Initiatiefvoorstel Nu verlossen, later aflossen

Transcriptie

1 Datum raadsvergadering / Nummer raadsvoorstel Klik hier voor de reactie van het College van B&W 15 juli 2009 / 93/2009 d.d. 16 juni 2009 Initiatiefvoorstel Nu verlossen, later aflossen Namens de fractie van de PvdA Halima El Karouni 13 Mei 2009

2 Datum 11 mei 2009 Onderwerp Initiatiefvoorstel Nu verlossen, later aflossen, over jongeren en problematische schulden Portefeuillehouder Lenie Scholten Samenvatting Steeds meer jongeren raken in financiële problemen. Voor de meeste groepen heeft de afdeling Schuldhulpverlening Nijmegen een aanbod. Voor jongeren zonder afloscapaciteit is dat echter niet het geval. Dit voorstel wil in deze leemte voorzien. Uit landelijke cijfers blijkt dat het aantal jongeren met problematische schulden hard groeit. Dit wordt o.a. bevestigd door een landelijk onderzoek uitgevoerd door ITS Nijmegen (verbonden aan de Radboud Universiteit). Voor Nijmegen zijn geen gedetailleerde cijfers voorhanden over de omvang van de groep jongeren met problematische schulden. Maar op grond van landelijke cijfers mag worden aangenomen dat ook in Nijmegen een substantieel deel van de jongeren een risicogroep vormt. De afdeling Schuldhulpverlening Nijmegen heeft op dit moment een aantal preventieve maatregelen genomen, bijvoorbeeld het spreekuur op het ROC. Op dit moment melden zich daar per week gemiddeld vier jongeren met een problematische schuld. De gemiddelde schuld van een jongere is momenteel Dit voorstel beperkt zich tot jongeren tot 23 jaar die problematische schulden hebben en hierdoor niet in staat zijn om hun studie tot een goed einde te brengen. De fractie van de PvdA stelt voor om de schulden van deze jongeren middels een saneringskrediet van het GKB over te nemen op voorwaarde dat een aantal in een contract vastgestelde afspraken wordt nagekomen. Voorstel om te besluiten 1. Komend schooljaar, per 1 september 2009, te starten met de pilot Nu verlossen, later aflossen. 2. Na een jaar de pilot Nu verlossen, later aflossen te evalueren. 3. Het voor de pilot benodigde bedrag van te dekken uit de extra middelen die volgens het crisisakkoord aan de gemeenten voor schuldhulpverlening ter beschikking worden gesteld.

