Jaarverslag 2014 Gelderse Natuur en Milieufederatie

Transcriptie

1 Jaarverslag 2014 Gelderse Natuur en Milieufederatie Vereniging Gelderse Natuur en Milieufederatie Jansbuitensingel AB Arnhem Tel Fax Gelderse Natuur en Milieufederatie, april 2015

2

3 FINANCIËLE ONDERSTEUNING De Gelderse Natuur en Milieufederatie wordt ondersteund door de provincie Gelderland en de Nationale Postcode Loterij De Provincie Gelderland De Gelderse Natuur en Milieufederatie heeft in 2014 van de Provincie Gelderland een budgetsubsidie ontvangen ter grootte van ,= (prijspeil 2013) dankzij deze bijdrage heeft de GNMF een groot aantal projecten kunnen uitvoeren. Voor een gedetailleerd overzicht zie Verkort Financieel verslag. Nationale Postcode Loterij: 2,25 miljoen euro voor De Natuur en Milieufederaties Bijna honderd goede doelen ontvangen dit jaar een schenking van de Postcode Loterij. Tijdens het jaarlijkse Goed Geld Gala in het DeLaMar Theater in Amsterdam, maakte de loterij bekend dat zij dit jaar een recordbedrag van ruim 312 miljoen euro doneert aan al deze goede doelen die werkzaam zijn op het gebied van mens en natuur in binnen- en buitenland. De Natuur en Milieufederaties ontvangen 2,25 miljoen euro. De Natuur en Milieufederaties zijn ontzettend blij met de bijdrage van de Postcode Loterij voor ons werk aan een mooi en duurzaam Nederland, aldus voorzitter Joris Hogenboom van De Natuur en Milieufederaties. Dankzij de deelnemers van de loterij kunnen wij onder meer onze energieservicepunten, de Nacht van de Nacht en vele andere projecten realiseren. De Gelderse Natuur en Milieufederatie kan dankzij de bijdrage van de Nationale Postcode Loterij onder andere de volgende projecten uitvoeren: Natuurlijke veiligheid deltaprogramma rivieren, Schone en beleefbare Waal, Hier opgewekt Gelderland, Stook je Rijk, Footprint, Geef om Gelderland, Binding achterban, Ondersteuning voorloperbedrijven. Ook heeft de Postcodeloterij samenwerking met de andere Natuur en Milieufederaties mogelijk gemaakt. Gelderse Natuur en Milieufederatie Jaarverslag / 59

4 Bij de foto (v.l.n.r.): Corinne Ellemeet (Netwerkdirecteur van De Natuur en Milieufederaties), Sonja Sars (secretaris van De Natuur en Milieufederaties), Judith Lingeman (hoofd afdeling Goede Doelen van de Nationale Postcode Loterij) en Joris Hogenboom (voorzitter van De Natuur en Milieufederaties) Foto: Roy Beusker Fotografie Gelderse Natuur en Milieufederatie Jaarverslag / 59

5 INHOUD Doelstelling en Organisatie... 6 Voorwoord... 7 Samenvatting... 8 De GNMF voor een mooi Gelderland (A) De GNMF voor een duurzaam Gelderland (B) Samenwerken aan het netwerk (C) Beleid en organisatie Doorkijk in Begroting 2015 en bestedingen werkplan 2015 GNMF Verantwoording budgetsubsidie Overzicht declarabele uren en uitgaven budgetsubsidie Berekening gemiddeld uurtarief Verkort Financieel verslag Accountantsverklaring bij verkort financieel verslag Lijst met afkortingen en begrippen: ALV: Algemene Ledenvergadering GNMF CNK: Coalitie Natuurlijke Klimaatbuffers CoP: Community of Practice CRO-Teuge: Commissie Regionaal Overleg Teuge EHS: Ecologische Hoofdstructuur GGOR: Gewenst Grond- en Oppervlaktewater Regime GNN: Gelders Natuurnetwerk GO: Groene Ontwikkelingszone IVN: Vereniging Natuur- en Milieu Educatie KRW: (Europese) Kader Richtlijn Water LTO: Land- en Tuinbouw Organisatie (Noord/Gelderland) MER: Milieu Effect Rapport Natura 2000: Europese topnatuurgebieden met extra beschermingsregime (Vogel- en Habitatgebieden) NLO: Natuur en Landschap Overleg (met Gelderse terreinbeheerders) OIM: Overleg Infrastructuur en Milieu PAS: Programmatische Aanpak Stikstof PHS-GON: Programma Hoogfrequent Spoor Goederenvervoer Oost-Nederland PRO: Provinciale Raad voor Omgevingsbeleid RO: Ruimtelijke Ordening ROP: Rail Opstap Punt SLG: Stichting Landschapsbeheer Gelderland SMART: Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdgebonden TBO: Terrein Beherende Organisatie TOP: Prioritaire gebieden waar de verdroging in 2015 moet zijn opgelost Het officiële jaarverslag inclusief de volledige jaarrekening is op te vragen bij de Gelderse Natuur en Milieufederatie Jansbuitensingel AB Arnhem secr@gnmf.nl Gelderse Natuur en Milieufederatie Jaarverslag / 59

6 DOELSTELLING EN ORGANISATIE De statuten van de Gelderse Natuur en Milieufederatie zijn per 7 mei 2014 gewijzigd, omdat de GNMF op die datum van een stichting overgegaan is in een vereniging. De vereniging Gelderse Natuur en Milieufederatie heeft ten doel de bevordering van natuurbehoud, landschapsbescherming en milieuzorg in de provincie Gelderland, alles in de meest ruime zin. De vereniging tracht haar doel onder meer te verwezenlijken door: - De beïnvloeding van het beleid op het gebied van natuurbehoud, landschapsbescherming en milieubeheer in Gelderland, zowel door het stimuleren van dat beleid door het uitdragen van denkbeelden en het signaleren van knelpunten, als door het, op professioneel hoogwaardige en effectieve wijze, behartigen van belangen op genoemde gebieden, in en buiten rechte en met alle wettige middelen, onder meer in procedures bij het verlenen van vergunningen en in inspraak- en besluitvormingsprocedures, alsmede tegen elk ander besluit op welk gebied dan ook waarbij schade/nadeel, direct of indirect, aan natuur en/of landschap en/of milieu kan worden toegebracht; - Het overdragen van de expertise van de vereniging aan lokale en regionale organisaties teneinde die organisaties eveneens in staat te stellen op hun beurt het gemeentelijk of regionaal beleid aldus te beïnvloeden; - Als eerste aanspreekpunt te fungeren voor inwoners, overheden of instellingen, die zich met een vraag op het gebied van landschap en milieu geconfronteerd zien. De vereniging beoogt niet het maken van winst. De organen van de stichting zijn: De Algemene Ledenvergadering (ALV) Het Bestuur De werkorganisatie Gelderse Natuur en Milieufederatie Jaarverslag / 59

