0 C5^g< im ß&rfC Afdeling: Q (

Transcriptie

1 Kamer van Koophandel NoordNederland Vestiging Groningen Leonard Springerlaan 15 Postbus AC Groningen T (088) F (088) E noord@kvknl wwwkvknl Aan de Raad van de Gemeente Emmen Postbus RA EMMEN 0 C5^g< im ß&rfC Afdeling: Q ( * CD uw kenmerk bijlagen Monitor Lokale Lasten 2008 ons kenmerk 192/08/mvk onderwerp datum 27 augustus 2008 ema/7 martinvankoldam@kvknl Geachte heer, mevrouw, Hierbij ontvangt u de Monitor Lokale Lasten 2008 De Monitor biedt een inventarisatie van de lastendruk op het bedrijfsleven die het gevolg is van belastingen (heffingen en leges) van gemeenten en waterschappen Voor zover mogelijk zijn de gemeenten onderling vergeleken Verschillen in grondslagen en ingewikkelde berekeningsmethoden bemoeilijken die vergelijking echter Dit gebrek aan transparantie is een belangrijk kritiekpunt van de Kamer van Koophandel Een voorbeeld is de rioolheffing Sommige gemeenten hanteren hiervoor een uniform tarief, in andere is het afhankelijk van de bedrijfsactiviteit en/of het waterverbruik Om toch enig inzicht te bieden is in hoofdstuk 4 voor een aantal voorbeeldbedrijven berekend wat zij moeten betalen aan OZB en rioolheffing in de noordelijke gemeenten In het rapport is geen relatie gelegd tussen hoogte van de gemeentelijke lasten en het aanbod cq kwaliteit van de dienstverlening van de gemeente Het is vrijwel onmogelijk dit objectief te meten De rapportage kan onder andere worden gebruikt als basis voor het overleg tussen de ondernemers en gemeenten Het rapport is toegestuurd aan de gemeenten, gemeenteraden en ondernemersverenigingen (inclusief werkgeversverenigingen, brancheverenigingen en de vakbonden CNV, FNV en MHP) In de rapportage zijn bepaalde keuzes gemaakt wat betreft het presenteren van de data De monitor biedt echter meer mogelijkheden Voor specifieke vragen en/of opmerkingen over de rapportage kunt u contact opnemen met Martin van Koldam, adviseur Regiostimulering van de Kamer van Koophandel NoordNederland, telefoon: , martinvankoldam@kvknl Met vriendelijke groet, drs EM Jalnsen algemeen d recteur De Kamer van Koophandel NoordNederland heeft de volgende vestigingen: Vestiging Groningen Leonard Springerlaan 15 Postbus 134, 9700 AC Groningen Vestiging Veendam Pieter Sneeuwplein 12 Postbus 9, 9640 AA Veendam Vestiging Leeuwarden Heliconweg 62 Postbus 699, 8901 BL Leeuwarden Vestiging Meppel Stationsweg 66 Postbus 27, 7940 AA Meppel Vestiging Emmen Marktplein 140 Postbus 27, 7940 AA Meppel

2 MONITOR LOKALE LASTEN 2008 Een vergelijking van de lokale lasten voor het Noordelijke bedrijfsleven >/; *s»»#4»»r Kamer van Koophandel NoordNederland Augustus 2008

3 INHOUD 1 Inleiding 3 2 Onroerendezaakbelasting 4 3 Rioolheffing 9 4 Voorbeeldbedrijven (OZB en rioolheffing) 13 5 Toeristenbelasting 17 6 Leges bouwvergunningen 21 7 Waterschapslasten 25 De Monitor Lokale Lasten 2008 is een uitgave van de Kamer van Koophandel NoordNederland Kantoren te Groningen, Leeuwarden, Meppel, Emmen en Veendam Postadres: postbus 134, 9700AC Groningen Telefoon wwwkvknl 2008

4 1 INLEIDING De laatste jaren neemt de financiële/fiscale druk op bedrijven toe Ook lagere overheden lieten zich daarbij niet onbetuigd Gemeentelijke tarieven en waterschapsheffingen zijn fors gestegen Om de ontwikkeling van de lokale lasten goed te volgen hebben de Kamers van Koophandel de 'Monitor Lokale Lasten' laten ontwikkelen Dit instrument biedt op snelle en inzichtelijke wijze informatie over de hoogte van een aantal lokale lasten en de ontwikkeling daarin De monitor is ontwikkeld door ABF Research uit Delft Dit bureau heeft gebruik gemaakt van gegevens van het COELO (Centrum van Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden, Rijksuniversiteit Groningen), van de Unie van Waterschappen en uit eigen onderzoek Voor deze rapportage is verder gebruik gemaakt van informatie op de websites van de gemeenten in Groningen, Fryslân en Drenthe In dit rapport komen aan de orde: onroerendezaakbelasting (OZB) rioolrechten het totaal van OZB en rioolrechten bij een aantal voorbeeld bed rijven toeristenbelasting leges voor bouwvergunningen waterschapsheffingen financieel orde op zaken te stellen In de meeste gemeenten blijft de opbrengststijging evenwel onder de 3 procent Rioolheffinq De tariefstijgingen zijn veelal hoger dan bij de OZB Verhogingen met meer dan 10 procent zijn geen uitzondering Combinatie OZBrioolheffinq Het beeld in Drenthe is tamelijk evenwichtig Geen enkele gemeente in deze provincie kan voor enig bedrijf op noordelijke schaal als duur worden aangemerkt Van de grote steden zijn Groningen en vooral Leeuwarden duur De gemeenten in het Oldambt en NoordoostGroningen hebben op het eerste gezicht een hoge lastendruk Door de lage WOZwaarde kan dit in de praktijk meevallen Bouwleaes Gemeenten met hoge leges liggen vooral in de provincie Groningen, goedkope gemeenten vooral in Fryslân De verschillen zijn opmerkelijk, omdat gemeenten alleen de werkelijke kosten in rekening mogen brengen Drenthe kent nauwelijks uitschieters Waterschapslasten De waterschappen hebben veel van hun tarieven in 2008 verlaagd Dit was mogelijk dankzij een eenmalige uitkering aan de schappen door de Waterschapsbank die wordt doorgegeven aan de belastingbetaler Belangrijkste conclusies Kort samengevat zijn de belangrijkste conclusies: OZB De OZBverhoging is moeilijk te boordelen, omdat deze afhankelijk is van meerdere variabelen (tarief en WOZwaarde) Enkele gemeenten in Fryslân hebben een forse opbrengststijging begroot om De Kamer van Koophandel vindt het belangrijk dat alleen de werkelijke kosten van overheidsdienstverlening in rekening worden gebracht aan het bedrijfsleven Ook dienen de lasten transparant te zijn Aan die laatste wens wordt, zoals blijkt uit deze rapportage, in onvoldoende mate voldaan Er is zo'n veelvoud aan grondslagen en berekeningsmethoden dat onderlinge vergelijking maar beperkt mogelijk is Belasting, retributie of leges? Heffing: verzamelterm voor belastingen en retributies Belasting: afdwingbare betalingen met een algemeen karakter De overheid kan het geld gebruiken voor elk gewenst doel Voorbeelden: Onroerende zaak belasting (ozb), toeristenbelasting, forensenbelasting, parkeerbelasting Retributie: bijdrage aan een dienst van de overheid, waarvan de betaler rechtstreeks gebruik maakt De opbrengsten mogen alleen gebruikt worden voor het doel waarvoor de retributie is ingesteld De geraamde opbrengsten mogen niet hoger zijn dan de geraamde kosten Voorbeelden: rioolrechten, baatbelasting Leges: bijdrage voor door de overheid verstrekte diensten Er moet een aantoonbaar verband bestaan tussen betaling en dienst De opbrengsten mogen niet hoger zijn dan de kosten Vaak gaat het om niet jaarlijks terugkerende lasten Voorbeeld: de kosten voor een bouwvergunning

