Inleiding. R.G. de Neve

Transcriptie

1 De Indische roots van een bekende Nederlander. Geert Wilders (dit artikel werd zonder de foto van Wilders eerder gepubliceerd in De Indische Navorscher 22 (2009) ) 1 R.G. de Neve Foto: Serge Ligtenberg (gepubliceerd op Inleiding Op het internet werd en wordt gediscussieerd over de Indische familieachtergrond van Geert Wilders (geb. Venlo 6 september 1963). Diens band met Nederlandsch-Indië loopt via zijn aldaar geboren grootmoeder maternel Johanna Magdalena Meijer. Haar echtgenoot Johannes Hendrikus Ording, Wilders opa dus, was een volbloed Hollander die in de Oost terecht kwam. Hun dochter Maria Anne Ording (geb. Soekaboemi 29 mei 1933) trad te Leeuwarden op 20 juni 1953 in het huwelijk met Johannes Henricus Andreas Wilders (geb. Maasbree 31 augustus 1923 overl. Venlo 22 augustus 2005). Zij werden de ouders van de man die de gemoederen de afgelopen jaren bezig houdt en inmiddels een fenomeen genoemd mag worden. Een fenomeen nodigt uit tot een poging het te doorgronden. Een van degenen die zich daartoe liet verleiden, is bestuurskundige en antropologe doctor Lizzy van Leeuwen. Zij schreef een artikel in De Groene Amsterdammer van 4 september 2009, getiteld Wreker van zijn Indische grootouders. De politieke roots van Geert Wilders. Zij legt daarin een verband tussen Wilders Indische afkomst en islamofobie door feitelijk te stellen dat Indische Nederlanders (oud-kolonialen) het rechts-extremisme (lees: racisme) in het bloed zit en dat de anti-islamhouding en eigen-volk-eerstmentaliteit van Indo Geert Wilders daarom genetisch is bepaald. En passant ziet zij in Wilders geblondeerde haar een bewijs voor de stelling dat hij bovendien zijn Indische identiteit ontkent. 1

2 Van Leeuwen neemt als vaststaand aan dat er een verband is tussen de etniciteit van de Indische Nederlanders en de betrokkenheid van een aantal leden van de Indische gemeenschap bij het uitbaten van rechts-nationalistisch gedachtegoed. Zij constateert: Het is opvallend hoe constant de deelname was van Indische Nederlanders aan partijvorming op basis van conservatief-nationalistische, (neo)koloniale beginselen, vergeleken met de deelname aan de progressieve beweging. De focus lag daarbij sterk op beschermen en bewaken van grenzen en op insluiten en/of buitensluiten van bevolkingsgroepen. Een wetenschappelijk verantwoorde onderbouwing van deze bewering ontbreekt echter. Van Leeuwen noemt alleen enkele namen van Nederlanders met een Indische achtergrond, die in rechts-nationalistische kring actief waren. Uit haar betoog komt het beeld naar voren dat Nederlanders met een Indische achtergrond zonder uitzondering rechtse rakkers zijn, die nog steeds het liefst koloniale toestanden doen herleven en niets van buitenlanders moeten hebben. De (inmiddels opgeheven) Vrije Indische Partij noemt zij in een adem met allerlei extreemrechtse clubs en ziet zij, overigens ten onrechte, als een groepering die tegen de komst van vreemdelingen was. Zij vertelt echter in welke mate Indische Nederlanders de V.I.P. hebben gesteund. Uit het feit dat deze partij inmiddels al weer geruime tijd ter ziele is, kan worden afgeleid dat de belangstelling van Indisch Nederland gering en zeker niet blijvend was. Het artikel van Van Leeuwen brengt, hoewel stigmatiserend voor Indische Nederlanders, overigens wel een interessant punt aan de oppervlakte, namelijk de vraag of Indische Nederlanders meer dan andere Nederlanders betrokken waren bij extreemrechts activisme. In meer algemene zin kan men zich afvragen hoe de politieke voorkeur van de Indische Nederlanders zich in vergelijking met andere (etnische) groepen binnen de Nederlandse samenleving gedurende de laatste halve eeuw heeft ontwikkeld. Voor zover bekend, is hier geen wetenschappelijk onderzoek naar gedaan. Keren we terug naar de kern van het betoog van Van Leeuwen, dan moeten we geloven dat Wilders ideeën rechtstreeks terugvoeren op zijn Indische roots. Het is daarom van belang het voorgeslacht van Wilders nader te beschouwen. Dan blijkt dat genealogisch onderzoek uitwijst dat het met zijn Indische bloed, afhankelijk van hoe men het wil bekijken, sterk mee- of tegenvalt. Van zijn 64 voorouders in de zesde generatie terug (zijn oudovergrootouders) zijn er in elk geval 54 2 volbloed-europeaan en drie 3 volbloed-aziaat. Verder kwamen vier oudovergrootouders 4 in Nederlandsch-Indië ter wereld, maar is onbekend, of zij volbloed-, dan wel Indo-Europeaan zijn. Van drie oudovergrootouders 5 is onduidelijk waar hun wieg heeft gestaan. Duidelijk is in elk geval dat de overgrote meerderheid (tenminste 84%) van de voorouders van Indo Geert Wilders volbloed-europeanen waren. Het Indo in de vorige zin staat niet voor niets tussen aanhalingstekens, aangezien het bovendien nog maar de vraag is of Wilders zich cultureel Indisch/Indo voelt. Zowel Wilders, als zijn vader zijn in Nederland geboren en getogen, terwijl Wilders in Nederlandsch-Indië geboren moeder sinds haar prilste jeugd in Nederland is opgegroeid. Binnen de familie waarin Wilders volwassen werd, was zijn grootmoeder van moederszijde de enige Indische factor. Zij woonde overigens al sinds het midden van de jaren dertig zij was toen achter in de twintig in Nederland en overleed toen haar kleinzoon nog net geen negentien jaar oud was. Het ligt dus genuanceerder, dan Lizzy van Leeuwen het doet voorkomen. Wilders geblondeerde haar lijkt vooral te getuigen van een drang op te vallen of te zijn ingegeven door esthetische overwegingen, maar is wie zal het zeggen wellicht alleen bedoeld een vroeggrijzende haardos of, in het geval hij toch een pruik blijkt te dragen, premature kaalheid te verbergen. De voorouders van Johanna Magdalena Ording, geb. Meijer, Geert Wilders grootmoeder van moederszijde Probant 6 (Wilders grootmoeder) 1. JOHANNA MAGDALENA MEIJER, 7 geb. Batavia 21 april 1902, overl. Venlo 29 juli 1982, tr. Batavia 7 april 1920 JOHANNES HENDRIKUS ORDING, geb. Utrecht 3 juli 1892, overl. Venlo 17 febr. 2

