ALGEMENE VERGADERING. 7 juli 2011 Waterketen / Bureau Waterketen

Transcriptie

1 V E R G A D E R D A T U M S E C T O R / A F D E L I N G 7 juli 2011 Waterketen / Bureau Waterketen S T U K D A T U M N A A M S T E L L E R 9 juni 2011 A.C. de Ridder ALGEMENE VERGADERING AGENDAPUNT ONDERWERP 11 Urinescheiding - Almere Hout Noord PROGRAMMA schoon water PORTEFEUILLEHOUDER mw. A.J.M. Schelwaldvan der Kley PARAAF HOOFD AFDELING BESTUURSONDERSTEUNING mr. J. van Oorschot Voorstel 1. Kennisnemen van de haalbaarheidsstudie Urinescheiding Almere Hout Noord. 2. Akkoord gaan met het ontwerp van een duurzaam sanitatiesysteem (Urinescheiding) voor de eerste fase van Almere Hout Noord. (900 woningen). De pilot Urinescheiding Almere Hout Noord. 3. Akkoord gaan met het sluiten van een bestuurlijke overeenkomst met de gemeente Almere en de Woningcorporatie Ymere. Waarbij vanuit het waterschap maximaal worden bijgedragen in de investeringskosten ( ,--) en beheer- en onderhoudskosten ( ,--/jaar) verbonden aan de pilot Urinescheiding. 4. Het college van Dijkgraaf en Heemraden mandateren om de overeenkomst te ondertekenen. 5. Akkoord gaan met het opnemen in de meerjarenbegroting van de geraamde investeringslasten ( ) en de jaarlijkse beheer en onderhoudskosten ( ) vanaf het jaar (Dit is boven het niveau Voorjaarsnota.) Samenvatting In deze notitie wordt u verzocht in te stemmen met de uitvoering van een pilot urinescheiding in Almere Hout Noord en daarvoor de benodigde financiële middelen beschikbaar te stellen. Na goedkeuring kan gestart worden met het verder uitwerken van de benodigde stappen om daadwerkelijk te komen tot urinescheiding. Voordat daadwerkelijk tot de realisatie van een zuiveringsinstallatie voor de urine zal worden overgegaan, wordt de AV een kredietaanvraag voorgelegd, waarbij de AV tevens wordt geïnformeerd over de laatste ontwikkelingen. Gezien de tijdsplanning is realisatie van een zuiveringsinstallatie voor de urine te verwachten in Door op korte termijn een bestuurlijke overeenkomst op te stellen tussen het waterschap, de gemeente Almere en Woningcorporatie Ymere kunnen nadere afspraken worden gemaakt over de voorwaarden verbonden aan het beschikbaar stellen van de financiële middelen. In deze overeenkomst worden afspraken opgenomen over de vervolgactiviteiten binnen de pilot zoals taakverdeling, momenten van nader overleg, wijze van omgaan met risico s en de communicatie tijdens de uitvoering van de pilot. Het afgelopen jaar is gewerkt aan plannen voor een duurzame inrichting van Almere Hout Noord. Op basis van het ontwikkelingsplan Almere Hout Noord heeft de gemeenteraad van Almere gekozen voor het toepassen van urinescheiding voor fase 1 van Almere Hout Noord mits derden (o.a. Waterschap Zuiderzeeland) een financiële bijdrage leveren aan de pilot. De Grontmij heeft in opdracht van de gemeente Almere, Woningcorporatie Ymere en Waterschap Zuiderzeeland een haalbaarheidsstudie c.q. technische uitwerking uitgevoerd naar urinescheiding. 1 / 10

2 Bij de technische uitwerking is gekeken naar: De effecten inpandig. o Advies omtrent de urineafvoerleidingen; o Spoelwater; o Preventief onderhoud; Marktconsultatie van leveranciers van toiletpotten. De effecten bij inzameling in de openbare ruimte o Aandachtspunten opslagtanks Behandeling van de urine o Locatie en bijbehorende effluenteisen o Ambitie-niveau te verwijderen stoffen o Ambitie-niveau terug te winnen stoffen Tijdshorizon Urinescheiding voor Almere Hout Noord kan een eerste stap zijn naar een duurzame afvalwaterketen. Bij toepassing van urinescheiding ontstaat een kleine geconcentreerde stroom waar geneesmiddelen effectief verwijderd kunnen worden en het grootste deel van de nutriënten in afvalwater aanwezig teruggewonnen kunnen worden. De financiering kan in eerste instantie opgepakt worden vanuit de verschillende taken van de drie organisaties. Het waterschap neemt dan de transport en zuiveringskosten