Mensen met een chronische aandoening en werk?

Transcriptie

1 Mensen met een chronische aandoening en werk? Een RIZIV perspectief dr Saskia Decuman, ergotherapeut, lic. Medisch-Sociale Wetenschappen (GVO) Expert onderzoek en ontwikkeling dienst voor uitkeringen RIZIV NVKVV, studiedag verpleegkundigen reuma

2 Inhoud Betekenis van het (kunnen) uitvoeren van een betaalde job Begripsafbakening De wetgeving omtrent «erkenning arbeidsongeschiktheid» Is arbeidsongeschiktheid een probleem? Enkele feiten en cijfers! Tools vanuit de wetgeving die terugkeer naar het werk moeten faciliteren Enkele punten ter besluit 2

3 Betekenis van het uitvoeren van een betaalde job (1) MSA - Artritis jicht - systeemsclerose Werken Mentale isstoornissen van belang, ook voor mensen die Kanker een bepaalde diagnose gekregen hebben, beperkingen hebben, Mentale stoornissen/fysieke stoornissen HIV/AIDS Hersenletsel Ruggemergletsel Epilepsie Guillain barré Diabetes Multiple sclerose WILLEN! MAAR ZELDEN wordt de betekenis van werk gebruikt i.f.v. motivering! 3

4 Betekenis van het uitvoeren van een betaalde job (2) Sociaal contact (collega s + klanten) Financiële meerwaarde (noot!): bijdrage (gezin maar ook voor alleenstaanden!), controle Structuur Participatie in de maatschappij: «erbij» horen «lid» zijn - gerespecteerd worden Normaliteit Zelfontwikkeling identiteit nieuwe uitdagingen intellectuele stimulatie gezondheid en kwaliteit van leven (working is good for your health and well being) «Afleiding» 4

5 Begripsafbakening (1) Welke oorzaken kunnen we onderscheiden van arbeidsongeschiktheid? Ziekte Ongeval in de privé-sfeer Arbeidsongeval Beroepsziekte Uitkeringsverzekering van het RIZIV Niet werken: werkloosheid, (brug) pensioen, verlof 5

6 Begripsafbakening (2) Wie kan arbeidsongeschikt worden? Met andere woorden: mogelijk statuut: Werknemer: arbeider/bediende Werkloze Zelfstandige Ambtenaar: diverse overheden! 6

7 Begripsafbakening (3) NGI Brussel

8 De wetgeving Regeling voor werknemers (WN) en werklozen (WL) Regeling voor zelfstandigen Tijdsvak (ook van belang voor kans op slagen in de terugkeer): Primaire arbeidsongeschiktheid (PAO) Invaliditeit (INV) 8

9 Regeling voor werknemers en werklozen (1) Periode van het gewaarborgd loon Aangifte Getuigschrift in te vullen door de arts + verzekerde mutualiteit Enkele dagen de tijd (afhankelijk van statuut) Uitz. opname in het ziekenhuis Einddatum! Aangifte automatisch recht op een uitkering Wachttijd 12 maanden Min. aantal gewerkte dagen tijdens deze periode Erkenning arbeidsongeschiktheid 9

10 Regeling voor werknemers en werklozen (2) Erkenning arbeidsongeschiktheid Alle werk is stopgezet Intrede of verergering van letsels of functionele stoornissen (voorafbestaande toestand) Vermindering van het verdienvermogen met min. 66% (2/3) t.a.v. Eerste 6m als kans op «snelle» genezing: laatst uitgeoefende beroep In het andere geval: alle beroepen die men ooit heeft uitgeoefend OF zou kunnen met zijn/haar opleiding (indien geen verdienvermogen?) 10

11 Regeling voor werknemers en werklozen (3) Wie erkend? PAO: adviserend geneesheer: kan steeds verlengen of beëindigen INV: Adviserend geneesheer doet voorstel aan RIZIV Het RIZIV doet eveneens een uitspraak Hoeveel bedragen de uitkeringen eerste jaar? WN: 60% laatste (begrensde) brutoloon; gezinssituatie bepaalt vanaf 7de maand min. uitkering WL: 1ste 6M=WL uitkering (uitz!); nadien: 60% brutoloon waarop WL uitkering bepaald, gezinssituatie bepaalt min. uitkering 11