7 VOORWOORD Het jaar 2014 was voor de GNMF een jaar van verandering. De belangrijkste verandering was wel de omvorming van de oude rechtsvorm Stichting naar de huidige rechtsvorm Vereniging. De GNMF had bijna 43 jaar als Stichting bestaan, maar bestuur en directie vonden het na uitgebreid onderzoek en discussie wenselijk de organisatie naar Vereniging om te bouwen. De belangrijkste reden is die van democratische vertegenwoordiging en legitimiteit. Een stichting is in wezen aan niets of niemand verantwoording verschuldigd. Een stichting, ook al wordt deze vorm zo democratisch mogelijk ingericht, is uiteindelijk alleen van zichzelf. Een Vereniging is van de leden, zij bepalen het reilen en zeilen van de organisatie. Dat is voor een organisatie die zich sterk maakt voor een bepaald belang in ons geval: een schoon milieu, een prachtige natuur en een aantrekkelijk landschap eigenlijk een must: wie dat belang een warm hart toedraagt moet lid kunnen worden en mee kunnen bepalen hoe dat belang wordt behartigd. De Verenigingsvorm is ook, of juist, relevant als er verschillende visies zijn op het natuur-, milieu- en landschapsbelang. En die zijn er. Denk bijvoorbeeld aan de discussies over windenergie. Die energievorm wordt aan de ene kant gepromoot als oplossing voor klimaat- en andere effecten van fossiele energie, maar aan de andere kant ook verguisd vanwege de mogelijke impacts op natuur en landschap. De ene zienswijze weegt niet op voorhand zwaarder dan de andere, waar het om gaat is dat de verschillende zienswijzen gezamenlijk zoeken naar wat er kan en hoe het kan. Dan is het waardevol om uiteenlopende ideeën juist binnen de organisatie te hebben, met een democratische structuur voor intern debat en besluitvorming. Dat levert betere, zorgvuldigere afwegingen en besluiten op. En tenslotte helpt de Verenigingsvorm de GNMF koers te vinden en te houden in een situatie waarin overheidsfinanciering verder terugloopt (ten onrechte, maar het is wel een feit) en nieuw financieringsvormen worden ontwikkeld. Daarbij heeft de GNMF de ambitie meer ondernemend en projectmatig te gaan werken, maar tegelijkertijd moet natuurlijk wel de maatschappelijke rol van de GNMF voorop blijven staan. Een Vereniging met een brede achterban kan daarop toezien. De eerste, geanimeerde Algemene Ledenvergaderingen lieten al direct zien dat deze overwegingen breed worden gedragen. Het gevoel de GNMF is van ons was er van meet af aan, en de bereidheid daarvoor medeverantwoordelijkheid te nemen ook. Ook de snelle groei van het aantal leden (groeperingen én particulieren), zelfs zonder grote publiciteitsinspanningen tot nog toe, is verheugend. We zullen een levendige vereniging, met een groot draagvlak, de komende jaren ook hard nodig hebben om belangrijke kernkwaliteiten van onze prachtige provincie te behouden en liefst te vergroten, via beïnvloeding van politiek en bestuur, via samenwerking met bedrijven en groeperingen, via samenspraak als het kan, en via acties als het moet die overigens dikwijls later alsnog tot samenwerking leiden. Soms is confrontatie nodig voor vriendschap ontstaat. Die koers uitbouwen vraagt om een veerkrachtige organisatie. Met de nieuwe verenigingsstructuur is daarin voorzien. Zo sluiten we 2014 af, en gaan we op naar de toekomst. Jan Paul van Soest Voorzitter Gelderse Natuur en Milieufederatie Gelderse Natuur en Milieufederatie Jaarverslag / 59

8 SAMENVATTING De belangrijkste resultaten Speerpunt Kwaliteit Gelderse natuur:. Het project Stadsbijen waarvoor we in 2013 de Nationaal Groenfonds natuuraanmoedigingsprijs gekregen hebben, is uitgebouwd tot een landelijk project waarvoor financiering gezocht wordt; Na anderhalf jaar voorbereiding is de GNMF aan de slag gegaan met de definitiefase van de Hattemerpoort realisatie. In voorjaar 2015 hopen we zo ver te zijn dat we naar de uitvoeringsfase kunnen overstappen. GNMF heeft op een twintigtal bestemmingsplannen gereageerd ter voorkoming van aantasting van natuur en landschap. Bij voorkeur is daarbij de dialoog gezocht met de initiatiefnemers of de gemeente. In een aantal gevallen heeft dit geleid tot een bevredigende oplossing; Zorgen hebben we t.a.v. het oplossen van de stikstofovermaat in de natuur. Het ziet er niet naar uit dat de landelijke PAS hier voldoende brongerichte maatregelen voor gaat nemen. GNMF heeft kritisch gereageerd op de aanwijzingsbesluiten van het Rijk ten aanzien van de Veluwe en de Rijntakken. Via het ruimtelijk spoor (bestemmingsplannen) hebben we gemeenten aangesproken op beperken van nieuwe stalruimten voor groei van de veestapel. Uitvoerig hierover met diverse gemeente gesproken en handreikingen aangeboden. Speerpunt Mooi landschap Als secretaris en deelnemer actieve bijdrage geleverd aan Waalweeldeprojecten. Onder andere ten aanzien van nieuwe initiatieven zoals Schone Waal en Huissensewaard; De 10e Nacht van de Nacht heeft weer meer activiteiten en deelnemers opgeleverd. Ook de samenwerking met de Gelderlander is uitgebouwd. Er zijn nu twee nachtelijke riviertochten georganiseerd; GNMF heeft veel tijd gestoken in de nieuwe Gelderse Omgevingsvisie. Door middel van actieve lobby zijn een aantal zaken alsnog ten goede gewijzigd. Zo zijn de Stiltegebieden gehandhaafd, moet de provincie een nadere invulling geven aan de 4 uitbreidingscriteria intensieve veehouderij en is de provincie actief aan de slag gegaan met hydrologische beschermingszones natte landnatuur; Samen met terreinbeheerders 5 puntenplan gemaakt voor de schrijvers van de provinciale verkiezingsprogramma s. Vervolgens gewerkt aan een manifest voor de Veluwe ten behoeve van de coalitie onderhandelingen. Bij diverse (rond)wegen geadviseerd over nut- noodzaak en het belang van natuur, landschap en leefomgeving ingebracht. Daarbij regelmatig opgetrokken met provincie. Speerpunt Klimaat en energie: Het GNMF servicepunt HIER opgewekt heeft in 2014 weer 10 nieuwe Gelderse lokaal duurzame energiecoöperaties ondersteund; In Nijmegen belangrijke stappen gezet richting de realisatie van 5 windmolens langs de A15, zoals ondertekening van het SOK met de gemeente, de goedkeuring van de gemeenteraad van het bestemmingsplan met 37 stemmen vóór en slechts 2 tegen. Inmiddels heeft de coöperatie zo n 400 leden. Met Alliander een plan opgesteld voor 11 ha zonnepark onder de 5 geplande windmolens die zowel stroom als warmte gaat leveren aan het Nijmeegse restwarmtenet. Hiervoor een subsidie gekregen van de provincie van ; Voor het 3e jaar leiding gegeven aan landelijke Stook je rijk project gericht op de gebouwde omgeving (ligt de grootste potentie aan energiebesparing) en specifiek in de huursector heeft de GNMF bijgedragen aan hogere ambities bij corporaties, huurdersbelangenverenigingen en gemeenteraden van Nijmegen en Apeldoorn. Gelderse Natuur en Milieufederatie Jaarverslag / 59

9 Met Klimaatverbond en Alliander gewerkt aan opzet van het Gelders Energie Akkoord die vlak voor de verkiezingen zal worden ondertekend door een groot aantal partijen en vervolgens aangeboden aan de provincie; Dagblad de Gelderlander heeft ruim aandacht besteed aan de Gelderse Voetafdruk. Een tool ontwikkeld door de Natuur en Milieufederaties voor burgers waar zij hun voetafdruk op kunnen berekenen. Zo n 600 Gelderlanders hebben deze tool inmiddels ingevuld. Speerpunt Participatie achterban en geïnteresseerde burgers: Onder motto Geef om Gelderland weer 3 activiteiten met en voor Gelderse burgers georganiseerd zoals Berendonck toegankelijk en groen, Red de bonte dijken en Parklaan Ede anders. Dit naast Nacht van de Nacht, Big Jump en activiteiten in het kader van de Nijmeegse windmolencoöperatie; Stichting GNMF omgevormd tot een vereniging met aangesloten organisaties en individuele leden. Tevens twee ALV s georganiseerd waar de leden konden meebeslissen over de koers van de GNMF; In 2014 hebben zich 101 lidorganisaties en 140 (individuele) leden aangesloten bij de vereniging. Via PS brieven de Statenleden geadviseerd over de standpunten van de GNMF; De GNMF heeft de banden met Gelderse voorloperbedrijven aangehaald en adviseert hen actief. Tevens heeft ze een bijeenkomst voor haar bedrijfsvrienden georganiseerd samen met Interface in Scherpenzeel, waar Klaas van Egmond een verhaal heeft gehouden; Samen met IVN en Landschapsbeheer Gelderland uitvoering gegeven aan educatief programma Per 1 januari 2014 heeft IVN kantoorruimte bij GNMF gehuurd; Leeswijzer In de volgende hoofdstukken staat per project aangegeven wat de gestelde doelen waren, wat de bereikte resultaten zijn en wordt een toelichting gegeven op de bereikte resultaten. Verder zijn bij elke activiteit het aantal gerealiseerde uren en bijbehorende totale werkelijke kosten en de begrote aantal uren en totale kosten aangegeven. Gelderse Natuur en Milieufederatie Jaarverslag / 59

