Wat kan je met LCA studies?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Wat kan je met LCA studies?"

Transcriptie

1 Wat kan je met LCA studies? Verbetermogelijkheden van een keten/product inventariseren Verschillende producten/ketens milieukundig vergelijken Beleidsopties vergelijken en optimaliseren Tot op zekere hoogte afwegingen tussen verschillende milieudomeinen maken Wat kan je niet: - Een voorkeur uitspreken bij producten met kleine verschillen - Lokale milieudiscussie oplossen - Ethische discussies oplossen (GMO, risico kernenergie) - Een betrouwbaar resultaat opleveren zonder betrouwbare data 1

2 Een praktische aanpak van LCA s voor een bedrijf 1. Experimenteer met hulp van een externe LCA specialist rond een concrete milieuvraag binnen het bedrijf met betrokkenheid eigen medewerkers 2. Evalueer wat het LCA traject bracht binnen het bedrijf bijvoorbeeld: - Meer zicht op milieuverbetering in de productie en de keten - Zicht op de milieuscore t.o.v. concurrenten - Mogelijkheid tot beter communicatie met stakeholders 3. Indien succesvol leidt eigen medewerkers op en koop Simapro of GABI 4. Voer LCA-studies uit met hulp en reviews van extern 5. Spreek branchebrede regels af voor eerlijke concurrentie 6. Communiceer open met stakeholders (LCA is geen echt PR instrument) 2

3 Voorbeeld Modint Ecotool Modint = brancheorganisatie voor mode, interieur, tapijt en textiel De Ecotool is een op LCA gebaseerde computertool, gemodelleerd met alle stappen binnen de textielsector Makkelijk doorrekenen textielketens en varianten Snelle check wat keuzes in de keten voor invloed hebben Mogelijkheid om EPD te maken Gefinancierd door ANL, gemaakt door CE Delft, in gebruik bij textielbedrijven 3

4 Voorbeeld DSM Ecoplus Ambities 80% verkoop (volume) voorzien van LCA-studies. Ecoplus: producten die substantieel beter scoren in een LCA dan de concurrentie 80% van de nieuwe producten Ecoplus te laten zijn. Praktisch: internationaal DSM-LCA team (6 personen), ondersteuning door LCA-specialisten, waaronder CE Delft DSM team doet veel LCA s; reviews en ingewikkelde LCA s worden uitbesteedt Strategisch Ecoplus programma door stakeholders gezien als gefundeerd DSM kan goed reageren op discussie duurzaamheid biobased 4

5 Voorbeeld mislukte LCA studie Onderzoek voor Frisdrankindustrie naar statiegeld PET-flessen hervullen of verschredderen en recycling (2000) LCA moest bewijzen dat lichtere flessen niet hervuld maar gerecycled beter zouden scoren. (was verwachting onderzoeker en frisindustrie) Uitgebreid reviewteam en maatschappelijk panel Resultaten: hoe je ook keek, hervullen toch beter maar opdrachtgever wilde dat niet horen dus maandenlange loopgraven. Relatie met stakeholders voor jaren verprutst - In 2006 nieuwe veel compactere studie die milieunadeel berekende van overgang en zocht naar compensaties (echt open en transparant) - Overgang naar eenmalige flessen doorgevoerd met compensaties. > Gebruik LCA niet om uw straatje schoon te vegen! 5

6 Voorbeeld succes LCA Afvalverbranders willen graag afval van gemeenten Gemeenten willen lage prijs en goed milieuverhaal en letten daarbij op AVI-rendement én transportafstand. Sita heeft nieuwe efficiënte AVI in Coevorden maar krijgt veel afwijzingen omdat de AVI te ver weg zou zijn, dus niet goed voor het milieu. LCA-studie CE Delft voor Sita: voordeel van een hoger rendement versus langere transportafstand. Conclusie: AVI-rendement is milieukundig veel belangrijker Uitleg bij verschillende gemeentes Resultaat: Sita contracten met verschillende gemeenten 6

7 Succes en faalfactoren LCA studies Faalfactoren - Willen bewijzen dat iets goed is! - Studie wil alles oplossen - Te lange looptijd studie - Te grote groep betrokkenen - Te formele aanpak review en panel - Cruciale delen geheim houden - Belangrijke milieu-item negeren (CO2 footprint voor toxisch proces) - Niet transparante weging van milieu-effecten Succes - Open eerlijke onderzoekshouding - Gerichte focus op concrete vraag - Hapklare brokken in beperkte tijd - Kleine groep relevante stakeholders - Echte dialoog review en panel - Transparante gevoeligheidsanalyse - Alle relevante milieuthema s - Verschillende manieren van weging en heldere presentatie 7

8 Principe LCA studies Hoofdprincipe: Wat zijn alle milieueffecten die direct en indirect veroorzaakt worden door een product of een dienst? (alle effecten van de wieg tot het graf) Functionele eenheid: bijv 1 kopje koffie op het werk om 9 uur s ochtends (wat, wanneer, waar, hoe etc) Twee soorten LCA s: Attributional: Toegerekend naar 1 product of dienst voor vergelijkingen met concurrenten en voor verbeteringen in de keten. Consequential: Gericht op een verandering bijvoorbeeld door overheidsbeleid. Wat gebeurt er als de overheid ons allen verplicht 4% biodiesel te tanken? 8

9 Wat is de keten? Ketenschakels VB: Wol Grondstofwinning Productie Verpakking en transport (tussen alle schakels) Gebruik Afvalverwerking 9

Masterclass LCA. Wat kan je met LCA-studies in afvalland? Geert Bergsma

Masterclass LCA. Wat kan je met LCA-studies in afvalland? Geert Bergsma Masterclass LCA Wat kan je met LCA-studies in afvalland? Geert Bergsma CE Delft sinds 1978 Onafhankelijk onderzoek en advies Milieu, economie, techniek en beleid Energie, transport, afval, biomassa, voedsel,