3 1976, zn. van Wilhelmus Hendrikus Ording en Lena Alida Hoolhorst en gesch. echtg. van Frederika Philippina Johanna Regenbogen. Johanna Magdalena Meijer (foto in particulier bezit). Johanna Magdalena Meijer (foto in particulier bezit). Ouders (Wilders overgrootouders) 2. LEVINUS FRANÇOIS MEIJER, geb. Batavia 10 aug. 1864, overl. Soekaboemi 3 maart 1942, tr. Serang (Bantam) 11 aug JOHANNA MARIA C ANTER VISSCHER, geb. Serang 9 juli 1864, overl. Leeuwarden 29 juli Levinus François Meijer en Johanna Maria Canter Visscher (foto in particulier bezit). 3

4 Grootouders (Wilders betovergrootouders) 4. LEVINUS MEIJER, geb. Batavia 21 sept. 1821, commies-visitateur bij de in- en uitvoerrechten te Batavia, overl. Meester Cornelis 10 mei 1878, tr. Semarang 15 okt Jkvr. FLORENTINA WILHELMINA JOHANNA FRANCINA GOLDMAN, geb. Batavia 23 aug. 1839, overl. Semarang 25 juli 1913, zij hertr. Batavia 5 mei 1879 Jan de Munck Mortier JOHANNES ALBERTUS CANTER VISSCHER, geb. Soerabaja 13 sept. 1835, fungerend postcommies in Bantam (1862), overl. Serang (Bantam) 18 sept. 1908, tr. Serang 8 sept ELISABETH BACHET, geb. Batavia 4 aug. 1840, overl. Serang 24 sept Overgrootouders (Wilders betbetovergrootouders) 8. JOHANNES BERNARDUS MEIJER, ged. Haarlem (R.K. Statie Drie Klaveren) 4 juni 1783 (zn. van Frans Meijer en Jo(h)anna Kibon), 11 in Nederlandsch-Indië gekomen 1 juli 1806, vroeg akte van verblijf te Batavia 13 nov en 14 jan een was toen (1813) oud-majoor-dokter en handelaar (1815) ald., opperchirurgijn 26 aug. 1806, overl. Batavia 23 nov. 1822, tr. Batavia 14 dec HENRIETTE VAN BAERT DE JONG (VAN BAAR DE JONG), geb...., overl...., zij hertr. Batavia 12 juni 1825 Hendrik Lodewijk Rodenbroek. 10. Jhr. JOHANNES GERARDUS GOLDMAN, geb. Semarang 8 nov (zn. van Jhr. Johan Christiaan Goldman (R.N.L.) en Wilhelmina Dorothea Coert), assistent-resident van Salatiga (Semarang) , van Probolinggo , administrateur van de suikeronderneming Tjomal (Pekalongan) 1834-, overl. Batavia 11 april 1850, tr. Batavia 6 juli HENRIETTA FRANCINA MARIA BARRETT, geb. Penang (Malakka) 1807 (dr. van William Barrett en Jkvr. Jacoba Maria Goldman, ex matre W.D. Coert), overl. Batavia 23 aug TAMMERUS JOHANNES PIETER CANTER VISSCHER, geb. Palliacatta (Coromandel) 6 sept (zn. van Jacobus Simons Canter Visscher en Johanna Albertina Kloege), controleur 1e klasse bij de landelijke inkomsten, overl. Tegal 17 dec. 1877, tr. Soerabaja 27 jan Martina Annetta Reep, geb. Madoera 6 juli 1821, overl. Tegal 1 maart 1885, hij erkende een zoon (nummer 6) van 13. EMBONG ADJENG GEDONG (INLANDSE VROUW). 