Welke ondersteuning hebben zorgverleners nodig die wat betreft digitale vaardigheden achterblijven?

Transcriptie

1 Welke ondersteuning hebben zorgverleners nodig die wat betreft digitale vaardigheden achterblijven? Algemeen Naam umc Projectleider + Programmalijn Werkplaats Beoogde deliverables Radboudumc Hetty Woltjer, hetty.woltjer@radboudumc.nl Digitale interactie Competenties en vaardigheden Een blauwdruk voor scholing en onderwijs ter bevordering van e-health competenties en vaardigheden bij zorgprofessionals. Projectinhoudelijk Uitdaging of probleemstelling Door signalen vanaf de werkvloer van het Radboudumc is bekend dat een deel van de zorgprofessionals de aansluiting bij de digitale ontwikkelingen dreigt te missen of heeft gemist. We weten echter nog niet veel over deze zorgprofessionals. De indruk bestaat dat er niet openlijk gesproken wordt over problemen in de omgang met digitale systemen en de wijze waarop dit de interactie met de patiënt veranderd heeft. Waar lopen deze zorgverleners tegenaan? Wat betekent het voor hen en voor hun relatie met patiënten? Wat weerhoudt hen om hun digitale vaardigheden te verbeteren? Waar hebben zij behoefte aan en wat zou helpen om de benodigde digitale competenties en vaardigheden te kunnen verwerven? Door in gesprek te gaan met een groep zorgprofessionals die momenteel onvoldoende digitale vaardigheden heeft, willen we hiervan in dit project een eerste indruk krijgen. Op basis van de uitkomsten van de interviews willen we mogelijke trainingsvormen inzichtelijk maken en in de vorm van een pilot een eerste test hiermee starten. Aanleiding van het project E-health is het gebruik van nieuwe informatie- en communicatietechnologieën, met name internet technologie, om gezondheid en gezondheidszorg te ondersteunen of te verbeteren (Van Rijen e.a., 2002). De wereld van de zorg is door de opkomst van informatie- en communicatietechnologie de laatste 25 jaren onderhevig aan grote veranderingen. Pc, laptop of tablet en smartphone hebben hun intrede gedaan op de werkvloer en zijn daar niet meer weg te denken. De meeste ziekenhuizen hebben inmiddels hun papieren patiëntendossier ingeruild voor een elektronisch patiëntendossier en streven naar een papierloze werkomgeving, waarbij informatie in de intranetomgeving van het ziekenhuis opgeslagen wordt en beschikbaar is. Het is voor zorgverleners steeds beter mogelijk om informatie met patiënten of collegae uit te wisselen via internet. Individuele patiënten kunnen hun eigen dossier raadplegen, online vragenlijsten beantwoorden of vragen stellen aan hun behandelend arts. Groepen patiënten delen informatie over hun ziekte en behandelmogelijkheden in online communities. Het einde van de digitale ontwikkelingen is nog niet in zicht. De mogelijkheid die patiënten hebben om data over hun eigen gezondheid te verzamelen via apps, leidt ertoe dat ook het gebruik van apps en het koppelen van data uit verschillende systemen in de toekomst in de spreekkamer onderwerp van gesprek zal worden. Zorgprofessionals moeten meegroeien in deze veranderende omgeving. Naast het bijhouden van de ontwikkelingen in het (para)medisch of verpleegkundig vak, moet de zorgprofessional inmiddels ook competent en vaardig zijn in de omgang met de verschillende digitale systemen. Zorgorganisaties ondersteunen hun medewerkers bij het verkrijgen van digitale competenties en vaardigheden. Echter volstaat een training niet altijd om in de praktijk goed uit de voeten te kunnen met het geleerde. Het gevaar bestaat dat een deel van de zorgprofessionals onvoldoende digitale 1