10 DE GNMF VOOR EEN MOOI GELDERLAND (A) Speerpunt Kwaliteit Gelderse natuur Beoogde resultaten 2014 Bereikte resultaten 2014 Toelichting Stadsnatuur (bijen) Gerealiseerd 188,0 uren / ,= Begroot 150 uren / ,= / onzeker 6.500,= Met acquisitie financiering gerealiseerd voor project; 40 geplaatste bijenkasten, gefinancierd door sponsors en/of donateurs; Verkoopkanaal opgezet voor >500 kilo honing; Het project is inmiddels genomineerd voor de Nationaal Groenfonds natuurprijs 2013! Bij 2 bedrijven zijn in totaal 8 bijenkasten geplaatst (Sanadome en SIDN); er staan nog 4 kasten op het stadhuis van Nijmegen. Verschillende andere bedrijven buiten het bekende GNMF-netwerk tonen interesse om in 2015 mee te doen. Veel media-aandacht bereikt, waaronder een paginagroot artikel in dagblad Trouw. De bekende bioloog dr Freek Vonk heeft een T- shirtreeks gelanceerd, van oa Stadsbijen. Samenwerking verbreed met andere landelijke verslavingszorg organisaties. Samenwerking GNMF en IrisVerslavingszorg blijkt zeer aansprekend. Met betrekking tot acquisitie is gebleken dat het sponsorbedrag een drempel voor deelname vormt. Overwogen wordt om voor 2015 de prijzen aan te passen. De betrokken deelnemers wensen allen de honing voor eigen gebruik (gasten en personeel) te behouden. Op basis van dit project is projectidee landelijk opgeschaald en bij de Postcode Loterij een aanvraag ingediend voor een landelijk project. Helaas is deze eind januari afgewezen. Gaan wel door met landelijke acquisitie. Hattemerpoort Gebiedsregie Gerealiseerd 295,5 uren / ,= Begroot 200 uren / ,= / onzeker ,= Opdracht/subsidie voor dit project gekregen van provincie; Planning gemaakt voor de aanpak van de diverse projecten: Taakverdeling gemaakt met DLG en IVN, zie Meerjarig Educatief Programma (onderdeel B1);Communicatie, educatie en participatieplan klaar; Samenwerkingsafspraken gemaakt met gemeenten, LTO, TBO s en particuliere grondeigenaren; Bijeenkomsten georganiseerd met burgers en groepen uit omgeving; Minimaal 5 van de max 27 projecten opgestart. Draagvlak verkregen bij de belangrijkste actoren (overheden, LTO, lokale groepen en TBO s) uit het gebied voor onze rol als gebiedsregisseur. Opdracht door provincie is eind september aan GNMF verleend.; Uitvoering in oktober gestart in samenwerking met IVN. Omdat DLG wordt opgeheven contact gezocht met kavelruilspecialist uit de regio (Heerde) die situatie en boeren kent. Gestart met inventariserende ronde langs direct betrokkenen, (grondeigenaren in uiterwaard, overheden en belangenorganisaties). In oktober projectorganisatie opgezet met GNMF, IVN en kavelruilspecialist en plan van aanpak en tijdsplanning opgesteld; In november/december 60 keukentafelgesprekken gevoerd met boeren in met name de Hoenwaard over realisatie natuur, dan wel agrarisch natuurbeheer; IVN is gestart met draagvalkversterking natuur, landschap en cultuurhistorie bij vrijwilligers, scholieren en ondernemers. Natura 2000 Gerealiseerd 185,5 uren / ,= Begroot 100 uren / 9.000,= Voorstellen gedaan om de Geparticipeerd in diverse klankbordgroepen instandhoudingsdoelstellingen te bevorderen beheerplannen Gelderse Natura2000 gebieden, Diverse bijeenkomsten Rijntakken, Achterhoek, Veluwe enz. bijgewoond; Gelderse Natuur en Milieufederatie Jaarverslag / 59

11 en deze standpunten uitgedragen bij opstelling beheerplannen; Voorstellen gedaan zodat de GGOR s effectief bijdragen aan anti-verdrogingsdoelen. Idem voor KRW t.a.v. waterkwaliteit; Voorstellen gedaan die leiden tot halvering depositie in 18 jaar; Draagvlak gerealiseerd bij achterban. zoals Veluwe, Rijntakken, Achterhoek, Binnenveld; Vanwege vertraging in ter visie leggen PAS wel al voorbereidende besprekingen gehad met collega NMF s en N&M, maar bespreken met achterban uitgesteld tot begin 2015; Beroep RvS ingesteld tegen aanwijzingsbesluit N2000 Rijntakken op begrenzing dijkhellingen en opheffen foerageergebieden ganzen en aanwijzingsbesluit Veluwe op te ruime exclavering recreatieterreinen e.d.; Tevens zienswijze ingediend tegen openstellen van de jacht op winterganzen. Mede namens de natuurorganisaties reactie naar de STAS EZ m.b.t. het provinciale advies dijkhellingen buiten de aanwijzing Rijntakken te houden; Natura 2000 Rijntakken betrokken bij reacties op voorkeursstrategie Delta rivieren; Reactie lokale achterban m.b.t. Binnenveld alternatief ondersteund. Ingebracht in het landelijke overleg; TOP gebieden verdroging landelijk geagendeerd en bijdrage geleverd omgevingsvisie en -verordening Gelderland o.a. m.b.t. hydrologische beschermingszones en natte landnatuur; Begeleiding gegeven ecologisch dijkbeheer. Lokale biodiversiteit verhogen Gerealiseerd geen uren / geen kosten Begroot 200 uren / ,= / onzeker ,= Financiering geregeld voor dit project bij gemeenten; 2 trainingen georganiseerd: Plannen voor de Natuur met in totaal tenminste 20 deelnemers aangeboden In 2014 is gekeken hoe en waar met dit project gestart kan worden. De ideeën in het project zijn kansrijk, maar het in de markt zetten van een dergelijke cursus vraagt om specifieke kennis, kunde en geloofwaardigheid. Acquisitie bij ambtenaren is niet uitgevoerd, omdat na intern overleg het commercieel aanbieden van deze cursus niet kansrijk blijkt. Tijdelijke natuur Gerealiseerd 62,0 uren / 5.298,= Begroot 200 uren / ,= / onzeker 9.000,= Promotiemateriaal ontwikkeld over voordelen tijdelijke natuur; Bijeenkomsten georganiseerd waarop mogelijkheid van tijdelijke natuur wordt uitgedragen; Bij bedrijven en gemeenten een of meer projecten voor tijdelijke natuur geacquireerd en eerste project in uitvoering genomen. Samen met VNO-NCW, Natuur en Milieu Overijssel en het Innovatienetwerk op 8 oktober een ronde tafelbijeenkomst georganiseerd voor Gelderse bedrijven over tijdelijke natuur, en de resultaten van deze bijeenkomst gedeeld; K3Delta tips gegeven over de mogelijkheid van tijdelijke natuur in de Eisenhowerplas bij Elst. Hoewel het onderwerp Tijdelijke natuur positief wordt ontvangen, blijkt het bijzonder lastig om er projecten op te acquireren. Gemeenten en bedrijven doen het maken van een plan en het aanvragen van ontheffingen doorgaans met de ecoloog, of het adviesbureau waar ze al een samenwerkingsrelatie mee hebben; K3Delta is voornemens om de komende jaren tijdelijke natuur te realiseren. Microplanologie Gerealiseerd 814,0 uren / ,= Begroot 835 uren / ,= Gereageerd op bestemmingsplannen buitengebied enz. van Gelderse gemeenten; Minimaal 5 inspraakreacties in vooroverleg gegeven en waar mogelijk gemeentebestuur overtuigd van het gegrond zijn van gestelde bezwaren tegen bepaalde beleidsvoornemens; Oplossing gevonden voor minimaal 2 concrete casussen via overleg met overheden/initiatiefnemer; Advisering rond zweefvliegterrein Malden, vliegveld Twente (effecten op Gelderland) Reactie gegeven op bestemmingsplan sportveld Otterlo, afgestemd met TBO s en eigen achterban; Overleg gevoerd met gemeente Nijkerk en projectontwikkelaar over het Recreatieterrein Nieuw Hulckesteijn, Tevens zienswijze ingediend op grenscorrectie in herziening Omgevingsvisie; Werkgroep Parklaan Anders en GNMF hebben met succes actie gevoerd tegen de verbreding van de Ontwikkeling vliegveld Twente is gestopt; Met gemeente Ede overeenstemming bereikt over inpassing en compensatie sportveld Otterlo; Inbreng Nieuw Hulckesteijn samen met lokale groep, onder meer via het plan het Groene Alternatief. Onderdelen uit dit plan worden overgenomen, bijvoorbeeld de aanleg van faunaverblijven; Als lid van het WPA, zet GNMF zich samen met andere natuur- en milieuorganisaties en bewonersverenigingen Gelderse Natuur en Milieufederatie Jaarverslag / 59