3 Inleiding Uit verschillende onderzoeken en enquêtes van o.a. het NIBUD blijkt dat de schuldproblemen bij jongeren problematischer en complexer worden. Niet alleen het aantal jongeren met schulden neemt toe, ook het bedrag aan schulden wordt hoger. Uit een onderzoek van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid blijkt dat 4,2 procent van de jongeren tot 25 jaar 'zichtbare probleemschulden' heeft. Dat zijn de mensen die hulp hebben gezocht bij de kredietbank, de sociale dienst of het maatschappelijk werk. Dit lijkt het topje van de ijsberg te zijn. Lenen begint tegenwoordig al op jonge leeftijd. Ruim twintig procent van de jongeren tussen 12 en 25 jaar heeft een lening afgesloten. Hoe hoger de leeftijd, des te meer jongeren lenen. Bijna de helft van de leners klopt aan bij de ouders. Een derde leent bij vrienden, een kwart leent bij de bank, de rest leent bij overigen, zoals bijvoorbeeld de Informatie Beheer Groep, voor de studie. De oudere categorie leent met name voor de studie en het levensonderhoud. Rood staan bij een bank kan pas vanaf achttien jaar, maar dan maken jongeren er ook meteen grif gebruik van. Vooral meisjes van 21 tot en met 25 jaar staan rood. Maar liefst de helft van deze groep heeft een negatief banksaldo. Dat zou kunnen komen doordat meisjes eerder op zichzelf gaan wonen dan jongens. De PvdA-fractie is zeer bezorgd over deze ontwikkelingen. Als deze jongeren nu al geld tekort komen, doet dat het ergste vrezen voor de periode dat ze vaste lasten krijgen. Zolang jongeren thuis wonen nemen ouders veel uitgaven voor hun rekening, maar zodra ze gaan studeren of zelfstandig wonen valt die dekking weg. Daarnaast komt het voor dat jongeren, zonder startkwalificatie, ervoor kiezen aan het werk te gaan. Als het tot schulden komt kunnen deze jongeren over het algemeen de weg naar hulpinstanties moeilijk vinden. Het lijkt erop dat de huidige generatie jongeren onvoldoende voorbereid wordt op financiële onafhankelijkheid. Daarbij is het een feit dat de verlokkingen van de consumptiemaatschappij groot zijn. Beleid in Nijmegen Het beleid in Nijmegen richt zich (vooral) op preventie. Preventie is en blijft een belangrijk instrument om jongeren bewust te maken van de gevaren van schulden. Het geven van voorlichting en het houden van spreekuren is dus van essentieel belang, vooral op het VMBO en het MBO. Hier zitten veel kwetsbare (risico)groepen jongeren met in het algemeen een lage opleiding en een lage sociaal economische status. Jongeren met problematische schulden kunnen in het algemeen niet terecht bij de afdeling schuldhulpverlening Nijmegen. De gebruikelijke incassomethoden zoals beslag, afsluiting en uithuiszettingen zijn voor de schuldeisers niet bruikbaar. De afdeling schuldhulpverlening Nijmegen kan jongeren met problematische schulden helaas niet helpen omdat zij in het algemeen niet over voldoende of een vast inkomen beschikken. Aan schuldeisers kan dan geen aanbod tot schuldaflossing worden gedaan. Wel kunnen jongeren bij deze afdeling terecht voor budgetadviezen, maar de drempel kan dan nog te hoog zijn. Uit het rapport `Financieel gedrag van werkende jongeren 2001' van het NIBUD blijkt dat jongeren met schulden een veel voorkomend probleem is. Vooral jongeren die in het kader van hun VMBO-opleiding of Beroepsbegeleidende Leerweg werken, hebben te kampen met schulden. Eén op de vijf onderzochte jongeren uit die groep heeft gemiddeld een schuld van bijna veertienhonderd euro. Vanaf 21 jaar heeft bijna één op de drie jongeren een schuld, die gemiddeld meer dan 4500 euro bedraagt.(bron:ministerie van SZW)