5 ONROERENDEZAAKBELASTING (OZB) Inleiding De onroerendezaakbelasting (OZB) is de belangrijkste eigen inkomstenbron van de gemeenten De omvang ervan moet echter niet worden overschat Aan uitkeringen van het Rijk (Gemeentefonds, doeluitkeringen) ontvangt een doorsneegemeente bij benadering 10 keer zoveel als de OZB opbrengt De OZB is in tegenstelling tot doelheffingen als rioolrechten en reinigingsrechten, een dekkingsmiddel van algemene aard De hoogte van het tarief is niet aan een absolute limiet gebonden De belasting wordt jaarlijks geheven over alle in de gemeente gelegen onroerende zaken, behalve landbouwgrond en andere cultuurgrond De OZB geldt voor woningen en nietwoningen, waarvan bedrijfspanden meerderheid vormen De OZB is opgebouwd uit twee delen: Een belasting voor degenen die de onroerende zaak feitelijk gebruiken Dit is het tarief voor de gebruikers De belasting voor gebruikers van woningen is per 1 januari 2006 vervallen Een belasting voor degenen die van de onroerende zaak het genot hebben krachtens eigendom, bezit of beperkt recht Dit deel betaalt de 'eigenaar' van de onroerende zaak Het eigenarentarief mocht tot voor kort niet meer dan 125 procent van het gebruikerstarief bedragen Deze begrenzing is in 2008 vervallen Bij een gehuurd pand betaalt de huurder het gebruikersdeel en de verhuurder het eigenarendeel van de OZB Een eigenaar die in zijn eigen pand is gehuisvest is belastingplichtig voor beide delen De gemeenten stellen jaarlijks de hoogte van beide tarieven vast De maximering die het Rijk tot 2007 stelde aan de tariefsontwikkeiing, is met ingang van het jaar 2008 vervallen Gemeenten hebben daarin nu weer de vrije hand De tarieven van de OZB worden uitgedrukt in een bedrag per 2500 euro vastgestelde (economische) waarde De belasting voor de onroerende zaak, bijv een bedrijfspand, wordt berekend door het tarief te vermenigvuldigen met het aantal eenheden van 2500 euro Deze systematiek lijkt z'n langste tijd te hebben gehad Bij de Tweede Kamer ligt een wetsvoorstel om de OZB te heffen naar een percentage van de waarde van de onroerende zaak De Wet Waardering Onroerende Zaken (Wet WOZ) bepaalt dat voor verschillende rijks en gemeentebelastingen dezelfde waarde en dezelfde peildatum worden gehanteerd De grondslag voor de heffing van deze tarieven is de waarde van de onroerende zaak in het economisch verkeer: de marktwaarde Deze marktwaarde wordt per gemeente vastgesteld door een periodieke taxatie van alle onroerende zaken Bij de berekening van de OZB hanteren de gemeenten in 2008 de WOZwaarde per 1 januari 2007; voor 2007 gold nog de WOZwaarde van 2005 Het is de bedoeling dat de WOZwaarde voortaan jaarlijks wordt vastgesteld De OZBopbrengst is dus het product van twee variabelen: het tarief en de WOZwaarde In de praktijk laat een gemeente het tarief afhangen van de opbrengst die zij wil binnenhalen en de WOZwaarde Stijgt de WOZwaarde sterker dan de nagestreefde opbrengst, dan kan het tarief omlaag Een lager tarief betekent dus niet dat de lastendruk op de belastingbetaler vermindert Een voorbeeld: een gemeente wil de OZBopbrengst laten stijgen met het inflatiecijfer (2 procent) De WOZwaarde van de panden is met gemiddeld 5 procent gestegen Dan kan het tarief omlaag met 2,85 procent (1,02 = 1,05x0,9715) In werkelijkheid is het verhaal nog ingewikkelder, omdat woningen en bedrijfspanden elk hun eigen waardeontwikkeling hebben Om de (toename van) de lastendruk evenwichtig te spreiden kunnen gemeenten voor beide categorieën een aparte tariefontwikkeling hanteren Dit verschijnsel heet tariefdifferentiatie In de praktijk stijgt de waarde van woningen sterker dan die van nietwoningen De tarieven voor bedrijfspanden dalen daardoor minder (of stijgen sterker) dan die voor woningen Deze tariefdifferentiatie is in het bedrijfsleven niet onomstreden De ondernemersorganisaties vinden het onterecht dat alle bedrijfspanden over een kam worden geschoren Zij wijzen op de vaak uitzonderlijke waardeontwikkeling van winkelpanden in stadscentra Niettegenstaande deze kritiek past het overgrote deel van de gemeenten in NoordNederland tariefdifferentiatie toe De WOZwaarde verandert niet alleen voortdurend, maar omdat het om marktprijzen gaat zijn er ook verschillen tussen gemeenten Eenzelfde huis of bedrijfspand heeft in de ene gemeente een hogere waarde dan in de andere Gemeenten waar het vastgoed minder waard is, zullen hogere tarieven

6 moeten hanteren om een zelfde opbrengst te genereren Overigens compenseert het Rijk gemeenten met een geringe belastingcapaciteit deels ook via het Gemeentefonds (uitkering van het Rijk aan gemeenten) De hoogte van de tarieven hangt voorts af van het beleid ten aanzien van doelheffingen Sommige gemeenten kiezen ervoor om bijvoorbeeld de kosten van het riool voor een deel te dekken met OZBopbrengsten Steeds meer gemeenten hanteren echter kostendekkende heffingen Als gevolg van de maximering die enkele jaren gold voor de OZBtarieven, werd dit ook bevorderd Tarieven Zoals hierboven is verwoord, heeft het eigenlijk geen zin om ontwikkeling van de OZBtarieven te bekijken (laat staan: te vergelijken) zonder daarin de waardeontwikkeling van het vastgoed te betrekken Om het eenvoudig te houden is in de tabellen aangegeven welke opbrengststijging de gemeenten voor 2008 nastreven Bron voor deze gegevens zijn publicaties van de gemeenten op hun website Enkele uitschieters springen in het oog Boarnsterhim wil financieel orde op zaken stellen ('Doorkijk 2008') Daarvoor is een stijging van de OZBopbrengst nodig van 20 procent Ook GaasterlânSleat en Ameland verhogen de OZB fors (begrote opbrengststijgingen van 14,4 respectievelijk 10 procent) Ook in deze gemeenten vormt het oplossen/voorkomen van financiële problemen het argument voor de verhogingen Andere gemeenten waar de opbrengstontwikkeling ver boven het inflatiecijfer ligt zijn Leeuwarderadeel (9,8 procent), Haren (5,7 procent) en Lemsterland (5,5 procent) Dantumadeel stelt een ondernemersfonds in, en voedt dat uit een extra verhoging van de OZB voor nietwoningen Grootegast heeft in 2007 aanzienlijk meer geïnd dan begroot Dit moet verrekend worden in de tarieven voor 2008 nieuwbouw I TE KOOP/TE HUUR Behalve het OZBtarief bepaalt de marktwaarde van een pand de hoogte van de belastingaanslag