12 Inbreng afgestemd met achterban. Parklaan in Ede, zodat Landgoed Hoekelum werd gespaard. Wordt nu gezocht naar oplossingen om ook de Hoekelumse Eng te sparen; Bestemmingsplan aanleg fietspad Barneveld N310. GNMF heeft zienswijze ingediend vanwege ontbreken borging natuurcompensatie; Na deal hebben GNMF en SWMA toch zienswijze ingediend tegen Bestemmingsplan Julianatoren. Dit nadat bleek dat eigenaren illegaal bomen hadden gekapt, plus poging tot sluipende uitbreiding; Berkelland, zienswijze ingediend tegen bestemmingplan crematorium Haarlo; Samen met Vrienden Gorsselse Hei kritisch over bestemmingsplan buitengebied Lochem; Bestemmingsplan Wylerbergmeer Ubbergen Onvoldoende onderzoek is gedaan naar effecten op de natuur. Bestemmingsplan wordt aanpast; Bestemmingsplan Kastanjebos Otterlo/Ede Bezwaar gemaakt en beroep ingesteld; Met lokale groep bezwaar aangetekend tegen de verleende omgevingsvergunning door de gemeente voor de bouw van drie appartementencomplexen op landgoed Rhederhof te Rheden. Bij de provincie is gepleit voor opname van Rhederhof in de ecologische hoofdstructuur (GNN); Deelname aan Nijkerks klankbordroep bestemmingsplan buitengebied; Met lokale groep en Staatsbosbeheer beroep is aangetekend tegen het bestemmingsplan Huissensche Waarden in Lingewaard. Het Plan voor ontgronding is bij de Raad van State ter zitting ingetrokken; Bezwaar is gemaakt tegen de uitbreidingsaanvraag intensieve veehouderij Wichmond; Bezwaar gemaakt tegen mogelijke bouw van een hotel in het buitengebied bij het Kievitsveld, Emst; Een zienswijze is ingediend tegen de vestiging van een recycling bedrijf in buitengebied aan de in voor een andere Parklaan die meer rekening houdt met de waardevolle omgeving. De gemeente bereidt een nieuw bestemmingsplan voor; N.a.v. zienswijze fietspad heeft de gemeente voor te realiseren natuurcompensatie, 0,8 ha boscompensatie bij de Wolweg geregeld; Overleg is gaande met de gemeente en SWMA over bomenkap en vermeende illegale uitbreidingen van het park Julianatoren in de natuur. Ook gemeente werd onaangenaam verrast door illegale bomenkap; Bezwaar crematorium, vragen nut noodzaak bouw in de EHS en vragen ladder duurzaam ruimtegebruik. Overeenstemming lijkt te zijn bereikt met de gemeente Lochem over de aanpassingen ervan; Een door de gemeente gehonoreerde natuurzone is bij de Raad van State, ondanks beroep van de RGV, in stand gebleven; Onderhandelingen over mogelijke natuurcompensatie voor leefgebied Daslopen nog. Samen met de lokale groep is de GNMF van mening dat het bestemmingsplan de bouw van appartementen niet toestaat. De bezwarencommissie is dit met hen eens. Doel is een plan die past bij Veluwerandzone. Voor een deel lijkt verzoek tot opname in GNN door provincie te worden gehonoreerd; Afspraken gemaakt over mogelijke ontwikkelingen van de landbouw in het nieuwe bestemmingsplan; Na vernietiging van bestemmingsplan Huissensche Waarden door RvS beraadt GNMF zich over mogelijkheden natuurontwikkelingsproject in de Huissensche Waarden. Samen met Ark, SBB; GNMF is van mening dat natuurbeschermingswet en WAV uitbreiding van de veehouderij niet toestaat; Overleg met de RGV en het Wellnes Centrum Veluwse Bron is gaande over extra natuurcompensatie; De gemeente buigt zich nog over de zienswijze. GNMF e.a. zijn van mening dat een afval verwerker op een industrieterrein thuishoort. Het betreft de voormalige Topwood-locatie Gelderse Natuur en Milieufederatie Jaarverslag / 59

13 Scheggertdijk gemeente Lochem, buiten regulier industrieterrein; Bezwaar ingediend tegen omgevingsvergunning mestverwerkingsinstallatie Laarberg Berkelland; O.a. door GNMF zienswijze ingediend tegen aanvraag omgevingsvergunning voor een minicamping aan de Rauwershofweg 4 in de EHS, gemeente Winterswijk Presentatie bedrijf die mestverwerkingsinstallatie gaat exploiteren lijkt te mooi om waar te zijn; De aanvrager heeft mede vanwege ingediende bezwaren de aanvraag ingetrokken. Biodiversiteit in de bouwgrondstoffenmarkt Gerealiseerd geen uren Begroot 125 uren / ,= / onzeker ,= Financiering geregeld voor dit project (subsidieaanvraag is reeds ingediend bij Agentschap en/of bijdrage K3Delta); De criteria zijn, na input van derde deskundigen, door de GNMF en K3Delta gezamenlijk vastgelegd; Jaarlijks zijn door K3Delta samen met de GNMF de nieuwe doelstellingen (soortenrijkdom en reductie uitstoot) bepaald en vertaald naar de werkpraktijk en vastgelegd in een plan van aanpak voor het betreffende jaar; Kennisuitwisselingsplan 2014 is opgesteld en Kennisuitwisselingsdag is uitgevoerd; Eerste nieuwsbrief is opgesteld en verzonden; Eerste presentatie binnen de branchevereniging is voorbereid. Projectaanvraag bij Agentschap (tegenwoordig Rijksdienst voor Ondernemend Nederland geheten) is helaas afgewezen. Met K3Delta nog een brainstorm gevoerd over aanvullende mogelijkheden, maar dit heeft uiteindelijk vanwege ontbreken financiering geen resultaat opgeleverd. Speerpunt Mooi Landschap Ruimte voor de rivier (Waalweelde) Gerealiseerd 222,5 uren / ,= Begroot 100 uren / 9.000,= Bijdrage geleverd aan de selectie en promotie van top projecten van Waalweelde; Bijgedragen aan de koppeling van ruimte voor de rivier en ruimte voor natuur, landschap en cultuurhistorie (LNC waarden) bij de uitvoering van de PKB t.a.v. de Waal; Bijgedragen aan de selectie en promotie van Waalweeldeprojecten zoals Schone Waal. Hiervoor ook de promotie getrokken richting gemeenten (loopt in 2015 door);. Ook met succes ervoor geijverd dat projecten als Huissensche Waard door Waalweelde worden meegenomen i.v.m. kansen voor de natuur; Deelgenomen aan Waalweelde, kerngroep en spiegelgroep evenals Natura 2000 voorkeursstrategie; Bijdrage geleverd aan uitvoering Deltaprogrammma Rivieren uiterwaardenbeheer; Presentatie Urban Regions of the Delta bijgewoond; Gelderse Natuur en Milieufederatie Jaarverslag / 59