2 competenties en vaardigheden heeft om aangehaakt te blijven bij de ontwikkelingen. Met als gevolg dat er ondoelmatig omgegaan wordt met beschikbare ict-middelen en de kwaliteit van registratie en communicatie niet optimaal is, wat zelfs tot patiëntonveilige situaties zou kunnen leiden. Een ander gevolg kan zijn dat de zorgprofessional onvoldoende gemotiveerd is om mee te denken in de verdere ontwikkeling van digitale zorg. Onderzoek heeft uitgewezen dat de zorgverlener een bepalende en doorslaggevende rol heeft bij de implementatie van zorgtechnologie (Dohmen, 2012). Het lijkt dus de moeite waard om tijdig te investeren in digitale kennis en vaardigheden van zorgprofessionals. Ook Van Deursen en Van Dijk (2012) bevestigen dit in hun onderzoek en geven het aanbieden van trainingen, het beter functioneren van een helpdesk en het gebruik van collega s bij het versterken van elkaars digitale vaardigheden als oplossingsrichtingen. Doelstelling van het project Digitale competenties en vaardigheden in de zorg; Opmaat voor een succesvol e-health gebruik Het verkrijgen van inzicht in de betekenis en behoeften van medische en verpleegkundige zorgprofessionals uit het Radboudumc bij problemen in het gebruik van informatie- en communicatie technologie op de werkvloer. Tevens streven we naar het inzichtelijk maken van trainingsinhoud en - vorm die aansluiten bij de behoeften. Op basis van de kennis die we hierbij opdoen willen we een training op maat aanbieden, die de zorgprofessional helpt de digitale competenties en vaardigheden in de zorg te verbeteren. Het beoogde projectresultaat Inzicht in de betekenis van de introductie van digitale zorg voor medische en verpleegkundige zorgprofessionals die moeite hebben de digitale ontwikkelingen te volgen; Inzicht in behoeften van medische en verpleegkundige zorgprofessionals die moeite hebben de digitale ontwikkelingen te volgen; Inzicht geven in belemmerende en bevorderende factoren voor het verkrijgen van digitale competenties en vaardigheden van medische en verpleegkundige zorgprofessionals; Inzicht in mogelijke trainingsinhoud en- vormen die aansluiten bij de behoefte van zorgprofessionals in het verbeteren van digitale competenties en vaardigheden, zodat zij de aansluiting bij digitale ontwikkelingen kunnen vinden. De afbakening (scope) van het projectresultaat Het traject vindt plaats in het Radboudumc. Een literatuurscan maakt deel uit van het project. Als onderdeel van het traject worden in eerste instantie 16 semi-gestructureerde interviews op basis van een topiclist gehouden bij 8 bij medici en 8 verpleegkundigen, werkzaam in de directe patiëntenzorg. Afhankelijk van de mate van verzadiging van de informatie verkregen in de interviews, wordt na de 16 interviews bepaald of nog extra gesprekken wenselijk zijn. Het traject beoogt een eerste opzet op te leveren van mogelijke (trainings)interventies. Hierna wordt, als dit binnen het kader van dit traject haalbaar is, een eerste (trainings)interventie voorbereid en uitgevoerd. De effecten van het project (bv het project kan inhaken op, het project kan opgeschaald worden ) Het project kan voor de betrokken zorgverleners leiden tot verbeterd gebruik van digitale systemen, waardoor; - arbeidstevredenheid toeneemt; - verzuim afneemt. Het project draagt mogelijk bij aan; - toename van de productiviteit; - verbetering van de kwaliteit van de geleverde zorg. Het project kan opgeschaald worden naar; - verpleegkundigen en (para)medici werkzaam in de directe patiëntenzorg in ziekenhuizen; - zorgprofessionals werkzaam in andere zorginstellingen. De gebruikers van het projectresultaat Verpleegkundigen, (para)medici en bestuurders werkzaam in de zorg. 2

3 De randvoorwaarden - CMO goedkeuring; - Afdelingsleiding ondersteunt bij de selectie van zorgprofessionals voor interviews; - Afdelingsleiding faciliteert de zorgprofessional met tijd voor het interview en staat ervoor open om, indien gewenst, in gesprek te gaan over ondersteuning bij training en/of interventie in de vorm van tijd, kosten of personen. Projectrisico s De volgende projectrisico s zijn aanwezig: - Het Radboudumc beoogt in 2017 een JCI-accreditatie te behalen; hier wordt momenteel veel tijd en personeel voor vrijgemaakt. Dit kan betekenen dat er problemen kunnen ontstaan bij het werven van te interviewen zorgprofessionals; - Onvoldoende zorgprofessionals zijn bereid deel te nemen aan de interviews; - Het risico bestaat dat het budget niet toereikend is om een pilot door te kunnen voeren. Literatuur Dohmen, D.A. J. (2012). De e van e-health. Juiste energie voor optimale implementatie van moderne technologie in de zorg thuis. Enschede: Universiteit Twente. Van Deursen, A.J.A.M. & Van Dijk, J.A.G.M. (2012). CTRL ALT DELETE. Productiviteitsverlies door ICT problemen en ontoereikende digitale vaardigheden. Enschede: Universiteit Twente. Van Rijen, A.J.G., De Lint, M.W. en Ottes, L., (2002). Inzicht in e-health. Zoetermeer, Raad voor de Volksgezondheid en Zorg. 3

