphen Auteur Opdrachtgever Projectnummer Ingen T. Ursinus Scanopy 12.144 concept november 2012 foto omslag Els
Nadere informatieSyndicale actiefiche De mobiliteit
Syndicale actiefiche De mobiliteit Brussel, geweststad, is regelmatig verlamd door verkeersopstoppingen en verstikt door de vervuiling. De bedrijven hebben de mogelijkheid om de verkeersstroom die hun
Nadere informatieFAQ. 2. Op wie heeft de Europese Verordening 183/2005 betrekking?
FAQ 1. Waaruit bestaat de Europese Verordening 183/2005? Deze nieuwe Verordening bepaalt de voorschriften voor diervoederhygiëne. Alle verschillende activiteiten in de diervoederketen worden onderverdeeld
Nadere informatieADVIES. 15 september 2016
ADVIES Voorontwerp van besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering dat het gebruik van pesticiden, die fipronil of neonicotinoïden bevatten, verbiedt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 15 september
Nadere informatieRuimtelijke analyse van gebieden met hoge natuurwaarde
Een verkenning Lon Lommaert Biodiversiteit Vlaamse indicatoren Ruimtelijke analyse van gebieden met hoge natuurwaarde Prioritaire soorten Natuurverkenning Gezichten van Biodiversiteit Wetenschappelijke
Nadere informatieSTUDIE (F)050908-CDC-455
Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas Nijverheidsstraat 26-38 1040 Brussel Tel. : 02/289.76.11 Fax : 02/289.76.09 COMMISSIE VOOR DE REGULERING VAN DE ELEKTRICITEIT EN HET GAS STUDIE
Nadere informatieZA5223. Flash Eurobarometer 290 (Attitudes of Europeans Towards the Issue of Biodiversity, wave 2) Country Specific Questionnaire Netherlands
ZA5223 Flash Eurobarometer 290 (Attitudes of Europeans Towards the Issue of Biodiversity, wave 2) Country Specific Questionnaire Netherlands FLASH 290 BIODIVERSITY Q1. Hebt u ooit gehoord van de term biodiversiteit?
Nadere informatieCongo: : van oorlog naar vrede. Informatiefiche 1
Informatiefiche 1 Grondstof Meest producerende landen Aandeel in wereldproductie Kobalt DR Congo, Zambia, Marokko & Westelijke Sahara 51 % Industrieel Diamant DR Congo, Botswana, Zuid-Afrika 49% Koper
Nadere informatieVoedselverlies en-verspilling in het Zuiden. FRDO Forum Brussel, 25 november 2014 Marc Maes,
Voedselverlies en-verspilling in het Zuiden FRDO Forum Brussel, 25 november 2014 Marc Maes, 11.11.11 1 805 miljoen mensen 1 op 9 hebben honger En toch is er voedsel genoeg 2 Er gaat zelfs massaal veel
Nadere informatieWat betekent de gedeeltelijke vernietiging van het PAS- Natuurdecreet?
In een arrest van 28 april 2016 Wat betekent de gedeeltelijke vernietiging van het PAS- Natuurdecreet? vrijdag, 06 mei 2016 - Redactie Landbouwleven De lasten voor het natuurbehoudsbeleid mogen niet uitsluitend
Nadere informatieTekst en tekeningen door Colombiaanse vluchtelingenkinderen in Ecuador. UNHCR / S. Aguilar
Tekst en tekeningen door Colombiaanse vluchtelingenkinderen in Ecuador UNHCR / S. Aguilar UNHCR / S.Aguilar Tekst en tekeningen door Colombiaanse vluchtelingenkinderen in Ecuador UNHCR, Europese vertegenwoordiging,
Nadere informatieFaculteit der Rechtsgeleerdheid Amsterdam Center for International Law Postbus 1030 1000 BA Amsterdam
Faculteit der Rechtsgeleerdheid Amsterdam Center for International Law Postbus 1030 1000 BA Amsterdam T 020 535 2637 Advies Luchtaanvallen IS(IS) Datum 24 september 2014 Opgemaakt door Prof. dr. P.A. Nollkaemper
Nadere informatieVraag en Aanbod in de Goudmarkt
Vraag en Aanbod in de Goudmarkt Beleggen in goud is een populair onderwerp sinds de financiële crisis zijn intrede heeft gedaan. In 2011 bereikte de goudprijs een all time high van $1900 per troy ounce.