14 D.m.v. minimaal één bijeenkomst achterban geraadpleegd en waar nodig ondersteund. Begeleiding pilot langsdammen (ook binnen Rivercare); Voor de procedure rondom de Huissensche Waard contact onderhouden met de achterban. Spiegelgroep accent gelegd op ruimtelijke kwaliteit en ruimteoplossingen. Bijdragen aan het Beheer en ontwikkelplan Rijkswateren, m.b.t. rivieren. Spiegelgroep Waalweelde Gerealiseerd 162,0 uren / ,= Begroot 100 uren / ,= Als secretaris zorggedragen dat de spiegelgroep optimaal kan functioneren. door middel van: - De ondersteuning van de voorzitter; - Het voeren van het secretariaat; - Het incidenteel uitvoeren van opdrachten voor de Spiegelgroep. De secretaris heeft gezorgd voor het optimaal functioneren van de spiegelgroep WaalWeelde. Binnen de overlegstructuur WaalWeelde heeft de secretaris de kerngroepbijeenkomsten en de spiegelgroepbijeenkomsten georganiseerd. Beide overleggen vinden vier keer per jaar plaats. Ook ondersteunt de secretaris de voorzitter bij zijn werkzaamheden voor de spiegelgroep. De agenda voor de spiegelgroep wordt gezamenlijk opgesteld en vervolgens aan de kerngroep voorgelegd. De spiegelgroep levert zo gevraagd en ongevraagd adviezen aan het Bestuurlijk Platform Waalweelde: Visieontwikkeling op de lange termijn; Projecten in uitvoering; Burgerparticipatie; Relatie hoogwaterbeschermingsprogramma en Ruimtelijke maatregelen Deltaprogramma Rivieren. Eind 2014 is gestart met voorbereidingen voor excursie naar Duitsland (gerealiseerd in januari 2015). De Voorzitter neemt namens de spiegelgroep deel aan het bestuurlijk overleg hoogwaterbeschermingsprogramma van het waterschap rivierenland; Aan het eind van 2014 zijn voorbereidingen getroffen om een excursie naar Duitsland te organiseren met als doel meer inzicht te krijgen in grensoverschrijdende samenwerking en om de samenwerking in het rivierbeheer tussen de provincie Gelderland en Noordrijn-Westfalen te stimuleren. Deze excursie was begin 2015 en heeft de spiegelgroep goede inzichten gegeven; Ook is eind 2014 gestart met een evaluatie van de spiegelgroep. Doel van deze evaluatie is input te vormen voor de statenonderhandelingen; Verder zijn medio 2014 overleggen geweest over de integratie van de spiegelgroep-website in de nieuwe WaalWeelde-website. Nacht van de Nacht Gerealiseerd 258,0 uren / ,= Begroot 245 uren / ,= / onzeker 4.500,= De tiende Nacht van de Nacht op 25 oktober 2014 in Gelderland geïnitieerd en gecoördineerd; Vrijwilligers getraind door IVN afhankelijk van doorgang Meerjarig Educatief Programma (zie B3); Meer dan 35 activiteiten met bij goede weeromstandigheden tenminste deelnemers zijn georganiseerd; Naast belevingsactiviteiten is bij alle activiteiten via foldermateriaal aandacht besteed aan het terugdringen van onnodige verlichting. 40 nachtactiviteiten georganiseerd met ruim deelnemers; ` 4 speciale Nacht van de Nacht nieuwsbrieven zijn verstuurd naar bijna 140 Gelderse lezers (een verdubbeling ten opzichte van 2013). De GNMF heeft i.s.m. Dagblad de Gelderlander 2 nachtvaarten op de Waal en de IJssel georganiseerd, waaraan 300 personen deelnamen; Tijdens de avondactiviteiten zijn 2000 folders Tips voor het donker over handelingsperspectief onder deelnemers verspreid; Zienswijze ingediend met als pleidooi om een betere lichtafscherming bij rozenkwekers in de Bommelerwaard. Helaas heeft dit niet tot het gewenste resultaat geleid. De GNMF heeft 11 vrijwilligers benoemd tot ambassadeur van de Nacht van de Nacht; alle ambassadeurs hebben een toolkit met tips voor nachtactiviteiten ontvangen. Dit heeft geleid tot extra aandacht voor nachtbeleving op 9 verschillende locaties in Gelderland en voor extra aandacht in lokale en regionale media; 10 vrijwilligers hebben deelgenomen aan een speciale excursie voor vrijwilligers van de Nacht van de Nacht. Bij 16 avondactiviteiten, zoals bij de beide bootexcursies i.s.m. De Gelderlander, is uitgebreid aandacht besteed aan de gevolgen en mogelijkheden om lichtvervuiling te verminderen; Adviezen gegeven aan Milieudefensie Arnhem over lichtbelevingsonderzoek in stadsparken. Gelderse Natuur en Milieufederatie Jaarverslag / 59