voor zijn rekening. In de haalbaarheidsstudie is een eerste globale inschatting gemaakt van de kosten die daarmee gemoeid zijn. De Grontmij komt daarmee uit op een investeringsraming van ,-- en jaarlijkse beheer en onderhoudskosten van ,--. Deze kostenraming is een eerste inschatting die in het vervolgtraject nog verder uitgewerkt moet worden. Een belangrijke onderzoeksvraag is uiteindelijk welke besparingen op zuiveringsniveau gehaald kunnen worden bij toepassing van nieuwe sanitatietechnieken. De kennis en ervaring die wordt opgedaan binnen de pilot urinescheiding levert een essentiële bijdrage aan een duurzame ontwikkeling van de waterketen binnen Flevoland. Om de pilot te kunnen realiseren is samenwerking tussen de gemeente Almere, Woningcorporatie Ymere en Waterschap Zuiderzeeland nodig. In dit stadium besluit het waterschap om: Akkoord te gaan met het ontwerp van een duurzaam sanitatie systeem (Urine scheiding) voor de eerste fase van Almere Hout Noord (900 woningen). De zuiveringstaak binnen de pilot op te pakken en hiervoor financiële middelen tot een maximum van ,-- (investering) en ,--/jaar (beheer en onderhoudskosten) beschikbaar te stellen. De samenwerking tussen de gemeente en Woningcorporatie Ymere via een overeenkomst te bekrachtigen en in deze overeenkomst duidelijke afspraken te maken over de taakverdeling, momenten van nader overleg, wijze van omgaan met risico s en de communicatie tijdens de uitvoering van de pilot. Lelystad 9 juni 2011, het college van Dijkgraaf en Heemraden, de secretaris-directeur, ir. J.B. van der Veen. de dijkgraaf, mr. ir. H.L. Tiesinga. 2 / 10

3 Toelichting De Zuivering Almere Als gevolg van de groei-ontwikkelingen bij Almere (Almere Schaalsprong) zal op termijn een aanpassing c.q. uitbreiding nodig zijn van de transport -en zuiveringscapaciteit. Om de afvalwaterstromen in de toekomst op te kunnen vangen, is een visie op de afvalwaterketen nodig. Het waterschap en de gemeente voeren hierover momenteel overleg. Met de visie willen beide partijen een lijn uitzetten voor de toekomst en daarmee voorkomen dat er steeds gereageerd moet worden op ad-hoc-alternatieven. De verwachting is dat een eerste uitwerking van de visie gereed is in Vooruitlopend op de visievorming en vanwege het tijdspad voor de ontwikkeling van Almere Hout Noord heeft het waterschap gezamenlijk met de gemeente een onderzoek gestart naar de (on)mogelijkheden van urinescheiding voor Almere Hout Noord. (Specifiek in eerste instantie voor de 1 e fase circa 900 woningen.) Het onderzoek c.q. de toepassing en het opdoen van ervaringen met urinescheiding kunnen gezien worden als een bouwsteen voor de visievorming. Afvalwatersysteem Almere Hout Noord en urinescheiding Almere Hout Noord is een van de eerste wijken waar de gemeente Almere aan de slag wil met duurzaamheid in de inzameling en het transport van afvalwater. De eerste werkzaamheden in Almere Hout Noord gaan naar verwachting in 2012 van start met de bouw van 900 woningen. Urinescheiding is een vorm van sanitatie waarbij de urine in een speciaal daarvoor ontworpen toiletpot wordt afgescheiden van het overige toiletwater, het zogenaamde zwarte toiletwater. Over deze vorm van sanitatie bent u geïnformeerd op 31 maart Het college heeft zich in 2008 uitgesproken voor de focus op toepassing van urinescheiding in het stedelijk gebied. Op dit moment doet zich zo n mogelijkheid voor in Almere Hout Noord. Almere Schaalsprong De plannen voor Almere (Almere Schaalsprong) hebben een effect op de wijze waarop we het afvalwater gaan inzamelen, transporteren en zuiveren. Zeker is dat op een gegeven moment uitbreiding van de huidige capaciteit nodig zal zijn. Deze benodigde capaciteit zou gerealiseerd kunnen worden met behulp van nieuwe sanitatietechnieken. Om de vraag te beantwoorden in hoeverre nieuwe sanitatietechnieken kunnen bijdragen aan een efficiënte en duurzame manier om de benodigde zuiveringscapaciteit