7 OZB nietwoningen 2008 tarief in euro's per 2500 euro WOZwaarde afwijking tariefdifferen begrote opbrengststijging gebruikers eigenaren totaal tov 2007 tiatie 1 OZB 2 Groningen Appingedam 4,27 5,55 9,82 7,1% 131 3,7% Bedum 3,93 4,97 8,90 0,2% 190 2,7% Bellingwedde 2,26 2,79 5,05 2,5% 1,5% Ten Boer 4,62 5,66 10,28 3,4% 186 Delfzijl 6,16 7,70 13,86 0,3% 211 1,8% Eemsmond 6,31 7,87 14,18 1,1% 172 Groningen 5,71 7,20 12,91 5,1% 237 3,2% Grootegast 3,46 4,39 7,85 3,7% Haren 2,10 2,62 4,72 1,3% 5,7% HoogezandSappemeer 5,39 6,73 12,12 1,3% 229 1,2% Leek 2,36 2,56 4,92 3,5% 2,7% Loppersum 3,16 4,03 7, De Marne 2,95 3,67 6,62 3,1% 160 2,7% Marum 2,76 3,45 6,21 0,8% 158 2,7% Menterwolde 4,65 5,85 10,50 1,5% 177 3,0% Pekela 4,36 5,56 9, ,7% Reiderland 6,39 7,98 14,37 1,9% Scheemda 5,94 7,40 13,34 4,5% 198 Slochteren 3,07 3,84 6,91 4,7% 152 1,0% Stadskanaal 5,13 4,10 9,23 1,4% 193 3,0% Veendam 3,56 4,45 8,01 2,7% 165 2,8% Vlagtwedde 1,86 2,22 4,08 0,2% 1,5% Winschoten 6,02 7,53 13,55 5,6% 185 1,5% Winsum 4,17 5,27 9,44 1,8% 151 Zuidhorn 2,75 3,47 6,22 0,3% 154 2,1% Drenthe Aa en Hunze 2,63 3,61 6,24 12,1% 177 Assen 3,92 5,01 8,93 3,8% 188 BorgerOdoom 2,82 3,53 6,35 3,3% 2,7% Coevorden 2,34 2,92 5,26 Emmen 4,80 5,85 10,65 6,2% 154 Hoogeveen 3,48 4,63 8,11 6,6% 165 1,5% Meppel 3,50 4,38 7,88 2,7% 196 2,5% MiddenDrenthe 3,05 3,80 6, Noordenveld 2,36 2,95 5,31 1,3% 150 Tynaarlo 1,73 2,16 3,89 2,9% 109 4,0% Westerveld 1,54 1,91 3,45 7,0% De Wolden 1,73 2,18 3,91 2,7% Verklaring voetnoten onder de tabel op de volgende pagina

8 OZB nietwoningen 2008 Fryslân tarief in euro's per 2500 euro WOZwaarde gebruikers eigenaren totaal afwijking tov 2007 tariefdifferentiatie 1 begrote opbrengststijging OZB 2 Achtkarspelen 3,57 4,47 8,04 1,8% 154 Ameland 1,65 2,06 3,71 5,1% Het Bildt 3,39 4,78 8,17 6,5% 149 nb Boarnsterhim 2,29 2,85 5,14 12,7% 2 Bolsward Dantumadeel 3,59 2,25 4,48 2,81 8,07 5,06 1,8% 9,8% ,3% X 4 Dongeradeel 3,46 4,25 7,71 1,2% 199 2,8% Ferwerderadiel 2,42 2,88 5,30 0,7% 3,3% Franekeradeel 2,85 3,56 6,41 6,4% 129 nb GaasterlânSleat 3,82 4,78 8,60 11,3% ,4% Harlingen 3,48 4,35 7,83 0,9% 192 1,5% Heerenveen 4,12 5,13 9,25 0,3% 191 6,3% Kollumerland ca 2,96 3,72 6,68 3,7% 194 3,0% Leeuwarden 5,70 7,13 12,83 4,2% 212 0,8% Leeuwarderadeel 3,15 3,65 6,80 4,0% 9,8% Lemsterland 2,68 3,50 6,18 3,2% 178 5,5% Littenseradiel 2,42 2,78 5,20 2,4% Menaldumadeel 3,32 4,11 7,43 3,9% 168 Nijefurd 3,79 4,84 8,63 0,5% 205 1,8% Ooststellingwerf 1,68 1,98 3,66 0,5% Opsterland 3,02 3,94 6,96 2,5% 175 1,5% Schiermonnikoog 2,55 3,17 5,72 3,1% 163 1,5% Skarsterlân 2,57 3,22 5,79 1,0% 171 Smallingerland 4,66 5,83 10,49 0,6% 213 2,1% Sneek 4,78 5, ,9% 216 1,1% Terschelling 2,40 3,00 5, Tytsjerksteradiel Vlieland 4,43 2,94 5,51 3,53 9,94 6,47 6,8% ,3% 5 Weststellingwerf 3,59 4,51 8,10 1,1% 160 Wûnseradiel 2,53 3,15 5,68 4,1% 161 1,9% Wymbritseradiel 2,29 2,86 5,15 5,0% 154 1,0% De verhouding tussen het eigenarentarief voor nietwoningen (bedrijfspanden) en voor woningen (x ) Op basis van informatie uit programmabegrotingen, raadsbesluiten ed op gemeentelijke websites In Grootegast zijn de tarieven gecorrigeerd voor de te hoge opbrengst over 2007 Extra verhoging tarief nietwoningen ivrm instelling ondernemersfonds Informatie niet op gemeentelijke website beschikbaar Bron: Coelo / ABF Research / websites gemeenten

9 De rioolrechten stijgen snel, omdat veel gemeenten hun tarieven kostendekkend maken Daarnaast staan veel gemeenten voor forse investeringen, omdat het bestaande netwerk verouderd is 8

