D e e l K. H e t V R O E G E C H R I S T E N D O M. i n d e J O O D S E D I A S P O R A

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "D e e l K. H e t V R O E G E C H R I S T E N D O M. i n d e J O O D S E D I A S P O R A"

Adriaan van de Veen
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 D e e l K H e t V R O E G E C H R I S T E N D O M i n d e J O O D S E D I A S P O R A

2 INHOUD Inleiding Enkele belangrijke jaartallen 1. Karakteristiek van de joodse diaspora 1.1. De grieks-romeinse wereld 1.2. De joodse diaspora in het Romeinse Rijk 1.3. Band met Jeruzalem 1.4. Pagane bronnen 1.5. Proselitisme 1.6. Septuaginta 2. Niet-canonieke joodse geschriften 2.1. Deuterocanonieke geschriften 2.2. Pseudepigrafen (bekende) 2.3. Apocalyptische literatuur 2.4. Minder bekende pseudepigrafische literatuur 2.5. Qumran-geschriften 2.6. Rabbijnse literatuur over vroege Christendom 2.7. Joods-hellaanse poëzie 2.8. Andere literatuur 3. Scheiding-makende factoren 3.1. Drie joodse opstanden 3.2. Herstel joodse gezag 3.3. Vlucht naar Pella 3.4. Birkat haminim 3.5. Fiscus Judaicus 3.6. Houding van de staat 4. Aramees-sprekende wereld 4.1. Joodse wereld (na 135) 4.2. Aramese geschriften 4.3. Situatie van de eerste gemeenten 4.4. Ontwikkelingen binnen de gemeenten 4.5. Christologie van de Aramese Christenen 4.6. Kenmerken latere syrische Christendom 4.7. Latere stromingen 4.8. Syrië (Edessa) 4.9. Overige gebieden -K.0.2 -

3 5. Alexandrië (Egypte) en Noord-Afrika 5.1. Joodse wereld van Alexandrië 5.2. Joods-hellenistisch gedachtegoed 5.3. Het beginnende Christendom in Alexandrië 5.4. Clemens en Origenes 5.5. Joodse wereld van Noord-Afrika 5.6. Tertullianus en Cyprianus 6. Antiochië (Klein-Azië) 6.1. Joodse wereld 6.2. Kenmerken 6.3. Christelijk-joodse periode 6.4. Latere ontwikkelingen 6.5. Marcion 7. West-Romeinse Rijk K.8. Geschriften van het vroege Christendom (uit de tweede en derde eeuw) 8.1. Apocriefen van het Nieuwe Testament 8.2. Apostolische Vaders 8.3. Apologeten 8.4. Martelaarsakten 8.5. Regels voor het gemeentelijke leven 8.6. Adversus Judaeos-geschriften Conclusies -K.0.3 -

4 Inleiding Het Christendom is begonnen als een vernieuwende beweging binnen het Jodendom, tot stand gebracht door Jezus van Nazaret. Deze beweging maakte de eerste eeuwen een snelle groei door, vooral in de grieks-sprekende wereld. In par.l.4 is het hoe en waarom uiteengezet. Deze vernieuwingsbeweging is in enkele tientallen jaren overgegaan naar een joods Christendom in de aramees-sprekende gebieden en naar een hellenistisch Chris- tendom in de grieks-sprekende wereld. Deze overgang is voor de grieks-sprekende wereld vloeiend gegaan via de joodse diaspora. Voor het joodse Christendom vond de overgang - voorzover valt na te gaan - meer abrupt plaats, na de eerste joodse oorlog met de verwoesting van Jeruzalem en de tempel in het jaar 70. Toen bleef de gemeente van Jeruzalem achter en verdween als natuurlijk centrum van de beweging uit het gezichtsveld. Tegelijkertijd werd binnen het Jodendom het Farizeïsme de overheersende partij die alle vernieuwingsbewegingen in de ban deed. Deze omstandigheden heeft het uit elkaar groeien van beide vormen van Christendom in de hand gewerkt. In tegenstelling tot de joodse wereld ontstond er namelijk binnen het Christendom geen nieuwe centrum. Elke regio ontwikkelde zich op eigen wijze. Mede daardoor is ook de kloof tussen Joden en (Heiden-)Christenen pas goed onoverbrugbaar gemaakt. In dit deel worden de factoren nagegaan die een rol hebben gespeeld bij de overgang van de joodse vernieuwingsbeweging naar het joodse, resp. hellenistische Christendom. Met name wordt aandacht geschonken aan de politieke en maatschappelijke omstandigheden in de diverse regio s. De diaspora in de eerste eeuw -K.0.4 -

5 ENKELE BELANGRIJKE JAARTALLEN Algemeen 63 v.g.j. : Palestina onder romeins bewind 37-4 v.g.j. : Herodus de Grote, koning van Israël 27 v g.j. : Augustus, keizer van Rome g.j. : Tiberius, keizer van Rome Judea, Idumea en Samaria 4 v. - 6 g.j. : Archelaüs, ethnarch 6-41 g.j. : onder bewind van Romeinse procuratoren (26-36: Pontius Pilatus) 6 g.j. : toen was er een volktelling, incl. registratie van het landbezit, onder leiding van Quirinius : Agrippa I, koning (kleinzoon van Herodus de Grote), in deze tijd is Jakobus vermoord, Hnd.12. vanaf 44 : onder bewind van Romeinse procuratoren (52-60, Antonius Felix) (49-52: Agrippa II, koning over Chalkis in de Libanon, religieus toezichthouder over de tempel in Jeruzalem) : eerste joodse oorlog 70 : verwoesting van Jeruzalem en de tempel : joodse diaspora in opstand : opstand van Bar Kochba (tweede joodse oorlog) Galilea en Perea 4 v g.j. : Herodus Antipas, tetrach g.j. : Agrippa I, koning vanaf 44 : onder bewind van Romeinse procuratoren Joods-christelijke wereld ca. 6 v.g.j. : geboorte van Jezus van Nazaret ca : optreden van Jezus van Nazaret ca. 35 : roeping van Paulus 48 : Apostelconvent ca : brieven van Paulus : Paulus gevangen 64 : Paulus onthoofd ca : brieven van Jakobus, Petrus, Judas ca. 65 : evangelie van Marcus ca : evangeliën van Mattheüs, Lucas en Johannes, Handelingen der Apostelen, Hebreeën, Openbaring van Johannes ca : Brieven van Johannes, Timotheüs en Titus (aannemende dat deze niet van Paulus zijn) -K.0.5 -

Vergelijkbare documenten

Werkvorm: Vertel dat de Bijbel bestaat uit 66 Bijbelboeken en dat die ook verschillende genres hebben. Start het spel:

Werkvorm: Vertel dat de Bijbel bestaat uit 66 Bijbelboeken en dat die ook verschillende genres hebben. Start het spel: Bijbelse genres Leeftijd: 9-12, 13-16, 16+ Thema: bijbel Tijdsduur: 0-20 min. Jongeren leren de verschillende soorten Bijbelboeken kennen. Doel: - De jongeren begrijpen dat de Bijbelboeken met verschillende