INHOUD. Woord vooraf... v. DE INTERNE MARKT VOOR ENERGIE TOREN VAN BABEL OF HAALBAAR PROJECT? Inge Bernaerts... 1

Transcriptie

1 INHOUD Woord vooraf v DE INTERNE MARKT VOOR ENERGIE TOREN VAN BABEL OF HAALBAAR PROJECT? Inge Bernaerts Hoofdstuk 1. Het project de interne energiemarkt Hoofdstuk 2. Het bouwplan Hoofdstuk 3. Hoe ver staan de werken? Hoofdstuk 4. Wat moet er nog gebeuren? Hoofdstuk 5. Redenen tot optimisme Hoofdstuk 6. Besluit DE POSITIE VAN DE TRANSMISSIE NETBEHEERDERS IN DE DERDE ELEKTRICITEITS- EN GASRICHTLIJN EN IN HUN OMZETTING IN BELGISCH RECHT Damien Verhoeven Hoofdstuk 1. Transmissienetbeheerders in het europese third package Afdeling 1. De unbundling sregimes Krachtlijnen Ownership unbundling A. Eigendom van het netwerk B. Verbod van gekruist (recht en) zeggenschap tussen netbeheer en productie of leveringsactiviteiten C. Verbod inzake de aanwijzing van leden van organen van de netbeheerder D. Verbod inzake het lidmaatschap van organen Independent System Operator (ISO) A. Openingsvoorwaarde: verticaal geïntegreerd bedrijf op 3 september B. Bijzondere certificerings- en aanstellingsvoorwaarden C. Taken van de ISO D. Taken van de neteigenaar E. Specifieke taken van de NRA in het ISO-model F. Ontvlechting van de neteigenaar vii

2 4. Independent Transmission Operator (ITO) A. Openingsvoorwaarde: verticaal geïntegreerd bedrijf op 3 september B. Afzonderlijke rechtspersoonlijkheid en gepaste eigen middelen (waaronder neteigendom) C. Functionele onafhankelijkheid van de ITO D. Onafhankelijkheid van het personeel van de ITO E. Controleorgaan F. Nalevingsprogramma en nalevingsfunctionaris G. Netontwikkelingsplan en investeringsbeslissingen H. Specifieke taken van de NRA in het ITO-model I. Verslag over de werkbaarheid van het ITO-model Ad hoc ITO-vervangende ontvlechtingsformule (ITO+) Afdeling 2. Certificering en aanwijzing Certificering A. Begrip B. Toepassingsgevallen C. Procedure D. Bijzonder regime voor derde landen Aanwijzing Afdeling 3. Netwerktarieven en andere toegangs modaliteiten Netwerktarieven Andere onderdelen van de toegang tot de netwerken Afdeling 4. Overige aspecten inzake de positie van transmissienetbeheerders Aanpassing van de taken van de netbeheerder Inschakelings- en balanceringsregels Congestiebeheer Minimale normen voor het onderhoud en de ontwikkeling van het net Modalisering van de vertrouwelijkheidsplicht Afdeling 5. Samenwerking op supranationaal niveau Hoofdstuk 2. Transmissienetbeheerders en Belgische (federale) omzetting van het third package Afdeling 1. Ownership unbundling Unbundlingsoptie: België had geen andere keuze dan OU Omzetting van de ownership unbundlingseisen in Belgisch (federaal) recht en de naleving ervan door Elia en Fluxys A. Eigendom van het netwerk B. Gekruist (recht en) zeggenschap t.a.v. leverings- en productieactiviteiten viii

3 C. Recht van aanwijzing van leden van de organen D. Lidmaatschap van organen Afdeling 2. Certificering en aanwijzing Aanwijzingsstelsel vóór de omzetting en zijn gebreken Voorgesteld Belgisch stelsel van certificering en aanwijzing Certificering en bestaande transmissienetbeheerders Afdeling 3. Netwerktarieven en andere toegangs modaliteiten Belgische transmissietarieven vanaf 3 maart Andere toegangsmodaliteiten in de Belgische omzetting van de derde richtlijnen Afdeling 4. Overige Aanpassing van de taken (o.a. t.a.v. de hernieuwbare energiebronnen en energie-efficiëntie) Congestiebeheer Vertrouwelijkheids- en openbaarheidsplicht Verbod tot overdragen van informatie en personeel naar producenten en leveranciers Onteigeningsrecht ten gunste van Elia Ontwikkeling van de netten en toezicht erop Vertegenwoordigers van de regering in de raad van bestuur Invloed van closed distribution systems en directe lijnen en leidingen.. 76 Afdeling 5. Belgisch luik van de samenwerking op supranationaal niveau Conclusie DE OMZETTING VAN DE BEPALINGEN INZAKE DE ONAFHANKELIJKE ENERGIEREGULATOR OP WEG NAAR LUXEMBURG? Tom Vanden Borre Inleiding Hoofdstuk 1. De (Europese) ratio legis voor het versterken van de regulator.. 82 Hoofdstuk 2. De onafhankelijkheid van de regulator Afdeling 1. Één regulator De bepalingen van Elektriciteitsrichtlijn 2009/72 en Aardgasrichtlijn 2009/ De omzetting Afdeling 2. De onpartijdige en transparante regulator De bepalingen van Elektriciteitsrichtlijn 2009/72 en Aardgasrichtlijn 2009/ De omzetting A. Op federaal niveau B. In Vlaanderen ix