10 RIOOLHEFFING Algemeen Tarieven Gemeenten heffen rioolrechten om de aanleg en onderhoudskosten van het rioolstelsel te betalen De inkomsten uit rioolrechten mogen niet hoger zijn dan de kosten Lager mag wel, dan moeten gemeenten het tekort aanvullen uit andere bron In de meeste gevallen is dat de OZB Die constructie werd een paar jaar geleden echter minder aantrekkelijk, toen het Rijk maxima stelde aan de (verhoging van) de OZBtarieven Het gevolg was dat de rioolrechten omhoog schoten Maar dat had nog een andere oorzaak Juist nu staan veel gemeenten voor forse investeringen om de afvoer van regenwater los te koppelen van het rioolstelsel Dat voorkomt dat riolen overlopen bij zware regenval Ook de Europese Kaderrichtlijn Water (waterkwaliteit) heeft een prijsopdrijvend effect Typische plattelandsgemeenten zijn in het nadeel Zij moeten als gevolg van de geringere bevolkingsdichtheid (en dus woningdichtheid) per aansluiting meer meters riool onderhouden Plattelandsgemeenten kennen daardoor vaak hogere heffingen dan stedelijke gebieden Rioolrechten kunnen worden geheven van de eigenaar of de gebruiker van de onroerende zaak, of van allebei In het geval de gebruiker betaalt, moet een relatie bestaan tussen het profijt dat deze van de riolering heeft en het bedrag van de aanslag Meestal hanteren gemeenten dan een vastrecht voor de aansluiting vermeerderd met een bedrag dat varieert met de hoeveelheid water die geloosd wordt Maar er zijn ook gemeenten die in het geval van een bedrijf onderscheid maken naar branche En het komt voor dat de WOZwaarde van het pand als uitgangspunt wordt genomen Indien het rioolrecht wordt geheven van de eigenaar of ander zakelijk gerechtigde wordt het tarief meestal bepaald op een vast bedrag per jaar Van de 68 gemeenten in de drie noordelijke provincies hebben er 27 zo'n vast tarief In de provincie Groningen zijn ze in de meerderheid (16 van de 25 gemeenten) In Drenthe kent daarentegen slechts één gemeente een vast tarief De tariefstelling is door deze verschillen in systematiek en grondslagen nogal onoverzichtelijk In de tabel is daarom vermeld hoe hoog de aanslag uitvalt bij verschillende hoeveelheden waterverbruik Enkele opmerkingen bij de cijfers: De tariefstijgingen zijn veelal hoger dan bij de OZB Verhogingen met meer dan 10 procent zijn geen uitzondering Behalve investeringen in het rioolstelsel en een verhoging van de dekkingsgraad kunnen ook aanpassingen in de systematiek hiervan de oorzaak zijn Voor een bedrijf dat niet meer dan 200 m3 water per jaar verbruikt (zoals een kleine tot middelgrote winkel, een klein kantoor of een bouwbedrijf) is Tytsjerksteradiel met 88,80 euro de goedkoopste gemeente, gevolgd door Skarsterlân (11040 euro) en Sneek (112,50 euro) Heerenveen (328,80 euro) en Ooststellingwerf (324,66 euro) zijn het duurst Bij een waterverbruik van 500 m3 (voorbeelden: supermarkt, middelgroot kantoor, transportbedrijf of een kleine industriële onderneming) voegt zich Vlieland in het rijtje van dure gemeenten Verder zijn de klasseringen dezelfde Een bedrijf dat 2500 m3 water op jaarbasis verbruikt (groot kantoorpand, café, bakkersbed rijf, jachthaven), krijgt de laagste rioolaanslag opnieuw in Tytsjerksteradiel, gevolgd door Sneek Skarsterlân valt uit de top, omdat het gestaffelde tarieven heeft De hoogste bedragen worden berekend door Vlieland, Heerenveen en Aa en Hunze De duurste gemeente voor een bedrijf dat 6000 m3 water per jaar verbruikt (café, hotel), is Vlieland (ruim 7400 euro), gevolgd door Heerenveen, Gaasterlân Sleat, Tynaarlo, Schiermonnikoog en Terschelling Bij de lage tarieven van Tytsjerksteradiel past de opmerking dat de kostendekking van de rioolheffing slechts 60 procent bedraagt De overige 40 procent vindt de belastingenbetaler (verborgen) terug op andere aanslagen (met name die van de OZB)

11 Rioolheffing 2008 Groningen Appingedam Bedum Bellingwedde Ten Boer Delfzijl Eemsmond Groningen Grootegast Haren HoogezandSappemeer Leek Loppersum De Marne Marum Menterwolde Pekela Reiderland Scheemda Slochteren Stadskanaal Veendam Vlagtwedde Winschoten Winsum Zuidhorn heffing (in euro's) bij een waterverbruik van: 200 m3 500 m m3 6000m3 166,20 166,20 166,20 166,20 191,31 191,31 191,31 191,31 afhankelijk van branche en/of grootteklasse 233,22 233,22 233,22 233,22 182,00 182,00 182,00 182,00 226,34 226,34 226,34 226,34 119,05 119,05 119,05 119,05 194,10 194,10 194,10 194,10 167,50 167, , ,50 192,45 355,50 900, ,30 188,40 240,09 584, ,74 232,05 232,05 232,05 232,05 299,40 299,40 299,40 299,40 192,00 192,00 192,00 192,00 180,10 180,10 180,10 180,10 271,00 306,00 841, ,00 196, , ,50 225,50 225,50 225,50 259,30 259,30 259,30 259,30 154,00 154,00 154,00 154,00 124,80 124,80 624, ,60 285,58 285,58 285,58 285,58 227,20 227, , ,40 192,94 192,94 192,94 192,94 afhankelijk van branche en/of grootteklasse afwijking tov 2007 (bij 200 m3) 1 23,7% 2,8% 1,5% 14,4% 11,3% 9,6% 6,5% 9,8% 7,8% 3,5% 11,4% 14,4% 4,6% 7,1 % 2 10,2% 10,1% 3,5% 11,6% 3,0% 5,8% 4,5% 4,6% Drenthe Aa en Hunze 221, , ,60 Assen BorgerOdoorn 3 171,24 171, ,24 afhankelijk van WOZwaarde 3361,24 Coevorden 152,87 399, , ,52 1,2% Emmen afhankelijk van WOZwaarde 8,4% Hoogeveen 141,90 354, , ,00 1,5% Meppel 155,00 155,00 155,00 155,00 4,7% MiddenDrenthe 182,50 182,50 782, ,50 5,8% Noordenveld 197,65 263, , ,85 5,6% Tynaarlo 195,00 365, , ,45 2,1% Westerveld 225,50 451,00 451,00 451,00 De Wolden 197,16 490, , ,72 2,4% Verklaring voetnoten onder de tabel op de volgende pagina 10