Nadere informatie

Denktank Grondstoffen uit reststromen. Startnotitie 9 december 2016

Denktank Grondstoffen uit reststromen. Startnotitie 9 december 2016 Denktank Grondstoffen uit reststromen Startnotitie 9 december 2016 1 Inhoudsopgave 1 3 12 19 Denktank recapitulatie startbijeenkomst 8 sept 2016 Inhoud komende sessies Wat is circulair? Bronnen 2 Denktank

Nadere informatie

Review CO 2 -studie ZOAB Rasenberg

Review CO 2 -studie ZOAB Rasenberg Review CO 2 -studie ZOAB Rasenberg Notitie Delft, maart 2011 Opgesteld door: M.N. (Maartje) Sevenster M.E. (Marieke) Head 2 Maart 2011 2.403.1 Review CO 2 -studie ZOAB Rasenberg 1 Inleiding Binnen de prestatieladder

Nadere informatie

Aluminium, LCA en EPD

Aluminium, LCA en EPD Symposium Duurzaam Aluminium 5 februari 2015 Aluminium, LCA en EPD Harry van Ewijk IVAM UvA BV www.ivam.uva.nl IVAM UvA BV Opgericht in 1993 vanuit de Vakgroep Milieukunde UvA is enige aandeelhouder 15

Nadere informatie

Fire Seminar 2015 Kingspan Group Tiel DUURZAAM BOUWEN. Hoe doen we dat ook alweer? Gert Jan van Beijnum

Fire Seminar 2015 Kingspan Group Tiel DUURZAAM BOUWEN. Hoe doen we dat ook alweer? Gert Jan van Beijnum Fire Seminar 2015 Kingspan Group Tiel DUURZAAM BOUWEN Hoe doen we dat ook alweer? Gert Jan van Beijnum 1 1 Relevantie voor de bouwsector Bouwactiviteiten en gebouwen hebben een aanzienlijk aandeel in milieulast

Nadere informatie

Duurzaam bouwen en LCA s en de NMD. G. Jonkers NVVT 28-5-2013

Duurzaam bouwen en LCA s en de NMD. G. Jonkers NVVT 28-5-2013 Duurzaam bouwen en LCA s en de NMD G. Jonkers NVVT 28-5-2013 Presentatie Achtergronden duurzaam bouwen Bepalingsmethoden milieuprestatie gebouw LCA Nationale Milieudatabase Duurzaamheid en verf -> een

Nadere informatie

Duurzaamheidsanalyse, Hoe groen is groen?

Duurzaamheidsanalyse, Hoe groen is groen? Duurzaamheidsanalyse, Hoe groen is groen? Docentendag CBBE, Sustainable Transition & Sustainability Analysis in de Biobased Economy, 4 februari 2015 Dr ir Jerke W. de Vries w w w. h o g e s c h o o l v

Nadere informatie

Betreft: Milieueffectanalyse Raamovereenkomst Verpakkingen

Betreft: Milieueffectanalyse Raamovereenkomst Verpakkingen Ministerie van Infrastructuur en Milieu t.a.v. Staatssecretaris W.J. Mansveld Plesmanweg 1-6 2597 GJ Den Haag Kenmerk: 2015.003 Betreft: Milieueffectanalyse Raamovereenkomst Verpakkingen 2013-2022 Bijlagen:

Nadere informatie

Kosten en effecten van statiegeld op kleine flesjes en blikjes. Toelichting onderzoek door Geert Bergsma

Kosten en effecten van statiegeld op kleine flesjes en blikjes. Toelichting onderzoek door Geert Bergsma Kosten en effecten van statiegeld op kleine flesjes en blikjes Toelichting onderzoek door Geert Bergsma CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische,

Nadere informatie

Samenvatting LCA Ioniqa. Screening carbon footprintanalyse

Samenvatting LCA Ioniqa. Screening carbon footprintanalyse Samenvatting LCA Ioniqa Screening carbon footprintanalyse Samenvatting LCA Ioniqa Screening carbon footprintanalyse Deze samevatting is geschreven door: Erik Roos Lindgreen Geert Bergsma Delft, CE Delft,

Nadere informatie

Gebruik je kop, kies een beker!

Gebruik je kop, kies een beker! Gebruik je kop, kies een beker! www.bekerrecycling.nl Recente TNO-studie toont aan dat éénmalige (automaten)bekers in het algemeen minder belastend zijn voor het milieu dan porseleinen kopjes of mokken.

Nadere informatie

Tabel 1 Basisprofiel standaard geleiderails

Tabel 1 Basisprofiel standaard geleiderails Memo Aan: Kenmerk: Betreft: Van: Delft, 8 mei 2014 Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, Verzinkerij Van Aert LCA-resultaten van s Basisprofielen van de standaard s en de verzinkte s en vergelijking

Nadere informatie

Definitie. Wat is Duurzaamheid?

Definitie. Wat is Duurzaamheid? Duurzaamheid Definitie Wat is Duurzaamheid? Waarom is duurzaamheid belangrijk? Bevolkingsgroei 7naar 9Miljard Waarom is duurzaamheid belangrijk? Grondstofschaarste Waarom is duurzaamheid belangrijk? Ontbossing

Nadere informatie

transport grondstoffen verpakking water energie MANAGEMENT SUMMARY

transport grondstoffen verpakking water energie MANAGEMENT SUMMARY MANAGEMENT SUMMARY Aanleiding: De keuze voor het werken met disposable en versus de wasbare microvezel doeken in de professionele schoonmaak wordt vaak op basis van meerdere factoren gemaakt. Een van de

Nadere informatie

MilieuPrestatieGebouwen

MilieuPrestatieGebouwen MilieuPrestatieGebouwen @Merosch_ @Merosch_Llab linkedin.com/company/merosch merosch.nl merosch.nl/living-lab Inhoud Wat is de MilieuPrestatie Gebouwen? Waarom is de MilieuPrestatie Gebouwen ingevoerd?

