Indicatoren m.b.t. het recht op onderwijs

Transcriptie

1 Design Charles & Ray Eames - Hang it all Vitra Indicatoren m.b.t. het recht op onderwijs Ides Nicaise KU Leuven (HIVA / PPW)

2 WELK RECHT? VISIES OP DEMOCRATISCH ONDERWIJS 2

3 Welk recht? Twee opvattingen over democratisch onderwijs Meritocratische visie: ijvert voor gelijke kansen (toegang), maar aanvaardt ongelijke behandeling en ongelijke uitkomsten Egalitaristische visie: verwerpt ongelijke behandeling streeft zelfs naar gelijke uitkomsten tot eind secundair onderwijs? 3

4 Gemeenschappelijke punten Beide zijn reactie tegen vroegere samenleving waarin maatschappelijke posities toegewezen werden door ascription, d.w.z. op basis van afkomst (vb. aristocratie, plutocratie, standenmaatschappij). Mensen moeten hun positie verdienen op basis van prestatie ( achievement, merit) Motieven: Rechtvaardigheid Efficiëntie (ieders talenten maximaal benutten)

5 Meritocratie als ideologie van gelijke kansen (P. Saunders) Ongelijkheid wordt bepaald door verschillen in aanleg (=onveranderlijk), inspanning (=persoonlijke verantwoordelijkheid) omgeving / sociale afkomst (=ongelijke kansen) Overheid moet corrigerend optreden opdat de derde bron van ongelijkheid weggewerkt wordt (bv. door kosteloosheid van onderwijs, leerplicht tot 18, taalbad voor nieuwkomers ). Dan heeft elkeen de kans om zijn plafond te bereiken Resterende ongelijkheden worden maatschappelijk aanvaard omwille van efficiëntie (investeren in laaggetalenteerden = verspilling) en rechtvaardigheid (prikkel tot inspanning) bv. watervalsysteem, leerkrediet

6 Egalitarisme (J. Dewey) Recht op onderwijs = mensenrecht (niet afhankelijk van talenten maar van menselijke waardigheid) Recht moet effectief zijn, d.w.z. recht op gelijk profijt van het onderwijs, niet alleen gelijke kansen / gelijke toegang Streefdoel van gelijke uitkomsten Tussen individuen? Tussen groepen (gemiddeld) bv. naar sociale afkomst Daarvoor kan positieve discriminatie verantwoord zijn (compenserende rechtvaardigheid) bv. Affirmative Action in VS, SES-financiering in Vlaanderen 6

7 Vertaling naar indicatoren m.b.t. recht op onderwijs Indicatoren van gelijke kansen Bv. kosteloosheid Indicatoren van gelijke behandeling Bv. schoolse segregatie Indicatoren van gelijke uitkomsten Bv. voortijdig schoolverlaten 7

8 (ON)GELIJKE KANSEN: SCHOOLKOSTEN 8

9 Schoolkosten in Vlaams secundair onderwijs Klasse / VCOV (2014) Jade, 1 Grieks-Latijn: Schoolbenodigdheden: 48 euro Schoolboeken: 130 euro Sportkledij: 7 euro Leefkosten op school: Maaltijden en drank: 36 euro Eendaagse uitstap: 7 euro Deelname schoolactiviteit ouders: 2 euro TOTAAL: 230 euro Bruno, 4 Hotel: Kledij: 608 euro Messenset: 138 euro Boeken: 279 euro Kopieën: 24 euro Verplichte huur locker: 20 euro Culturele voorstelling: 12 euro Eendaagse uitstap: 28 euro treinabonnement: 50 euro Laptop: 579 euro Schoolbenodigdheden: 95 euro Deelname schoolactiviteit ouders: 34 euro Internaat: 2555 euro TOTAAL: 4422 euro 9

10 (ON)GELIJKE BEHANDELING: SCHOOLSE SEGREGATIE 10

11 Evolutie van segregatie in Vlaamse scholen (T. Wouters & S. Groenez, 2013) Maatstaf van segregatie: Hutchens index School 1 School 2 School 1 School 2 L H L H

12 Globale stijging ( provincieniveau )

13 Hutchens index naar onderwijszones in 2001

14 Hutchens index naar onderwijszones in 2011

15 (ON)GELIJKE UITKOMSTEN: VROEGTIJDIG SCHOOLVERLATEN 15

16 % van schoolverlaters Vroegtijdig schoolverlaten in Vlaanderen (Lamote e.a., 2013) J J* T T* 10 M 9 M* J jongens (zonder kwalificaties BuSO) M meisjes (zonder kwalificaties BuSO) T totaal (zonder kwalificaties BuSO) J* jongens (mét kwalificaties BuSO) 16

17 Aantal jongens Aantal jongens Vroegtijdig schoolverlaten (G. Van Landeghem e.a., 2013) Nederlands en opl. hoog Andere taal en opl. laag Leeftijd Leeftijd 63,5% van de schoolverlaters Indicator: 8,0% 5,7% van de schoolverlaters Indicator: 40,6% 17

18 % van mannelijke schoolverlaters Vroegtijdig schoolverlaten (G. Van Landeghem e.a., 2013) 35% 30% 25% 20% Indicator mannelijke vroege schoolverlaters per gemeente (volgens vestigingsplaats) Antwerpen Genk Aalst Oostende Gent Sint-Niklaas Mechelen BHG Kortrijk Hasselt Turnhout Leuven Brugge 15% Roeselare 10% 5% 0% Gemeente 18

19 % leerlingen VSV en verloop op schoolniveau 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% Passanten Late instromers Vroege vertrekkers Kern 20% 10% 0% 139 zesjarige ASO/TSO/BSO-scholen

20 Samenwerking met Departement Onderwijs Jaarlijkse cijferreeksen (Vlaams onderwijs in cijfers, statistisch jaarboek ) Scholenbundel (in opbouw): Afgeleid uit datawarehouse onderwijs Gegevens per school, vergeleken met set vergelijkbare scholen en met Vlaams gemiddelde Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen Steunpunt Peilingen 20