14. SERVAIS HENRI BACHET, geb. Maastricht 27 juli 1807 (zn. van Pierre Aimé Bachet en Marie Anne Gijssens), commies-ontvanger te Bantam (1854), overl. a/b van het Nederlandse fregat Schoon Verbond op reis naar Nederland 12 nov. 1860, tr. Batavia 2 okt MARIA THERESIA VAN DER HEIJDEN, geb. Semarang 1 febr. en ged. Djokjakarta (rk) 15 dec (dr. van Nicolaas van der Heijden 14 en de vrije onchristenvrouw Maria), overl. Serang (Bantam) 17 aug Noten 1. De tekst is wat de laatste alinea betreft, verbeterd en licht aangepast. 2. Zijn 32 oudovergrootouders van vaderszijde, zijn 16 oudovergrootouders via zijn grootvader van moederszijde, de ouders van de nummers 8, en 14 en de vader van de nummer 10, 11 in onderstaande kwartierstaat. 3. De ouders van nummer 13 en de moeder van nummer 15 in onderstaande kwartierstaat. 4. De ouders van nummer 12 en de moeder van de nummers 10, 11 in onderstaande kwartierstaat. 5. De ouders van nummer 9 en de vader van nummer 15 in onderstaande kwartierstaat. 6. Voor deze kwartierstaat zijn verder als bronnen gebruikt de bij het Centraal Bureau voor Genealogie berustende persoonskaarten van Johanna Maria Canter Visscher (generatie IV), Johanna Magdalena Meijer en Johannes Hendrikus Ording (generatie V) en Johannes Henricus Andreas Wilders (generatie VI). 7. Zie voor gegevens over en foto s van de familie Meijer de website van Rob van de Ven Renardel de Lavalette ( 8. P.A. Christiaans, Reconstructie van de huwelijksregisters van de residentie Bantam, De Indische Navorscher 15 (2002) , ald Nederland s Adelsboek 83 (1993) Christiaans, Reconstructie huwelijksregisters residentie Bantam,

5 11. Mededeling van Rob van der Ven Renardel de Lavalette te Helmond. 12. Idem. 13. P.A. Christiaans, Het Rooms-Katholieke doopregister van Semarang ( s-gravenhage 2002) 94. Bronnenpublikatie van de Indische Genealogische Vereniging deel 15. De inschrijving luidt als volgt: 1 Februarii 1822 est nata et 15 Decembris 1822 baptisata Maria Theresia, filia naturalis Nicolai van der Heijden ex matre infideli libera nomine Maria. Susc[eptor]: Franciscus van der Veeken. De termen filia naturalis en ex matre infideli libera duiden er op dat het een onwettig kind betreft, geboren uit een vrije ongelovige (lees niet-christelijke of ongedoopte) moeder. Dat laatste betekende in de praktijk dat het om een inlandse, dus mohammedaanse vrouw ging. Opvallend is dat zij ondanks dat getooid was met de zeer christelijke naam Maria. Het kwam overigens wel meer voor dat een inlandse moeder zonder gedoopt te zijn en famille een Europese voornaam toebedeeld kreeg. 14. Hij zou een broer zijn van de vader van de bekende Indische generaal Karel van der Heijden. 5