Snel, J. (2011). Slaapmutsje. AdFundum, Vakblad voor de Drankenbranche, 19(11/12): 24-25, november/december

Transcriptie

1 Snel, J. (2011). Slaapmutsje. AdFundum, Vakblad voor de Drankenbranche, 19(11/12): 24-25, november/december I love to live single, to drink double and to sleep triple Slaap Er zijn mensen die de slaap niet kunnen vatten, wat met een slaapmutsje wel lukt. Anderen denken niet te kunnen slapen en nemen bij voorbaat het zekere voor het onzekere, ze nemen een slaapmutsje in. Is het wel zeker dat een glaasje voor het slapen gaan helpt om de slaap te vatten en een nacht goed door te slapen of gooien we ons zand in de ogen? En als alcohol werkt, hoeveel glaasjes werken het beste? Belangrijke vragen, we verslapen immers een derde van ons leven. Het volksgeloof zegt dat een slaapmutsje helpt.. Het is wetenschappers eigen om daar een hele muts over op te zetten, maar toch is er maar weinig wetenschappelijk onderzoek naar gedaan. Als in Pubmed, de voorraadkamer van honderdduizenden wetenschappelijke artikelen, wordt gezocht naar het nut van slaapmutsjes met de trefwoorden slaapmuts, alcohol en slaap dan levert dat maar 2 artikelen op, waarvan er 1 over cocaïne gaat, dus ver van ons bed. Als het woord nachtmuts wordt weggelaten dan leveren de zoekwoorden alcohol en slaap artikelen op, dat is weer teveel van het goede. Nu is een van de bekendste slaapklachten het niet kunnen inslapen. Als daar op gezocht wordt dan levert dat 293 publicaties op. Niet te behappen om dat netjes in 1300 woorden weer te geven. Als nu ook nog naar slaapkwaliteit wordt gezocht levert dat 27 publicaties op, nog iets teveel. De toegevoegde zoekterm rem de afkorting van snelle oogbewegingen die vooral optreden tijdens dromen in de tweede helft van de nacht levert zeven publicaties op. Helaas heeft de inhoud van die artikelen weinig te maken met wat we willen weten: zorgt alcohol vóór het slapen gaan voor een goede slaap? Slaapmuts Zo n 15% van alle mensen gebruikt een glaasje om het zandmannetje zijn werk uit handen te nemen. De eerste nachten werkt alcohol aardig, maar neem je alcohol voor het naar bed gaan regelmatig dan word je tolerant. Alcohol helpt niet langer. Oké, dan maar wat meer zou je zeggen, dat moet zeker lukken. Inderdaad drink je tot je hem stevig hebt zitten dan val je als een blok in slaap, dus flink aangeschoten raken lijkt te werken.

2 Dat werd gevonden door een groep wakkere onderzoekers aan het slaaplaboratorium van de Universiteit van Michigan. Ze lieten een kleine honderd jongvolwassenen voor het slapen gaan een flinke slok drinken. Het promillage kwam uit op ongeveer 1, tweemaal wat wettelijk is toegestaan als bovenwaarde voor deelname aan het verkeer. Gelukkig voor het verkeer buiten bleven alle deelnemers in het laboratorium slapen. Dat had als voordeel dat ook de structuur van de slaap geregistreerd kon worden. In een normale, goede, slaap zijn perioden van ongeveer 1,5 uur te herkennen. figuur De diepste slaap met de stadia 3 en 4 komt in de eerste helft van de nacht voor, dromen; Remslaap of droomslaap, vooral in de tweede helft van de nacht. De slaap bleek door de alcohol behoorlijk verstoord te zijn. Vrouwen hadden daar meer last van dan mannen. De totale slaapduur van de vrouwen was