12 Regeling voor werknemers en werklozen (4) Hoeveel bedragen de uitkeringen nadien? WN: 65% (als gezinsslast); 55% (alleenstaande); 40% (samenwonend) van het laatste (begrensde) brutoloon WL: idem «De contrôle»: voorbereiden met de verzekerde! 12

13 Regeling voor zelfstandigen (1) Aangifte In te vullen door de arts + verzekerde mutualiteit 28 dagen de tijd Uitz. Opname in het ziekenhuis Aangifte automatisch recht op een uitkering Wachttijd 6 maanden: 2 kwartalen sociale bijdragen betaald hebben Niet AO tijdens deze periode Erkenning arbeidsongeschiktheid: alle werk stopgezet omwille van gezondheidsredenen 13

14 Regeling voor zelfstandigen (2) Wie erkend? PAO: adviserend geneesheer: kan steeds verlengen of beëindigen INV: Adviserend geneesheer doet voorstel aan RIZIV Het RIZIV doet eveneens een uitspraak Hoeveel bedragen de uitkeringen? Eerste maand is niet vergoedbaar PAO: forfait, afh. van de gezinssituatie INV: forfait De medische controle 14

15 Is arbeidsongeschiktheid een probleem? Enkele feiten (1) Vanuit het perspectief van het individu: werken is belangrijk, cfr. begin van de presentatie. Vanuit het perspectief van de maatschappij: Hoge indirecte kosten België (andere Europese landen): personen op AO/INV Vanuit het perspectief van de werknemer: kosten productiviteit/ verlies aan competenties 15

16 Is arbeidsongeschiktheid een probleem? Enkele feiten (2) Belang van een vroege interventie (+ perceptie prognose) Vaak is return to work nog de uitzondering eens uitval Focus nog teveel op het betalen van uitkeringen «Controle» moet er zijn maar ook: Advies, informatie, begeleiding, van de verzekerde + de andere actoren «Pro-actieve» socio-professionele re-integratie Complexe situatie Wettelijk kader Veel verschillende stakeholders Communicatie 16

17 Is arbeidsongeschiktheid een probleem? Enkele cijfers (1) Arbeidsongeschiktheid Invaliditeit 17

18 Is arbeidsongeschiktheid een probleem? Enkele cijfers (2) 18

19 Tools vanuit de wetgeving die terugkeer naar het werk moeten faciliteren

20 Voor en na Tot voor Toegelaten werkhervatting Beroepsherscholing Vanaf Idem Nieuw: KB s re-integratie Binnen de uitkeringsverzekering (Minister De Block RIZIV) Binnen de sector werk (Minister Peeters FOD WASO) 20

21 Het re-integratietraject in de uitkeringsverzekering (1) Procesmatig verloop Focus: zo snel mogelijk! Samenwerking tussen de verschillende geneesheren Arbeidsovereenkomst of niet Re-integratiemogelijkheden: restcapaciteiten 21

22 Het re-integratietraject in de uitkeringsverzekering (2) AG max. 2 maanden Aangifte AO PAAG 22

23 Het re-integratietraject in de uitkeringsverzekering (3) Met overeenkomst: «Kan de gerechtigde het overeengekomen werk opnieuw uitoefenen? Zoniet, is een werkhervatting mogelijk?» Categorie 1: uiterlijk 6de maand werk hervat (spontaan). Indien dit niet het geval is: analyse: hervatting mogelijk mits aanpassing werk of andere werk? PAAG Categorie 2: werkhervatting om medische redenen niet mogelijk geen opstart van traject en geen doorverwijzing naar PAAG Categorie 3: werkhervatting nu niet prioritair (medische diagnose behandeling) 2-maandelijkse heranalyse: hervatting mogelijk mits aanpassing werk of andere werk? PAAG Categorie 4: werkhervatting mogelijk mits aanpassing werk of ander werk PAAG 23