Nadere informatie

Resultaatgerichtheid van de adviseur. Michiel van Geloven en Melle de Vries

Resultaatgerichtheid van de adviseur. Michiel van Geloven en Melle de Vries Resultaatgerichtheid van de adviseur Michiel van Geloven en Melle de Vries Workshop tijdens CRWO-conferentie 2003 Programma 10:15 Introductie workshop 10:20 Resultaatgerichtheid 10:30 Product van het advies

Nadere informatie

Onderhoud kan productieprocessen LEAN-er maken. LEAN en onderhoud in de voedingsmiddelen industrie 16 september 2011. Inhoud

Onderhoud kan productieprocessen LEAN-er maken. LEAN en onderhoud in de voedingsmiddelen industrie 16 september 2011. Inhoud Onderhoud kan productieprocessen LEAN-er maken LEAN en onderhoud in de voedingsmiddelen industrie 16 september 2011 Rob Brager 1 Inhoud 1. Inleiding 2. Waarom productieprocessen? 3. Traditioneel productieproces

Nadere informatie

Om te bepalen of een verf duurzaam is dient er, naar de mening van de VVVF, sprake te zijn van een integrale aanpak.

Om te bepalen of een verf duurzaam is dient er, naar de mening van de VVVF, sprake te zijn van een integrale aanpak. BEOORDELINGSMODEL DUURZAAM ONDERHOUD Integrale benadering Om te bepalen of een verf duurzaam is dient er, naar de mening van de VVVF, sprake te zijn van een integrale aanpak. Een integrale aanpak zou zich

Nadere informatie

10 WEB DESIGN TIPS VOOR EEN SUCCESVOLLE WEBSITE

10 WEB DESIGN TIPS VOOR EEN SUCCESVOLLE WEBSITE 10 WEB DESIGN TIPS VOOR EEN SUCCESVOLLE WEBSITE Is uw website aan vernieuwing toe? Pas deze tips toe en haal meer uit je website De laatste jaren zien we grote veranderingen op het gebied van webdesign.

Nadere informatie

Levenscyclusanalyse - LCA

Levenscyclusanalyse - LCA 1 Inhoud 1 Inhoud... 1 2 Wat is een LCA?... 2 3 Hoe is een LCA opgebouwd?... 3 4 Toepassingen en mogelijkheden... 7 5 Aandachtspunten en praktische info... 8 6 Links... 8 Een initiatief van: Met steun

Nadere informatie

Milieucijfers SuperWijzer

Milieucijfers SuperWijzer Milieucijfers SuperWijzer Achtergrond onderzoek Geert Bergsma en Marieke Head Ketenanalysegroep CE Delft Doelstelling onderzoek CE Delft Wat is de milieubelasting van verschillende eiwitproducten te koop

Nadere informatie

Inkopen en de sociale impact over de grens

Inkopen en de sociale impact over de grens Inkopen en de sociale impact over de grens Thea Smid-Verheul, gemeente Amersfoort Jaap Stokking en Shirley Justice Namens Programmadirectie DI, Ministerie VROM 27 sept 2010 Programma workshop Starring:

Nadere informatie

Naar milieubeleid voor aluminium blikjes: retourname met statiegeld

Naar milieubeleid voor aluminium blikjes: retourname met statiegeld . Naar milieubeleid voor aluminium blikjes: retourname met statiegeld Symposium Aluminium Centrum Aluminium, het groene metaal Nieuwegein, 17 November 2015. Robbert van Duin Introductie Recycling Netwerk

Nadere informatie

Duurzaamheidsdialoog. Strategisch richten en inrichten van duurzaamheid

Duurzaamheidsdialoog. Strategisch richten en inrichten van duurzaamheid Duurzaamheidsdialoog Strategisch richten en inrichten van duurzaamheid Duurzaamheid U kunt waarschijnlijk bijna alle woorden relateren aan uw organisatie. Maar welke zijn echt relevant en significant?

Nadere informatie

Material Value Circle

Material Value Circle Material Value Circle Meerwaarde in de circulaire waarde keten Lonneke de Graaff Materials 2014 l.graaff@dpivalucentre.nl Inhoud DPI Value Centre Wat is de Value Circle? Waarom kijken naar de Value Circle?

Nadere informatie

Startbijeenkomst keten innovatieprogramma. Kunststof & Rubber in de Ondergrondse Infrastructuur

Startbijeenkomst keten innovatieprogramma. Kunststof & Rubber in de Ondergrondse Infrastructuur Startbijeenkomst keten innovatieprogramma Kunststof & Rubber in de Ondergrondse Infrastructuur Utrecht, 21 oktober 2015 Inhoud Introductie 3 Zij waren er bij! 4 Circulaire economie 5 RACE programma 6 Sectoranalyse

Nadere informatie

Essentiele eisen in de praktijk

Essentiele eisen in de praktijk EU Packaging directive Essentiele eisen in de praktijk Hoe pakken we het aan bij Sara Lee? Marion Beugelsdijk Packaging Specialist Sara Lee Oktober 2011 Marion Beugelsdijk Packaging Specialist Research

Nadere informatie

LCA-resultaten van geleiderails

LCA-resultaten van geleiderails LCA-resultaten van s Vanuit de opzet van een nieuw Landelijk Afvalbeheerplan (LAP2) is gekeken of er door ketensamenwerking mogelijkheden kunnen worden gevonden om de milieudruk van materialen in de afvalfase

Nadere informatie

Het verschil tussen de huidige situatie en de situatie 10 jaar geleden

Het verschil tussen de huidige situatie en de situatie 10 jaar geleden Klimaatimpact van de 0,5 liter PET-fles Het verschil tussen de huidige situatie en de situatie 10 jaar geleden Openbare notitie Delft, april 2011 Opgesteld door: M.M. (Marijn) Bijleveld G.C. (Geert) Bergsma

Nadere informatie

Constaterende dat de verpakkingsindustrie een belangrijke veroorzaker is van de afvalberg en zwerfafval,