3 minder, de slaapefficiëntie ging achteruit, wat wil zeggen dat minder tijd in bed daadwerkelijk slapend werd doorgebracht en ze werden vaker wakker dan mannnen. Wat wel positief was dat ze sneller insliepen, als een blok vielen ze in slaap. De droomslaap werd minder. De eerste helft van de slaap was oké, maar de tweede helft van de slaap was door alcohol slechter De slaap verbrokkelt en men wordt vaker wakker. Vooral vrouwen zeiden na alcohol flink slaperig te zijn. Wanneer alcohol was gedronken, werd na het opstaan de slaapkwaliteit door de deelnemers als slechter beoordeeld dan zonder alcohol. Samenvattend, als je door alcohol beneveld je bed in duikt voel je je wel verschrikkelijk slaperig en slaap je vlot in, maar de kwaliteit van de slaap gaat achteruit. Het maakt hierbij niet uit of je uit een familie komt waar alcoholisme in voorkomt of niet. Nog afgezien van andere problemen door een teveel aan alcohol zoals snurken, hoofdpijn en nachtmerries, voel je je s morgens flink uitgedroogd en moe, dat word nog erger als je langer in bed blijft om zogenaamd uit te slapen. Slechtere slaap? Alles goed en wel, maar het ging hier om naar bed gaan met een (te) flinke borrel op. Levert matig gebruik dan wel voordelen op om goed te slapen, met name als af en toe een bescheiden slaapmutsje wordt genomen en niet iedere avond? Het cruciale punt is hoeveel alcohol wordt genomen voor het slapen gaan. De uitkomsten zijn niet altijd eensluidend. De inslaaptijd wordt korter, naarmate meer gedronken wordt, maar niet alle onderzoekers vinden dat. In de eerste uren van de slaap nemen de stadia 3 en 4, samen de diepe slaap, toe, maar later weer af, bij elkaar genomen blijft de totale hoeveelheid diepe slaap hetzelfde. Wat betreft de droomslaap zijn er verschillende uitkomsten. Zes tot zeven glazen laten een afname van de droomslaap zien in de eerste helft van de nacht, maar een toename in de tweede helft. In een ander onderzoek waarin 4 glazen voor het naar bed gaan werden verorberd veranderde de droomslaap helemaal niet. Deze uitkomst komt overeen met die uit onderzoek waarin 1, 2 of 4 slaapmutsjes werden genomen. Er veranderde niets aan de droomslaap, maar in ander onderzoek werd na drie glazen juist minder droomslaap gevonden. Wel lijkt het er in het algemeen op dat het langer duurt voordat de droomslaap verschijnt, vooral na hogere doseringen. Gewenning aan de effecten van alcohol lijkt belangrijk te zijn voor de hoeveelheid droomslaap die optreedt. Al na 2-3 avonden met een slaapmuts blijkt gewenning op te treden, men droomt weer net zoveel als daarvoor.. Interessant is een onderzoek waarin slechts 3,5 gram alcohol (ongeveer 2 glazen van een alcohol- arm drankje) of 5 glazen voor het slapen gaan werd genoten. Met beide hoeveelheden was de uitkomst dat tussen het vierde en zesde uur van de slaap meer lichte slaap (stadium 1) werd gevonden, ook de tijd dat men wakker was nam toe. Wel sliep men langer na 1 glas, namelijk een half uur in vergelijking met geen alcohol, daarentegen sliep men een stuk korter na 2 en 4 glazen. De indruk uit het voorgaande is dat hoe meer alcohol wordt genoten, des te eerder men in slaap valt. Bij normale hoeveelheden alcohol wordt in de eerste uren van de slaap en toename van de diepe slaap (stadium 3 en 4), maar dat wordt in de latere slaapuren weer gecompenseerd. Als er flink wordt

4 ingenomen treedt er minder droomslaap op in het begin van de nacht, de slaap raakt verbrokkeld en men is vaker wakker. Ouderen Een zwak punt van de onderzoeken is dat al deze onderzoeken gedaan werden met gezonde, jonge, niet alcoholverslaafde deelnemers. Dat zijn voornamelijk studenten. In de leeftijdscategorie jaar zijn er maar weinig die slaapproblemen kennen, namelijk 6 per duizend. Eigenlijk zou je vooral mensen met slaapproblemen moeten uitnodigen voor deelname. In de leeftijdscategorie lijden er per 1000 mensen 50 aan slapeloosheid of andere slaapstoornissen; bij 75- plussers zijn dat er 75. Het antwoord op de vraag of een glaasje voor het slapen gaan soelaas zou kunnen bieden is bij hen wellicht duidelijker te beantwoorden. Samenvattend om goed te willen slapen waarbij alcohol als slaapmiddel wordt overwogen, gebruiken een glaasje dat dan met mate en slechts af en toe, niet iedere dag. Proost! Jan Snel Bronnen: Arnedt, J. T., Rohsenow, D. J., Almeida, A. B., Hunt, S. K., Gokhale, M., Gottlieb, D. J., et al. (2011). Sleep following alcohol intoxication in healthy, young adults: effects of sex and family history of alcoholism. Alcohol Clin Exp Res, 35(5), Meoli, A. L., Rosen, C. L., Kristo, D., Kohrman, M., Gooneratne, N., Aguillard, R. N., et al. (2003). Nonprescription treatments of snoring or obstructive sleep

5 apnea: an evaluation of products with limited scientific evidence. Sleep, 26(5),