Toezichtcomité De voorzitter. Betreft : klacht tegen Vlaamse Vereniging voor Autisme

Transcriptie

1 Association pour une Ethique dans les Récoltes de Fonds asbl - A.E.R.F Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving vzw - V.E.F. Toezichtcomité De voorzitter Betreft : klacht tegen Vlaamse Vereniging voor Autisme In overeenstemming met artikel 3 van het Huishoudelijk Reglement van de VEF en na klacht van een schenker (WG, Schoten), heeft de Raad van Bestuur van de VEF op 19 januari 2007 een tuchtprocedure geopend tegen lid van de vereniging : Vlaamse Vereniging Autisme vzw, 9040 Gent. Deze klacht werd op 19 februari 2007 door het Toezichtcomité ontvankelijk verklaard. Overeenkomstig het Huishoudelijk Reglement werd op 23 februari 2007 in Mechelen een bijeenkomst georganiseerd tussen leden van het Toezichtcomité en twee vertegenwoordigers van de Vlaamse Vereniging voor Autisme. De Vereniging voerde aan dat deze mailing niet past binnen haar jarenlange traditie en filosofie, maar dat het ontwerp ervan werd aanvaard in afwezigheid van de directeur. De Vereniging erkende dat de toon van de communicatie agressief en ongepast was en dat, ondanks het feit dat slechts één schenker protesteerde, het resultaat van de oproep zeer zwak was. De Vereniging zei zich niet te herkennen in het document dat de brief vergezelde en dit incident te betreuren. Het Toezichtcomité besliste, na de Vlaamse Vereniging voor Autisme te hebben gehoord, geen sanctie uit te spreken en kopie van deze beslissing mee te delen aan de betrokkenen. De Voorzitter van het Toezichtcomité heeft er zich evenwel toe verbonden om, zodra de samenstelling van het Comité is hernieuwd (Algemene Vergadering van 30 maart 2007), een advies ten gronde te formuleren m.b.t. Hoofdstuk 4, art van de Ethische Code, dat richtgevend kan zijn voor interpretatie ervan in de toekomst. Dit advies volgt hierna. Vier Windenstraat Brussel Rue des Quatre Vents Bruxelles vefaerf.secr@gmail.be & philippe.demaret@gmail.com

2 Advies Toezichtcomité VEF dossier Vlaamse Vereniging Autisme pg. 2 Vertrekpunt : uittreksels uit mailing (hierna)

3 Advies Toezichtcomité VEF dossier Vlaamse Vereniging Autisme pg. 3 Situering en gegrondheid van de klacht De gewraakte boodschappen zouden betrekking kunnen hebben op onderstaande elementen uit de Ethische Code : 4. BOODSCHAPPEN EN COMMUNICATIES De verenigingen, die de Code ondertekend hebben, verbinden er zich in het algemeen toe : wanneer zij om financiële steun verzoeken, geen informatie te vermelden die ofwel foutieve verklaringen, aanduidingen of voorstellingen bevat ofwel de schenkers op een dwaalspoor zou kunnen brengen; En in het bijzonder : 1.1. De boodschappen mogen geen enkele onjuistheid, dubbelzinnigheid, overdrijving enz. bevatten die het publiek zouden kunnen bedriegen met betrekking tot het reële doel van de vereniging, haar organisatie, modaliteiten en resultaten van de actie of over de aanwending van de fondsen, producten of diensten waarom verzocht wordt. Het Toezichtcomité meent dat de klacht gegrond is, omdat het hier wel degelijk gaat om een foutieve voorstelling en om overdrijving. De schenkers stellen dat de beslissing aan welk initiatief (zij) welk bedrag wensen te schenken, aan (hen) toebehoort. Zij wensen niet op de vingers getikt te worden omdat zij dat jaar nog niets geschonken hadden. Van de mailing gaat, nog steeds volgens de schenkers, een zekere druk uit die ingaat tegen hun keuzevrijheid en die zij des te minder aanvaardbaar achten, omdat zij behoren tot de mensen die gul geven en zelf geëngageerd zijn. 1. De gebruikte methode is op zich niet nieuw : donors die actief zijn (die een gift deden tijdens de voorbije maanden) of recent actief geweest zijn ten voordele van een organisatie, krijgen een stand van zaken van hun giftenrekening toegestuurd. Dit gebeurt wel meer aan het einde van het jaar, omdat het op dat moment nog relevant kan zijn een (bijkomende) gift te doen om de 30 te bereiken en dus fiscale aftrek te bekomen. 2. Dit soort herinneringen is overigens begrijpbaar en verdedigbaar vanuit economische overwegingen : het is beduidend minder duur een bekende schenker te overtuigen om opnieuw een gift te doen dan een nieuwe te werven. 3. Het geval dat voorligt onderscheidt zich van andere vanwege de geladen, morele of moraliserende benadering van een bericht dat zou kunnen beperkt worden tot feitelijke gegevens : een stand van zaken van de giftenrekening, aangebracht door de boekhouder. 4. Deze man worden woorden in de mond gelegd die niet echt stroken met deze van een boekhouder. Hij wordt duidelijk uit zijn rol getrokken en het nazicht van de rekening krijgt een dramatiserende wending, gekoppeld aan een moraliserende vingerwijzing. Het bericht verliest dan ook een groot deel van zijn geloofwaardigheid omdat het voor de lezer snel duidelijk wordt dat de boekhouder het bericht niet zelf geschreven heeft.