12 Rioolheffing 2008 Fryslân Achtkarspelen Ameland Het Bildt Boamsterhim Bolsward Dantumadeel Dongeradeel Ferwerderadiel Franekeradeel GaasterlânSleat Harlingen Heerenveen Kollumerland ca Leeuwarden Leeuwarderadeel Lemsterland Littenseradiel Menaldumadeel Nijefurd Ooststellingwerf Opsterland Schiermonnikoog Skarsterlân Smallingerland Sneek Terschelling Tytsjerksteradiel Vlieland Weststellingwerf Wûnseradiel Wymbritseradiel heffing (in euro's) bij een waterverbruik van: 200 m3 500 m m3 6000m3 177,48 249,48 729, ,48 142,78 241,78 901, ,78 125,00 125,00 125,00 125,00 185,50 289,30 845,80 845,80 233,76 440,76 865, ,76 afhankelijk van branche en/of grootteklasse 143,40 244,92 904, ,04 165,00 165,00 165,00 165,00 213,95 313,95 613, ,95 192, ,32 206,76 604, ,04 328,80 693, , ,10 171,55 171,55 171,55 171,55 afhankelijk van verbruik i en WOZwaarde 163,00 163,00 163,00 163,00 181,90 400, , , ,40 193,40 193,40 193,40 afhankelijk van type bedrijf en aantal toiletten 324,66 636, , ,66 226,25 297,95 928, ,95 226,30 566, , ,20 110,40 110,40 883, ,00 145,00 145,00 145,00 145,00 112,50 112,50 112,50 112,50 181,59 442, , ,59 88,80 88,80 88,80 88,80 276,72 646, , ,60 132,55 132,55 132,55 132,55 afhankelijk van i aantal woningeenheden (omgerekend) 232,50 232,50 232,50 232,50 afwijking tov 2007 (bij 200 m3) 1 6,8% 5 6,7% 45,1% 14,0% 1,4% 3,1% 7,1% 6 9,1% 9,7% 5 7 7,2% 4,4% 3,3% 1 0,1% 4 11,4% 4 5,9% 4 11,5% 8,3% 55,8% 0,2% 6,9% 3,7% In de hogere klassen ligt het stijgingspercentage in dezelfde orde van grootte, tenzij anders vermeld Door de vrijval van investeringen in de gemeentelijke riolering ontstond in de gemeente Menterwolde een lagere kapitaallast van 190 duizend euro Aangezien het rioolrecht al kostendekkend was, is het tarief verlaagd In 2006 werd in BorgerOdoorn rioolbelasting ingevoerd In 2007 gold een vastrechttarief van 25 euro, verhoogd met 48 eurocent per eenheid van 2500 euro van de WOZwaarde Gemiddeld kwam dat neer op 63 euro per eigendom In 2008 is het eenheidstarief verhoogd tot 1,14 euro Per eigendom komt de rioolbelasting gemiddeld op 118 euro Deze gemeente werkt met gestaffelde tarieven Bij een hoger waterverbruik valt de stijging hoger uit Deze gemeente werkt met gestaffelde tarieven Bij een hoger waterverbruik valt de stijging lager uit De gemeente Franekeradeel heeft de heffingssystematiek miv 2008 gewijzigd Gold voorheen een uniform tarief, nu is de heffing afhankelijk van het waterverbruik Tariefstijgingen fluctueren als gevolg van aanpassingen in de systematiek Bron: Coelo / ABF Research / websites gemeenten 11

13 f ^ f "** "Ar iqfc f i & jsr à *& s è 1 *f ~& ^^ ^ >" s a* ** É f? De lastendruk van OZB en rioolrechten kan per gemeente sterk uiteenlopen Voor een zelfde bedrijf ben je in de duurste gemeenten al gauw drie keer zoveel kwijt als in de goedkoopste Dat kan duizenden euro's uitmaken 12

14 4 VOORBEELDBEDRIJVEN (OZB + RIOOLRECHTEN) Algemeen Lastendruk per gemeente De meeste ondernemers betalen jaarlijks OZB en rioolrechten Een optelling van deze tarieven geeft een indruk van de vaste lasten die bedrijven aan de gemeente betalen Voor de Monitor Lokale Lasten zijn profielen ontwikkeld voor achttien voorbeeldbedrijven Dit is gebeurd op basis van informatie uit de praktijk en op basis van voorbeelden uit andere rapporten, zoals de monitor van het Ministerie van Financiën en de sectormonitor van het Hoofdbedrijfschap Detailhandel Bij de ontwikkeling van deze profielen is gekozen voor een zo groot mogelijke variëteit, zowel in bedrijfsomvang als in activiteit Er zijn voorbeeldbedrijven samengesteld voor industrie, detailhandel, horeca en zakelijke dienstverlening In de tabellen op de volgende pagina's is voor acht van deze voorbeeldbedrijven aangegeven hoeveel zij in 2008 moeten betalen aan OZB en rioolheffing Dit zijn de gemeentelijke lasten die jaarlijks terugkeren en waar elk bedrijf mee te maken heeft De uitkomsten laten per bedrijf grote verschillen zien tussen de gemeenten Om enig inzicht te krijgen zijn per geselecteerd voorbeeldbedrijf de gemeenten die een factor 1,5 goedkoper (groen) of duurder (rood) zijn gemarkeerd Enkele conclusies: Het beeld in Drenthe is tamelijk evenwichtig Geen enkele gemeente in deze provincie kan voor enig bedrijf op noordelijke schaal als duur worden aangemerkt Een combinatie van groene en rode cellen binnen een gemeente komt niet voor Van de grote steden zijn Groningen en vooral Leeuwarden duur Emmen en Assen nemen een gemiddelde positie in De gemeenten in het Oldambt (Winschoten, Scheemda, Reiderland) hebben een hoge lastendruk Winschoten en Reiderland zitten voor alle voorbeeldbedrijven royaal boven het gemiddelde, Scheemda voor vijf van de acht Dat laatste geldt ook voor Delfzijl en Eemsmond in NoordoostGroningen In de tabel is geen rekening gehouden met de verschillen in marktwaarde van het vastgoed Zoals opgemerkt in het hoofdstuk over de OZB hanteren veel gemeenten (waaronder de hier genoemde) bovengemiddelde tarieven om een relatief lage WOZwaarde van het onroerend goed te compenseren In werkelijkheid zullen de verschillen wellicht minder extreem zijn dan in de tabel wordt gepresenteerd Gemeenten met een relatief lage lastendruk (minimaal 5x groen) zijn Haren, Leek, Vlagtwedde, Tynaarlo, Westerveld, De Wolden, Ameland, Boamsterhim, Dantumadeel, Littenseradiel, Ooststellingwerf en Wymbritseradiel In onderstaand overzicht staan de kenmerken van de geselecteerde voorbeeldbedrijven Bedrijf WOZwaarde (x 0 euro) Waterverbruik in m3 Aantal toiletten Klein industrieel bedrijf Groot metaalbedrijf Bouwbedrijf Garage Middelgrote winkel Café Camping Middelgroot kantoor

15 Gemeentelijke lastendruk (OZB, rioolheffing) op voorbeeldbedrijven 2008 Bedragen afgerond op hele euro's Groningen groot middelkleine metaal bouw grote industrie bedrijf 1 bedrijf garage winkel café camping middelgroot kantoor Appingedam Bed urn Bellingwedde Ten Boer Delfzijl Eemsmond Groningen Grootegast Haren _ 4139_ HoogezandSappemeer Leek Loppersum De Marne Marum Menterwolde Pekela Reiderland Scheemda Slochteren ; i 11797! 10654' J1568_ _4_653 Stadskanaal Veendam Vlagtwedde Winschoten Winsum Zuidhom _ Drenthe Aa en Hunze Assen BorgerOdoom Coevorden Emmen Hoogeveen Meppel MiddenDrenthe Noordenveld Tynaarlo Westerveld De Wolden ; ! ! _2411_ 2619 Verklaring voetnoten onder de tabel op de volgende pagina 14

