Henk van de Berg/Eric Laurant

Transcriptie

1 Raadsvergadering 5 oktober 2017 Agenda nummer Onderwerp project zonnepanelen Wordt behandeld door Henk van de Berg/Eric Laurant Malden, 5 september 2017 Aan de raad, Voorstel Wij stellen u voor: 1. De activiteiten die voortvloeien uit en samenhangen met het projectplan dat zal worden opgesteld ten uitvoering van het zonnepanelenproject te rekenen tot de publieke taak van de gemeente Heumen; 2. De economische activiteiten die de gemeente Heumen verricht in het kader van het zonnepanelenproject aan te wijzen als economische activiteiten die plaatsvinden in het algemeen belang, als bedoeld in artikel 25h, vijfde lid, van de Mededingingswet. Samenvatting Op 13 juli 2017 heeft uw raad bij de behandeling van het uitvoeringsprogramma Routekaart klimaatneutraal Heumen 2050 een motie aangenomen waarbij u het college heeft gevraagd om het zonnepanelenproject Parkstad Limburg te onderzoeken en te kijken of zo'n project haalbaar is voor onze gemeente. Een dergelijk project is een goede uitwerking van de ambitie en doelstellingen uit de routekaart klimaatneutraal Heumen Het gaat om het verduurzamen van de bestaande woningvoorraad, maar ook MKB-bedrijven en verenigingen met een kleinverbruikaansluiting. Door middel van het verstrekken van een krediet aan en het ontzorgen van deelnemers wordt de aanschaf van zonnepanelen heel laagdrempelig gemaakt. We starten met een project gericht op de aanschaf van zonnepanelen. We willen daarnaast ook onderzoeken of de systematiek van het zonnepanelenproject ook toepasbaar is voor het treffen van energiebesparende maatregelen bij woningen, MKB en verenigingen. Eerst moet de gemeenteraad besluiten dat het verstrekken van een lening (krediet) plaatsvindt in het kader van de uitoefening van de publieke taak krachtens de Wet Financiering Decentrale Overheden (Wet FIDO) en dat er niet in strijd wordt gehandeld met de Wet op het financieel toezicht. Dat gebeurt met onderhavig voorstel. Daarna zal een projectplan worden opgesteld en zal het project worden aanbesteed en zal een lening worden aangegaan voor de financiering van het project. Toelichting. Op 13 juli 2017 heeft uw raad het uitvoeringsprogramma routekaart klimaatneutraal Heumen 2050 vastgesteld. Daarbij heeft u onder andere unaniem ingestemd met een motie om het zonnepanelenproject Parkstad Limburg nader te onderzoeken en te bekijken of een dergelijk project haalbaar is voor de gemeente Heumen, inclusief het aantrekken van een service provider. Ook heeft uw raad gevraagd om te onderzoeken of energiebesparing in een dergelijk project kan worden meegenomen. Doe/stelling routekaart Met het zonnepanelenproject wordt beoogd om de bestaande woningvoorraad te verduurzamen door het plaatsen van zonnepanelen. Daarmee wordt invulling gegeven aan de doelstelling uit de routekaart klimaatneutraal Heumen 2050, door uw raad vastgesteld op 6 april 2017, om de kleinschalige productie van duurzame energie bij woningen en bedrijven te stimuleren. Als aanjager zorgt de gemeente dat het voor inwoners en bedrijven de komende jaren makkelijker wordt om '12' MIM IIII II

2 duurzame energie te produceren. Met een project zoals dat van Parkstad Limburg bereiken we die doelstelling. Zonnepane/enproject Parkstad Limburg Het zonnepanelenproject Parkstad Limburg biedt particuliere huishoudens en MKBbedrijven en verenigingen met een kleinverbruikersaansluiting de mogelijkheid om tegen een laagrentende lening en met een optimale ontzorging hun woning te verduurzamen door de realisatie van gemiddeld 14 zonnepanelen op het dak. Met deze panelen kunnen de deelnemende particuliere huishoudens, ook die met een kleine beurs, in een groot deel van dan wel hun gehele