4 De toename van problematische schulden bij jongeren heeft ertoe geleid dat gemeenten in Nederland diverse initiatieven ontwikkelen. Deze hebben veelal betrekking op preventie. Van belang zijn in elk geval voortzetting en verdieping van preventieprojecten, in het bijzonder op scholen. De school is een ideale plek om in lesverband aandacht te besteden aan omgaan met geld en (problematische) schulden. Ondanks de begrijpelijke druk op scholen om aan diverse maatschappelijke problemen aandacht te besteden blijft het van belang dat scholen door de gemeente nadrukkelijk worden overtuigd van het belang van, en worden ondersteund bij, het geven van lessen over omgaan met financiële problemen en het voorkomen van schulden. Saneren van schulden Een bijzonder probleem doet zich voor als jongeren door hun schulden gedwongen worden hun studie af te breken. Dit voorstel pleit er voor om deze jongeren een toekomstperspectief te bieden door ze daadwerkelijk verder te helpen. Als jongeren hun studie om wat voor reden dan ook beëindigen is dat geen goede ontwikkeling en moet er alles aan gedaan worden om dat te voorkomen. Als jongeren door hoge schulden zich niet kunnen concentreren op de studie en zich in allerlei bochten moeten wringen om het ene gat met het andere te dichten door bijvoorbeeld veel te werken is het een reële kans dat de studieresultaten daar onder lijden. Uit onderzoek is gebleken dat mensen met schulden vaak een negatief zelfbeeld hebben en zichzelf weinig kans geven op de arbeidsmarkt. Het hebben van schulden en het niet kunnen rondkomen levert veel stress op. Jongeren leven in een permanente staat van spanning en soms angst wat kan leiden tot slapeloosheid, moedeloosheid en in excessieve gevallen ook tot agressie. Momenteel is, zoals hierboven genoemd, een schuldregelingstraject voor een jongere met alleen studiefinanciering niet toegankelijk, omdat er simpelweg geen aflossingscapaciteit is. Er zijn ouders die financieel bijspringen omdat de portemonnee het toe laat. Voor een groot deel van de jongeren behoort dat niet tot de mogelijkheden. Wanneer de ouders zelf in een schuldsituatie zitten is het van extra belang dat de studie wordt afgemaakt zodat men een goede positie kan verwerven op de arbeidsmarkt en de mogelijke vicieuze cirkel van het leven met schulden kan doorbreken. Voorstel De fractie van de PvdA stelt voor om met een pilot te starten waarbij de schulden van 30 jongeren tot 23 jaar worden gesaneerd. De sanering brengt duidelijk omschreven verplichtingen mee voor de jongeren. De schulden worden afbetaald door het GKB, mits de student een bindende overeenkomst ondertekend waarin de volgende afspraken vastgelegd worden: Saneringskrediet in 3 jaar terugbetalen, wanneer men na het succesvol beëindigen van de studie een baan heeft gevonden. Het krediet als SR melding opgeven bij het BKR in Tiel om te voorkomen dat de student een andere lening kan afsluiten. 100% inzet voor de studie Verplichte budgetteringscursussen volgen Studieresultaten maandelijks terugkoppelen naar de coach

5 Als de jongere zich aan deze verplichtingen houdt is het redelijk om de student voor zijn inspanning te belonen. Dat zou op de volgende manier kunnen: Bij het succesvol beëindigen van de studie kwijtschelding te verlenen van 5% (van het totale saneringskrediet). Als na 2 jaar de betalingsafspraken correct nagekomen worden kan men rekenen op nog eens een kwijtschelding van 5% (van het totale saneringskrediet). Wanneer de student na 3 jaar dit hele traject correct heeft doorlopen wordt de zware SR melding bij het BKR omgezet in een persoonlijke lening zodat de student geen hinder ondervindt bij het bijvoorbeeld aangaan van een hypotheek. Het kwijt te schelden bedrag wordt dan bijvoorbeeld gestort op een spaarrekening van de jongeren. Voordelen Jongeren kunnen zich weer volledig focussen op de studie i.p.v. op schulden; Preventieve werking SR registratie; Jongeren kunnen tijdens studeren wel leven als een student, ze kunnen alleen geen schulden maken; Jongeren nemen hun verantwoordelijkheid, ze betalen hun schuld terug; Positief gedrag wordt beloond. Doelstelling Dit voorstel heeft tot doel de jongeren een beter toekomstperspectief te bieden. Dat perspectief is te versterken door jongeren hun opleiding tot een goed einde te laten brengen. Door de jongeren te verlossen van de acute schulden die zij hebben en ze te leren om te gaan met geld door middel van cursussen investeer je daar indirect in. Het maatschappelijk rendement kan op de lange termijn groot zijn, de doelgroep staat immers aan het begin van het arbeidzame leven. Hoe eerder problemen worden opgelost des te groter de kans van het behalen van de startkwalificatie. Integrale schuldhulpverlening kost geld, daar kunnen we niet omheen. Wat helaas vaak onderbelicht blijft, is het maatschappelijk rendement. Dit bestaat enerzijds uit het voorkomen van hoge maatschappelijke kosten en anderzijds uit het vergroten van het succes en het effect van andere gemeentelijke beleidsterreinen. Een ander aspect dat genoemd kan worden als maatschappelijk rendement is het welzijn van de schuldenaar en zijn directe omgeving. Financiën Het voor de pilot benodigde bedrag van ongeveer kan gedekt worden uit de extra beschikbare gelden voor schuldhulpverlening, zoals onlangs in het crisisakkoord is vastgesteld. De benodigde middelen kunnen eventueel ook gedekt worden uit de middelen die ter beschikking worden gesteld voor de uitvoering van de wet investering jongeren (WIJ).