15 Schone rivieren Gerealiseerd 17,0 uren / 1.309,= Begroot 200 uren / ,=/onzeker ,= Doorgang afhankelijk van goedkeuring Meerjarig Educatief Programma en/of subsidieverzoeken binnen Waalweelde, waaronder het afvalfonds van de gemeenten langs de Waal. Pilotproject langs de Waal uitgevoerd in tenminste 4 gemeenten met lokale achterban van IVN, SLG en GNMF en indien mogelijk samen met praktijkgericht onderwijs. 8 gemeenten hebben zich aangemeld voor het project; andere partners zijn RWS/I&M, provincie en WSRL. Doel: eerste helft 2015 in teken van opruimen zwerfvuil in uiterwaarden door lokale verenigingen. Tweede helft in teken van educatieve belevingsactiviteiten; IVN trekt het project; GNMF verzorgt communicatie. In december is een communicatieplan opgesteld, voor opzet beeldmerk en website, en als ondersteuning van gemeenten in hun communicatie met hun inwoners. In het voorjaar van 2015 gaan in acht gemeenten langs de Waal groepen vrijwilligers de uiterwaarden schoonmaken, onder de noemer 'Waaljutters'. IVN/GNMF ondersteunen de gemeenten bij het werven van de groepen. Vanaf de zomer worden lokaal educatieve belevingsactiviteiten georganiseerd, die de schoonheid van de uiterwaarden in de schijnwerpers zetten. Natuur, landschap en milieu Omgevingsvisie Gerealiseerd 97,0 uren / 9.166,= Begroot 100,0 uren / 9.000,= Meegedacht over de vormgeving van instrumenten zoals de ladder en de verordening. Met TBO s en manifestpartners gereageerd op de definitieve versie; Lobby richting Statenleden vormgegeven; Inspraak in PS gegeven; Achterban betrokken bij onze inspraak. GNMF heeft bijdrage geleverd aan de Omgevingsvisie d.m.v. debatten, PRO, tekstsuggesties enz. Deze bijdrage met TBO s afgestemd in NLO overleg; Met behulp van de PS nieuwsbrief, afspraken met Statenleden en d.m.v. inspraak, lobby richting Statenleden vormgegeven. Op verschillende momenten bijeenkomsten georganiseerd voor achterban (o.a. Veluwe en Achterhoek) t.b.v. informatie overdracht. Achterban GNMF heeft veel aandacht besteed aan de vormgeving van de Omgevingsvisie; Via de manifestpartners is een advies gegeven voor het RO hoofdstuk;. Daarna met TBO s invloed uitgeoefend op onderwerpen als natte landnatuur, stiltegebieden, GNN en GO, grondgebonden landbouw, intensieve landbouw, (wind)energie en bedrijventerreinen. Daarbij ook successen geboekt op gebied van landbouw en stiltegebieden. opgeroepen actief mee te doen. Provinciale en Waterschap Verkiezingen Gerealiseerd 89,5 uren / 8.180,= Begroot 150 uren/ ,= Coalitie gesmeed gericht op de Provinciale- en Met de TBO s, IVN en SLG een 5 puntenplan Waterschapsverkiezingen; gemaakt voor de verkiezingsprogramma s opgesteld 10 puntenplan of variant daarop gemaakt voor door de programmacie s van politieke partijen; lobby; Binnen PRO meegewerkt aan een agenda voor de Programmacommissies benaderd met onze nieuwe Staten; wensen; Initiatief genomen tot het Gelders Energie Akkoord Plan klaar voor verkiezingscampagne en de en Wild van de Veluwe. Beide manifesten zijn formatie. gericht op de coalitie onderhandelingen meteen na de verkiezingen; Overleg gevoerd groene bestuurders, Water 5 puntenplan (Geef Natuur en Landschap de 5) heeft slecht beperkte invloed gehad, maar wel ingezet bij Oogstfeest van de natuurorganisaties; Initiatiefnemer van Gelder Energie Akkoord die moet leiden tot breed gesteunde aanbieding vlak voor de verkiezingen; Met TBO s mede initiatiefnemer van Wild van de Veluwe. Dit als antwoord op de uitdaging van de gedeputeerde om wederom met een breed gedragen manifest te komen, om op deze manier invloed uit te oefenen op provinciaal beleid. Natuurlijk regio en waterschappen. Landschapspark Danenberg Gerealiseerd 41,5 uren / 3.561,= Begroot 50 uren / 4.500,= Er ligt een door achterban en bewoners Het Integraal Landschapsplan voor de Danenberg is gedragen plan voor Landschapspark op een aantal punten, zoals het aandeel van rode Vanaf de zomer heeft de ontwikkeling van het bestemmingsplan wederom vertraging opgelopen. Dit Gelderse Natuur en Milieufederatie Jaarverslag / 59

16 Danenberg; Onze inbreng is er op gericht om het bestemmingsplan Danenberg eind 2014, uiterlijk begin 2015 door gemeenteraad vastgesteld te krijgen. ontwikkelingen, aangepast, waardoor de landschappelijke kwaliteit is verbeterd. Dit aangepaste plan heeft lokaal nog steeds draagvlak (getoetst in de Werkgroep Danenberg). werd met name veroorzaakt door personele wisselingen, zowel bestuurlijk als ambtelijk bij de gemeente. Bestemmingsplan zal nu op zijn vroegst eind 2015 kunnen worden vastgesteld. Duurzame mobiliteit en logistiek Gerealiseerd 150,0 uren / ,= Begroot 100 uren / 9.000,= Heldere standpunten en inspraakreacties geleverd, mede gedragen door (lokale) natuuren milieuorganisaties voor projecten voor zover die in 2014 aan bod komen, zoals 380 kv- Achterhoek, ViA15, N786, A12 Ede-Grijsoord; In samenwerking met bedrijfsleven en overheid regionaal gebruik ROP (Valburg) gepromoot en overslag weg/water in het rivierengebied op reeds natte locaties bevorderd; Bijeenkomst georganiseerd met bij de GNMF (aangesloten) groepen over duurzame logistiek in het rivierengebied. Deelname bijeenkomst logistieke hotspot Rivierenland en overleg over A15-corridor, waarbij ingezet op duurzame en realistische keuzes voor transport en overslag in deze corridor; zienswijze ingesteld inpassingsplan Medel II, vanwege ontbreken deugdelijke onderbouwing noodzaak en slechte inpassing in omgeving; Natuurcompensatie A12 Ede-Grijsoord is in de aanbesteding mede als gevolg van onze inbreng goed meegenomen; Overeenstemming met gemeente Zaltbommel over compensatie sportvelden/ rondweg N322 en met gemeente Barneveld over bestemmingsplan Harselaar-Zuid fase 2 bereikt; Frequent overleg werkgroep van bewoners en milieuorganisaties doortrekking A15; Zienswijze ingediend op inpassingsplan 380 kv-lijn Achterhoek en afstemming met lokale organisaties; Via diverse kanalen aangeven dat nut/noodzaak van een Noordtak Achterhoek ontbreekt en dat met verbeterde inzet Betuweroute ook de overlast langs de IJssellijn beperkt blijft; Zienswijzen ingediend luchthavenbesluit Twente en Lelystad; Inspraak geleverd op grootschalige perifere detailhandel Apeldoorn (Hornbach), omdat dit leidt tot onnodige ruimteverspilling en aantasting landschap. Met diverse betrokken is in kader van A15-corridor overlegd over realisatie van ROP, waarbij ingezet is op een integrale visie/aanpak van andere ruimtelijke ontwikkelingen (windturbines, verbreding A15) nabij deze locatie, omdat wij voorstander zijn van een kleinschalig regionaal ROP; In de discussie over de Noordtak Achterhoek hebben wij samen met diverse bewoners- en milieuorganisaties de werkgroep Noordtak Achterhoek, vergeet t maar opgericht om de kennis zoveel mogelijk te bundelen en effectief lobby te voeren tegen doortrekking. De Staatssecretaris volgt ook deze lijn. Inmiddels is de discussie over een Noordtak vanwege ontbreken noodzaak tot na 2020 uitgesteld; Het inpassingsplan voor de westelijke rondweg Voorthuizen (N3030), die wij de afgelopen jaren hebben ondersteund, is in november door PS vastgesteld. Gelderse Natuur en Milieufederatie Jaarverslag / 59