te realiseren, is onderzoek gewenst naar de (on)mogelijkheden van nieuwe sanitatietechnieken. Cradle-to-cradle In een proces vanaf het begin van de 20 e eeuw tot heden is het grootste deel van Nederland vanwege gezondheidsredenen voorzien van een rioleringssysteem. De in werking zijnde zuiveringssystemen zijn erop gericht om ongewenste componenten zoals ziekteverwekkers, organische stof en stikstof en fosfaat te verwijderen. Vanuit de cradle-to-cradlegedachte en op grond van de huidige discussie rondom klimaat en duurzaamheid zou afvalwater gezien moeten worden als drager van grondstoffen (zoals energie en de nutriënten stikstof en fosfaat). Zeker nu in de nabije toekomst de wereldfosfaatvoorraden opraken. Urinescheiding en de behandeling van deze afvalwaterstroom is een manier om fosfaat terug te winnen. Anno 2010 zien we ook nieuwe problemen opdoemen. Sinds midden vorige eeuw zijn we veel meer medicijnen gaan gebruiken met als gevolg lozing naar het oppervlaktewater. Behandeling van de urine-afvalwaterstroom biedt mogelijkheden om de medicijnresten efficiënt te verwijderen. Zeker omdat de medicijnresten vooral in de urine-afvalwaterstroom aanwezig zijn. 3 / 10

4 Urinescheiding Huishoudelijk afvalwater bestaat uit verschillende stromen: toiletwater (faeces, urine en spoelwater), waswater, gootsteenwater etc. De afvalwaterstroom urine bevat: 85% van de stikstof hoeveelheid van een huishoudelijke lozing; 50% van de fosfaat hoeveelheid van een huishoudelijke lozing; 70% van de medicijnresten. Door urine apart in te zamelen en te behandelen wordt energie bespaard omdat de nutriënten in geconcentreerde vorm aanwezig zijn en dus efficiënter kunnen worden verwijderd. Verder bevat urine fosfaat dat teruggewonnen kan worden in de vorm van struviet. Ook de medicijnresten kunnen efficiënter worden verwijderd. Urinescheiding past dan ook uitstekend in de cradle-to-cradle-gedachte en kan worden gezien als een opstap naar duurzame sanitatie in Flevoland. Urinescheiding is vooral dan aantrekkelijk als toekomstige investeringen (als gevolg van benodigde uitbreidingen) verlaagd zouden kunnen worden door de introductie van urinescheiding. Zeker voor de AWZI Almere waar nog de nodige investeringen benodigd zijn, kan urinescheiding een positieve bijdrage leveren. Of en in welke mate besparingen te halen zijn, is op dit moment nog niet exact te kwantificeren, aangezien hierbij ook nog andere aspecten een rol spelen. Deze aspecten betreffen o.a.: de schaalgrootte waarop urinescheiding toegepast zal gaan worden; ervaringen bij de inzameling en het transport van urine; samenhang met het concept Energiefabriek (behandeling van zwarte en grijze afvalwaterstroom); welke normen en eisen worden gehanteerd voor de lozing van medicijnresten. De ervaringen die worden opgedaan bij urinescheiding in dit stadium kunnen vervolgens worden gebruikt om een opstap te maken naar een volledig duurzaam afvalwatersysteem. In deze fase wordt ervaring opgedaan met de verwerking van gescheiden ingezamelde urine. In de pers zijn recent enkele artikelen verschenen over toepassingen c.q. plannen over de invoering van urinescheiding. Genoemd kunnen worden een aflevering van het programma Labyrinth (18 januari 2011), de toepassing van urinescheiding bij Hogeschool Windesheim (28 maart 2011-STENTOR) en de plannen voor het Maasziekenhuis in Maastricht (3 februari 2011 ZORGVISIE). In het programma Labyrinth lag de nadruk op de fosforkringloop en het tekort dat dreigt te ontstaan. Bij de Hogeschool Windesheim lag de nadruk op de ervaringen bij het toepassen van urinescheiding en bij het Maasziekenhuis op de beschikbaarheid van voldoende toiletvoorzieningen. Als onderdeel van de haalbaarheidsstudie zijn gesprekken gevoerd met o.a. de Hogeschool Windesheim en met diverse toiletpotleveranciers. Vanuit het overleg met Windesheim volgt: Het concept nieuwe sanitatie heeft op Hogeschool Windesheim nogal wat voeten in