Mijn ontwerpheld. Dick Bruna

Transcriptie

1 Mijn ontwerpheld Dick Bruna

2

3 hij is die nijntjesmeneer heb ik je dat niet verteld? dick bruna was zijn naam hij is mijn ontwerpheld Er is geen enkele Nederlander die Nijntje niet kent. Al ben je niet opgegroeid met de verhaaltjes van Nijntje, dan is de kans groot dat je haar wel ergens anders voorbij hebt ziet komen. Uiteraard houd het daar niet op en is Nijntje te vinden in maar liefst meer dan 50 verschillende talen. Maar wij als Nederlanders hebben een speciaal plekje in ons hart voor het kleine konijntje, ze is deel van onze Nederlandse trots. De reden daarvoor is simpel, Nijntje is ontworpen door Dick Bruna, de meester van de eenvoud, een echte Nederlandse ontwerpheld die meer dan een halve eeuw actief was als grafisch ontwerper en illustrator. Dus zowel als Nederlander en als ontwerper heb ik een fascinatie voor het werk van Dick Bruna. Ik ben zelf als ontwerper altijd op zoek naar eenvoud en minimalisme, bij zowel mijn typografie en ook mijn illustraties. Vooral ook als je kijkt naar Nijntje door de jaren heen, zie je dat Dick Bruna een bepaalde template aanhoudt en deze langzaam verbeterd en itereert. Dick Bruna heeft als ontwerper uiteindelijk zijn proces geperfectioneerd en ik weet zeker dat dit een grote rol heeft gespeeld bij het succes van Nijntje. Als ontwerper heb ik hier waanzinnig veel respect voor, want perfectionisme op dit niveau kom je maar heel zelden tegen in de wereld van design.

4 Loopbaan Bruna s vader was een uitgever met zijn eigen uitgeverij Bruna & Zoon. Vooral toendertijd volgt de zoon zijn vader op binnen een bepaald vakgebied. Het begon daarom allemaal bij uitgeverij Plon in Parijs, dit is namelijk waar Bruna stage liep met als plan om een uitgever te worden. Maar wat Bruna niet had geanticipeerd was dat hij tijdens zijn verblijf in Parijs zou worden geïnspireerd door artiesten zoals Picasso, Matisse en Léger. Met zijn nieuwe passie voor de eenvoud en tekenkunsten begon Bruna vooral boekomslagen voor de Zwarte Beertjes-pocketserie te ontwerpen bij uitgeverij A.W. Bruna & Zoon, oftewel het bedrijf van zijn vader. Deze omslagen werden overigens ook door Bruna ontworpen naar versies voor de kiosken bij treinstations, wat natuurlijk voor een hoop publiciteit zorgden. Naast de boekomslagen ontwierp Bruna ook logo s en andere prenteboekjes. Daarnaast deed Bruna ook veel voor organisaties zoals UNICEF, AidsFonds en zijn eigen stad, Utrecht. Naast vormgever en illustrator is Bruna ook een schrijver. Bruna wilde altijd al schrijver worden, hij bracht zijn eerste kinderboek de Appel uit in 1953 en Nijntje was voor het eerst te lezen in Dat is waar het allemaal begon en dat is ook waar Bruna zich voor maar liefst 50 jaar mee bezig hield. In 2007 had Bruna maar liefst 120 kinderboeken uitgebracht, allemaal zelf getekend en gescheven in zijn atelier in Utrecht.