24 Het re-integratietraject in de uitkeringsverzekering (3) Zonder overeenkomst: «Kan de gerechtigde een beroep op de reguliere arbeidsmarkt opnemen?» Categorie 1: uiterlijk 6de maand aan het werk op de reguliere arbeidsmarkt. Indien dit niet het geval is: heranalyse: opnemen van een tewerkstelling op de reguliere markt is mogelijk mits herscholing/opleiding? AG start traject Categorie 2: opnemen beroep op de reguliere arbeidsmarkt is om medische redenen niet mogelijk geen opstart van traject door AG Categorie 3: opnemen beroep is nu niet prioritair (medische diagnose behandeling) 2-maandelijkse heranalyse: opnemen van een tewerkstelling op de reguliere markt is mogelijk mits herscholing/opleiding AG start traject Categorie 4: werkhervatting mogelijk mits herscholing/beroepsopleiding AG start traject 24

25 Het re-integratietraject in de uitkeringsverzekering (4) Op niveau van de werknemer Op niveau van de werkgever Op niveau van de behandelende sector Op niveau van de sociale zekerheid Werknemer Werkgever Huisarts Adviserend geneesheer VDAB Andere betrokken instanties Eventuele partner Eventuele kinderen Collega s Specialist Sociaal werker van de verzekeringsinstelling Ploegleider/ ploegchef Verpleegkundige Andere medewerkers van de adviserend geneesheer bv. jobcoach GTB GOB s Arbeidsgeneesheer preventie-adviseur Controlegeneesheer Ergotherapeut RIZIV (o.a. juridische dienst) Kinesitherapeut Sociaal werker 25

26 WerkNEMER Is de CENTRALE figuur Heeft reeds een bepaalde loopbaan achter de rug: belangrijk gedetailleerd in kaart te brengen Betekenissen van werk bespreken! Heeft recht op correcte en volledige informatie. Uiteraard: gekende regels ivm info-overdracht (bv. herhalen, niet zomaar een brochure uitdelen, ) Moet voldoende vertrouwen hebben om zo volledig mogelijke informatie te durven geven Zal twijfels hebben (redenen?) Empowerment: persoon zelf neemt geïnformeerde keuzes Voor- en nadelen van non-disclosure Eigen job/eigen WG andere job/eigen WG. Dus vroegtijdige interventie BETEKENT contact houden met werkgever/collega s Inactiviteitsval (cave: betekenissen werk)

27 WerkGEVER, ploegchef, collega s Bedrijf: heeft al dan niet een klimaat van «terug aan het werk ev. met beperking» Zullen ook hun twijfels hebben (redenen?) Invloed van de bedrijfsgrootte Hebben vaak weinig handvaten, concrete begeleiding Hebben onvoldoende weet van BTOM zoals bv. VOP of willen ondersteuning voor de implementatie ervan. «Vroeg» interveniëren MAAR «weten niet» Preventie + bij indiensttreding informatie geven aan alle personeelsleden van stappen die kunnen genomen worden (bv. tussentijds bezoek arbeidsgeneesheer) 27

28 Arbeidsgeneesheer preventie-adviseur (1) IDPBW EDPBW Is vertrouwd met het bedrijf: de leidinggevende, de bedrijfscultuur, de mogelijkheid m.b.t. aangepaste jobs, de mogelijke barrières kan het functioneren van de werknemer in kaart brengen, begrijpen i.f.v. de mogelijkheden tot reïntegratie Beroepsgeheim (cave: bezorgdheid WN) Zal dus een belangrijke taak hebben m.b.t. jobmatching 28

29 Arbeidsgeneesheer preventie-adviseur (2) Heeft vanuit de wetgeving enkele tools i.f.v. reïntegratie: Onderzoek bij de werkhervatting: nadelen? Mogelijkheid tot onderzoek voorafgaand aan de werkhervatting: werknemer stimuleren hiervan gebruik te maken + voorbereiden (let wel op: nog geen beslissing) 29