4 Template SMART model projectplan SPECIFIEK - Omschrijf het doel concreet - Wat willen we bereiken? - Wie zijn erbij betrokken? - Waar gaan we het doen? MEETBAAR - Onder welke meetbare/ observeerbare voorwaarden of vorm is het doel bereikt? - Hoe toets je of je doel bereikt is? ACCEPTABEL, AMBITIEUS - Waarom? - Mogelijk wat betreft middelen, mensen, tijd - Draagvlak gewenst Doel; - Komen tot een voorstel voor training op maat voor zorgprofessionals die de aansluiting bij de digitale ontwikkelingen dreigen te missen of hebben gemist. Bereiken; - Inzicht in de betekenis en behoeften van medische en verpleegkundige zorgprofessionals bij problemen in het gebruik van informatie- en communicatie technologie. - Inzicht geven in belemmerende en bevorderende factoren voor het verkrijgen van digitale competenties en vaardigheden van medische en verpleegkundige zorgprofessionals - Inzichtelijk maken van trainingsinhoud en -vorm die aansluit bij de behoeften; - Realisatie van een training op maat. Betrokken; - Medische en verpleegkundige zorgprofessionals, die werkzaam zijn in een ziekenhuis Waar; Radboudumc Het doel is bereikt als; - Literatuurscan heeft plaatsgevonden en een vragenlijst t.b.v. interviews is ontwikkeld. Interviews zullen plaatsvinden in de vorm van semigestructureerde open interviews. De literatuurscan moet leiden tot een topiclist met gespreksonderwerpen die een rol spelen bij het worstelen met het aanleren van digitale vaardigheden. Deze topiclist wordt ter beoordeling voorgelegd aan enkele experts op het gebied van ICT en verandermanagement. - 8 interviews met medici hebben plaatsgevonden; 8 interviews met verpleegkundigen hebben plaatsgevonden; daarna evaluatie van mate van verzadiging in verkregen informatie; definitieve groepsgrootte zal afhangen van het bereiken van verzadiging in de interviews. - Verslaglegging en analyse van de interviews heeft plaatsgevonden. Analyse maakt inzichtelijke wat de betekenis en behoeften zijn en wat belemmerende en bevorderende factoren zijn; - Een overzicht gerealiseerd is van mogelijke trainingsinhoud- en trainingsvormen; - Een eerste (pilot) training heeft plaatsgevonden Toets; Het project kan voor de betrokken zorgverleners leiden tot verbeterd gebruik van digitale systemen waardoor; - arbeidstevredenheid toeneemt; - verzuim afneemt. Het project draagt mogelijk bij aan; - toename van de productiviteit; - verbetering van de kwaliteit van de geleverde zorg. Middelen, mensen, tijd en draagvlak; - Goedkeuring bij CMO wordt gevraagd; - Het is wenselijk dat afdelingsleiding ondersteunt bij de selectie van zorgprofessionals voor interviews; - Het is wenselijk dat afdelingsleiding de zorgprofessional faciliteert met tijd voor het interviewen en er voor open staat om, indien gewenst, in gesprek te gaan over ondersteuning bij training in de vorm van tijd, kosten of personen. RELEVANT, REALISTISCH - Waarom ga je dit doen? - Hou het realistisch: niet de hoog, niet te laag gestelde doelen Door signalen vanaf de werkvloer van het Radboudumc is bekend dat een deel van de zorgprofessionals de aansluiting bij de digitale ontwikkelingen dreigt te missen of heeft gemist. We weten echter nog niet veel over deze zorgprofessionals. Door in gesprek te gaan met een groep zorgprofessionals die momenteel onvoldoende digitale vaardigheden heeft, willen we hiervan in dit project een eerste indruk krijgen, mogelijke trainingsvormen inzichtelijk maken en wanneer de tijd het toestaat, in de vorm van een pilot een eerste test starten. 4

5 TIJDGEBONDEN - Tijdsplanning of limiet wordt beschreven Literatuurscan en ontwikkeling vragenlijst in Q1 2017, interviews in Q2 en Q3 2017, analyse tot Q4 2017, ontwikkeling trainingsmateriaal en een trainingspilot in Q1 en Q Projectplan samengevat: Minimaal acht artsen en acht verpleegkundigen werkzaam in het Radboudumc worden geïnterviewd, omdat zij de aansluiting bij de digitale ontwikkelingen dreigen te missen of hebben gemist. We weten echter nog niet veel over zorgprofessionals met deze problemen en willen hierin inzicht krijgen, zodat, in aansluiting op hun behoeften, een trainingsaanbod gerealiseerd kan worden. Het streven is om begin 2018 voorstellen voor trainingsvormen en - inhoud gereed te hebben en een pilottraining te laten plaatsvinden. 5

6 Projectplanning 6