5 Invloeden en millieu Dick Bruna is natuurlijk opgegroeid in de tijd van het modernisme, de tweede wereldoorlog was voorbij en er waren veel nieuwe stromingen (waaronder kubisme, futurisme, dadaïsme en surrealisme) die Bruna uiteindelijk hebben geïnspireerd om zichzelf in de eenvoud te verdiepen. Kijk vooral naar het werk van Picasso, Matisse en Léger. Bruna liep namelijk stage in Parijs en dit is waar hij besloot om ontwerper te worden en zich volop te focussen op het ontwikkelen van zijn technieken en passie voor eenvoud. Rond dezelfde tijd begon het visueel ontwerpen van bijvoorbeeld boekprinten ook steeds belangrijker te worden. Oftewel, Bruna was altijd aan het en bouwde al snel een naam op voor zichzelf. Daarnaast als je kijkt naar Bruna s achtergrond, zijn vader was een uitgever en die wilde graag dat Bruna dit ook werd. Dit speelt een belangrijke rol, aangezien Bruna zich besefte dat het zijn van een uitgever niet bij hem paste. Uiteindelijk is Bruna s meeste aandacht uitgegaan naar Nijntje en dus het schrijven en illustreren van kinderboeken. Zowel het schrijven ervan, als het gehele ontwerp van het boekje waren twee passies van Bruna, maar ook iets waar hij heel hard voor moest werken, aangezien Bruna altijd vanzichzelf zei dat hij maar een kleine beetje talent had en niks zomaar makkelijk vanzelf kwam.

6 Technieken Bruna heeft zichzelf alles aangeleerd en net als elke artiest van Bruna s tijd deed Bruna alles uiteraard zelf met de hand. De technieken die Bruna gebruikten waren simpel, aangezien dat juist goed aansluit bij de eenvoudige stijl waar Bruna zich altijd mee bezig hield. Bruna kan je naast een ontwerper, natuurlijk ook zien als een kunstenaar. Bruna ontwikkeld namelijk meer een eigen stijl, dan echt een techniek die uniek aan hem is. Toch zou je zeker kunnen zeggen dat het vierkante formaat van Bruna s boekjes en de compositie van elk boekje een techniek is van Bruna zelf. Het was soort van Bruna s eigen template waarin hij kon experimenteren en zijn eigen stijl in kon itereren. Bij het verzinnen van een verhaal maakte Bruna meer dan 100 schetsen voordat hij uiteindelijk de 12 tot 13 beelden uit koos voor zijn verhaal. De gekozen beelden verwerkte hij door de lijnen op het papier met een scherp potlood over te trekken, hierdoor onstond er een diepte in het papier, die lijnen schildert hij dan over met een zwart penseel en verf. Uiteindelijk zette Bruna zijn lijntekeningen op een transparant vel, hij knipte dan de vormen uit in de kleuren die hij graag wilde. Deze techniek was voor Bruna handig, want zo kon hij gemakkelijk kleuren met elkaar verwisselen.

7 Werkwijze Bruna tekende en schreef alles zelf, en had zijn eigen aanpak als het gaat om het creëren van bijvoorbeeld een kinderboek. Bruna zette eerst het verhaal neer in beelden en daarna pas verzon hij bijpassende teksten, waarbij de tweede en vierde zin altijd rijmde. Meestal begint Bruna dus met het neerzetten van zo rond de 12 tot 13 beelden voor een verhaaltje, hier had hij soms meer dan 100 schetsen voor nodig tot hij tevreden was. De gekozen beelden werkte hij zo fijn mogelijk uit via potlood, penseel en het gebruik van transparant en gekleurd papier om zo de afbeeldingen kleur te geven. Dit proces herhaalde hij meer dan 100 keer, wat ook inhoud dat hij het beeld van bijvoorbeeld Nijntje meerdere keren heeft geïtereerd, waarbij hij natuurlijk steeds meer eenvoud en finesse opzocht. Bij alles wat Bruna deed zocht hij de eenvoud op, maar gemixt mijn zijn eigen stijl en talent. Uiteindelijk is Nijntje s vormgeving zeer gedefineerd en consistent, waardoor het gelijk te herkennen is als Bruna s werk. Bruna werkte dus altijd vanuit zijn eigen visie, met daarnaast een passie voor zijn werk.