Constaterende dat de verpakkingsindustrie een belangrijke veroorzaker is van de afvalberg en zwerfafval, GROEN Motie statiegeldalliantie Constaterende dat de verpakkingsindustrie een belangrijke veroorzaker is van de afvalberg en zwerfafval, Overwegende dat statiegeld op blikje en (pet)flessen een belangrijke

Nadere informatie

Duurzaam inkopen bij Rijkswaterstaat. Harald Versteeg Programmamanager RWS Duurzaam. Wat doen we zelf. Ministerie van Infrastructuur en Milieu

Duurzaam inkopen bij Rijkswaterstaat. Harald Versteeg Programmamanager RWS Duurzaam. Wat doen we zelf. Ministerie van Infrastructuur en Milieu Duurzaam inkopen bij Rijkswaterstaat Harald Versteeg Programmamanager RWS Duurzaam Wat doen we zelf 2 1 Doel Duurzaam Inkopen: Gebruik maken van inkoopproces om opdrachtnemers aan te zetten tot leveren

Nadere informatie

Inleiding Ab van Marrewijk, directeur Wematrans

Inleiding Ab van Marrewijk, directeur Wematrans Inleiding Ab van Marrewijk, directeur Wematrans Mij is gevraagd iets te vertellen over onze pogingen om rendement in de bedrijfsvoering te verbinden met duurzaamheid. Dat is vooral een kwestie om met boerenverstand

Nadere informatie

Communicatie kracht van Papier Gert Rieder. milieu consultant Antalis

Communicatie kracht van Papier Gert Rieder. milieu consultant Antalis Communicatie kracht van Papier Gert Rieder milieu consultant Antalis Welke communicatie variabelen staan ons bij papier ter beschikking? Touch Kleur Vorm Afmeting Design Afwerking Signaalfunctie Invloed

Nadere informatie

Duurzame innovatie met de natuur als mentor - de circulaire economie in de praktijk - Rijks Innovatie Lab 2013

Duurzame innovatie met de natuur als mentor - de circulaire economie in de praktijk - Rijks Innovatie Lab 2013 Duurzame innovatie met de natuur als mentor - de circulaire economie in de praktijk - Rijks Innovatie Lab 2013 Introductie van het bedrijf Uitvinder van de Heuga tapijttegel Omzet $ 1 miljard 3500 medewerkers

Nadere informatie

Kwantificeren van Milieuprestatie. Mantijn van Leeuwen

Kwantificeren van Milieuprestatie. Mantijn van Leeuwen Kwantificeren van Milieuprestatie Mantijn van Leeuwen NIBE (Experts in Sustainability) Ondersteund door LCA gegevens, maakt u betere beslissingen NIBE speelt een centrale rol tussen producenten, ontwerpers,

Nadere informatie

bedrijfsfunctie Harm Cammel

bedrijfsfunctie Harm Cammel Legal als geïntegreerde bedrijfsfunctie Harm Cammel Legal als Business functie Observatie 1. Door veranderende klantbehoefte verandert (een deel van) de Legal functie van ad hoc en vak gedreven naar continu

Nadere informatie

Welkom bij het Seminar. Zelfroosteren: een stap verder! Hoe nu verder?

Welkom bij het Seminar. Zelfroosteren: een stap verder! Hoe nu verder? Welkom bij het Seminar Zelfroosteren: een stap verder! Hoe nu verder? Hoe nu aan de slag te gaan? Interessant? Start dialoog over toepasbaarheid binnen uw organisatie Wat heb ik er aan? Inventariseer behoefte

Nadere informatie

CO 2 footprint rapportage Uzin Utz

CO 2 footprint rapportage Uzin Utz CO 2 footprint rapportage 2018 Uzin Utz 1 januari 2018 t/m 31 december 2018 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1. Inleiding en samenvatting 1.1. Inleiding 1.2. Samenvatting 2. CO2 reductiebeleid 2.1. Visie 2.2.

Nadere informatie

Energiebesparing koffieverpakkingen

Energiebesparing koffieverpakkingen Op CE Delft CE lossingen Delft voor Oplossingen milieu, econom voor ie milieu, en technolog economie ie en technologie Oude Delft 180 Oude Delft 180 2611 HH Delft 2611 HH Delft tel: tel: 015 015 2 150

Nadere informatie

Verpakkingen. Karen van de Stadt Marc Reijnders

Verpakkingen. Karen van de Stadt Marc Reijnders Verpakkingen Karen van de Stadt Marc Reijnders Het KIDV Opgericht op 1 januari 2013: Raamovereenkomst Verpakkingen 2013 2022 Vermindering milieudruk verpakkingsketen Kennisfunctie inzetten om bij te dragen

Nadere informatie

Leiden is een typische studentenstad en heeft dus veel kamerbewoners.

Leiden is een typische studentenstad en heeft dus veel kamerbewoners. EC 01. EEN KAMER HUREN IN LEIDEN. Leiden is een typische studentenstad en heeft dus veel kamerbewoners. Vermoedelijk blijft het aanbod van kamers achter bij de vraag, waardoor er gemakkelijk prijsopdrijving

Nadere informatie

Communicatieplan CO 2 -prestatieladder

Communicatieplan CO 2 -prestatieladder plan CO 2 -prestatieladder T.b.v. certificering CO 2 -prestatieladder (nr 3.C.1) U vindt in dit document de communicatiedoelstellingen, de interne en externe doelgroepen, de interne en externe communicatiemiddelen

Nadere informatie

Transport, doe het slim

Transport, doe het slim Transport, doe het slim an deur tot deur Wat is het? Het gaat hier om de uitgaande goederenstroom, van deur tot deur. Daarbij horen documenten en labels, mogelijkheden tot tracking en tracing, het volume