17 DE GNMF VOOR EEN DUURZAAM GELDERLAND (B) Speerpunt Klimaat en Energie Beoogde resultaten 2014 Bereikte resultaten 2014 Toelichting Natuurlijke veiligheid in het Deltaprogramma Gerealiseerd 157,0 uren / ,= Begroot 131 uren / ,= / onzeker 5.000,= Rivieren Inbreng geleverd gericht op een Deltabeslissing veiligheid die voortaan uitgaat van een overstromingskans benadering i.p.v. overschrijdingskans, waarmee een integrale veiligheidsbenadering in beeld komt die meer kansen biedt aan duurzamere en natuurlijkere oplossingen dan alleen dijkverzwaringen; Inbreng geleverd gericht op de opname van drie Natuurlijke klimaatbuffers als voorkeursstrategie in het Deltaprogramma Rivieren. Besluitvorming voorkeursstrategie DP Rivieren en Veiligheid begeleid in klankbordgroep Rivieren en Overleg Infrastructuur en Milieu. Bijgedragen aan de ontwikkeling en vertaling van het concept Smart Rivers samen met WWF, SBB en NM; Accent op ruimte voor de rivier i.c. retentie Rijnstrangen en Waal Maas connectie; Afstemmen strategie lobby met betrekking tot meekoppeltoets, Smart Rivers en uitgangspunten in samenwerking met Wereld Natuurfonds, Staatsbosbeheer, 12 provinciale Landschappen en Natuurmonumenten. Bijgedragen aan de voorbereiding en evaluatie door Kennis voor Klimaat van de regionale adaptiestrategie rivieren (ORAS). Overleg Expertise netwerk Waterveiligheid (ENW) bijgewoond. Idem. Voortouw reactie op deltabeslissingen en tussentijdse wijziging NWP van CNK en NMF m.b.t. rivieren en veiligheid; Opgesteld en afgestemd i.o.m. lokale natuur en Milieugroepen langs de rijntakken. Deltacongres en Hoogwaterconferentie met Noordrijn-Westfalen bijgewoond.. Bijdrage geleverd aan diverse (internationale) evaluaties. Klimaat en energie Gerealiseerd 207,0 uren / ,= Begroot 80 uren / 7.200,= Minimaal twee adviezen aan provinciale Staten gegeven over voorstellen van GS met betrekking tot de uitvoering van het Energietransitie Programma ; Minimaal twee initiatieven voor duurzame energieopwekking ondersteund; Stappen gezet om CO2-prestatieladder geïmplementeerd te krijgen in provinciaal en eventueel gemeentelijk beleid. GNMF heeft zienswijzen ingediend op de provinciale voorstellen om windenergie buiten Gelderland te realiseren (op zee bijvoorbeeld), investering recessiegelden door aansluiting regionaal warmtenet Nijmegen- Arnhem en tuinbouwgebied Bergerden, lagere aansluitkosten energie-initiatieven, versnelling energietransitie, Gelderse windvisie en revolverend instrumentarium; Voor ondersteuning burger energie initiatieven zie Hier Opgewekt project ; GNMF heeft met het Gelderse bedrijf Dusseldorp in maart en september 2014 dialooggesprekken in het kader van niveau 4 en 5 van de CO2 prestatieladder gevoerd; Het idee is opgevat om samen met de provincie en Skao een bijeenkomst over de CO2 prestatieladder voor inkopers van Gelderse gemeenten te organiseren. Dit wordt vervolgd na bespreking van de nota in de Statencommissie; Contact is gelegd met Gelderse coördinatoren van de VNG- ondersteuningsstructuur (energiebesparing bij particuliere woningeigenaren). Daarbij is de landelijke campagne Kleur Uw Gemeente Groen van Meer Met Minder en de Natuur en Milieufederaties besproken. Mogelijkheden van samenwerking zijn aan de orde zijn onderzocht; Op initiatief van GNMF is samen met Alliander en het Klimaatverbond is het Gelders Energie Akkoord (GEA) gestart. Het GEA betreft een Gelderse Natuur en Milieufederatie Jaarverslag / 59

18 In maart 2014 is overleg gevoerd met de teammanagers Ontwerp en Aanleg Wegen, Onderhoud Wegen, medewerker Contracten en beleidsmedewerker Duurzaam GWW van de provincie over de inzet en ervaring met de CO2 prestatieladder bij GWW door de provincie. Een nota voor de Statencommissie begin 2015 wordt afgewacht. versnelling van de uitvoering van het landelijke Energieakkoord in. Het GEA wordt aan de hand van de landelijke tien pijlers opgezet en loopt in ieder geval door tot aan de provinciale verkiezingen. Bedrijven, energie en milieu Gerealiseerd 275,0 uren / ,= Begroot 150 uren / ,= Vijfmaal inbreng geleverd bij revisievergunningen dan wel aanscherping van vergunningen. Hierbij wordt proactief de dialoog met bedrijf en bevoegd gezag gezocht; Bij het leveren van inbreng wordt tevens gekeken naar het niveau van energie besparingsmaatregelen en opwekking van duurzame energie in de voorschriften en de mogelijkheden toepassing 5 jaar terugverdientermijn. Bij 10 bedrijven is inbreng in de milieuvergunningen geleverd; Met de meeste bedrijven zoals asfaltcentrale en puinbreker Dura Vermeer Nijmegen, GDF Suez Nijmegen (planvorming opwekking duurzame energie, LNG overslag), Parenco (uitbreiding papierproductie), Mead Johnson Nijmegen, gieterij Doesburg (nieuwe vergunningaanvraag), Sealed Air en zandwinningsbedrijf Roelofs (verondiepen zandwinput Montferland) is een actieve dialoog gevoerd; Het beoordelen van energiemaatregelen en rendement is prominent bij de biomassa- en energiecentrales (GDF Suez Nijmegen en mestvergisting RMS te Groenlo) aan de orde geweest. Met de beoordeling is concreet invulling gegeven aan de doelstelling om afdoende milieu- en gezondheidsbepalingen te realiseren in de betreffende vergunningen; Andere inbreng is geleverd bij de vergunningen van de volgende bedrijven: gieterij Vulcanus Doetinchem en verondiepen zandwinput Heijtink te Montferland. De GNMF neemt deel aan de landelijke klankbordgroep bestrijdingsmiddelen en omwonenden. Het blootstellings- en gezondheidsrisico van omwonenden bij fruit- en bollenteelt wordt daarbij onderzocht. Stook je Rijk Gerealiseerd 314,0 uren / ,= Begroot 100 uren / ,= /onzeker ,= Acquisitie financiering gerealiseerd (subsidie aanvraag reeds ingediend bij ministerie BZK); Huurdersbelangenverenigingen in Nijmegen en Apeldoorn zijn bewustgemaakt ( woonlasten worden lager ) en gestimuleerd om met het nieuwe convenant aan de slag te gaan richting eigen corporatie; Gemeenteraden en -besturen en corporaties zijn gestimuleerd om actief te werken aan ambitieuze energieafspraken met corporaties in lijn met het Energieakkoord, en aan driepartijenoverleg in lijn met de herziening van de Woningwet (gelijkwaardige positie huurders). Corporaties Voor 2015 weer landelijke subsidie BZK gekregen voor verdere uitrol van dit project; Met steun van GNMF hebben huurders belangenverenigingen in Nijmegen en Apeldoorn corporaties gewezen op het belang van energiemonitoring; De vijf Nijmeegse corporaties hebben hun energie-prestaties van het afgelopen jaar tijdens een bijeenkomst toegelicht. De drie Apeldoornse corporatie hebben dit eveneens gedaan; In de gemeenten Nijmegen en Apeldoorn zijn corporaties ambitieuzer geworden bij de uitvoering van het convenant. De corporaties hebben Het succes van de projecten Stook je Rijk 2011, 2013 en 2014 heeft geleid tot een vervolgopdracht voor De GNMF coördineert dan zestien Ronde-tafel gesprekken (waarvan twee in Gelderland); De behaalde resultaten laten zien dat de corporaties zich duidelijk bewust zijn geworden van de noodzaak van energiebesparing in de bestaande huurvoorraad en van de landelijke afspraken hierover met het ministerie (gemiddeld 3% CO2 reductie per jaar). Zij communiceren hier nu ook actief over; Gelderse Natuur en Milieufederatie Jaarverslag / 59