8 Cultuur Zoals ik al eerder zei, het begon allemaal in Parijs, dit is waar Bruna beïnvloed werd door artiesten zoals Picasso en Matisse. Artiesten zoals hun waren bezig met het kubisme en fauvisme, beide stromingen die zich bezig houden met het vereenvoudigen en loslaten van de realiteit. Maar vooral toen Bruna weer terug was in Nederland begon hij te groeien als ontwerper, dit is namelijk wanneer hij zichzelf alles aanleert qua tekentechnieken als ontwerper. Dit alles samen inspireerde Bruna uiteindelijk tot de creatie van Nijntje en de gehele stijl er omheen. Net als bij vele andere stromingen binnen de moderne kunst is Bruna opzoek naar de eenvoud, maar toch doet Bruna dit geheel op zijn eigen manier. Terwijl de meeste artiesten verder de abstractie opzoeken, zoekt Bruna juist betekenis binnen de eenvoud. Illustraties met zo min mogelijk details, maar zoveel mogelijk betekenis is wat Bruna uiteindelijk zo bekend maakte, want hij deed dit beter dan wie dan ook. Daarnaast was Bruna ook zeer betrokken bij zijn geboortestad Utrecht, waar hij door de jaren heen logo s en affiches voor heeft ontworpen. Utrecht gaf hem in 1987 de stadspenning en 2007 zelfs de gouden stadspenning. Het Dick Bruna huis is overigens onderdeel van het centraal museum in Utrecht.

9 Stijl Dick Bruna heeft de stijl van Nijntje meerdere keren geïtereerd. Bij elke iteratie zocht hij naar meer eenvoud, wat uiteindelijk leidde tot de consistente stijl van Nijntje. Met name als je kijkt naar de lijndikte, deze is altijd consistent als je door een boekje van Nijntje heen bladert. Bij deze afbeelding kan je zien hoe Nijntje door de jaren heen meerdere keren verfijnd is door Dick Bruna. De nadruk ligt dan ook op de verfijnde stijl van zijn werk die Bruna door de jaren heen heeft ontwikkelt. Bij de laatste iteratie zien we een versie van Nijntje waarbij alles in verhouding is. Dit sluit aan bij de eerder benoemde consistentie waarmee Bruna werkt, maar het proces van iteratie en de uitkomsten van zijn proces is een definerend aspect van Dick Bruna s stijl.

10 Dick Bruna s uiteindelijke consistente en verfijnde stijl heeft veel weg van tekeningen die bijvoorbeeld gecreëerd zijn via illustrator. Maar Bruna deed natuurlijk al zijn illustraties met pen, potlood, verfkwast en papier. Alle technieken die Bruna hier bij gebruikt heeft hij zichzelf aangeleerd, nadat hij geïnspireerd was door verschillende artiesten tijdens zijn tijd in Parijs. Het succes van Nijntje bewijst dat hij een ervaren en talentvolle illustrator was. Vandaar dat Bruna s tekentalent zeker kenmerkend is als je kijkt naar zijn stijl. Geinspireerd door onder andere Matisse en Léger is Dick Bruna de eenvoud gaan opzoeken. Naast de consistentie en verfijning van zijn werk, en ook hoe dit is voort gekomen vanuit de speurtocht naar eenvoud, zijn ronde vormen en Bruna s gekozen kleurenpalet een groot onderdeel van zijn stijl. In Bruna s werk zijn zelfs de hoeken rond afgekapt en in zijn latere iteraties van Nijntje experimenteert hij steeds meer met ronde vormen. Daarnaast heeft hij ook een heel simpel kleurenpalet, die eerst bestond uit geel, oranje, groen en blauw, en uiteindelijk werd hier nog bruin bij toegvoegd.