elektriciteitsbehoefte voorzien. Alle tot op heden vaak ervaren drempels, zoals het zelfstandig uitzoeken en verrichten van administratieve handelingen voor het aangaan van de financiering en het zelf organiseren van het periodieke onderhoud van de panelen, worden met dit project weggenomen. Energiebesparende maatregelen In de motie 'Stimulering produceren duurzame energie door inwoners, organisaties en bedrijven en realisering energiebesparing' die uw raad op 13 juli jl heeft aangenomen, heeft uw raad gevraagd om te onderzoeken of de systematiek van het zonnepanelenproject ook toepasbaar is voor energiebesparende maatregelen. Wij willen starten met het uitwerken en uitvoeren van een zonnepanelenproject. De ervaringen die we daarbij opdoen, willen we vervolgens inzetten bij het uitwerken van een vergelijkbaar project maar dan gericht op energiebesparing. Wat houdt dit project in voor de individuele deelnemer? De deelnemer betaalt elke maand een vaste bijdrage voor de aflossing en rente van de lening. Het voordeel van de deelnemende burger bestaat uit het grotendeels wegvallen van de kosten van zijn eigen elektriciteitsverbruik in de piekuren. De calculatie is zodanig gemaakt dat al het eerste jaar een financieel voordeel voor de burger ontstaat. Dit voordeel groeit elk jaar door de verwachte stijging van de energietarieven. Belangrijk is nogmaals te vermelden dat de burger helemaal ontzorgd wordt, waardoor de toegangsdrempel voor de aanschaf van zonnepanelen geheel weggenomen wordt. Expliciet moet benoemd worden dat ook burgers met geringe financiële mogelijkheden in staat gesteld worden te participeren in dit project. Samenvattend zijn de voordelen van het project als volgt: a) Maximale burgerparticipatie (het project is namelijk ook toegankelijk/bereikbaar voor minder draagkrachtige inwoners/huishoudens); b) Minimale aansluitkosten, geen extra constructies noodzakelijk; c) Minimale beheerskosten, geen extra beveiliging benodigd; d) Maximale opbrengst van geproduceerde energie door aansluiting achter de meter; e) De inwoner wordt helemaal ontzorgd en geniet toch het financieel voordeel; f) Geen financiële bijdrage voor de gemeente; g) Er wordt voorzien in een toenemende behoefte bij inwoners. Wat moeten we hiervoor doen? Voor de uitvoering van een dergelijk project in onze gemeente is het noodzakelijk dat een plan van aanpak wordt opgesteld waarin de stappen die moeten worden doorlopen om tot realisatie te komen worden beschreven. Gedacht moet hierbij worden aan: - Inventarisatie van het aantal woningen dat in aanmerking komt voor zonnepanelen; - Voor de aanleg en beheer en het ontzorgen van de gegadigden moet een provider worden gezocht die e.e.a. wil faciliteren. Hiervoor moet een aanbestedingsprocedure worden gevolgd. - Het opstellen van een verordening op grond van artikel 1:20 Wet op het financieel toezicht (zie hieronder). De aanschaf van de zonnepanelen willen we faciliteren met het verstrekken van duurzaamheidsleningen. Voor de uitvoering hiervan is het noodzakelijk dat de gemeente, teneinde over te kunnen

3 gaan tot verstrekking van consumentenkrediet, een verordening vaststelt op grond van artikel 1:20 Wft (Wet op het financieel toezicht). Verordening (in relatie tot artikel 1:20 Wft) In het kader van een Zonnepanelenproject verstrekt de gemeente i.c. het college krediet aan burgers. De opdrachtnemer i.c. de serviceprovider is verantwoordelijk voor aanleg en beheer van de zonnepaneleninstallaties. De gemeente schiet het geld tot aankoop van zonnepanelen aan de burger voor. De burger betaalt vervolgens in 180 maandtermijnen (15 jaar) af. Aflossing in één keer is uiteraard ook mogelijk, dit is een keuze. Wanneer krediet wordt aangeboden aan consumenten en dit