19 geven de voortgang aan (in een lokale bijeenkomst); Projectcoördinatie van het landelijke project Stook je Rijk; Een landelijke slotbijeenkomst ter afsluiting van vervolgproject is succesvol georganiseerd. aangegeven jaarlijks hun energieprestaties te presenteren en toe te lichten aan huurdersverenigingen en de raad; De GNMF heeft de landelijke projectcoördinatie Stook je rijk 2014 uitgevoerd. De door de GNMF georganiseerde slotbijeenkomst Stook je rijk is een landelijk succes geworden (70 deelnemers); Huurdersverenigingen en raadsleden gebruiken de kansen die het Energieakkoord hen biedt. Ondergrond/schalie- en steenkoolgas Gerealiseerd 30,5 uren / 2.590,= Begroot 100 uren / ,= Signalen gegeven richting landelijke politiek wanneer zich nieuwe ontwikkelingen voordoen; Inbreng geleverd voor STRONG, de Rijksstructuurvisie over schaliegas en de Omgevingsvisie; Advies gegeven richting gemeenten, onder andere over strijdig verklaring in bestemmingsplannen; Betrokken organisaties en burgers regelmatig geïnformeerd. Landelijke ontwikkelingen gevolgd en het initiatief genomen tot een inspraakreactie (9 juli, samen met Natuurmonumenten en Gelders Erfgoed) op de conceptnotitie reikwijdte en detailniveau Structuurvisie Schaliegas; Inbreng geleverd voor STRONG, de Rijksstructuurvisie over de ondergrond. Net als de Provincie Gelderland vindt de GNMF dat het aanboren van nieuwe bronnen van fossiele energie - zoals schaliegas - niet past in de transitiestrategie naar duurzame energieopwekking, zeker niet in Gelderland; Omdat besluitvorming plaatsvindt in Den Haag zijn we onderdeel van een bredere coalitie tegen schaliegaswinning. De totstandkoming van de Structuurvisie duurt lang, het moratorium is in 2014 opnieuw verlengd. Er was daarom geen aanleiding voor concrete Gelderse activiteiten. Hier Opgewekt Gelderland Gerealiseerd 392,0 uren / ,= Begroot 425 uren / ,=/onzeker ,= Acquisitie gerealiseerd bij provincie; Minimaal tien (nieuwe) lokale duurzame energieinitiatieven zijn versterkt door servicepunt; Eerstelijnsondersteuning geboden bij onder meer financiering en ledenwerving; Actief initiatieven met deskundigen en goede voorbeelden elders verbonden tijdens bijeenkomsten; Media-aandacht verworven voor lokale duurzame energie-initiatieven; Verdere voorstellen t.a.v. inzet provinciaal revolving fonds becommentarieerd zodat lokale initiatieven gebruik kunnen maken van fonds; Minimaal één lokaal initiatief is succesvol ondersteund ofwel er is een coöperatie opgericht die stroom levert; Een projectvoorstel voor financiering van het Servicepunt HIER opgewekt Gelderland is in november 2014 ingediend. Het voorstel wordt opgenomen in het provinciale programma 2015;. Effectief begeleid zijn onder meer Burgerwindpark Nijmegen, Vallei Energie, Lingewaard Energie, Berkeland Energie, Tijdvoorgroen, Dorpsvereniging van Wichmond Vierakker, NovioVolta, Leur Energiek, Opgewekt Maas en Waal, Bronckhorst e.o. Energieneutraal (BOEN), bijvoorbeeld t.a.v. financiering, ledenwerving en haalbaarheid (van zonnedaken); Media-aandacht voor lokale duurzame energieinitiatieven bij burgerwindpark Nijmegen en Tijdvoorgroen; Het ontwikkelen van voorstellen ten aanzien van inzet van het provinciaal financieel instrumentarium voor lokale duurzame energieinitiatieven heeft plaatsgevonden in samenwerking Gelderland heeft met de GNMF een provinciaal steunpunt voor lokale duurzame energieinitiatieven. Het steunpunt is een spin in het web van de Gelderse initiatieven en heeft via de campagne HIER opgewekt goed zicht op de landelijke ontwikkelingen. Op de website van HIER opgewekt staan eind december Gelderse LDE; Het Servicepunt neemt deel aan een kerngroep voor de inhoud en organisatie van de CoP voor Gelderse lokale duurzame energie-initiatieven. In 2014 zijn werkplaatsen burgerwindparken en collectieve zonnedaken van start gegaan. Doel van de werkplaatsen is om tot échte realisatie van opwekking te komen. In 2015 start een werkplaats energiebesparing; Het Servicepunt is coördinator geweest van de werkplaats collectieve zonnedaken van de CoP. Gelderse Natuur en Milieufederatie Jaarverslag / 59

20 met Gelderse voorlopers CoP, alsmede verbetering van de regels van het instrumentarium; NovioVolta is succesvol ondersteund en levert nu ook stroom aan leden; In samenwerking met Agem en VKK-FDG is een bijeenkomst Inspiratiesessie lokale energie georganiseerd; Naast eerstelijnsactiviteiten heeft het Steunpunt diverse andere activiteiten georganiseerd. Vijf bijeenkomsten met steeds 25 deelnemers hebben plaatsgevonden; Voor de Vereniging Kleine Kernen Gelderland geeft het Steunpunt eerstelijnsondersteuning aan de dorpsverenigingen die actief zijn op het gebied van collectieve lokale opwekking van duurzame energie; In mei is er voor Gelderse statenleden, raadsleden, wethouders en energie- initiatieven een excursie naar het energieneutraal dorp Saerbeck in Duistland georganiseerd. WindPower Nijmegen Gerealiseerd 444,5 uren / ,= en vervolg gerealiseerd 311,0 uren / ,= Begroot 500 uren / ,= Zo n 500 (actieve) leden voor de coöperatie Windpower Nijmegen geworven; Samen met hen participatievorm(en) in het Windpark Nijmegen uitgewerkt en eerste start gemaakt met de werving van enkele duizenden participanten; Educatieve ondersteuning gerealiseerd zie Meerjarig Educatief Programma (onderdeel B7); Belangrijke stappen gezet in projectontwikkeling van het windpark. Mede door ons goede lobbywerk heeft de Nijmeegse gemeenteraad op 1 oktober het bestemmingsplan vrijwel unaniem aangenomen; Op 5 oktober is de Grootste Levende Windmolen gerealiseerd in de uiterwaarden bij Lent; Eerste wervingsplan voor participanten is opgesteld. Voorjaar 2015 wordt hiermee een start gemaakt; Samen met het IVN is een plan gemaakt voor het geven van lessen op (basis)scholen, uit te voeren in De coöperatie Windpower Nijmegen telde eind 2014 een kleine 400 leden en een zeskoppig Actief gelobbyd voor draagvlak voor het windpark bij omwonenden en politici; De GNMF zorgt via stichting Wiek-II voor de professionele uitvoering van de communicatie en werving van participaties voor het beoogd Windpark Nijmegen-Betuwe, en denkt ook actief mee over de ontwikkeling van het windpark; Daarnaast doet de GNMF veel uitvoerend werk voor de coöperatie Windpower Nijmegen; Rekening houdend met een aantal noodzakelijke randvoorwaarden, is de start van de uitgifte van participaties verschoven van oktober 2014 naar medio bestuur. Via enkele actieve ledenwerkgroepen en het bestuur is de coöperatie nauw betrokken bij het opstellen van het financieel participatieplan en de randvoorwaarden voor de turbinekeuze. Besluitvorming over beide volgt in februari Klimaatbestendige stad Gerealiseerd geen uren Begroot 40 uren / 3.600,= / onzeker 1.350,= Financiering geregeld voor dit project; Bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheden ondertekenen regionale intentieovereenkomsten; Onderdeel van de intentieovereenkomst is het realiseren van een groene infrastructuur als klimaatbuffer in het stedelijk gebied. Gesprekken met waterschappen en gemeenten, waaronder waterschap Vallei en Veluwe gevoerd over subsidiemogelijkheden; Landelijke acquisitie opgezet, maar vanwege uitblijven succes ook weer voorlopig beëindigd; Intentie overeenkomst nog niet gerealiseerd. Collega organisatie NMO neemt stokje over. Landelijk NMF/CNK project voorbereid.. Koplopergroep coalitie ruimtelijke adaptatie bijgewoond op verzoek van CNK en Natuur en Milieufederaties; Presentaties en stand voorbereid voor en tijdens het festival ruimtelijke adaptatie;. Gelderse Natuur en Milieufederatie Jaarverslag / 59