30 Huisarts Huisarts = eerste lijn: zeer belangrijke actor Kent de betrokkene meestal zeer goed. Heeft vaak het eerste «briefje» geschreven: hoe verlopen? Kent de context Barrières Onvoldoende kennis van de complexe wetgeving Contactname met de werkvloer? Is de arbeidsgeneesheer gekend? «Tijd» «prestatiegeneeskunde» versus holistische visie 30

31 Specialist en zijn team Krijgt een situatie «as is» Ambulante opvolging of binnen een ziekenhuis/ revalidatiesetting Heeft soms heel wat mogelijkheden afh. van de setting (bv. werking RC UZ Gent). Bv. Bedrijfsbezoek Toeleiding naar VDAB en GTB zal gerichter gebeuren Afhankelijk van die mogelijkheden gaan andere externen moeten betrokken worden (in ambulante setting vlug doorverwijzing) en zal hun rol verschillen (bv. wie coördineert?). 31

32 Adviserend geneesheer en zijn team Reeds geruime tijd niet enkel een CONTROLERENDE taak maar ook een expliciete opdracht naar RE- INTEGRATIE Belangrijk beide rollen toe te lichten aan de verzekerde Medische controle Gesprekken voorbereiden: wie doet dit? Meer en meer laat de arts zich bij staan door een team; Na 3 maanden wordt AO vooral verklaard door niet medische factoren: een holistische benadering en dus een multidisciplinaire begeleiding dringt zich op Rol van de mutualiteit 32

33 Andere partners VDAB GTB GOB Samenwerkingsovereenkomsten Jobcoach 33

34 Toegelaten werkhervatting (1) «Werk aangepast aan de gezondheidstoestand hervatten tijdens de arbeidsongeschiktheid» Voorwaarde: 50% medisch AO ( deeltijds werken) Kan reeds in de periode van het gewaarborgd loon Kan reeds voor toestemming adviserend geneesheer (melding vooraf) Aanpassingen in «taken en tijd» Eigen werkgever of andere werkgever Voordelen voor beide partijen Opstap naar volledige tewerkstelling? 34

35 Toegelaten werkhervatting (2) Kan reeds voor toestemming adviserend geneesheer (melding vooraf) Aanpassingen in «taken en tijd» Eigen werkgever of andere werkgever Voordelen voor beide partijen Opstap naar volledige tewerkstelling? + beste resultaten als vroegtijdig 35

36 Beroepsherscholing Opfrissen van competenties OF aanleren van een nieuw beroep/ nieuwe competenties Tijdens de arbeidsongeschiktheid (+behouden uitkeringen) In bepaalde situaties: terugbetaling van kosten + vergoeding Stage Nadien: 6M i.f.v. vinden werken Nadien evaluatie AO i.f.v. nieuwe competenties Dank aan juristen van onze dienst voor volgend schema 36

37 Oriënteringsfase Verzekerde + AG bekijken mogelijkheden AG dient opleidingsvoorstel in bij HCGRI Opleidingsfase 5 euro per uur Vermoeden AO Re-integratiefase Max. 6 maanden Evaluatie na 6 maanden met nieuwe competenties Goedkeuring door HCGRI Verzekerde volgt opleiding met succes AG ondersteunt verzekerde 500 euro Tenlastenenming kosten oriëntering Verplaatsingskosten Tenlasteneming kosten opleiding Verplaatsingskosten Tenlasteneming kosten re-integratie Verplaatsingskosten 37

38 Enkele punten ter besluit We hebben nog een lange weg te gaan Grote verantwoordelijkheid voor alle actoren Dikwijls hebben we de tools in handen om iets te veranderen, maar leggen we de «actie» bij anderen Sleutelwoorden: coördinatie communicatie 38

39 Bedankt voor het luisteren. Vragen?