de aarde. Mede het slecht of niet functioneren van de scheidingstoiletten zorgt voor een afname van het draagvlak. Het systeem werkt op zich goed. De problemen met de scheidingstoiletten zijn op te lossen door andere type scheidingstoiletten toe te passen. Vanuit Windesheim wordt ook aangegeven dat enige nuancering op zijn plaats is. De scheidingstoiletten zijn namelijk toegepast in utiliteitsbouw en dat betekent dat mensen anders omgaan met het toilet dan in een woonhuis. Windesheim ziet wel mogelijkheden voor nieuwe sanitatie in de woningbouw. Vanuit het overleg met toiletpotleveranciers volgt: Enkele fabrikanten zien nog steeds heil in het concept van nieuwe sanitatie en scheidingstoiletten. Vanuit een eerste martkverkenning bij negen potentiele 4 / 10

5 leveranciers blijkt dat op dit moment drie leveranciers scheidingstoiletpotten leveren. Haalbaarheidsstudie c.q. technische uitwerking In opdracht van de gemeente Almere, Woningcorporatie Ymere en Waterschap Zuiderzeeland heeft het advies- en ingenieursbureau Grontmij een haalbaarheidsstudie c.q. technische uitwerking uitgevoerd. Bij de technische uitwerking is o.a. gekeken naar: De effecten inpandig. o Advies omtrent de urineafvoerleidingen; o Spoelwater; o Preventief onderhoud; Marktconsultatie van leveranciers van toiletpotten. De effecten bij inzameling in de openbare ruimte o Aandachtspunten opslagtanks Behandeling van de urine o Locatie en bijbehorende effluenteisen o Ambitie-niveau te verwijderen stoffen o Ambitie-niveau terug te winnen stoffen Tijdshorizon De eerste resultaten vanuit de haalbaarheidsstudie c.q. de technische uitwerking zijn tijdens een workshop besproken met meerdere belanghebbenden vanuit de drie organisaties (gemeente, Woningcorporatie Ymere en waterschap). Het technisch ontwerp zoals nu verder uitgewerkt voor Almere Hout Noord bestaat uit: Inzameling van de urine via scheidingstoiletten in de woningen e.d. Transport van de urine via vacuümriolering naar opvangputten (33 tanks) Transport met auto s van de opvangputten naar een centrale locatie (voorlopig AWZI Almere) Zuivering en verwerking van de urinestroom Voorbehandeling Verwijderen medicijnresten Terugwinning van fosfaat.stikstof 5 / 10

6 Voor de eerste fase (900 woningen) en vanuit de technische uitwerking heeft Grontmij in de haalbaarheidsstudie een eerste inschatting gemaakt van de kosten van urinescheiding. De totale investeringsuitgaven en jaarlijkse beheeren onderhoudskosten voor urinescheiding in Almere Hout Noord heeft Grontmij geschat op respectievelijk ,-- en ,--. De kosten zijn vanuit de taak en rolverdeling tussen de partners verdeeld conform onderstaand overzicht. Investering Kapitaallasten* Beheer Onderhoud Exploitatie Inzameling perceel (Ymere) , , ,-- Inzameling openbare ruimte (gem) , , ,-- Transport en zuivering (ZZL) , , ,-- Totale jaarlijkse kosten , , ,-- Op grond van de investeringskosten, de beheer-, onderhouds- en exploitatiekosten zijn in de haalbaarheidsstudie de jaarlijkse totale kosten geraamd op ,-- ( , ,--) per jaar (dit is inclusief kapitaallasten). Het aandeel dat in de haalbaarheidsstudie op basis van de taak en rolverdeling is toebedeeld aan Waterschap Zuiderzeeland bedraagt ,-- ( , ,--) per jaar. NB: De kapitaallasten zijn in de haalbaarheidsstudie berekend op basis van een annuïtaire afschrijving en wijken daarom per jaar af van de kapitaallasten zoals het waterschap die toerekent aan de investeringen(zie ook financiële consequenties). Concrete maatschappelijke baten zoals nu voorzien bestaan uit: Productie en verkoop van fosfaat, mits dit uiteindelijk op de markt is te brengen. Besparingen Almere Hout Noord circa 1.000,-- per jaar op basis van 300 kg P/jaar. Reductie van drinkwaterverbruik. Met de huidige drinkwaterprijs ( 1,5 / m3) besparingen circa 5.000,-- per jaar voor het gehele gebied (deze besparingen komen ten gunste van de eigenaren). Cumulatief over de levensduur en in