16 Gemeentelijke lastendruk (OZB, rioolheffing) op voorbeeldbedrijven 2008 Bedragen afgerond op hele euro's Fryslân Achtkarspelen Ameland Het Bildt Boarnsterhim Bolsward Dantumadeel Dongeradeel Ferwerderadiel Franekeradeel GaasterlânSleat Harlingen Heerenveen Kollumerland ca Leeuwarden Lemsterland Littenseradiel Menaldumadeel Nijefurd Ooststellingwerf kleine industrie groot metaalbedrijf garage bouwbedrijf middelgrote winkel café camping 2075? ; Leeuwarderadeel _ Î : middelgroot kantoor Opsterland Schiermonnikoog 5065 \ Skarsterlân Smallingerland Sneek Terschelling Tytsjerksteradiel Vlieland ! Weststellingwerf Wûnseradiel 2 Wymbritseradiel Gemiddelde NoordNederland Laag(< gem /1,5) <4385 <26502 <2807 <846 <1357 <2128 <5472 <3163 Hoog (> gem x 1,5) >9865 >59630 >6315 >1903 >3054 >4788 >12312 >7116 Gemeenten waarin geen metaalbedrijf gevestigd is met meer dan 50 werkzame personen zijn grijs gemarkeerd De vermelding van het tarief voor een groot metaalbedrijf heeft voor veel van deze gemeenten geen reële betekenis 2 De gemeente Wûnseradiel hanteert een afwijkende methode voor het berekenen van de rioolrechten Vergelijkingscijfers zijn daardoor niet beschikbaar Bron: Coelo / ABF Research / websites gemeenten 15

17 De toeristenbelasting biedt gemeenten een mogelijkheid om nietinwoners te laten meebetalen aan hun voorzieningen De belasting wordt geheven op de exploitanten van hotels, campings, jachthavens en dergelijke Deze berekenen het bedrag door aan hun gasten Niet elke gemeente kent een toeristenbelasting Bovendien verschillen de tarieven nogal Dat verstoort de concurrentieverhoudingen Een andere grief van logiesverstrekkers is dat de opbrengst niet automatisch besteed wordt aan stimulering van het toerisme, maar in de algemene middelen verdwijnt 16

18 5 TOERISTENBELASTING Algemeen Tarieven De gedachte achter de toeristenbelasting dat gasten meebetalen aan de kosten van gemeenschapsvoorzieningen waarvan ook zij gebruik (kunnen) maken Hoewel de naam anders doet vermoeden, kan dus ook niettoeristisch (zakelijk) bezoek belast worden De gemeente Groningen spreekt daarom van de logiesbelasting De opbrengst van de toeristenbelasting vloeit in de algemene middelen van de gemeente De gemeente is dus vrij in de besteding ervan Het is in principe mogelijk om verblijf zonder overnachting (dagtoerisme) te belasten, maar in de praktijk is dit moeilijk uitvoerbaar De waddeneilanden verkeren wat dat betreft in een gunstige positie Zij kunnen voor de eerste dag belasting heffen in de vorm van een toeslag op de prijs van de bootkaart Een bijzondere categorie is verblijf op het water Diverse gemeenten hebben hiervoor een afzonderlijke verordening opgesteld die doorgaans bekend staat als de watertoeristenbelasting Het uitgangspunt is verblijf op een vaartuig Nachtelijk verblijf is daarbij niet noodzakelijk In de tabel zijn de tarieven voor verblijf in een hotel, op een camping en in een jachthaven naast elkaar gezet De watertoerist is in een aantal gemeenten buiten de belastingheffing gehouden Als enige kent de gemeente Groningen verschillende tarieven voor hotel en campingovernachtingen De gemeente Groningen heeft met afstand het hoogste tarief Voor een overnachting in een geclassificeerd hotel geldt een toeslag van 3 euro per persoon Het hoge tarief heeft de afgelopen jaren geleid tot veel gemor bij hoteleigenaren Ook in vergelijking met andere grote steden biedt Groningen zijn gasten een duur onthaal Alleen Eindhoven kent een nog hoger tarief (3,50 euro) In Drenthe valt op dat de tarifering in veel gemeenten gelijk is, zowel de hoogte van het tarief als de tariefsontwikkeling Dit is terug te voeren op een advies van het Recreatieschap Drenthe uit 2002 Niettemin zijn sindsdien ook enkele gemeenten in Drenthe weer een eigen koers gaan varen De toeristenbelasting kan in beginsel niet worden geheven van inwoners van de gemeente De belasting kan rechtstreeks kan worden geïnd van degene die verblijf houdt Maar in de regel draagt de exploitant van de verblijfsaccommodatie het bedrag af Deze kan op zijn beurt de belasting doorberekenen aan de gast Niet elke gemeente kent een toeristenbelasting Van de 68 gemeenten in de noordelijke provincies zien 26 af van deze vorm van belasting Dongeradeel voerde de toeristenbelasting in 2008 in De gemeenten mogen in beginsel zelf bepalen welke heffingsmaatstaf en welk tarief ze hanteren 17

19 Toeristenbelasting 2008 tarief in euro's per overnachting per persoon hotel camping water afwijking tov 2007 Groningen Appingedam Bedum Bellingwedde Ten Boer Delfzijl Eemsmond Groningen Grootegast Haren HoogezandSappemeer Leek Loppersum De Marne Marum Menterwolde Pekela Reiderland Scheemda Slochteren Stadskanaal Veendam Vlagtwedde Winschoten Winsum Zuidhom _ 0,50 3,00 0,46 1,07 0,45 0,50 0,58 0,65 0,66 0,39 0,50 1,50 0,46 1,07 0,45 0,50 0,58 0,65 0,66 0,39 _ 0,50 0,45 0,58 0,65 0,66 0,39 _ 2,9% 3,6% 1,5% 2,6% Drenthe Aa en Hunze Assen BorgerOdoom Coevorden Emmen Hoogeveen Meppel MiddenDrenthe Noordenveld Tynaarlo Westerveld De Wolden 0,70 0,59 1,00 0,70 0,59 1,00 7,1% 7,7% 7,1% 1,7% 7,1% 7,1% 21,0% 7,1% 21,0% 33,3% 7,1% 18

20 Toeristenbelasting 2008 Fryslân Achtkarspelen Ameland 1 Het Bildt Boamsterhim Bolsward Dantumadeel Dongeradeel Ferwerderadiel Franekeradeel GaasterlânSleat Harlingen Heerenveen Kollumerland ca Leeuwarden Leeuwarderadeel Lemsterland Littenseradiel Menaldumadeel Nijefurd Ooststellingwerf Opsterland Schiermonnikoog 1 Skarsterlân Smallingerland Sneek Terschelling 1 Tytsjerksteradiel Vlieland 1 Weststellingwerf Wûnseradiel Wymbritseradiel tarief in euro's per overnachting per persoon hotel 1,00 0,50 1,00 0,45 0,35 0,80 1,00 1,14 0,53 0,50 0,80 1,15 0,65 camping 1,00 0,50 1,00 0,45 0,35 0,80 1,00 1,14 0,53 0,50 0,80 1,15 0,65 water _ 1,00 0,50 0,45 0,80 1,00 1,14 0,53 0,50 0,80 1,15 0,65 afwijking tov ,2% 33,3% ,5% 2,6% 4,5% 15,4% 2 De eilandgemeenten Ameland, Schiermonnikoog, Terschelling en Vlieland kennen bovendien een tarief voor de eerste dag Dit wordt geheven in de vorm van een toeslag op de overtocht Voor Schiermonnikoog gaat het om een bedrag van 1,30 euro Voor de andere eilanden is het tarief voor de eerste dag gelijk aan het overnachtingstarief De gemeente Dongeradeel heeft de toeristenbelasting ingevoerd in 2008 De stijging is daardoor niet in een percentage uit te drukken Bron: Coelo / ABF Research / websites gemeenten 19