Nadere informatie

WHITEPAPER > EFFECTIEF BRAND & PACKAGING DESIGN

WHITEPAPER > EFFECTIEF BRAND & PACKAGING DESIGN WHITEPAPER > EFFECTIEF BRAND & PACKAGING DESIGN WIJ ZIJN > BOOM WIJ CREËREN > BRAND, IDENTITY & PACKAGING DESIGN WIJ > VERSTERKEN, INSPIREREN & MAKEN TROTS WHITEPAPER > EFFECTIEF BRAND & PACKAGING DESIGN

Nadere informatie

Even voorstellen. Dhr A. Goossens Versatec Energy BV Dhr J. Geers Samson Regeltechniek BV

Even voorstellen. Dhr A. Goossens Versatec Energy BV Dhr J. Geers Samson Regeltechniek BV Even voorstellen. Dhr A. Goossens Versatec Energy BV Dhr J. Geers Samson Regeltechniek BV Agenda en toelichting De basis voor de presentatie is de draft ISO 55000. Deze norm geeft hoe je in een aantal

Nadere informatie

Levenscyclusanalyse van groene wanden

Levenscyclusanalyse van groene wanden Groen Bouwen: Groene gevels voor duurzame gebouwen en steden Levenscyclusanalyse van groene wanden Inzicht in de milieu-impact van de verschillende onderdelen Lisa Wastiels, An Janssen WTCB 1 Mid-term

Nadere informatie

THE FUTURE BELONGS TO YOU WERELDPRIMEUR: de allereerste can van 100% gerecycled materiaal

THE FUTURE BELONGS TO YOU WERELDPRIMEUR: de allereerste can van 100% gerecycled materiaal THE FUTURE BELONGS TO YOU WERELDPRIMEUR: de allereerste can van 100% gerecycled materiaal WORLD S FIRST 100% RECYCLED PLASTIC CAN UZIN. UND DER BODEN GEHÖRT DIR. GOED NIEUWS UZIN introduceert als eerste

Nadere informatie

Aanbesteding van Toerit Someren

Aanbesteding van Toerit Someren Aanbesteding van Toerit Someren Rijkswaterstaat, Nederland De nieuwe aanbestedingsmethode gericht op vermindering van milieueffecten en CO2 uitstoot werd succesvol toegepast bij een aanbesteding voor een

Nadere informatie

Ketenanalyse opnemen wegenonderhoud (4.A.1)

Ketenanalyse opnemen wegenonderhoud (4.A.1) Ketenanalyse opnemen wegenonderhoud (4.A.1) Inhoudsopgave 1. INLEIDING... 2 2. DOELSTELLING VAN DEZE KETENANALYSE... 2 3. BEPALEN VAN DE SCOPE VAN DEZE ANALYSE... 2 4. KETENANALYSE OPNEMEN EN OPVOLGEN

Nadere informatie

Meer doen in minder tijd én met minder stress!

Meer doen in minder tijd én met minder stress! Meer doen in minder tijd én met minder stress! Is Werken in Flow iets voor jou? Wil jij grip op je overvolle inbox? Een opgeruimde werkomgeving? Een halve tot een hele werkdag tijdswinst per week? Een

Nadere informatie

Milieueffectanalyse van de Raamovereenkomst Verpakkingen

Milieueffectanalyse van de Raamovereenkomst Verpakkingen Rapport van TNO en CE Delft TNO-CE 2015 R10577 Milieueffectanalyse van de Raamovereenkomst Verpakkingen Earth, Life & Social Sciences Princetonlaan 6 3584 CB Utrecht Postbus 80015 3508 TA Utrecht www.tno.nl

Nadere informatie

DUURZAAM? SHS Parkmanagementvereniging Slochteren Hoogezand-Sappemeer. 15 februari 2011. Sietse Vlietstra

DUURZAAM? SHS Parkmanagementvereniging Slochteren Hoogezand-Sappemeer. 15 februari 2011. Sietse Vlietstra 2 DUURZAAM? SHS Parkmanagementvereniging Slochteren Hoogezand-Sappemeer 15 februari 2011 Sietse Vlietstra Adviseur duurzaam ondernemen en innovatie Syntens 3 4 Wat is duurzaam? Het voorzien in de behoeften

Nadere informatie

MVI & EMVI: Perfect match? 24 november 2015, SMI Stabi congres, Zoetermeer

MVI & EMVI: Perfect match? 24 november 2015, SMI Stabi congres, Zoetermeer MVI & EMVI: Perfect match?, SMI Stabi congres, Zoetermeer Prof dr ir, Tilburg University Het is de route niet de kaart Niet de uitkomst maar het raadsel Het zijn je ogen niet de kleppen Niet het eindpunt

Nadere informatie

Commodity Strategy Development (CSD-traject)

Commodity Strategy Development (CSD-traject) Commodity Strategy Development (CSD-traject) Productgroep Strategie Ontwikkeling Jurgen Keijzer Senior Inkoper 5 juni 2014 1 5 juni 2014 2 Agenda Wat doet Evides Waterbedrijf? Aanleiding CSD-traject Wat

Nadere informatie

Doetinchem, 2 juli 2008 ALDUS VASTSTELD 10 JULI 2008. Visie op dienstverlening

Doetinchem, 2 juli 2008 ALDUS VASTSTELD 10 JULI 2008. Visie op dienstverlening Aan de raad AGENDAPUNT 7k ALDUS VASTSTELD 10 JULI 2008 Visie op dienstverlening Voorstel: 1. Vaststellen visie op dienstverlening voor de periode 2008-2015: Wij als organisatie spelen constant in op een

Nadere informatie

SLIM INVESTEREN EN UITVOEREN

SLIM INVESTEREN EN UITVOEREN Zaal 1 09.00 09.15 09.30 09.45 10.00 10.15 10.30 10.45 11.00 11.15 11.30 11.45 12.00 12.15 12.30 12.45 13.00 13.15 13.30 13.45 14.00 14.15 14.30 14.45 15.00 15.15 15.30 15.45 16.00 16.15 16.30 16.45 17.00

Nadere informatie

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Vóór dat u beleid ontwikkelt is het van belang om de vraag: Waaròm zou ik MVO beleid ontwikkelen? te beantwoorden. Het antwoord op deze vraag bepaalt hóe u het MVO

Nadere informatie

? ? 1990 B Hergebruik C Recycling D Verbranden voor energie E Verbranden F Storten of lozen = 10% van het totaal verwerkte afval 2010 B Hergebruik C Recycling D Verbranden voor energie E Verbranden F Storten

Nadere informatie

Wie weet wat Avri doet?