samenhang met de duurzaamheidswinst, het beperkt gebruiken van grondstoffen (drinkwater) en terugwinning van fosfaat is dit een substantiële bijdrage. De baten zijn van veel grotere orde, maar nu echter niet concreet vast te stellen. Dit heeft te maken met het feit dat door de aparte behandeling van urine andere toekomstige investeringen achterwege kunnen blijven. Op de schaalgrootte van Almere Hout Noord zal dit nog relatief beperkt zijn. Wanneer urinescheiding echter op grotere schaal gaat worden toegepast, kan dit snel oplopen. De investeringen die bespaard kunnen worden hebben betrekking op: Het niet of minder omvangrijk?? hoeven uitbreiden van de biologische capaciteit van de AWZI. Het efficiënter kunnen verwijderen van medicijnresten indien urinescheiding wordt toegepast. Kielzogeffect; doordat burgers dagelijks worden geconfronteerd met duurzaamheid op het toilet kan hun algehele gedrag ook duurzamer worden. Hierdoor zullen ze efficiënter omgaan met andere zaken zoals energie, doucheduur e.d. Wat willen we leren en hoe gaan we verder Op grond van de haalbaarheidsstudie en de technische uitwerking lijkt urinescheiding een stap op weg naar een duurzame sanitatie. De ervaringen die worden opgedaan bij de pilot voor 900 woningen kan worden gebruikt voor de volgende fasen van Almere. 6 / 10

7 De ervaringen zullen dan ook gemonitord worden. Het gaat dan om de te verwachten volumina urine, de hoeveelheid kunstmest, de onderhoudsaspecten binnenshuis en buitenhuis, technische aspecten, de acceptatie van de bewoners etc. In een afzonderlijk monitoringsplan worden de resultaten vastgelegd. Gezien het huidige tijdpad zal in 2011 de verdere voorbereiding worden opgepakt en zal in 2012 begonnen worden met de daadwerkelijke aanleg van de infrastructuur. Aanleg van de zuivering voor urinescheiding zal dan naar verwachting in 2013 plaatsvinden. Vanuit de taken van de drie organisaties kan in eerste instantie een verdeling worden aangehouden zoals opgenomen in vorenstaande tabel. Het waterschap neemt dan de transport- en zuiveringskosten voor zijn rekening. De investeringskosten zijn in de haalbaarheidsstudie geschat op ,-- en de beheer-, onderhouds- en exploitatie kosten zijn geschat op ,-- per jaar. Gezien het innovatieve karakter van de pilot (urinescheiding op deze schaalgrootte) is de verwachting dat aanvullend subsidie kan worden verkregen. Navraag in het kader van de haalbaarheidsstudie heeft geleerd dat verschillende programma s zich concreet lenen voor subsidie. In het vervolgtraject worden de subsidiemogelijkheden verder uitgewerkt. Een belangrijke vraag is uiteindelijk welke besparingen op zuiveringsniveau gehaald kunnen worden door nieuwe sanitatie echnieken toe te passen. Deze vraag is nu niet direct te beantwoorden. Wel levert de pilot urinescheiding een bijdrage aan deze vraagstelling. Implementatie Urinescheiding Almere Hout Noord Om de ontwikkeling van het gebied Almere Hout Noord te kunnen realiseren zijn verschillende stappen nodig. Conform de planning van de gemeente zou men graag in 2012 met woningbouw willen beginnen. In dat kader is recent een ontwerpbestemmingsplan gereedgekomen. Het wel of niet toepassen van urinescheiding is wezenlijk voor de inrichting van de woningen en het bouwrijp maken van het terrein. De gemeenteraad heeft op 10 juni 2010 het ontwikkelingsplan Hout Noord aangenomen met het besluit dat de sanitatiepilot alleen doorgang kan vinden indien dit samen met een financiele partner wordt gerealiseerd. Zodra het waterschap een positief signaal afgeeft omtrent de pilot urinescheiding en een financiele bijdrage levert aan het project kan de verdere uitwerking van het project worden opgepakt na een definitief positief besluit van de gemeente. Bij de verdere uitwerkingsstappen als opstellen programma van eisen, bouwrijp maken, woonrijp maken, ontwerp woningen, informatie naar toekomstige bewoners e.d. kan dan rekening worden gehouden met