4 Afdeling 3. De onafhankelijke regulator De bepalingen van Elektriciteitsrichtlijn 2009/72 en Aardgasrichtlijn 2009/ A. De onafhankelijkheid van de regulator als organisatie B. De onafhankelijkheid van de personen binnen de regulator C. De specifieke onafhankelijkheidsvereisten D. Samenwerking met andere instanties De omzetting in Belgisch recht A. De onafhankelijkheid van de regulator als organisatie B. De onafhankelijkheid van het personeel C. De specifieke onafhankelijkheidsvereisten Hoofdstuk 3. Algemene doelstelling en de taken van de regulator Afdeling 1. De nettarieven De bepalingen van Elektriciteitsrichtlijn 2009/72 en Aardgasrichtlijn 2009/ De omzetting Afdeling 2. Andere kerntaken en toezichtstaken De bepalingen van Elektriciteitsrichtlijn 2009/72 en Aardgasrichtlijn 2009/ De omzetting Hoofdstuk 4. De bevoegdheden van de regulator Afdeling 1. De bepalingen van Elektriciteits richtlijn 2009/72 en Aardgasrichtlijn 2009/ Afdeling 2. De omzetting Hoofdstuk 5. Conclusie MOGELIJKHEDEN VOOR GESLOTEN DISTRIBUTIESYSTEMEN Isabelle Vanden Bon Hoofdstuk 1. Inleiding Afdeling 1. Algemeen Afdeling 2. Aanleiding: Citiworks-arrest Afdeling 3. Implicaties van het arrest voor de interpretatie van de richtlijnen Afdeling 4. Gevolgen van het arrest voor de opmaak van de derde richtlijnen Hoofdstuk 2. Inhoud derde richtlijnen Afdeling 1. De Europese bepalingen Afdeling 2. De kwalificatiecriteria voor een gesloten distributienet x

5 Afdeling 3. De verplichtingen van de beheerder van een gesloten distributienet Afdeling 4. De implementatietermijn Hoofdstuk 3. Bevoegdheidsverdeling Hoofdstuk 4. Belgische regeling voor gesloten distributiesystemen Afdeling 1. Inleiding Afdeling 2. Federaal Studies CREG A. Inleiding B. Definities en regeling voor aanleg en beheer C. Verhouding netbeheerders onderling keuze voor het aansluitingsmodel D. Verhouding beheerder gesloten bedrijfsnet en netgebruikers E. Taken van een beheerder van een gesloten bedrijfsnet Wetsontwerp federale administratie A. Inleiding B. Definities en regeling voor aanleg en beheer van een gesloten net C. Verhouding beheerders onderling keuze voor het aansluitingsmodel D. Verhouding beheerder gesloten industrieel net en netgebruikers E. Taken van een beheerder van een gesloten industrieel net Omzetting dringend Reactie CREG Afdeling 3. Regionaal: Vlaanderen Inleiding Definitie en regeling voor nieuwe en bestaande netten Verhouding tussen netbeheerders onderling en ten aanzien van de netgebruikers A. Verhouding netbeheerders onderling keuze voor het netkoppelingsmodel B. Verhouding beheerder van gesloten distributienet en netgebruikers Taken van een beheerder van een gesloten distributienet A. Inleiding B. Klassieke netbeheerderstaken C. Aansluiting D. Toegangsregister, meters en tellers E. Toegang F. Algemene verplichtingen G. Vrijgestelde taken Afdeling 4. Regionaal: Wallonië Inleiding xi