6 Toelichting: Voor 30 jongeren met een gemiddelde schuld van is een krediet nodig van in totaal Rekening houdend met terugbetaling conform de overeenkomsten, een risicoafschrijving en renteverlies zijn de totale kosten hiervan geraamd op * ,5 fte voor begeleiding, controle op de naleving van de overeenkomst etc. tussen de jongere en de afdeling schuldhulpverlening bedraagt Met de te verlenen kwijtschelding zou een bedrag gemoeid zijn van ongeveer * Risicoafschrijving bedraagt ongeveer (15% van ) Renteverlies bedraagt over een periode van 3 jaar ongeveer ( x 9%) Namens de PvdA fractie 13 mei 2009 Halima El Karouni

7 Directie Inwoners Beleid & Realisatie Beleidsontwikkeling Aan de PvdA fractie t.a.v. mevrouw H. El Karouni Korte Nieuwstraat PP Nijmegen Telefoon (024) Telefax (024) gemeente@nijmegen.nl Postadres Postbus HG Nijmegen Datum Ons kenmerk Contactpersoon Austin van Gaal Onderwerp Initiatiefvoorstel "Nu verlossen, later aflossen" Datum uw brief Doorkiesnummer Geachte mevrouw El Karouni, Op 13 mei jl. heeft u het initiatiefvoorstel "Nu verlossen, later aflossen" ingediend. Steeds meer jongeren raken in financiële problemen; een landelijke ontwikkeling, waar wij ons ook in Nijmegen zorgen over maken. Voor de meeste groepen klanten heeft Bureau Schuldhulpverlening/GKB+ een compleet aanbod, maar voor jongeren beperkt het huidige aanbod zich tot informatie, advies en ondersteuning bij het maken van betalingsregelingen. Een schuldregeling is voor jongeren met problematische schulden niet mogelijk, vanwege het ontbreken van afloscapaciteit. Met uw initiatiefvoorstel wilt u voorkomen dat jongeren vanwege problematische schulden hun studie staken. U stelt voor om de schulden van deze jongeren middels een saneringskrediet over te nemen, op voorwaarde dat een aantal in een contract vastgestelde afspraken wordt nagekomen. Wij steunen uw initiatiefvoorstel, maar constateren een hiaat. In het voorstel is de inzet die nodig is om gedragsverandering bij deze groep jongeren te realiseren onderbelicht. Met mensen uit de praktijk willen we onderzoeken, op welke wijze we deze gedragsverandering kunnen realiseren. Daarnaast willen we de mogelijkheid open houden om de doelgroep voor deze pilot te verbreden naar alle jongeren, onafhankelijk of ze studeren. Voor de dekking verwijst u naar de middelen die in het kader van het crisisakkoord van het kabinet beschikbaar zijn gesteld voor schuldhulpverlening. De meicirculaire van het Ministerie van Financiën heeft geen duidelijkheid verstrekt over de hoogte en de voorwaarden. We zullen in de uitwerking dan ook alternatieve dekkingsmogelijkheden uitwerken. Bezoek ook onze website

8 Gemeente Nijmegen Directie Inwoners Beleid & Realisatie Beleidsontwikkeling Vervolgvel 1 Het is helaas niet mogelijk om, conform uw voorstel, in september 2009 te starten met een pilot. Met de uitwerking en implementatie van het voorstel streven we naar een startdatum van 1 januari In oktober 2009 leggen wij u een uitgewerkt voorstel voor. Hoogachtend, College van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester, De Secretaris, mr. Th.C. de Graaf P. Eringa Bezoek ook onze website