krediet niet binnen drie maanden moet worden afgelost, bestaat er een vergunningplicht als bedoeld in artikel 2:60 Wet op het financieel toezicht (Wft). Dit project komt niet voor vrijstelling van die vergunningplicht in aanmerking en de gemeente is ook niet uitgezonderd van een vergunningplicht. Het traject tot het verkrijgen van een bankvergunning is administratief omslachtig en neemt circa 21 weken in beslag. Uit artikel 1:20 Wft blijkt het volgende: Deze wet is niet van toepassing op: a. het krachtens een wettelijke bepaling aanbieden van krediet met een doelstelling van algemeen belang aan een beperkt publiek, 1. rente vrij of tegen een lagere dan op de markt gebruikelijke rentevoet, of 2. tegen een rente voet die niet hoger is dan de op de markt gebruikelijke rente voet en onder voorwaarden die voor de consument gunstiger zijn dan de op de markt gebruikelijke voorwaarden." Uit de wetsgeschiedenis is op te maken dat met een "wettelijke bepaling" ook wordt gedoeld op een wettelijke bepaling in materiële zin, zoals een verordening. Er zijn andere overheidsinstellingen die zonder bankvergunning en krachtens een eigen verordening consumentenkrediet verstrekken. Naar onze mening wordt in het project aan alle vereisten van artikel 1:20 Wft voldaan en wel om de volgende redenen: - Het gaat om kredietverstrekking krachtens een wettelijke bepaling. Onder een wettelijke bepaling moet worden verstaan een regeling van een orgaan dat aan de grondwet of een wet in formele zin regelgevende bevoegdheid ontleent. De betreffende verordening zal worden vastgesteld op grond van het bepaalde in artikel 108 jo 147, eerste lid jo artikel 149 Gemeentewet. De verordening houdt daarmee een wettelijke bepaling in. - Het krediet wordt aangeboden met een doelstelling van algemeen belang. De projectdoelstellingen bestaan o.a. uit het leveren van een bijdrage aan het verduurzamen van woningen in de gemeente en het leveren van een bijdrage aan de doelstelling van de gemeente Heumen om een klimaatneutrale gemeente te zijn. - De financiële impact van het project wordt in beeld gebracht en eventuele maatregelen zoals het instellen van een kredietplafond worden inzichtelijk gemaakt. Komt er een kredietplafond, dan wordt het krediet voor een beperkt publiek beschikbaar, omdat niet iedere consument daarvoor in aanmerking kan komen. - Het krediet is voor de consumenten per saldo voordeliger dan een krediet op de markt. In dat verband is onder meer van belang dat het krediet wordt aangeboden tegen een lagere dan op de markt gebruikelijke rentevoet. Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat er een volledige doorberekening plaats vindt van de integrale kosten. Hiermee wordt voldaan aan de Wet Markt en Overheid. Omdat naar onze mening aan alle voorwaarden uit artikel 1:20 Wft is voldaan, is op de aan de orde zijnde kredietverstrekking via een verordening de Wft niet van toepassing. Dit betekent dat de gemeente naar onze mening niet handelt in strijd met het in de Wft neergelegde verbod om een krediet aan te bieden zonder te beschikken over een daartoe door de AFM verleende vergunning en evenmin handelt in strijd met één of meer bij of krachtens de Wft bepaalde gedragsregels. Het vaststellen van een dergelijke verordening is onderdeel van het eerder genoemde projectplan. Voor nu is het van belang dat de gemeenteraad besluit dat het verstrekken van een lening (krediet)