11 maar één ding staat centraal en dat is de eenvoud bruna s eindeloze speurtocht LESS IS MORE < = > van jong tot oud

12 Verantwoording / Terugkoppeling Dick Bruna is mijn ontwerpheld omdat hij zijn inspiratie van de eenvoud heeft omgezet in een stijl die over heel de wereld herkend wordt. Wat je meestal ziet in moderne kunst en bijvoorbeeld het fauvisme is dat het perspectief gedeeltelijk vervalt. Bruna maakte hier juist een kunst van en maakt het zijn eigen, en vanuit zijn kunst haal ik weer inspiratie als ontwerper. Als ontwerper kijk ik natuurlijk nu veel anders naar Nijntje en door die andere blik erop ben ik Bruna s werk zeer gaan waarderen. In mijn eigen ontwerpproces ben ik altijd al veel bezig geweest met het opzoeken van de eenvoud. En net als bij Bruna itereer ik mijn eenvoudsproces, maar bovenalles ben ik opzoek naar mijn eigen signatuur, mijn eigen visuele identieit. Dit heeft voor Bruna tientalle jaren geduurd en ik ben heel benieuwd hoe dit voor mijzelf zal gaan verlopen. Als ik tijdens mijn ontwerpproces bijvoorbeeld moet werken aan een story boards, persona of simpelweg een illustratie, dan pak ik mijn kans en verwerk ik mijn signatuur in de uitwerking daarvan. Op die manier krijg ik ook gelijk feedback op mijn eigen stijl en kan ik daar weer verder op itereren. Naast mijn visuele stijl qua illustraties, let ik ook altijd op typografie, de consistentie in de opmaak en de storytelling. Ook storytelling is overigens iets wat Bruna helemaal zelf deed, elk verhaaltje van Nijntje, elk gedichtje, is bedacht door Bruna zelf.

13 Reflectieverslag Bij deze reflectie van de connectfase zal ik mij vooral focussen op de ontwerpkeuzes die ik gemaakt heb tijdens de uitwerking van mijn researchmap. De truc hierbij was namelijk het combineren van mijn eigen signatuur met de stijl van Dick Bruna. Aangezien ik zelf graag schets in illustrator, ook met dikke lijnen en simpele figuren, sloot dit meteen goed aan bij de stijl van Dick Bruna. Ik heb hierbij eerst goed gekeken naar de lijndikte en afmetingen van bijvoorbeeld Nijntje en daarna heb ik deze kennis toegepast in illustrator en gemengd met mijn eigen stijl. Het grootste veschil in mijn uitwerkingen is dat ik bijvoorbeeld bepaalde illustraties meer naar voren breng en niet volledig in beeld zet. Dit is een gewoonte vanuit mijzelf, waarbij ik net als Bruna nog verder de eenvoud opzoek. Het document zelf heb ik vooral laten inspireren door de boekjes van Nijntje. Het is compact en klein, en ik maak gebruik van veel illustraties waarbij Dick Bruna de rol overneemt van Nijntje. Dick Bruna heeft natuurlijk de hoofdrol en ik heb geprobeerd om dit visueel weer te geven bij elk hoofdstuk. Uiteindelijk heb ik zo min mogelijk details gebruikt voor de verzorging van de tekst en het document algemeen. Waarbij ik dus vooral de kleur oranje gebruik, een kleur die Bruna ook gebruikt. Ik wil met de oranje kleur de nadruk leggen op het feit dat Dick Bruna Nederlands is en zeker voor mij een Nederlandse held is. De typografie in dit document heb ik ook simpel gehouden. De lettertypes die ik hier gebruik zijn Helvetica Rounded en Arial, beide komen ook soms terug in de stijl van Bruna, vooral Helvetica in zijn latere werk.

14 Bronnenlijst Mercis bv. (2017) Nijntje. Geraadpleegd op: Redactie NOS. (februari, 2017) Tekenaar Dick Bruna (89) Overleden. Geraadpleegd op: Redactie RKD. (maart, 2017) Dick Bruna. Geraadpleegd op:

15 Researchmap Dick Bruna David Scholten CMD3X