Wie weet wat Avri doet? Opdracht 1 Welkom Wie weet wat Avri doet? Opdracht 1 antwoord Welkom Wie weet wat Avri doet? In Rivierenland zamelt Avri afval in. Opdracht 2 Woordweb Als je het woord afval hoort, waar denk je dan aan?

Nadere informatie

Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Duurzaamheid. Ervaringen van een Rijkswaterstaat medewerker. Harald Versteeg Programmamanager RWS Duurzaam

Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Duurzaamheid. Ervaringen van een Rijkswaterstaat medewerker. Harald Versteeg Programmamanager RWS Duurzaam Duurzaamheid Ervaringen van een Rijkswaterstaat medewerker Harald Versteeg Programmamanager RWS Duurzaam Duurzaamheid maatschapelijke meerwaarde leveren PPP samenhang (met alle maatschappelijke doelen)

Nadere informatie

MVO-Control Panel. Instrumenten voor integraal MVO-management. Extern MVO-management. MVO-management, duurzaamheid en duurzame communicatie

MVO-Control Panel. Instrumenten voor integraal MVO-management. Extern MVO-management. MVO-management, duurzaamheid en duurzame communicatie MVO-Control Panel Instrumenten voor integraal MVO-management Extern MVO-management MVO-management, duurzaamheid en duurzame communicatie Inhoudsopgave Inleiding... 3 1 Duurzame ontwikkeling... 4 1.1 Duurzame

Nadere informatie

Ecobalans Radiator Zmart 2.0

Ecobalans Radiator Zmart 2.0 Ecobalans Radiator Zmart 2.0 Stalen radiator NHL56/56-1000 vs. Zmart 2.0 Managementsamenvatting Opdrachtgever: Zehnder Group Produktion Gränichen AG CH-5722 Gränichen Roland Diethelm Opdrachtnemer: Sinum

Nadere informatie

Van afval naar grondstof. Informatieavond voor inwoners

Van afval naar grondstof. Informatieavond voor inwoners Van afval naar grondstof Informatieavond voor inwoners Agenda 2 1. Welkom en inleiding (wethouder Jan van t Zand) 2. Presentatie Afvalbeheer (Paul de Bruin, IPR Normag) 3. Vragen en dialoog 4. Afsluiting

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Energiemanagement programma I GMB 2

Inhoudsopgave. Energiemanagement programma I GMB 2 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 Duurzaamheid beleid... 4 3 PLAN: Energieverbruik en reductiekansen... 6 3.1 Energieverbruik door GMB (scope 1 en 2)... 6 3.2 Energieverbruik in de keten (scope 3)... 7

Nadere informatie

EcoScan. CO 2 -reductie: wat doet Roelofs eraan?

EcoScan. CO 2 -reductie: wat doet Roelofs eraan? Afvalmanagement gaat veel verder dan het inzamelen van afval. Het gaat juist ook om de vermindering van afval en verlaging van afvalkosten. Dat doen we door betere scheiding aan de bron, door optimalisatie

Nadere informatie

Eigentijdse leeromgeving Gezonde gebouwen Efficiënt vastgoed.

Eigentijdse leeromgeving Gezonde gebouwen Efficiënt vastgoed. Eigentijdse leeromgeving Gezonde gebouwen Efficiënt vastgoed www.stevensvandijck.nl Van klaslokaal naar eigentijdse leeromgeving Benthem Crouwel Architekten, foto Jannes Linders. Wie zijn wij? Stevens

Nadere informatie

Bedrijfsrapport <naam bedrijf>

Bedrijfsrapport <naam bedrijf> Bedrijfsrapport Brancheverduurzamingsplannen Introductie Met behulp van de Webtool Brancheverduurzamingsplannen van het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) heeft uw bedrijf

Nadere informatie

CO2 impact kringloopbedrijven

CO2 impact kringloopbedrijven CO2 impact kringloopbedrijven CO2 besparing gerealiseerd in 2014 door Stichting Aktief Dhr. G. Berndsen Gildenstraat 43 7005 bl Doetinchem Tel. 0314330980 g.berndsen@aktief-groep.nl Samenvatting Met 1

Nadere informatie

DUURZAAM VERPAKKEN. Kansen en mogelijkheden voor biobased materialen SIEM HAFFMANS PARTNERS FOR INNOVATION

DUURZAAM VERPAKKEN. Kansen en mogelijkheden voor biobased materialen SIEM HAFFMANS PARTNERS FOR INNOVATION DUURZAAM VERPAKKEN Kansen en mogelijkheden voor biobased materialen SIEM HAFFMANS PARTNERS FOR INNOVATION Introductie Partners for Innovation is hét bureau voor duurzame innovatie. Samen met onze opdrachtgevers

Nadere informatie

Doel van deze presentatie is : Akkoord op het energiemanagement actieplan voor 2017

Doel van deze presentatie is : Akkoord op het energiemanagement actieplan voor 2017 1 Doel van deze presentatie is : Akkoord op het energiemanagement actieplan voor 2017 Inhoud Samenvatting 1. Inleiding 2. Footprint 2016 3. Gerealiseerde reductie 4. Trends en ontwikkelingen 5. KPI 2017

Nadere informatie

Welkom! Presentatie 29 september 2010

Welkom! Presentatie 29 september 2010 Welkom! Presentatie 29 september 2010 De tijd is rijp; zij hebben wat wij willen Over overheid, identiteit en imago en.. Tijdsbesteding komend uur: 1. Dichtbij huis: bedreigingen, noodzaak, ambitie en

Nadere informatie

Alles van waarde beschermen en behouden

Alles van waarde beschermen en behouden Alles van waarde beschermen en behouden Rond 2050 wonen er zo n 9 miljard mensen op onze aarde. De vraag naar water, mais, olie en metaal zal dan ook drastisch toenemen. Onze aarde is niet onuitputtelijk,

Nadere informatie

Toelichting ISO Milieuprestatiemeting versie 15 mei 2018

Toelichting ISO Milieuprestatiemeting versie 15 mei 2018 Toelichting ISO 14001 Milieuprestatiemeting versie 15 mei 2018 SCCM heeft een instrument ontwikkeld waarmee u goed inzicht krijgt in de milieuprestaties van uw organisatie, de ISO 14001 Milieuprestatiemeting.