Nadere informatieWAALSE OVERHEIDSDIENST
WAALSE OVERHEIDSDIENST N. 2012 2798 [2012/205052] 30 AUGUSTUS 2012. Besluit van de Waalse Regering betreffende de uitbreiding en de aanneming van nieuwe beheersvoorwaarden van het erkende natuurreservaat
Nadere informatieHet mysterie: Moord op Lumumba
Het mysterie: Moord op Lumumba Lumumba was de eerste premier van onafhankelijk Congo in 1960. Twee weken na zijn aantreden werden Lumumba en zijn regering afgezet tijdens een staatsgreep en werd Lumumba
Nadere informatie61% Nederlanders wil natuur in nieuwe regeerakkoord
61% Nederlanders wil natuur in nieuwe regeerakkoord Vogels en mensen, Vogelbescherming/ 2-6-2010 / P.1 / 2-6-2010 / P.1 Onderzoeksrapportage Amsterdam 17 mei 2010 Projectnummer
Nadere informatieKoffie en Carbon in Mexico
Koffie en Carbon in Mexico Project voorstel van Solidaridad Oktober 2016 Uit de studie die Hesselink heeft laten uitvoeren door Ecofys, blijkt dat de CO2-voetafdruk van koffie voor 14% bij de plantage
Nadere informatieZeker zijn PVDA GELDERLAN. Verkiezingsprogramma Verkiezingsprogramma
PVDA GELDERLAN D PvdA Gelderland Verkiezingsprogramma 2019-2023 Verkiezingsprogramma 2019-2023 Zeker zijn Onderwijs is de sleutel tot een zinvol leven. Goed onderwijs geeft niet alleen toegang tot werk,
Nadere informatie2012 STAATSBLAD No. 169 VAN DE REPUBLIEK SURINAME
2012 1 2012 STAATSBLAD VAN DE REPUBLIEK SURINAME WET van 29 oktober 2012, houdende goedkeuring van de toetreding van de Republiek Suriname tot de International Convention for the Suppression of the Financing
Nadere informatienr. 241 van ROBRECHT BOTHUYNE datum: 13 januari 2017 aan PHILIPPE MUYTERS Waarborgregeling - Stand van zaken
SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 241 van ROBRECHT BOTHUYNE datum: 13 januari 2017 aan PHILIPPE MUYTERS VLAAMS MINISTER VAN WERK, ECONOMIE, INNOVATIE EN SPORT Waarborgregeling - Stand van zaken De Waarborgregeling
Nadere informatieBiodiversiteit, ecosysteemfuncties, en ecosysteemdiensten
Biodiversiteit, ecosysteemfuncties, en ecosysteemdiensten Luc De Meester Lab. Aquatische Ecologie en Evolutiebiologie KULeuven Laboratorium Aquatische Ecologie en Evolutiebiologie Biodiversiteit: : en
Nadere informatieParadoxaal genoeg hebben juist veel landarbeiders geen toegang tot betaalbaar groenten en fruit
DAAR PLUKKEN DE BOEREN DE VRUCHTEN VAN HET SUCCES VAN GRUPO HUALTACO Groenten en fruit zijn niet alleen gezond voor ons lichaam, maar ook voor de wereldeconomie. De groente- en fruitsector is een van de
Nadere informatieEén Korea, twee landen
1 Doelgroep De lesbrief is bedoeld voor leerlingen in de onderbouw vmbo, havo en vwo. Het uitwerken van de opdrachten kost de leerling ongeveer een tot anderhalf lesuur (van 50 minuten). De onderzoeksvragen
Nadere informatieBeverwijkerstraatweg 44 - Castricum
Quick scan flora en fauna Beverwijkerstraatweg 44 - Castricum Gemeente Castricum 0 INHOUD 1. Aanleiding... 2 2. Gebiedsomschrijving en beoogde ingrepen... 3 3. Wettelijk kader... 4 4. Voorkomen van beschermde
Nadere informatieKANSDOSSIER LANDBOUWMACHINES Australië. September 2015
KANSDOSSIER LANDBOUWMACHINES Australië September 2015 Disclaimer Dit rapport is opgesteld door de Economische Afdeling van het. Het is tot stand gekomen door persoonlijke contacten met overheidsinstanties
Nadere informatieImpact van de Russische boycot op de prijzen en de uitvoer van bepaalde landbouwproducten
Impact van de Russische boycot op de prijzen en de uitvoer van bepaalde landbouwproducten FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie Algemene Directie Economische Analyses en Internationale Economie
Nadere informatieRAPPORT KANSARMOEDE-INDICATOREN IN ERPE-MERE
RAPPORT KANSARMOEDE-INDICATOREN IN ERPE-MERE Bij het openen van het rapport worden de meest recente gegevens uit de databank gehaald. Inleiding In dit document worden de kansarmoede-indicatoren weergegeven
Nadere informatieFederaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
AFRIKAANSE VARKENSPEST (AVP): COMMUNICATIE Nieuw uitvoeringsbesluit van de Europese Commissie van gestemd op 23 november 2018: aanpassing van de zonering door de Europese Commissie Het is belangrijk te
Nadere informatieTOOL OM LOKAAL TE REAGEREN 3Bx AFVAL IN GROENE RUIMTEN
TOOL OM LOKAAL TE REAGEREN 3Bx AFVAL IN GROENE RUIMTEN 1 AFVAL IN GROENE RUIMTEN U STELT VAST : Afval dat werd achtergelaten in een «groene ruimte» Leefmilieu Brussel definieert als groene ruimten een
Nadere informatieAlgemeen rapport: vergelijk Postzones: Antwerpen Noord (2060), Antwerpen Kiel (2020), Antwerpen Linkeroever (2050), Borgerhout (2140)
Inhoud Algemeen rapport: vergelijk Postzones: Antwerpen Noord (2060), Antwerpen Kiel (2020), Antwerpen Linkeroever (2050), Borgerhout (2140) Dit rapport brengt de Postzones: Antwerpen Noord (2060), Antwerpen
Nadere informatie