6 2. De regeling voor privénetten A. Bestaande privénetten B. Nieuwe privénetten C. Vrijstellingsmogelijkheid D. Aanpassingen vereist Een regeling voor gesloten distributienetten? A. Inleiding B. Voorstel van regeling Afdeling 5. Regionaal: Brussel Hoofdstuk 5. Slotbeschouwing HET DERDE PAKKET: DE RICHTLIJN VOOR CONSUMENTEN? Barbara Veranneman en Elisabeth Muylle Inleiding Hoofdstuk 1. Definitie huishoudelijke afnemer Afdeling 1. Vlaams Gewest Afdeling 2. Waals en Brussels Hoofdstedelijk Gewest Begrippen Gemengd verbruik Hoofdstuk 2. Recht op informatie Afdeling 1. Verbruiksgegevens Afdeling 2. Vermelding brandstofmix Nationaal niveau Product- of globaal niveau? Hoofdstuk 3. Leverancierswissel Afdeling 1. Snellere leverancierswissel Afdeling 2. Snellere eindafrekening Hoofdstuk 4. Universele dienstverlening Hoofdstuk 5. Bescherming kwetsbare afnemers Afdeling 1. Vlaanderen Afdeling 2. Wallonië Afdeling 3. Brussel Hoofdstuk 6. Smart metering Afdeling 1. Europese richtlijnen Afdeling 2. De implementatie in Belgische wetgeving Afdeling 3. Problematiek van de privacy xii

7 Hoofdstuk 7. Klachtenbehandeling en geschillenbeslechting Afdeling 1. Europese richtlijnen De geschillenbeslechtingsinstantie Buitengerechtelijke geschilleninstantie Afdeling 2. Belgische wetgeving Federale omzetting A. De Federale Ombudsdienst Energie B. De bemiddelings- en arbitragedienst en de geschillenkamer Gewestelijke omzetting A. Vlaams Gewest B. Waals Gewest C. Brussels Hoofdstedelijk Gewest Slot DE HERZIENING VAN DE EU-RICHTLIJN EMISSIERECHTEN- HANDEL: STAND VAN ZAKEN EN MOGELIJKE GEVOLGEN VOOR VLAANDEREN Isabelle Vanden Bulcke Hoofdstuk 1. Inleiding Afdeling 1. Achtergrond Afdeling 2. Belangrijkste wijzigingen in de EU-ETS naar aanleiding van Richtlijn 2009/29/EG Hoofdstuk 2. Werking van de EU-ETS Hoofdstuk 3. Verbreding van de reikwijdte van de EU-ETS Afdeling 1. Nieuwe sectoren en broeikasgassen Afdeling 2. Definitie verbrandingsinstallatie Hoofdstuk 4. Een Europees plafond Afdeling 1. Algemeen Afdeling 2. Berekening van het Europees plafond Afdeling 3. Correctie van het Europees plafond voor nieuwe inrichtingen, opt-in en opt-out Inrichtingen die in fase II deelnamen via opt-in Nieuwe sectoren die vanaf 2013 onder de EU-ETS vallen Inrichtingen die door opt-out buiten de EU-ETS vallen Nieuwkomers in fase II Hoofdstuk 5. Aangepaste systematiek voor de verdeling van emissierechten. 221 Afdeling 1. Algemeen xiii

8 Afdeling 2. Verdeling van de emissierechten: relatie tussen veilen en kosteloze toewijzing Uitgangspunt voor de verdeling van emissierechten in fase I en II Uitgangspunt voor de verdeling van emissierechten in fase III Afdeling 3. Berekening van het aantal kosteloos toe te wijzen en het aantal te veilen emissie rechten Berekening in fase I en II Berekening in fase III A. Berekening van het aantal kosteloos toe te wijzen emissierechten B. Berekening van het aantal te veilen emissierechten Afdeling 4. Wijzigen van de toewijzingsbesluiten tijdens de handelsperiode. 226 Hoofdstuk 6. Veilingssystematiek Afdeling 1. Uitvoering van de veiling Afdeling 2. Besteding van de veilingopbrengsten Hoofdstuk 7. Kosteloze toewijzing Afdeling 1. Benchmarks Algemeen Productbenchmarks Alternatieven ingeval er geen productbenchmark kan worden bepaald Afdeling 2. Gegevensverzameling Afdeling 3. Kosteloze toewijzing bij carbon leakage Afdeling 4. Inrichtingen die niet in aanmerking komen voor kosteloze toewijzing Afdeling 5. Industrieplafond en uniforme correctiefactor Industrieplafond Uniforme correctiefactor Hoofdstuk 8. Totstandkoming van het toewijzingsbesluit Afdeling 1. Bevoegdheid voor de vaststelling van een toewijzingsbesluit Afdeling 2. Inhoud van het toewijzingsbesluit Afdeling 3. Beoordeling van het toewijzings besluit door de Commissie Afdeling 4. Rechtsbescherming tegen toewijzings besluiten Algemeen Vaststelling van de geharmoniseerde uitvoeringsmaatregelen Beroep tegen het toewijzingsbesluit Beroep tegen latere toewijzingsbesluiten Hoofdstuk 9. Nieuwkomers en nieuw komers reserve Afdeling 1. Nieuwkomers Afdeling 2. Nieuwkomersreserve xiv