Nadere informatie

Milieucriteria voor het maatschappelijk verantwoord inkopen van Automaten Versie 26 januari 2016

Milieucriteria voor het maatschappelijk verantwoord inkopen van Automaten Versie 26 januari 2016 Milieucriteria voor het maatschappelijk verantwoord inkopen van Automaten 1. Scope/afbakening De productgroep Automaten omvat automaten voor: warme dranken; gekoelde dranken / bronwater; snacks / snoep.

Nadere informatie

Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) 14 april 2016: NCV-NVZ-NAV Jaarvergadering

Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) 14 april 2016: NCV-NVZ-NAV Jaarvergadering Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) 14 april 2016: NCV-NVZ-NAV Jaarvergadering KIDV Opgericht op 1 januari 2013: Raamovereenkomst Verpakkingen 2013 2022. Gemeente AFVALFASE GRONDSTOF Producenten

Nadere informatie

afspraken maken afspraken nakomen transparant zijn naar alle stakeholders (de informatie bieden die deze stakeholder nodig heeft)

afspraken maken afspraken nakomen transparant zijn naar alle stakeholders (de informatie bieden die deze stakeholder nodig heeft) Duurzaamheid: Een organisatie kiest niet voor duurzaamheid maar handelt naar duurzaamheid, geen duurzaamheid betekent geen lange termijn, geen lange termijn geen toekomst! Voor ons betekent Duurzaamheid

Nadere informatie

Product Sustainability Indicator

Product Sustainability Indicator Product Sustainability Indicator Waarom een scorecard? Duurzaam bouwen is al lang geen trend meer. De vraag naar duurzame gebouwen groeit en daarmee de vraag naar duurzame producten. Maar wat is een duurzaam

Nadere informatie

Connect Social Business. Plan van Aanpak voor mijn stage bij ConnectSB

Connect Social Business. Plan van Aanpak voor mijn stage bij ConnectSB Connect Social Business Plan van Aanpak voor mijn stage bij ConnectSB Joey Kaan September 28, 2014 Inhoudsopgave 1 Achtergronden 1 2 Probleemstelling & Doelstelling 2 2.1 Leren Professioneel Functioneren..................

Nadere informatie

Hand-out digiboard presentatie

Hand-out digiboard presentatie Hand-out digiboard presentatie Bij werkboekje Groepen 6, 7 en 8 basisonderwijs Wie weet wat AVRI doet? Opdracht 1 In Rivierenland zamelt AVRI afval in. Wie weet wat AVRI doet? Opdracht 1 Opdracht 2 Woordweb

Nadere informatie

Hilversum Kerkelanden Zeverijn en Rode Dorp

Hilversum Kerkelanden Zeverijn en Rode Dorp Hilversum Kerkelanden Zeverijn en Rode Dorp Energieavond Hilversum Kerkelanden, Zeverijn en Rode Dorp 17 mei 2016 Wat kunt u verwachten Hilverzon & Kerkelanden Leeft! Ambitie gemeente Hilversum Wie is

Nadere informatie

Trend: Toename van biobased in verpakken. Karen van de Stadt

Trend: Toename van biobased in verpakken. Karen van de Stadt Trend: Toename van biobased in verpakken Karen van de Stadt Waarom biobased in verpakken? Altijd instroom nodig Hernieuwbare materialen Innovatie Heilige graal? 2 Copyright 2017 KIDV 3 Copyright 2017 KIDV

Nadere informatie

Kansen voor gemeenten in communicatie, indien recyclen kan, wil men dit vaak ook wel doen.

Kansen voor gemeenten in communicatie, indien recyclen kan, wil men dit vaak ook wel doen. Kansen voor gemeenten in communicatie, indien recyclen kan, wil men dit vaak ook wel doen. Rapport HEDRA 0-meting 11 maart 2016 Inhoudsopgave Situatie en centrale vraagstelling Conclusies en aanbevelingen

Nadere informatie

maatschappelijk verantwoord inkopen André Speksnijder, vakgroephoofd constructies STRUKTON engineering

maatschappelijk verantwoord inkopen André Speksnijder, vakgroephoofd constructies STRUKTON engineering maatschappelijk verantwoord inkopen André Speksnijder, vakgroephoofd constructies STRUKTON engineering Duurzaam inkopen inhoud presentatie inleiding; Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) binnen

Nadere informatie

Antwoordmodel. Meerkeuzevragen (40 punten)

Antwoordmodel. Meerkeuzevragen (40 punten) Antwoordmodel Aan dit antwoordmodel kunnen geen rechten worden ontleend. Het antwoordmodel dient als indicatie voor de corrector. Studiemateriaal Bollen, L. en Vluggen, M (2012). Informatiemanagement.