de aanleg van een urinesysteem. Op dit moment worden de volgende activiteiten voorzien in de vervolgfase: opstellen van een routekaart, inclusief een aanduiding van het kritieke pad; opstellen van een programma van eisen; opstellen van een monitoringsplan en monitoringscriteria; afstemming met leveranciers en afnemers; op zoek naar concrete subsidie voor deze pilot bij een van de haalbare subsidieprogramma s; opstellen Communicatieplan; verder uitwerken van kosten; in kaart brengen van risico s en plan opstellen hoe hiermee om te gaan; opstellen van een overeenkomst, waarbij afspraken worden gemaakt met betrekking tot de risico s, taakverdeling en verantwoordelijkheden; uitwerken organisatorische aspecten (institutionalisatie), zowel extern als ook intern bij Zuiderzeeland. 7 / 10

8 De vervolgstappen zijn schematisch opgenomen in onderstaande figuur met daarbij vermeld enkele risico s. Door gezamenlijk (gemeente Almere, Woningcorporatie Ymere en Waterschap Zuiderzeeland) het proces te doorlopen en op tussenmomenten een besluit te nemen over de doorgang van het project kunnen de risico s zoveel mogelijk worden opgevangen. In dit stadium besluit het waterschap om: Akkoord te gaan met het ontwerp van een duurzaam sanitatie systeem (Urine scheiding) voor de eerste fase van Almere Hout Noord (900 woningen). De zuiveringstaak binnen de pilot op te pakken en hiervoor financiële middelen tot een maximum van ,-- (investering) en ,--/jaar (beheer- en onderhoudskosten) beschikbaar te stellen. De samenwerking tussen de gemeente en Woningcorporatie Ymere via een overeenkomst te bekrachtigen en in deze overeenkomst duidelijke afspraken te maken over de taakverdeling, momenten van nader overleg, wijze van omgaan met risico s en de communicatie tijdens de uitvoering van de pilot. De drie partijen voeren ieder voor zich hun eigen taken uit. Het waterschap zorgt voor de zuiveringstaak, de gemeente voor de inzameltaak en de woningcorporatie voor de aanpassingen in de woningen. Als tijdens de vervolgfasen op een zeker moment blijkt dat urinescheiding toch niet haalbaar is, dan is een terugvaloptie aanwezig. De urineafvoerleidingen zijn eenvoudig aan te sluiten op het afvalwatersysteem van het zwarte en grijze afvalwater. De scheidingstoiletpotten kunnen dan nog steeds gebruikt worden, maar het afvalwater wordt niet gescheiden afgevoerd. Bij de verder uitwerking van de pilot zal op een zeker moment een bepaalde vorm van zuivering van urine moeten worden gerealiseerd. De AV zal op dat moment via een kredietaanvraag worden gevraagd de beschikbare middelen daadwerkelijk in te zetten. Deze kredietaanvraag omvat, naast de gebruikelijke onderbouwing voor een investering, ook een nadere toelichting van de stand van zaken c.q. de ontwikkelingen tot dat moment. 8 / 10

9 Personele consequenties In dit stadium zijn nog geen personele consequenties in beeld voor de realisatie van de zuivering van de urine. De formatieve consequenties voor o.a. de behandeling van het afvalwater op de zuivering zullen in de vervolgfase verder uitgewerkt worden. Indien extra formatie nodig is, zal de AV hierover een nader voorstel worden voorgelegd. Begeleiding en uitvoering van de onderzoeken kunnen plaatsvinden binnen de huidige beschikbare formatie en begroting. Financiële consequenties Zoals hierboven genoemd, heeft de Grontmij de investeringskosten voor de behandeling van de urine globaal ingeschat op ,--. In het Waterschapsbesluit ligt vast dat kosten voor onderzoek/ontwikkeling dienen te worden afgeschreven over een maximale termijn van vijf jaar. Voorgesteld wordt om voor de pilot urinescheiding dan ook een afschrijvingstermijn van vijf jaar te hanteren. De gemiddelde jaarlijkse kapitaallasten over de looptijd komen dan uit op ,--. In het Investeringsplan en de Voorjaarsnota is geen rekening gehouden met de benodigde investeringen en kosten voor beheer en onderhoud voor urinescheiding. Voorgesteld wordt om in de meerjarenbegroting de gevolgen van urinescheiding wel mee te nemen. Dit komt er dan op neer dat de kapitaallasten voortvloeiend uit deze investering meegenomen worden vanaf 2014 (uitgaande van de ingebruikname van de installatie rond de zomer van 2013). De kosten voor beheer en onderhoud (door Grontmij geschat op ,--) zullen in 2013 voor een halfjaar worden meegenomen, omdat de installatie naar verwachting ook halverwege 2013 gereed zal zijn. In onderstaande tabel zijn de financiële consequenties ten opzichte van de Voorjaarsnota weergegeven. 9 / 10