4 plaatsvindt in het kader van de uitoefening van de publieke taak krachtens de Wet Financiering Decentrale Overheden (Wet FIDO). De Wet FIDO, artikel 2, eerste lid geeft aan dat het aangaan van leningen en het uitzetten van middelen en het verlenen van waarborgen en garanties uitsluitend zijn toegestaan voor de uitoefening van de publieke taak. De gemeente bepaalt in principe zelf wat onder de publieke taak moet worden verstaan en hoe deze zal worden uitgeoefend. De Wet FIDO biedt hiervoor geen eenduidig kader, omdat het op voorhand inkaderen van de publieke taak niet eenvoudig is. Ofschoon een strak allesomvattend kader niet valt te geven, kan dit wel in meer algemene zin worden beschreven als: de overheid kan/mag iets tot haar publieke taak rekenen wanneer het particuliere bedrijfsleven niet of tegen bijzonder hoge kosten in een voorziening voorziet, waardoor deze niet of voor velen niet bereikbaar is. De vraag is dan ook aan de orde of samenhangende activiteiten tot onze publieke taak kunnen worden gerekend. Uw raad heeft bij de besluitvorming over de routekaart de ambitie onderschreven om in 2050 een klimaatneutrale gemeente te zijn en om dat onder andere te bereiken door het stimuleren van meer zon op daken van woningen en bedrijven. Het zonnepanelenproject draagt bij aan het bewerkstelligen van die ambitie. Wet Markt en Overheid. Op 1juli 2012 is de Wet Markt en Overheid van kracht geworden. Deze wet betreft een wijziging van de Mededingingswet: de artikelen 25g tot en met 25m zijn toegevoegd. Deze artikelen geven een aantal gedragsregels, die overheidsinstanties zoals gemeenten in acht moeten nemen als zij economische activiteiten uitvoeren. Onder "economische activiteiten" wordt verstaan het aanbieden van goederen en diensten op de markt. Het leveren en onderhouden van de zonnepanelen en het aanbieden van een lening dient aangemerkt te worden als economische activiteiten. Eén van de gedragsregels van de Mededingingswet luidt dat aan de afnemers van een economische activiteit tenminste de integrale kostprijs in rekening dient te worden gebracht en dat bij de vaststelling van die kostprijs, voor de financiering met vreemd vermogen (in casu een nog aan te trekken lening) een bedrag in aanmerking wordt genomen dat niet lager is dan de lasten die in het normale handelsverkeer gebruikelijk zijn voor de financiering van ondernemingen. Het ligt in de bedoeling het project te financieren met een laagrentende lening, die voordeliger is dan reguliere leningen op de markt. Gelet hierop bestaat de kans dat er strijdigheid zal ontstaan met de genoemde gedragsregel. De Wet Markt en Overheid is echter niet van toepassing indien de economische activiteiten die de gemeente verricht, plaatsvinden in het algemeen belang. In casu zijn er voldoende argumenten om te stellen dat er inderdaad sprake is van een algemeen belang. De vaststelling of economische activiteiten plaatsvinden in het algemeen belang geschiedt voor gemeenten door de gemeenteraad. Aan uw raad wordt thans voorgesteld om ten aanzien van bovengenoemde activiteiten te besluiten dat deze plaatsvinden in het algemeen belang en wel op grond van de volgende motivering. Uw raad heeft bij de besluitvorming over de routekaart de ambitie onderschreven om in 2050 een klimaatneutrale gemeente te zijn. Klimaatneutraliteit wordt onder andere bereikt door het stimuleren van duurzame energie-opwekking bij woningen en bedrijven. De gemeente heeft daarbij de rol van aanjager. Tot 2020 moeten 750 woningen en 100 bedrijven zonne-energie toepassen op hun daken. Dat kunnen we bereiken door deelnemers te ontzorgen en de drempel voor het aanschaffen van zonnepanelen weg te nemen. Wij zijn van mening dat de duurzaamheids- en economische belangen zwaarder wegen dan eventuele belangen van, en de nadelige gevolgen voor, marktpartijen Om te kunnen voldoen aan de eisen van de wet FIDO dient de raad te verklaren dat: 1. de activiteiten die gemoeid zullen zijn met de uitvoering van het projectplan zonnepanelen Heumen tot de publieke taak van de gemeente Heumen worden gerekend; 2. de economische activiteiten die de gemeente Heumen verricht in het kader van het zonnepanelenproject aan te wijzen als economische activiteiten die plaatsvinden in het algemeen belang, als bedoeld in artikel 25h, vijfde lid, van de Mededingingswet. Deze twee punten zijn opgenomen in de beslispunten. rd