21 Voor eenzelfde bouwproject lopen de leges voor hert aanvragen van een vergunning tussen de gemeenten sterk uiteen 20

22 LEGES BOUWVERGUNNING Algemeen Tarieven De kosten die een gemeente berekent voor een bouwvergunning vormen een percentage of promillage van de bouwsom (aanneemsom inclusief of exclusief BTW) Sommige gemeenten hanteren een vast percentage, in andere varieert dit met de hoogte van de bouwsom Voor hogere bouwsommen is het percentage dan meestal lager Bij vergunningverlening wordt overigens meestal niet de afgifte van de vergunning als belastbaar feit aangemerkt, maar het in behandeling nemen van de aanvraag Met de aanvraag beginnen immers de werkzaamheden Het totaal van de inkomsten uit bouwleges mag niet meer zijn dan kostendekkend Omdat, anders dan bijvoorbeeld bij het rioolbeheer, de werkzaamheden van gemeente tot gemeente niet sterk verschillen, zou je mogen verwachten dat de tarieven dicht bij elkaar liggen Zoals hieronder blijkt, is dat allerminst het geval Verder kunnen verschillende toeslagen worden opgelegd, zoals publicatiekosten, kosten voor adviezen van de welstandscommissie en kosten als het gaat om een monument Als het bouwplan afwijkt van een bestemmingsplan kunnen voor de benodigde procedure (art 19 Wet Ruimtelijke Ordening) extra kosten in rekening worden gebracht Uitgegaan is van de kosten voor het in behandeling nemen van de aanvraag en het verlenen van de vergunning Eventuele toeslagen zijn buiten beschouwing gelaten In de tabel zijn de leges weergegeven als percentage van de bouwsom Alleen voor Slochteren lukt dit niet In deze gemeente zijn de leges afhankelijk van de inhoud (m3) van het pand In de tabel gaat het om bouwsommen exclusief BTW Enkele gemeenten berekenen de leges ook over het BTWdeel van de bouwsom De leges die verschuldigd zijn, zijn dan een factor 1,19 hoger De tarieven van de betreffende gemeenten zijn hiervoor in de tabel gecorrigeerd Voor de Groninger gemeenten zijn geen vergelijkingscijfers van 2007 geïnventariseerd De kolom waarin het stijgingspercentage is vermeld, is bij deze gemeenten niet gevuld In de tabel zijn de gemeenten die met hun tarief een factor 1,5 hoger of lager zitten dan het gemiddelde gemarkeerd, respectievelijk in rood en groen Gemeenten met hoge leges (rood gemarkeerd) liggen vooral in de provincie Groningen, goedkope gemeenten (groen) vooral in Fryslân Het Drentse beeld kent nauwelijks uitschieters Haren berekent de hoogste leges: 3,63 procent van de bouwsom, ongeacht de hoogte ervan Andere gemeenten kennen eveneens een hoog 'start'percentage, maar laten het tarief zakken naarmate de bouwsom stijgt Zo is in Grootegast, Lemsterland, Littenseradiel, Het Bildt, Nijefurd, en Ooststellingwerf het tarief bij een bouwsom van 1 miljoen euro half zo hoog als bij een bouwsom van euro Het omgekeerde komt trouwens ook voor, met name in Coevorden De tariefstijging ten opzichte van 2007 bleef in de meeste gemeenten waarvoor cijfers beschikbaar zijn, beneden de 5 procent Alleen Noordenveld (+11%), De Wolden (+9,5%) en Hoogeveen (+6,7%) springen eruit 21

23 Leges bouwvergunning 2008 Groningen Appingedam Bedum Beliingwedde Delfzijl Eemsmond Groningen Grootegast Haren HoogezandSappemeer Leek Loppersum 1 De Marne Marum Menterwolde Pekela Reiderland Scheemda Slochteren Stadskanaal Ten Boer Veendam Vlagtwedde Winschoten Winsum Zuidhorn tarief (in % van de bouwsom) bij een bouwsom in euro's van: afwijking tov min bij gem bouwsom 2 1,67% 1,60% 1,40% 1,73% 1 41 "u 3,41% 320% 363% 2,55% 2,09%_ 3,58% 2,20% 2,44% 1,55% 1,29% 2,69% 2,69% 2,13% 2,52% 2,00% 1,19% 2,69% 2,76% 1,93% 1,67% 1,60% 1,40% 1,73% 137% 3,41% 260% 3,63% 2,55% 1,92% 3,55% 2,20% 2,17% 1,55% 1,29% 2,69% 2,69% 1,67% 1,60% 1,40% 1,73% 135% 3,41% 230 >,o 363% 2,55" 1^88% 3,52% 2,20% 2,03% 1,55% 1,29% 2,69% 2,69% 1,67% 1,60% 1,40% 1,73% 134% 335% 166% 363% 2,52'!;, 1,59% 3,50% 2,20% tarief afhankelijk van inhoud (m3) 2,03% 2,42% 1,90% 1,19% 2,69% 2,76% 1,93% 1,97% 2,37% 1,85% 1,19% 2,69% 2,76' 1,93% 1,93% 1,55% 1,28% 2,00% 2,00% 1,31% 2,33% 1,49% 1,19% 200% 2,76% 1,93% 1,67% 1,60% 1,40% 1,63% 1 33% 307% 1 58 J u 363% 2,40" 1,52% 3,50% 2,20% 1,91% 1,55% 1,28% 1,92% 1,92% 1,22% 2,32% 1,44% 1,19% 192% 276% 1,93% Drenthe Aa en Hunze 2,15% 1,99% 1,76% 1,49% 1,44% Assen BorgerOdoom Coevorden 1,73% 3,33% 0,90% 1,64% 2,94% 1,05% 1,59% 2,56% 1,31% 1,56% 2,26% 1,53% 1,55% 2,23% 1,55% 1,3% Emmen 2,69% 2,34% 2,34% 2,34% 2,20% Hoogeveen 2,95% 2,80% 2,53% 2,31% 2,12% 6,7% Meppel 1,85% 1,85% 1,85% 1,85% 1,85% MiddenDrenthe 1,60% 1,60% 1,60% 1,60% 1,60% Noordenveld 2,50% 2,00% 2,00% 2,00% 2,00% 11,0% Tynaarlo 1,90% 1,90% 1,90% 1,90% 1,90% Westerveld 2,10% 2,10% 2,10% 2,10% 2,10% De Wolden 2,30% 2,30% 2,30% 2,30% 2,30% 9,5% Verklaring voetnoten onder de tabel op de volgende pagina 22