10 Kosten pilot urinescheiding bedrag ( ) % zuiveringstaak bedrag ( ) % zuiveringstaak beheer en onderhoud ,10% ,20% kapitaallasten ,15% Totaal ,10% ,35% *uitgaande van een omvang van de zuiveringstaak in 2014 van 30 mln. Juridische consequenties De samenwerking tussen de decentrale overheden (gemeente Almere en Waterschap Zuiderzeeland) is getoetst op staatssteunaspecten. Omdat Waterschap Zuiderzeeland alleen investeert in de eigen zuivering om het aangeboden afvalwater dat via de gescheiden urine-inzameling binnenkomt te kunnen verwerken, en omdat Ymere de kosten draagt voor het inzamelen op particulier terrein zelf, én Ymere geen economische voordelen ondervindt als gevolg van de investering die Waterschap Zuiderzeeland doet in de eigen zuivering, is er bij deze samenwerking geen sprake van (ongeoorloofde) staatssteun. Alle partijen financieren immers de eigen taak. De nog op te stellen samenwerkingsovereenkomst is bedoeld om afstemming tussen de partijen te realiseren zodat de door de verschillende partijen aangelegde systemen (optimaal) op elkaar kunnen aansluiten. Juridische Zaken beveelt aan om in de samenwerkingsovereenkomst voorwaarden op te nemen over de mogelijkheden tot beëindiging van de overeenkomst en om tevens in de overeenkomst inzichtelijk te maken wat de maatregelen en de kosten kunnen zijn die gepaard gaan met het beëindigen van de pilot. Aangezien de op te stellen samenwerkingsovereenkomst een overeenkomst van onbepaalde duur is, waar wel jaarlijkse (onderhouds- )kosten aan verbonden zijn, beveelt Juridische Zaken aan in de samenwerkingsovereenkomst evaluatiemomenten af te spreken, waarin partijen de voortzetting of beëindiging van de pilot periodiek opnieuw kunnen afwegen. Daardoor kan er ook op de lange(re) termijn rekening gehouden worden met de op dat moment geldende kosten en baten van het systeem of met een veranderde stand van de techniek. Consequenties voor Communicatie Direct aansluitend op de AV-behandeling kan in overleg met de gemeente Almere en Woningcorporatie Ymere gecommuniceerd worden over de pilot Urinescheiding Almere Hout Noord. Vervolgens is Communicatie nodig over: de samenwerking tussen de gemeente Almere, Woningcorporatie Ymere en het waterschap bij de verder uitvoering van de pilot; de toepassing van een nieuwe techniek als urinescheiding; de resultaten en bevindingen die tijdens de pilot worden opgedaan. Voorstel: 1 Kennisnemen van de haalbaarheidsstudie Urinescheiding Almere Hout Noord. 2 Akkoord gaan met het ontwerp van een duurzaam sanitatiesysteem (Urinescheiding) voor de eerste fase van Almere Hout Noord. (900 woningen). De pilot Urinescheiding Almere Hout Noord. 3 Akkoord gaan met het sluiten van een bestuurlijke overeenkomst met de gemeente Almere en de Woningcorporatie Ymere. Waarbij vanuit het waterschap maximaal worden bijgedragen in de investeringskosten ( ,--) en beheer- en onderhoudskosten ( ,--/jaar) verbonden aan de pilot Urinescheiding. 4 Het college van Dijkgraaf en Heemraden mandateren om de overeenkomst te ondertekenen. 5 Akkoord gaan met het opnemen in de meerjarenbegroting van de geraamde investeringslasten ( ) en de jaarlijkse beheer en onderhoudskosten ( ) vanaf het jaar (Dit is boven het niveau Voorjaarsnota.) Bijlagen - Hoofdstuk 2 Rapport Duurzame Sanitatie Almere Hout Noord (het hele rapport staat op het bestuursweb) 10/ 10