Nadere informatie

Verpakking en voedselverspilling

Verpakking en voedselverspilling Verpakking en voedselverspilling Presentatie NVVL Hester Klein Lankhorst, directeur In deze presentatie Een korte introductie: Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV). Welke kennis vraagt optimaliseren

Nadere informatie

Meten is weten in de Nederlandse bouw

Meten is weten in de Nederlandse bouw Meten is weten in de Nederlandse bouw Milieu-impacts van Nederlandse bouw- en sloopactiviteiten in 2010 Rapport Delft, versie voorjaar 2015 Uitgevoerd door: CE Delft In opdracht van: Bouwend Nederland

Nadere informatie

Conjoint analysis Voor winnende waardeproposities. flowresulting

Conjoint analysis Voor winnende waardeproposities. flowresulting Conjoint analysis Voor winnende waardeproposities flowresulting Conjoint analysis Wat is het? Waarop geeft het antwoord? Conjoint Analysis (CA) is een statistische methodiek voor het in kaart brengen van

Nadere informatie

Door: Martijn Veerman AluEco en VMRG (brancheorganisatie voor de gevelbouw)

Door: Martijn Veerman AluEco en VMRG (brancheorganisatie voor de gevelbouw) Door: Martijn Veerman AluEco en VMRG (brancheorganisatie voor de gevelbouw) Inhoudsopgave AluEco Gevels LCA aluminium referentiekozijnen Impact materialisatie LCA o o Productniveau Gebouwniveau AluEco

Nadere informatie

Rol van de cliënt en de raad in verbetering digitale dienstverlening

Rol van de cliënt en de raad in verbetering digitale dienstverlening Rol van de cliënt en de raad in verbetering digitale dienstverlening 11 april 2013 Peter Keur (p.keur@pblq.nl) Yvette Bommeljé (y.bommelje@pblq.nl) 24-04- 13 Onderwerpen 1. Wat is digitale dienstverlening?

Nadere informatie

BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG

BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG STUDENTEN DOEN UITSPRAKEN OVER DE ACADEMISCHE WERELD, HET VAKGEBIED EN HET BEROEPENVELD.. onderzoek niet zo saai als ik dacht werken in

Nadere informatie

Minder emissies, betere bereikbaarheid. Haags Milieucentrum, 26 februari 2013 Huib van Essen, manager Verkeer, CE Delft

Minder emissies, betere bereikbaarheid. Haags Milieucentrum, 26 februari 2013 Huib van Essen, manager Verkeer, CE Delft Minder emissies, betere bereikbaarheid Haags Milieucentrum, 26 februari 2013 Huib van Essen, manager Verkeer, CE Delft Overzicht CE Delft Mobiliteit kost ons veel Mogelijkheden CO 2 -reductie transport

Nadere informatie

Traffic Service Nederland Communicatieplan

Traffic Service Nederland Communicatieplan Communicatieplan 01-01-2018 t/m 31-12-2018 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1. Inleiding 1.1. Organisatiestructuur 1.2. Verantwoordelijken 2. Doelstellingen en doelgroepen 2.1. CO2 grafiek 3. CO2-uitstoot per

Nadere informatie

Ketenanalyse HKS-Van Mechelen-Eindverwerkers. Versie Inleiding

Ketenanalyse HKS-Van Mechelen-Eindverwerkers. Versie Inleiding Ketenanalyse HKS-Van Mechelen-Eindverwerkers Versie 31-12-2015 Inleiding Van Mechelen recycling b.v. verwerkt een groot deel van de bij Liander n.v. door HKS ingezamelde grondkabel. Na verwerking ontstaan

Nadere informatie

MPS-Fruit & Vegetables

MPS-Fruit & Vegetables MPS-Fruit & Vegetables MPS-FRUIT & VEGETABLES: De garantie voor duurzaamheid, betrouwbaarheid, hygiëne en transparantie Duurzaamheid, betrouwbaarheid, hygiëne en transparantie spelen een belangrijke rol

Nadere informatie

Welk perspectief heeft beton voor de transitie naar een klimaat neutrale en circulaire economie? Mantijn van Leeuwen (NIBE)

Welk perspectief heeft beton voor de transitie naar een klimaat neutrale en circulaire economie? Mantijn van Leeuwen (NIBE) Welk perspectief heeft beton voor de transitie naar een klimaat neutrale en circulaire economie? Mantijn van Leeuwen (NIBE) Klimaatakkoord Moet de invulling geven aan ons kabinetsbeleid: Broeikasgassen

Nadere informatie

Brancheverduurzamingsplannen: Circulaire economie in de praktijk. Hester Klein Lankhorst

Brancheverduurzamingsplannen: Circulaire economie in de praktijk. Hester Klein Lankhorst Brancheverduurzamingsplannen: Circulaire economie in de praktijk Hester Klein Lankhorst 2 Copyright 2015 KIDV KIDV Opgericht op 1 januari 2013: Raamovereenkomst Verpakkingen 2013 2022. Vermindering milieudruk

Nadere informatie

3.C.2 Communicatieplan

3.C.2 Communicatieplan 3.C.2 Communicatieplan Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Doelgroepen en doelstellingen... 4 3. Communicatiemiddelen... 5 4. Verantwoordelijkheid en planning... 6 pagina 2 / 6 1. Inleiding Ziut heeft Maatschappelijk

Nadere informatie

Fiches van Private financieringsbronnen IPO-project Slim financieren

Fiches van Private financieringsbronnen IPO-project Slim financieren Fiches van Private financieringsbronnen IPO-project Slim financieren Private equity/investeringsfonds Ampere Equity Fonds Aandeelhouders zijn APG, PGGM, Delta Lloyd and Rabobank. Focus op productie duurzame

Nadere informatie

Verpakken. Karen van de Stadt

Verpakken. Karen van de Stadt Verpakken Karen van de Stadt Het KIDV Opgericht op 1 januari 2013: Raamovereenkomst Verpakkingen 2013 2022 Vermindering milieudruk verpakkingsketen Kennisfunctie inzetten om bij te dragen aan het sluiten

Nadere informatie

MKI score van wegen aanleg en onderhoud

MKI score van wegen aanleg en onderhoud MKI score van wegen aanleg en onderhoud Inleiding Duurzaam gebruik van materialen & grondstoffen is onder te verdelen in twee hoofdonderwerpen: Keuze voor materialen & grondstoffen. Hierbij spelen aspecten

Nadere informatie