9 1. Nieuwkomersreserve in fase I en II Nieuwkomersreserve in fase III Toewijzing uit de nieuwkomersreserve Veiling van het restant van de nieuwkomersreserve aan het einde van de handelsperiode Hoofdstuk 10. Sluiting en tijdelijke sluiting van inrichtingen Hoofdstuk 11. Aanpassing van de verlening en terugvordering Afdeling 1. Aanpassing van de verleende rechten Afdeling 2. Terugvordering Hoofdstuk 12. Joint Implementation (JI) en Clean Development Mechanism (CDM) Afdeling 1. Algemeen Afdeling 2. Gebruikslimiet Bestaande exploitanten Vliegtuigexploitanten Nieuwkomers Afdeling 3. Omruilmechanisme CER s en ERU s die verleend zijn voor emissiereducties die gerealiseerd zijn voor 1 januari 2013 uit projecten die eveneens voor 2013 geregistreerd zijn CER s en ERU s die verleend zijn voor emissiereducties die gerealiseerd zijn op of na 1 januari 2013 uit projecten die voor 2013 geregistreerd zijn CER s die verleend zijn voor emissiereducties die gerealiseerd zijn op of na 1 januari 2013 uit projecten in de zogenaamde minst ontwikkelde landen die met ingang van 2013 geregistreerd zijn Kredieten die zijn verleend voor projecten of andere emissiereducerende activiteiten in derde landen Afdeling 4. Omruilwaarde Afdeling 5. Uitzonderingen voor sinks en kernenergie Hoofdstuk 13. Carbon Capture & Storage (CCS) Afdeling 1. Algemeen Afdeling 2. Inleverplicht Afdeling 3. Geen kosteloze toewijzing voor CCS-activiteiten Afdeling 4. Financiële stimulans voor demonstratie projecten Hoofdstuk 14. Opt-in Afdeling 1. Algemeen Afdeling 2. Emissieverlagende projecten xv

10 Hoofdstuk 15. Opt-out Afdeling 1. Algemeen Afdeling 2. Voorwaarden voor opt-out Afdeling 3. Proces Afdeling 4. Wederopname in de EU-ETS Emitteren boven de drempels Vervallen van gelijkwaardige maatregelen Afdeling 5. Procedure van toewijzing Hoofdstuk 16. Overige onderwerpen Afdeling 1. Broeikasgasvergunning Afdeling 2. Register Afdeling 3. Monitoring, verificatie en accreditatie Afdeling 4. Geldigheid van emissierechten Afdeling 5. Openbaarheid van informatie Afdeling 6. Prijsfluctuatie Afdeling 7. Gevolgen van een internationale overeenkomst Hoofdstuk 17. Conclusie VAN WINDSTILTE TOT ZONNESTORM: EEN OVERZICHT VAN TIEN JAAR VLAAMS GROENESTROOMBELEID Bram Delvaux en Frederik Dewaele Hoofdstuk 1. Inleiding Hoofdstuk 2. Hernieuwbare energie bronnen Hoofdstuk 3. Het Vlaamse groenestroom beleid Afdeling 1. Juridische regeling groenestroom certificatensysteem Het groenestroomcertificatensysteem A. De toekenning van groenestroomcertificaten B. De quotumverplichting inzake groene stroom C. Aanvaardbaarheid van ingeleverde groenestroomcertificaten voor de quotumverplichting inzake groene stroom Minimumsteun A. Het juridische kader voor de wijzigingen van B. Wijzigingen van C. Verdere aanpassingen in Garantie van oorsprong Problematiek omtrent de injectietarieven voor hernieuwbare energie Groenestroomcertificaten en fiscaliteit A. Belasting B. Aftrekbaarheid xvi