4 Advies Toezichtcomité VEF dossier Vlaamse Vereniging Autisme pg. 4 Advies ten gronde Het Toezichtcomité van de VEF oordeelt dat deze klacht ontvankelijk en gegrond is, maar dat het gaat om een relatief beperkte inbreuk naar de letter van de Ethische Code, in die zin dat de communicatie wel degelijk foutieve en overdreven voorstellingen bevat, maar dat deze niet van die aard zijn dat de schenker op een dwaalspoor gebracht of bedrogen wordt wat betreft de doelstellingen, werkmethoden of aanwending van de fondsen. Zoals eerder aangegeven wordt hoe dan ook geen sanctie uitgesproken. Het Toezichtcomité is desalniettemin van mening dat de leden van de VEF zich beter zouden onthouden van dit soort communicatie, omdat deze een bedreiging kan inhouden voor de duurzaamheid van hun relaties met de schenkers, omdat ze inefficiënt en contraproductief kan zijn en dus in fine in tegenspraak is met de bestaansreden van de VEF, zoals geformuleerd in de aanhef van de Ethische Code : De sociale en humanitaire verenigingen hechten een groot belang aan de vrijwillige steun van mensen die hun de mogelijkheid bieden hun sociaal doel beter te verwezenlijken. Om een meer actieve en verantwoorde solidariteit te bevorderen, lijkt het de verenigingen noodzakelijk om : de vrijgevigheid van het publiek, waarop ze op verschillende manieren een beroep doen, aan te moedigen; Motivatie Voor de onderbouw van deze richtlijn, baseerde het Toezichtcomité zich met name op de stelling van prof. Gosseries 1 dat dit soort problematiek zich vooral situeert op het strategische vlak en dus indirect ook op het ethische. Hiernavolgende uittreksels uit dit artikel kunnen de stelling van prof. Gosseries zowel als de bekommernis van het Toezichtcomité verduidelijken. Namens het Toezichtcomité, Jean t Kint Voorzitter Erik Todts secretaris Brussel, 25 mei Gosseries Axel, Over de ethiek in de fondsenwerving, Louvain-la-Neuve, Deze tekst is de neerslag van beschouwingen die oorspronkelijk voorgesteld werden op de 10de verjaardag van de Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwering (VEF, Brussel) op 17 oktober 2006.

5 Advies Toezichtcomité VEF dossier Vlaamse Vereniging Autisme pg. 5 Men moet dan ook in de context van de ethiek in de fondsenwerving bepaalde elementen van de veelbesproken ethische charters op zuiver ethisch vlak met de grootste omzichtigheid benaderen. ( ) Want hoewel liegen soms gerechtvaardigd wordt door de "opportuniteitskosten in termen van mensenlevens die men zou kunnen redden wat dus niets te maken heeft met "elk doel heiligt elk middel is het strategisch pertinent om niet te liegen, met het oog op de vrijwaring van het vermogen op lange termijn van een vereniging en van het verenigingswerk in het algemeen om fondsen in te zamelen om mensenlevens te redden, onrechtvaardig opgesloten mensen te bevrijden en andere maatschappelijk belangrijke doelen na te streven. Enerzijds worden giften vrijwillig gegeven en zijn de donateurs meestal vrij veeleisend op het morele vlak. Ze stellen hoge eisen aan het doel en zullen geneigd zijn dat ook op het vlak van de middelen te doen. Het risico is dan groot dat, wanneer praktijken aan het licht komen die na zorgvuldig onderzoek gerechtvaardigd zijn maar door de gewone moraal immoreel worden gevonden, de donateurs het vertrouwen in de vereniging verliezen en dus op termijn minder giften zullen doen. Het vertrouwen is voor het verenigingswerk trouwens des te belangrijker omdat de giften volledig vrijwillig zijn. Strenge morele regels zijn in theorie niet altijd gerechtvaardigd maar kunnen dus enerzijds verantwoord worden door een risico van contraproductiviteit op lange termijn en anderzijds als compensatie voor een waarschijnlijk gebrek aan waakzaamheid van de donateurs. ( ) Liefdadigheid gebeurt vaak met gesloten ogen, maar als er moreel problematisch gedrag aan het licht komt, dreigt de reactie van de potentiële donateur des te harder te zijn. Moet men daarom de middelen aanpassen aan de doelstellingen? Ja, naar boven toe, maar om redenen die meer praktisch zijn dan principieel, redenen die slechts indirect ethisch zijn en die meer met voorzichtigheid te maken hebben of met een strategie op lange termijn. In onze gesegregeerde werelden is het vaak noodzakelijk mensen te schokken om hen wakker te doen schrikken en een andere kijk te geven op de wereld om hen heen. De inertie van onze courante percepties is immers groot. Opnieuw menen wij dat het grootste probleem met schokkende reclame niet haar moreel bedenkelijke karakter is. Provocerende reclame houdt echter gevaar op een escalatie en dus op inefficiëntie in. Eens te meer zijn schokkende technieken dus niet om ethische maar om strategische redenen problematisch. Waarom? Omdat schokken een bijzondere manier is om de aandacht te trekken en een reactie uit te lokken. Aandacht is een schaars goed. Als schokken effectief zou zijn, zou dat andere NGO's aansporen om dezelfde techniek te gebruiken, zodat ze banaal zou worden en geen aandacht meer zou krijgen. Dit zou dus alle schokkende reclame kunnen ontkrachten en potentiële donateurs zelfs nog onverschilliger kunnen maken voor het aangeklaagde leed. Schokken kan dus in een beperkt aantal gevallen ethisch aanvaardbaar of zelfs nodig zijn, maar de banalisering van schokkende boodschappen zou ze inefficiënt en zelfs contraproductief maken. Uit : Gosseries Axel, Over de ethiek in de fondsenwerving, Louvain-la-Neuve, 2007 (vertaald uit het Frans : Gosseries_.pdf )