24 Leges bouwvergunning 2008 Fryslân Achtkarspelen 1 Ameland Het Bildt Boarnsterhim Bolsward 1 Dantumadeel 1 Dongeradeel 1 Ferwerderadiel Franekeradeel GaasterlânSleat 1 Harlingen Heerenveen Kollumerland ca Leeuwarden Leeuwarderadeel Lemsterland Littenseradiel Menaldumadeel 1 Nijefurd Ooststellingwerf Opsterland Schiermonnikoog Skarsterlân Smallingerland Sneek 1 Terschelling Tytsjerksteradiel Vlieland Weststellingwerf Wûnseradiel 1 Wymbritseradiel tarief (in % van de bouwsom) bij een bouwsom in euro's van: min 2,15% 1,30% 3,19% 2,13% 2,32% 2,43% 2,78% 1,31% 2,00% 2,21% 1,61% 1,69% 1,68% 1,29% 3,33% 1,51% 2,03% 1,96% 1,62% 2,90% 1,95% 2,10% 1,94% 1,20% 2,02% 1,55% 1,40% 2,08% 2,55% 2,13% 1,43% 2,15% 1,30% 2,72% 2,12% 2,11% 2,42% 2,64% 1,25% 2,00% 1,84% 1,54% 1,69% 1,68% 1,39% 2,78% 1,48% 2,31% 1,87% 1,39% 2,90% 2,03% 2,50% 1,94% 1,20% 1,57% 1,55% 1,40% 2,11% 2,55% 1,87% 1,34% 2,15% 1,30% 2,48% 2,11% 1,94% 2,42% 2,31% 1,23% 2,00% 1,65% 1,23% 1,69% 1,68% 1,45% 2,51% 1,13% 1,98% 1,77% 1,25% 2,90% 1,90% 2,05% 1,40% 1,20% 1,87% 1,63% 1,40% 2,12% 2,55% 1,67% 1,22% 2,15% 2,15% 1,30% 1,30% 1,61% 1,48% 2,10% 2,10% 1,50% 1,40% 2,42% 2,42% 1,64% 1,64% 1,21% 1,20% 2,00% 2,00% 1,51% 1,49% 0,98% 0,95% 1,69% 1,69% 1,68% 1,68% 1,49% 1,49% 2,22% 2,16% 0,85% 0,81% 1,26% 1,01% 1,09% 1,01% 0,81% % 1,65% 1,03% 1,75% 1,65% 1,69% 1,64% 0,96% 0,90% 1,20% 1,20% 1,70% 1,40% 1,18% 1,06% 1,30% 1,15% 2,13% 2,13% 1,96% 1,43% 1,49% 1,46% 1,00% 0,97% afwijking tov 2007 bij gem bouwsom 2 0,2% 0,1% 0,1% 0,1% 0,6% 0,1% 0,1% 0,1% 0,2% 0,1% Gemiddelde NoordNederland Laag (gem /1,5) Hoog (gem x 1,5) 2,12% 2,05% 1,97% 1,77% <1 38";, <1 34% <1 29% <1,16'u >310% >300% >2 89% >259% 1,71% <112% >250% 2 Deze gemeenten berekenen de leges over de bouwsom inclusief BTW In de tabel zijn de tarieven vergelijkbaar gemaakt met die van de andere gemeenten euro (het gemiddelde van de vermelde klassen) Bron: Coelo / ABF Research / websites gemeenten 23

25 W^BSÄ De zeespiegel stijgt en het gaat vaker hevig regenen Dat perspectief vraagt om maatregelen, die geld kosten 24

26 7 WATERSCHAPSLASTEN Algemeen Tarieven Naast gemeenten behoren waterschappen tot de lagere overheden Waterschappen vervullen een taak op het terrein van kwantiteitsbeheer ('zorgen voor droge voeten') en op dat van het kwaliteitsbeheer van het water De waterschappen brengen de kosten voor beide taken apart in rekening Kwantiteitstaak Voor de kwantiteitstaak hanteren de waterschappen afzonderlijke tarieven voor de verschillende gebruikers: ingezetenen de categorie gebouwd de categorie ongebouwd pachters De tarieven kunnen nog worden verfijnd voor specifieke omstandigheden zoals laaggelegen gebieden (waterkeringsomslag) of gebieden met extra kosten in verband met het onderhoud van vaarwegen (vaarwegenomslag) Bedrijven krijgen een waterschapsheffing voor de categorie gebouwd Het gaat om een bedrag per 2500 euro van de getaxeerde waarde van het onroerend goed Het gaat om dezelfde taxaties die zijn uitgevoerd voor de OZB Kwaliteitstaak Bedrijven krijgen ook een verontreinigingsheffing opgelegd per vervuilingseenheid (VE) Een VE is een standaardnorm: de gemiddelde hoeveelheid vervuild water die één persoon produceert Een bedrijf dat minder dan 5 VE produceert wordt aangeslagen voor 3 VE's In NoordNederland strekt zich uit over het gebied van vijf waterschappen Hun begrenzingen vallen niet volledig samen met die van de provincies of gemeenten (Zie voor de indeling de toelichting onder de tabel op de volgende pagina) De waterschappen hebben veel van hun tarieven in 2008 verlaagd Dit was mogelijk dankzij een eenmalig uitkering aan de schappen door de Waterschapsbank die wordt doorgegeven aan de belastingbetaler De daling van de tarieven is slechts tijdelijk De tarieven zullen in 2009 weer stijgen, nog los van het eerder genoemde effect van de nieuwe wet Waterschapsomslag Het Wetterskip Fryslân is met afstand het duurst Er is een factor 3 verschil met het goedkoopste waterschap, Hunze en Aa's Alle waterschappen in NoordNederland verlaagden de omslagheffing Dat wil niet zeggen dat de lastendruk navenant daalt Door de stijging van de WOZwaarde staat bij veel belastingbetalers toch een hoger bedrag op de aanslag Verontreinigingsheffing De verontreinigingsheffing varieert niet al te sterk tussen de vijf waterschappen Noorderzijlvest heeft het laagste tarief, maar paste wel de sterkste verhoging toe En het duurste waterschap, Hunze en Aa's, verlaagde als enige het tarief In 2009 zal met de inwerkingtreding van de nieuwe Waterschapswet de financiering ingrijpend worden gewijzigd Bedrijven zullen dan voor een aanzienlijk groter deel moeten bijdragen in de kosten van de waterschappen 25

27 Waterschapslasten 2008 omslag gebouwd 1 verontreinigingsheffing tarief in euro's per 2500 euro WOZwaarde afwijking tov 2007 tarief in euro's per vervuilingseenheid (VE) afwijking tov 2007 Wetterskip Fryslân 1,03 1,0% 59,17 3,0% Noorderzijlvest 0, ,90 6,0% Hunze en Aa's 0,38 28,3% 69,78 3,2% Velt en Vecht 0,47 64,92 Reest en Wieden 0, ,80 Dit tarief is exclusief de eventuele toeslag voor onderhoud van de waterkering Deze wordt in rekening gebracht voor vastgoed dat lager ligt dan 2m + NAP Het tarief per 2500 euro WOZwaarde is bij Wetterskip Fryslân 10 cent (ongewijzigd tov 2007), bij Noorderzijlvest 12 cent (was 16 cent) en bij Reest en Wieden 13 cent (was 17 cent) Hunze en Aa's brengt hiervoor in 2008 geen kosten in rekening (in 2007: 7 cent) Velt en Vecht kent geen tarief voor waterkeringszorg Bron: ABF Research / Hefpunt, Lococensus Gebiedsindeling waterschappen Wetterskip Fryslân omvat: de provincie Fryslân (muv het Friese deel van het Lauwersmeer) en grootste deel van de Groninger gemeente Grootegast Noorderzijlvest omvat: Noord en WestGroningen (muv het grootste deel van Grootegast), NoordwestDrenthe en het Friese deel van het Lauwersmeer Hunze en Aa's omvat: Noordoost Drenthe en van de provincie Groningen het gebied ten zuiden van het Eemskanaal, inclusief Haren Velt en Vecht omvat: ZuidoostDrenthe en NoordoostOverijssel Reest en Wieden omvat: ZuidwestDrenthe en NoordwestOverijssel 26