11 C. Inkomstenbelastingen D. Btw Afdeling 2. Juridische betwistingen in het kader van de groenestroomboetes Betwistingen van de door de VREG opgelegde groenestroomboetes Het interpretatief decreet betwist De Raad van State en de aanvaardbaarheid van vreemde certificaten A. Betwisting aangaande de regelgeving B. Betwisting betreffende beslissingen VREG tot niet-aanvaarding vreemde certificaten Bevoegdheidsproblematiek Raad van State burgerlijke rechtbank betreffende geschillen betreffende het opleggen van een administratieve geldboete Hoofdstuk 4. Het nieuwe Europese beleid en recht voor hernieuwbare energiebronnen Afdeling 1. Klimaatbeleid Afdeling 2. Energiebeleid Afdeling 3. Hernieuwbare Richtlijn 2009/28/EG Bindende nationale streefcijfers voor het gebruik van hernieuwbare energiebronnen Nationale actieplannen voor energie uit hernieuwbare energiebronnen Berekening aandeel energie uit hernieuwbare bronnen Statistische overdrachten tussen lidstaten, gezamenlijke projecten tussen lidstaten/derde landen en gezamenlijke steunregelingen A. Statistische overdrachten tussen lidstaten B. Gezamenlijke projecten tussen lidstaten C. Gezamenlijke projecten tussen lidstaten en derde landen D. Gezamenlijke steunregelingen Administratieve procedures, informatie en opleiding Garanties van oorsprong voor elektriciteit, verwarming en koeling geproduceerd uit hernieuwbare energiebronnen en toegang tot en beheer van de netwerken Rapportage door de lidstaten, transparantieplatform en omzetting Hoofdstuk 5. Omzetting van de Hernieuwbare Richtlijn 2009/28/EG in het Vlaamse Gewest Afdeling 1. Ontwerpdecreet tot implementatie van de Hernieuwbare Richtlijn 2009/28/EG Afdeling 2. Ontwerpbesluit tot wijziging van het Energiebesluit Hoofdstuk 6. Conclusie xvii

12 MET ENERGIE-EFFICIËNTIE OP WEG NAAR 2020 Tim Vermeir Hoofdstuk 1. Inleiding Hoofdstuk 2. Begrippenkader Hoofdstuk 3. De paradox van de energie besparing Hoofdstuk 4. Europese doelstelling Hoofdstuk 5. Mededeling van de Europese Commissie van 8 maart Afdeling 1. Nog steeds geen bindende doelstellingen Afdeling 2. Of toch weer wel? Hoofdstuk 6. Overzicht van Europese initiatieven Afdeling 1. Energiediensten en eindgebruik Afdeling 2. Herziening van de EPB-Richtlijn Afdeling 3. Ecodesign en labelling Ecodesign Energie-etikettering Energy Star Afdeling 4. Uitvoering WKK-richtlijn Afdeling 5. CO 2 -verbruik personenwagens/banden Bandenlabels Emissienormen nieuwe personenwagens Afdeling 6. Overheidsopdrachten Afdeling 7. Energie-efficiëntie in/en het Derde Energiepakket Hoofdstuk 7. Bestaande Vlaamse maat regelen Afdeling 1. Opleggen van energieprestatie- en binnenklimaateisen (EPB-eisen) aan woningen en appartementen Afdeling 2. REG openbaredienstverplichtingen aan de netbeheerders en de leveranciers Resultaatsverplichtingen voor de netbeheerders Actieverplichtingen voor de netbeheerders A. Ten aanzien van huishoudelijke afnemers B. Ten aanzien van niet-huishoudelijke afnemers C. Ten aanzien van openbare diensten Afdeling 3. Steunprogramma s Afdeling 4. Audit- en Benchmarkingconvenant Hoofdstuk 8. Aangekondigde wijziging REG-regelgeving Hoofdstuk 9. Besluit xviii

13 GEVOLGEN VAN NIET-IMPLEMENTATIE VAN HET DERDE LIBERALISERINGS PAKKET Koen Platteau Hoofdstuk 1. Inleiding Hoofdstuk 2. Principes Hoofdstuk 3. Gevolgen van niet-implemen tatie Afdeling 1. Gevolgen voor de overheid: beroep wegens niet-nakoming van EU-rechtelijke verplichtingen Afdeling 2. Gevolgen voor particulieren Rechtstreekse werking Richtlijnconforme interpretatie Buitentoepassingverklaring van strijdige interne bepalingen Aansprakelijkheid van de lidstaat Hoofdstuk 4. Rechtsbescherming Hoofdstuk 5. Besluit OVERZICHT ENERGIEWETGEVING 2010 Bram Delvaux Hoofdstuk 1. Inleiding opzet Hoofdstuk 2. Federaal Energie Hoofdstuk 3. Vlaams Gewest Energie Hoofdstuk 4. Brussels Hoofdstedelijk Gewest Energie Hoofdstuk 5. Waals Gewest Hoofdstuk 6. Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen Energie OVERZICHT VAN RECHTSLEER 2010 Bernard Vanheusden xix