5 Doel Doel van dit voorstel is om vast te leggen dat uw raad het verstrekken van een lening (krediet) doet in het kader van de uitoefening van de publieke taak krachtens de Wet Financiering Decentrale Overheden (Wet FIDO) en dat er niet in strijd wordt gehandeld met de Wet op het financieel toezicht. Werkw(jze De gemeente sluit een lening af en verstrekt deze in de vorm van kredieten aan deelnemers van het zon nepa nelen project. Alternatieven Er zijn andere instellingen die vergelijkbare producten aanbieden maar die zijn niet beschikbaar voor burgers met geringe financiële mogelijkheden. Overwegingen - De gemeente neemt haar rol als aanjager en faciliteert de inwoners. Voor het in beweging krijgen van de energietransitie is dit van groot belang; - Het project wordt, ondanks de grote bedragen die er mee gemoeid zijn, kostenneutraal voor de overheid omdat de financiële risico's worden ondergebracht bij de serviceprovider; Het project is bereikbaar voor alle inwoners, dus ook (en vooral) voor de inwoners met een 'kleine beurs' die normaliter, bijvoorbeeld vanwege de BKR-toets, moeilijk in staat zijn te investeren in duurzame energietechnieken zoals zonnepanelen; - De burger wordt volledig ontzorgd, kan laagrentend lenen, betaalt vijftien jaar een vast bedrag aan aflossing, heeft vanaf de eerste maand reeds een klein voordeel, verdient over 25 jaar gemiddeld terug (prijspeil 2015), is bovendien eigenaar van de installatie en betaalt dit uit de jaarlijkse besparing op de huidige energierekening. Participatie Het gaat bij dit project om maximale burgerparticipatie omdat ook burgers met geringe financiële mogelijkheden in staat gesteld worden te participeren. Er zijn private ondernemers die soortgelijke producten aanbieden, maar die producten zijn niet beschikbaar voor burgers met geringe financiële mogelijkheden. Als het project van start gaat, zal door middel van publicaties en bijeenkomsten de mogelijkheid tot de aanschaf van zonnepanelen bekend worden gemaakt. Duurzaamheid Door een zonnepanelenproject mogelijk te maken in onze gemeente geven we invulling aan de doelstelling om de kleinschalige lokale productie van duurzame energie te stimuleren, die nodig is om de ambitie klimaatneutraal te zijn in 2050 te behalen. Financiën en risico's Voor het verstrekken van de kredieten wordt een lening aangegaan. Voor het opstellen van het projectplan, het doen van de aanbesteding en het verrichten van allerlei hand- en spandiensten is ondersteuning nodig. De kosten hiervoor worden ten laste gebracht van de exploitatie van het project. Het grootste risico bestaat eruit dat de serviceprovider zijn financiële verplichtingen niet kan nakomen. Het is daarom belangrijk om voor het aangaan van een contract na te gaan of de provider financieel voldoende robuust is. Een tweede risico bestaat eruit dat deelnemers niet voldoen aan hun plicht tot maandelijkse aflossing van de lening. Aangezien de zonnepanelen de deelnemer ook meteen financieel voordeel opleveren, achten we de kans daarop klein.

6 BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN HEUMEN De gemeentesecretaris, De burgemeester, mr. D.C. van Eeten drs. G.M. Mittendorff Voor nadere informatie: Naam: W. Dekkers en E. Rademacher Functie: Financieel controller/beleidsmedewerker milieu Tel. nr.: / WDekkers/ERademacher heumen. nl Bereikbaar op: maandag, dinsdag, woensdag, donderdag en vrijdag